Møteinnkalling Stølsheimen verneområdestyre Utval: Møtestad: Voss kulturhus Dato: 16.12.2014 Tidspunkt: 10:00 Eventuelt forfall må meldast snarast på tlf. 99499753, eller e-post fmsfano@fylkesmannen.no. Vararepresentantar møter etter nærare beskjed.
Saksliste Utvalssaksnr ST 22/14 ST 23/14 Innhald Lukka Arkivsaksnr Godkjenning av innkalling og dagsorden Underskrift av protokoll frå forige møte ST 24/14 Stølsheimen landskapsvernområde - sikringstiltak på stien til Torvedalen ST 25/14 ST 26/14 Stølsheimen landskapsvernområde - ombygging av stølshus på Vikafjellet Stølsheimen landskapsvernområde - tiltaksplan for 2015-2016 2014/4233 2014/4058 2014/4303
ST22/14Godkjenningavinnkallingogdagsorden ST23/14Underskriftavprotokollfråforigemøte
STØLSHEIMEN LANDSKAPSVERNOMRÅDE Saksframlegg Arkivsaksnr: 2014/4233-0 Saksbehandlar: Anbjørg Nornes Dato: 19.11.2014 Utval Utvalssak Møtedato Stølsheimen verneområdestyre 24/14 16.12.2014 Stølsheimen landskapsvernområde - sikringstiltak på stien til Torvedalen Innstilling frå forvaltar Stølsheimen verneområdestyre gjev Voss Utferdslag løyve til gjennomførte sikringstiltak for tilkomst på begge sider av brua over Torvedalselva, og på stien ovafor Torvedalstjørni. Løyvet er gjeve med heimel i verneforskrifta for Stølsheimen landskapsvernområde pkt. VI nr. 5, og gjeld med fylgjande vilkår: Det skal ikkje setjast ned nye augeboltar utover dei som står der i dag. Det skal nyttast kjetting eller stålstreng som vert trekt gjennom augeboltane. Ved brua over Torvedalselva skal eksisterande sikring vedlikehaldast. Utferdslaget har ansvar for tilsyn og vedlikehald av sikringstiltaka. Dersom stien eller brua ikkje lenger er i bruk, skal tiltaka fjernast av tiltakshavar, og brukt materiale skal fraktast ut av området. Tiltaka må vera avklara med grunneigarane. Saksopplysningar Dokument som bakgrunn for saka: Søknad om løyve til sikringstiltak frå Voss Utferdslag, datert 13.11.14. Søknaden vert vurdert etter: Verneforskrift for Stølsheimen landskapsvernområde 21.12.90 Forvaltningsplan for Stølsheimen verneområde mars 1998 Naturmangfaldlova av 19. juni 2009 Voss Utferdslag har ansvar for merking av turstien frå Engjaland til Torvedalen. I Torvedalen har utferdslaget ei turlagshytte og ei sikringsbu. Dei har gjennomført
sikringstiltak ved eksisterande bru ved Torvedalselva, og på stien ovafor Torvedalstjørni. Desse tiltaka vart gjennomført i 2013. Utferdslaget var ikkje klar over at desse tiltaka var søknadspliktig, og søkjer difor om løyve til tiltaket i ettertid. Ved brua på sørsida av elva er det er festa tre trinn i fjellet med jernstenger, sett opp eit rekkverk i tre festa på jernstenger, og bora augeboltar med band/streng til å halda seg i. På andre sida av elva er det bora ned augeboltar med kjetting gjennom som sikringstiltak på eit glatt berg ned mot elva. I nedste del av Torvedalselva, før Torvedalstjørni, går stien på eit glatt berg. Her er det festa augeboltar i fjellet med kjetting gjennom til å halda seg i. Kjettingen ligg på bakken. Lovgrunnlaget Føremålet i Stølsheimen landskapsvernområde er definert i