Fylkesmannen Hordaland Sakshandsamar, innvalstelefon Håvard Rød, 55 57 21 43 Vår dato Vår referanse 2010/6488 Dykkar referanse Kommunane i Hordaland STATSBUDSJETT 2011 - KOMMUNEOPPLEGGET Fylkesmannen vil gje eit samandrag frå regjeringa sitt framlegg til statsbudsjett for 2011. Vi tek i innleiinga med dei viktigaste endringane for inneverande år. I brevet betyr "kommunane" primærkommunane, dvs. ikkje kommuneforvaltninga samla. Endringar i det økonomiske opplegget for 2010 : I revidert nasjonalbudsjett var pårekna skattevekst for kommunane i år 6,4 %. Pårekna skatt er no justert opp med kr. 650 mill samla for kommunane i landet i høve til nivået i revidert nasjonalbudsjett. Pårekna skattevekst i år blir med dette auka frå 6,4 % til 7,0 %. Det var ein betydeleg skattesvikt for kommunane mot slutten av 2009. Det blir ikkje rekna med ein skattesvikt i siste delen av 2010. Då samanlikningsgrunnlaget er 2009 - skatten, gir det grunnlag for å pårekna ein større skattevekst i år. Meirskatt i høve til nivået i revidert nasjonalbudsjett ( 6,4 ) blir ikkje vidareført i 2011. Lønsoppgjeret for kommunane blei dyrare enn lagt til grunn i revidert nasjonalbudsjett. Prisindikatoren for kommunal tenesteyting er difor justert frå 3,1 % i revidert nasjonalbudsjett til 3,25 % no. Lønsvekst utgjer i underkant av 2/3 av indikatoren. Pårekna lønsvekst i år er justert opp frå 3 '/4 % i revidert nasjonalbudsjett til 3,45 % no. Regjeringa sitt framlegg for budsjettåret 2011 : Prisindikatoren for 2011 er i framlegget 2,8 %. Pårekna lønsvekst inngår i denne med 3,25 %. Skatteinntekter Det er rekna med ein nominell skattereduksjon for kommunane frå 2010 til 2011 med 6,5 %. Denne reduksjonen er rekna i høve til det som no er pårekna skatteinngang for i år. Det er lagt opp til ein reduksjon i skatteøyret for kommunane frå 12,8 % i 2010 til 11,3 % i 2011. Reduksjonen i skatteøyret blir gjort med sikte på å redusera skatteinntektene sin del av samla inntekter frå 45 % i 2010 til 40 % i 2011. Ein større del av inntektene vil med dette 1111111111/11111111111111111I1111111111111111111IIIIIIIIII111111 IIIIIIII 1111111111111111111/1111111111111111I11111 Statens hus Kommunal og samordningseininga E-post: Kaigaten 9, 5020 Bergen Postboks 7310, 5020 Bergen postmottak@fmho.no Telefon: 55 57 20 00 Telefaks: Internett: Telefaks: 55 57 20 09 Org.nr: 974760665 www.fylkesmannen.no/hordaland
kome gjennom rammeoverføring frå staten. Ved fastsetjinga av skatteøyret er det også teke omsyn til pårekna sysselsetjing og lønsnivå. Frie inntekter - skatt o rammeoverførin samla Vedlagt tabell syner rammeoverføring og pårekna frie inntekter for 2011. Pårekna skatt og inntektsutjamning i tabell byggjer på kommunane sin reelle skatteinngang i 2009. I høve til dette grunnlaget er det justert for pårekna skatteutvilding i statsbudsjettet frå 2009 til 2011. I berekning av skatteprognose for 2011 er det justert for same endring i % i høve til rekneskap 2009 for alle kommunane uavhengig av den lokale utviklinga i kvar kommune etter 2009. Denne skatteprognosen er nytta som grunnlag for pårekna inntektsutjamning Det er teke omsyn til at inntektsutjamninga atikar frå 59 % i 2010 til 60 % i 2011. Kommunane kan ta utgangspunkt i prognosen for frie inntekter, men må justera for lokale tilhøve knytt til skatteutvilding. Folketalsutviklinga fram til 01.01.2011 vil dessutan påverka inntektsutjanminga i rammeoverføring. Veksten i dei frie inntektene frå 2010 til 2011 vil variera mellom kommunane. Hovudårsakene er følgjande punkt som påverkar kommunane ulikt verknad av endringar i inntektssystemet endring i fordelinga av skjønstilskot endra kriteriedata og befolkning endring i veksttilskot og småkommunetilskot Både prisjustering frå 2010 til 2011 og innlemming av øyremerka tilskot i rammeoverføring er innarbeidd i det vedlagte oversynet for dei frie inntektene. Samla vekst i frie inntekter og bruk av veksten Det er lagt opp til ein reell vekst i dei frie inntektene for kommunane frå 2010 til 2011 med om lag kr. 