verneforskrifta pkt. III: «Føremålet med vern av Stølsheimen er å ta vare på eit særmerkt og vakkert vestlandsk fjell- og fjordlandskap med kulturminne, kulturlandskap og naturmiljø som er lite påverka av tekniske inngrep, samstundes som området skal kunne nyttast til landbruk, friluftsliv, jakt og fiske». Verneområdestyret kan gje løyve til «oppmerking av nye turistrutet, bygging av klopper, oppsetting av vegvisar mv.» jf. verneforskriva pkt. VI nr. 5. Etter naturmangfaldlova 7 skal prinsippa i 8 12 leggjast til grunn ved utøving av offentleg mynde, og det skal koma fram av vedtaket korleis prinsippa er vurdert og vektlagt i saka. Vurdering Stien frå Engjaland til Torvedalen er mykje nytta som tursti. Stien er knytt saman med stinettet som går vidare innover i Stølsheimen og til Eksingedalen. I Stølsheimen landskapsvernområde er eit av føremåla at området skal kunne nyttast til friluftsliv, jakt og fiske. I forvaltningsplanen står det at tilrettelegginga skal vera for enkelt friluftsliv. Sikringstiltaka som er gjennomførte er for å sikra turgåarar på dei mest utsette plassane. Brua går over elva på eit smalt elveparti, og har ein god plassering i terrenget. Omlag 50 meter nedanfor brua renn elva over eit parti med stein og grus. Her kan ein gå over elva tørrskodd, for det er vanlegvis liten vassføring i Torvedalselva, og det mest vanlege er å kryssa elva på denne strekninga. Brua vert brukt når det er stor vassføring. Utferdslaget ynskjer å leggja stein i elva slik at ein kan koma over elva også ved større vassføring. Dersom dette er mogleg, vil Utferdslaget fjerna brua og sikringstiltaka i tilknyting til brua. Forvaltar var på synfaring på dette tiltaket saman med medlemer frå Utferdslaget. Me vart einige om å ta denne saka opp til vurdering etter ein har sett vassføringa i elva haust og vår, og kva som trengs av stein for å kunne koma over elva på ein trygg måte. Men så lenge brua er der, vil det vera naudsynt med dei sikringstiltaka som er gjennomført. Både plassering og materialen som er brukt er skånsam for naturen, jf. naturmangfaldlova 12. Forvaltar vurderer sikringstiltaka til i liten grad å føra til endring av landskapets art eller karakter, og er til nytte for enkelt friluftsliv. Kunnskapen om området (naturmangfaldlova 8) er godt kjent gjennom arbeidet med forvaltning, oppsyn og bruk av området. Det er ikkje kjente førekomstar av sårbare eller
trua naturtypar eller artar (Naturbase 01.12.14) i området. I øvre del av Torvedalen er det ingen nyare tekniske inngrep utanom brua over Torvedalselva. Dette området framstår som eit urørt naturlandskap. Nede i Torvedalen er Torvedalstjørni regulert av BKK med dam til ny fast vasstand. Det er viktig å ikkje opna opp for nye inngrep i dette området for ikkje å gje auka belasting på naturlandskapet, jf. naturmangfaldlova 10. Sikringstiltaka som er gjennomført er av så lite omfang at det ikkje vil føra til endring av landskapet. Dersom det viser seg at sikringstiltaka ikkje lenger er bruk for, skal tiltaka fjernast og kostnadane med opprydding skal berast av tiltakshavar (naturmangfaldlova 11).
STØLSHEIMEN LANDSKAPSVERNOMRÅDE Saksframlegg Arkivsaksnr: 2014/4058-0 Saksbehandlar: Anbjørg Nornes Dato: 19.11.2014 Utval Utvalssak Møtedato Stølsheimen verneområdestyre 25/14 16.12.2014 Stølsheimen landskapsvernområde - ombygging av stølshus i Sendedalen på Vikafjellet Innstilling frå forvaltar Stølsheimen verneområdestyre gjev Maja Torvund løyve til å setja opp eit tilbygg til stølshuset i Vossadalen på Vikafjellet, til lager og uthus. Løyvet er gjeve med heimel i verneforskrifta for Stølsheimen landskapsvernområde pkt. VI nr. 3. Løyvet er gjeve med fylgjande vilkår: Breidda på tilbygget skal vera 2,75 meter, lengda skal vera lik eksisterande bygg. Ytre vegghøgd skal ha same takhøgd som dei opphavlege tilbygga. Taket kan tekkas med bølgjeblekk eller takpapp. Grunnkonstruksjonen for tilbygget er 4 søyler sett på betongfundament på fjellgrunnen. På yttervegg skal det nyttast tradisjonelle materiale som er kanta liggjande kledning. Det vert tilrådd å nytta ulik breidde på borda. I tilbygget kan det setjast inn to vindauga. Storleiken kan vera inntil 60 x 60 m 2 inklusiv rammer. Bygningsrestar og avfall skal fraktast ut frå området når byggearbeidet er ferdig. Søkjar vert oppmoda om å flytte noverande utedo inn i lagerbygget. Skifte av roteskadd liggjande kledning er å rekna som vedlikehald i samsvar med tradisjonell byggeskikk, og treng ikkje særskilt løyve etter verneforskrifta. Ny kledning skal vera liggjande og ha same utforming som i dag. Utskifting av vindauga som er i bygget i dag til same storleik, er ikkje søknadspliktig når det ikkje fører til fasadeendring. Me gjer merksam at det må sendast søknad til Voss kommune om byggeløye etter plan- og bygningslova.
Saksopplysningar Dokument som bakgrunn for saka: Søknad frå Maja Torvund om omvøling av stølshus på Vikafjellet, datert 17.09.14 Søknaden vert vurdert etter: Verneforskrift for Stølsheimen landskapsvernområde 21.12.90 Forvaltningsplan for Stølsheimen landskapsvernområde mars 1998 Naturmangfaldlova av 19. juni 2009 Maja Torvund er eigar av stølshuset i starten av Sendedalen på Vikafjellet. Bygget vart sett opp i 1955 56 av foreldra til Maja Torvund, og vart nytta i samband med stølsdrift med leigekyr. Bygget er i dårleg stand og treng vedlikehald. På nordsida av stølshuset var det to mindre tilbygg, eit til fjøs og eit til vedhus. Desse var i svært dårleg stand og er tatt ned. Det er starta på gjennoppbygging av tilbygga, men no som eit bygg. Dette førte til fasadeendring av stølshuset, og forvaltar bad difor Torvund om å stoppe arbeidet og senda ein søknad til Stølsheimen verneområdestyre om løyve til tiltaket. Torvund har sendt søknad om å få setja opp eit tilbygg på 7,7 x 3,7 m 2 som skal nyttast til vedhus og lagringsplass. Arealet på dei to tilbygga som var på stølshuset var ca. 21,2 m 2. Areal på tilbygget vil med det auka med 7,25 m 2 til 28,5 m 2. Ho har i tillegg planar om å byte kledning på bygget og skrifte vindauga. Vindauga er planlagt å ha omlag same storleik som dei som er der i dag. Inngangspartiet på sørsida av bygget er i dårleg stand, og må utbetrast med ny materiale og kleding. Forvaltar har innhenta fagleg uttale frå Hordaland fylkeskommune til planane, i samsvar med verneforskrifta. Fylkeskommunen rår til at tilbygget får omlag same mål som arealet på dei to tidlegare tilbygga. Breidda på tilbygget bør reduserast til 2,75 m, og ha same lengde som stølshuset. Det vil då verta eit smalare tilbygg enn det som er lagt fram i søknaden. Fylkeskommunen meiner dette vil gje ein betre balanse i bygget. Dei rår til at ytre takhøgd vert senka til same høgd som opphavleg bygning. Dette vil gje ein betre takvinkel og tilbygget vil underordna seg den opphavlege bygningen. Det kan med fordel nyttast bølgjeblekk til taktekking, men fylkeskommunen vil ikkje setja seg i mot bruk av takpapp. Fylkeskommunen