2,55 mrd. Denne veksten er rekna i høve til det inntektsnivået for 2010 som blei lagt til grunn i revidert nasjonalbudsjett. Størstedelen av denne veksten i dei frie inntektene for kommunane vil gå med til auka utgifter knytt til befolkningsutviklinga. Det er særleg dei aller eldste og dei aller yngste aldersgruppene som trekkjer opp kommunane sine meirutgifter. I tillegg er det rekna med betydeleg auke i pensjonskostnadene som også må bli dekka av dei frie inntektene. Det er rekna med ein nominell vekst i kommunane i landet sine samla frie inntekter frå 2010 til 2011 med 3,7 %. Korrigert for prisindikatoren (2,8 % ) blir reell vekst i frie inntekter 0,9 %. Veksten er rekna i høve til noverande pårekna inntektsnivå i år, det vil sei medrekna oppjustering av skattenivået ( kr. 650 mill. ). Veksten er korrigert for oppgåveendringar, innlemming av øyremerka tilskot t.d. barnehagetilskot og kompensasjon for utviding til heilårstiltak i skulen. Den nominelle veksten i dei frie inntektene ( 3,7 % i landet ) er noko lågare for kommunane samla i Hordaland. Veksten er 3,4 % frå 2010 til 2011. 2
Innlemming av øyremerka tilskot i rammeoverføring Innlemminga av øyremerka barnehagetilskot omfattar både ordinært driftstilskot, skjønstilskot og tilskot for barn med funksjonshemming. Dette er ei betydeleg innlemming i beløp, kr. 28 mrd., som gjer at kommunane sine frie inntekter vil auka mykje og øyremerka tilskot samla vil bli redusert. I tillegg vil øyremerka tilskot til kvalifiseringsprogrammet bli innlemma i rammeoverføring i 2011, om lag kr. 1,2 mrd. Det er ei målsetjing med programmet å redusera sosialhjelp som langtidsyting ved at fleire blir kvalifisert for arbeid. Tilskotet vil i 2011 bli utbetalt som ein del av rammeoverføring men etter særskilt fordeling, det vil sei ikkje etter kriteria i inntektssystemet. Lov om kommunale krisesentertilbod blei innført frå og med 2010. Det blei vidareført eige statleg øyremerka tilskot til drift av krisesentra i 2010. Det er framlegg om å innlemma tilskot i rammeoverføring for 2011 med kr. 238 mill. Regjeringa har vurdert innlemming i rammeoverføring av øyremerka tilskot til rustiltak. Regjeringa vil likevel vidareføra noverande ordning med øyremerka tilskot, førebels ut 2012. Det er framlegg om å styrka Opptrappingsplanen for rusfeltet samla med kr.100 mill. i 2011, av dette er kr. 70 mill. til det kommunale rusarbeidet. Som følgje av imilemminga av øyremerka bamehagetilskot m.m. i rammeoverføring i 2011, vil dei frie inntektene sin del av samla inntekter auka frå 68 % til 76 %. Øyremerka tilskot sin del av inntektene vil bli redusert frå 12 % til i underkant av 5 %. Barnehagar I 2010 blir det oppretta nye barnehageplassar med heilårsverknad i 2011. Samla meirutgifter i 2011, av nye plassar i år, er rekna til om lag kr. 0,8 mrd. Dette er ein del av veksten i dei samla inntektene i 2011. Maksimalpris for foreldrebetaling blir vidareført på same nominelle nivå som i 2010, kr. 2.330,- pr. månad for ein heiltidsplass. Kompensasjon til kommunane for manglande prisjustering av foreldrebetaling inngår i rammeoverføring med samla kr. 263 mill. i 2011. Opptrapping med sikte på likestilling mellom kommunale og ikkje-kommunale bamehagar er starta opp i år. Det er framlegg om ytterlegare opptrapping i 2011 med sikte på likestilling. Kompensasjon til kommunane for deira meirutgifter inngår i rammeoverføring med samla kr. 92 1/2 mill. i 2011. Både kompensasjon knytt til foreldrebetaling (kr. 263 mill. ) og opptrapping likestilling av ikkje-kommunale barnehagar (kr. 92 1/2 mill. ) inngår i det samla beløpet for barnehagar som blir innlemma i rammeoverføring (kr. 28 mrd. ) og er difor ikkje ein del av den generelle veksten i dei frie inntektene på 3,7 % ( 3,4 % i Hordaland ). Beløpa er ein del av dei totale frie inntektene for 2011 i vedlegg. 3
Grunnskule Det blei frå hausten 2010 starta ein time utvida timetal pr. veke på 1. - 7.trinn og 8 timar pr. veke gratis leksehjelp i SFO på 1.- 4.trinn. I rammeoverføring for 2011 inngår auka kompensasjon, kr. 356 mill., som svarer til utvidinga av tiltaka til heile året. Rentekom ensas'on skuleb o s 'eanle Rentekompensasjonsordninga for lån til rehabilitering og nybygg av skular og symjeanlegg blir vidareført i 2011. Det er lagt opp til ei samla investeringsramme, som grunnlag for rentekompensasjon, på kr. 15 mrd. fordelt over 8 år frå og med 2009. For 2011 er ramma for skulebygg og symjeanlegg, som grunnlag for rentekompensasjon, kr. 2,0 mrd. Investeringsramma omfattar både kommunane og fylkeskommunane. Ordninga blir administrert av Husbanken. I tillegg er det for 2011 lagt opp til ei investeringsramme for kyrkjebygg på kr. 400 mill. Rentekompensasjon blir gitt på grunnlag av eit serielån med løpetid på 20 år ( 5 år utan avdrag ), men kompensasjonen er uavhengig av kommunen si eiga avdragsbetaling og om kommunen tek opp lån, eventuelt nyttar eigne midlar til finansieringa. Grunnlaget for rentekompensasjon er den flytande renta i Husbanken. Kommunalt barnevern Det er framlegg om å styrka barnevernet i kommunane med kr. 240 mill, gjennom øyremerka tilskot. Tilskotet vil bli fordelt av fylkesmannen etter søknad frå kommunane. Tilskotet skal i hovudsak bli nytta til nye stillingar i kommunane, som blir oppretta i 2011. Kommunar med tilstrekkeleg mange tilsette i barnevernet kan søkje om tilskot til andre tiltak til styrking av barnevernet. Av beløpet på kr. 240 mill., er kr. 232 mill, til kommunane. Kr. 7,2 mill er til administrasjon av ordninga og vil bli fordelt mellom fylkesmannsembeta. Av kr. 232 mill, til kommunane samla i landet, er kommunane i Hordaland sin del i underkant av kr. 22 mill Fordelinga mellom fylka er i hovudsak ( 80 % ) på grunnlag av delkostnadsnøkkelen i utgifisjanminga for barnevern ( barn 0-15 år med einsleg forsørgjar, fattige, innbyggjarar 0-22 år ) Inntil vidare vil dette vere eit øyremerka tilskot (ikkje innlemma i rammeoverføring dei næraste åra ). Det vil kome eige rundskriv med nærare opplysningar og søknadsskjema. Søknadsfrist for kommunane er planlagt til 31.12.2010. Helse o omsor Det er framlegg om kr. 200 mill, i styrking av samhandling. Av dette er kr. 100 mill til utvikling av lokalmedisinske sentre og kommunale samhandlingstiltak ( HOD sitt budsjett i samarbeid med KRD ). Resten av beløpet til samhandling er planlagt nytta til utvikling av IKT i helsetenesta ( kr. 50 mill. ), forsking og kompetanse (kr. 35 mill. ) og informasjonstiltak m.m. (kr. 15 mill. ). 4
Det er ei målsetjing at det skal bli gitt tilskot til 12 000 nye sjukeheimsplassar og omsorgsbustader (til saman ) i landet i perioden 2008-2015. For 2011 er det framlegg om å gi tilsegn om tilskot for 2000 nye einingar med heildøgnsomsorg, fordelt mellom omsorgsbustader og sjukeheimsplassar. Investeringstilskot er 20 % for omsorgsbustader og 30 % for sjukeheimsplassar, innafor ei øvre investeringsramme. Den samla målsetjinga om 12 000 einingar for heile perioden fram til 2015 er uendra. Målgruppa for ordninga er personar med behov for heildøgns helse- og omsorgstenester uavhengig av alder, diagnose og funksjonshemming Tilskotet kan gå til bygging, kjøp eller utbetring. Det er framlegg om å ta bort fylkesmannen si prioritering mellom kommunar på grunnlag av behov for utbygging, i samband med søknader til Husbanken om investeringstilskot. Det er også framlegg om å ta bort tilsegnsrammene mellom fylke og Husbankregionar. Målsetjinga med begge framlegga er at alle kommunar skal ha høve til å kunne få dekka behovet for fleire omsorgsplassar. RessurskreVande tenester Ordninga med øyremerka tilskot for ressurskrevjande tenester blei lagt om frå og med 2008. Kompensasjonsgraden er etter omlegging den same for kvar kommune. Det har vore ein betydeleg vekst i dette øyremerka tilskotet tidlegare år, men veksten er no blitt mindre. Det er lagt opp til følgjande for 2011 Kompensasjonsgraden er 80 %. hmslagsnivået for å få kompensasjon blir auka pr. brukar frå kr. 865.000,- til kr. 895.000,-. Dette svarer til pårekna lønsvekst frå 2009 til 2010 (3,45 % ). Kompensasjonen som blir utbetalt frå staten til kommunane i 2011 skal kommunane inntektsføra i sine rekneskap i 2010. Kommunane skal inntektsføra den pårekna kompensasjonen i det same året som utgiftene har vore. Dette følgjer av omlegginga av kompensasjonsordninga i 2008 med overgang til anordningsprinsippet i rekneskapen. Inntektss stemet i 2011 Det er lagt opp til auka inntektsutjamning av skatteinntekter i høve til landsgjennomsnittet, frå 59 % i 2010 til 60 % i 2011. Denne kompensasjonsgraden vil bli vidareført etter 2011. Tilleggskompensasjon (35 % under skattenivå 90 % av landsgjennomsnittet ) blir vidareført. 5
Kommunar med under 3200 innbyggjarar får eit småkommunetilskot, dersom kommunen ikkje har eit særleg høgt skattenivå ( over 120 % av landsgjennomsnittet ). Småkommunetilskotet blir redusert frå 2010 til 2011. Det blir innført eit nytt storbytilskot i 2011. Bergen kommune vil få dette tilskotet. Det er som nemnd lagt opp til å redusera skatteinntektene sin del av kommunane sine samla inntekter frå 45 % i 2010 til 40 % i 2011. Dette blir gjort ved å redusera det kommunale skatteøyret og ein større del av dei samla kommuneinntektene vil i staden kome gjennom rammeoverføring frå staten. Naturressursskatt er uavhengig av ei endring i skatteøyret. Det er som nemnd lagt opp til ein eigen kompensasjon frå og med 2011 for tap som overstig kr. 100,- pr. innbyggjar i samband med endringane i inntektssystemet. Samla kompensasjon til kommunane i landet er kr. 400 mill for 2011. Ordninga med inntektsgarantitilskot ( INGAR ) gir kompensasjon for ei utvikling i rammetilskotet meir enn kr. 300,- pr. innbyggjar under landsgjennomsnittet frå eit år til det neste. INGAR tek ikkje omsyn til endring i skatt, inntektsutjamning, veksttilskot og skjønstilskot. Den nye tapskompensasjonen i 2011, knytt til omlegginga av inntektssystemet, er rekna som skjønsmidlar og INGAR tek ikkje omsyn til denne. I kommuneproposisjonen blei det gitt ein illustrasjon av utslag ( tap/ gevinst pr. innbyggjar ) av å innlemma barnehagetilskotet i rammeoverføring. Det endelege resultatet i rammeoverføring for 2011 kan avvika noko frå tidlegare illustrasjon. Det skuldast nye kriteriedata ( innbyggjartal m.m. ), skjønstilskot for barnehage var ulikt fordelt mellom kommunane og auka utgiftsbehov. Grunnlaget er no pårekna tilskot i 2010 ( ikkje 2008 som i kommuneproposisjonen ). Telletidspunktet for innbyggjartal og aldersfordeling som grunnlag for rammeoverføring 2011 er 01.07. i år. For inntektsutjamninga i 2011 er telletidspunktet 01.01.2011. For andre kriterium i utgiftsutjamninga enn aldersfordeling er telletidspunktet 01.01.2010 for rammeoverføring i 2011. Tilskotsordningane med distriktstilskot, for kommunar i Sør - Noreg over 3200 innbyggjarar, og veksttilskot blir vidareført i 2011. Det er lagt opp til vesentlege endringar i kostnadsnøklane i utgiftsutjamninga. Bakgrunnen for endringane er både innlemrninga av barnehagetilskotet i rammeoverføring og utviklinga som har vore i kommunane sitt utgiftsbehov over tid. Fylkesmannen viser til vårt brev til kommunane i mai d.å. om kommuneopplegget med oversyn over dei nye kostnadsnøklane i 2011. For busetjingskriteria ( sone og nabokrets ) vil det bli nytta eit gjennomsnitt for dei siste 3 åra. I kriteriet barn 1-2 år utan kontantstønad vil barn med redusert kontantstønad ha halv vekt. Skjønstilskot Fylkesmannen vil senda som e - post grunngjevinga for fordelinga av det ordinære skjønstilskotet for 2011. Lågare skjønstilskot frå 2010 til 2011 for mange kommunar har 6
samanheng med at fylket for 2011 ikkje har fått noko av den særskilte ramma i landet, kr. 100 mill, til inntektssvake kommunar (kr. 6 mill i 2010 i fylket). Dessutan er den ufordelte delen av ramma auka frå 2010 til 2011. i a,_ DI,I efl.--.. Lars ronheim Rune 'eld ass. fy esmann Vedlegg Tabell pårekna frie inntekter for 2011 7
54 Kolonne K Vekst i høve til noverande pårekna Inntektsnivå 2010, lagt til grunn i statsbudsjettet Page 2
Page 1