vil ikkje ta stilling til innsetting av to nye vindauga på tilbygget. Dei meiner dei ikkje har fått nok opplysningar om materiale og målsette teikningar som gjev grunnlag for å vurdera løysinga. Vindauga er tiltak som vesentleg kan verka inn på bygget, og med det landskapets art og karakter. Lovgrunnlaget «Føremålet med vern Stølsheimen landskapsvernområde er å ta vare på eit særmerkt og vakkert vestlandsk fjell- og fjordlandskap med kulturminne, kulturlandskap og naturmiljø som er lite påverka av tekniske inngrep, samstundes som området skal kunne nyttast til landbruk, friluftsliv, jakt og fiske» jf. pkt. III i verneforskrifta. Det er forbod mot inngrep som kan endre landskapets art eller karakter jf. pkt IV nr.1, men verneområdestyret kan gje løyve til «restaurering og gjennoppføring av stølshus i stølsområda etter plan og teikningar utarbeidde i samråd med fylkeskonservatoren» jf. pkt. VI nr. 3. Vurdering Sendedalen ligg innafor Stølsheimen landskapsvernområde. Det er berre eit stølshus i denne delen av området, men den er godt synleg frå rv. 13, og er ein viktig del av landskapet. Bygningar og landskap utgjer ein kulturhistorisk heilskap som fortel om
korleis naturressursane har vore nytta i tidlegare tider. Det er ikkje kjente førekomstar av trua eller sårbare artar (Naturbase 02.12.14) i dette området, men villreinen nyttar området til ulike tider av året. Stølane og stølsdrifta i Stølsheimen er godt kjent gjennom rapporten Spor etter stølsdrift i Stølsheimen landskapsvernområde (rapport nr. 4-2011, Fylkesmannen i Sogn og Fjordane). Kunnskapen om området jf. naturmangfaldlova 8 er vurdert som god for å behandla denne saka, og føre-varprinsippet jf. 9 er difor ikkje vektlagt i saka. Stølshuset i denne saka er av nyare dato enn mange av dei andre stølane i Stølsheimen, men den har likevel mykje til felles med dei andre stølane ved at det er små stølshus med knappe former. Ukritisk endring av bygga eller bygningar i nærleiken av stølshusa, kan føra til endring av stølsmiljøet og opplevinga av landskapet. Det er difor viktig at endringar eller nye tiltak vert tilpassa rammene som kulturlandskapet set. Det er svært positivt av søkjar vil vedlikehalda og ta vare på stølshuset. Det er ein viktig del av stølslandskapet. Vedlikehald av stølar og stølslandskap er eit viktig mål i forvaltningsplanen for Stølsheimen, og er eit tiltak som verneområdestyret kan gje løyve til jf. verneforskrifta pkt. VI nr. 3. Forvaltar meiner råda frå fylkeskommunen vil gje bygget ein betre balanse, og bygget vert betre tilpassa landskap og miljø, jf. naturmangfaldlova 12. Fylkeskommunen har ikkje teke stilling til vindauga i tilbygget. I tilbygga som var der frå før, var det eit lite vindauga i kvart tilbygg. Forvaltar meiner det kan setjast inn to vindauga i tilbygget, og at dette i liten grad vil påverka landskapets art og karakter, men det vert set vilkår om storleik på inntil 60 x 60 m 2 inkl. rammer. Vindauga kan med fordel ha gjennomgåande sprosser, eller det kan veljast mindre vindauga. Tilbygget skal erstatta dei to tilbygga som var i svært dårleg stand. Tilbygget skal fortsatt brukast som lagerbygg og vedhus. Utedoen som står ved stølshuset i dag er i dårleg stand. Søkjar vert oppmoda om å flytte denne inn som del av lagerbygget. Slik den står i dag ved elvebreidda, kan det føra til avrenning til vassdraget. Forvaltar meiner bygget med dei tilrådde tilpassingane, ikkje vil føra til auka belastning på området jf. naturmangfaldlova 10, men vil vera positivt for opplevinga av området. Det er kort veg frå stølshuset til rv. 13 for transport av materiale og avfall, og det vil difor vera liten trong for motorisert ferdsel for å gjennomføra tiltaka. Dersom det likevel skulle vera trong for motorisert transport, må dette søkjast om til verneområdestyret. Tiltaket vil lite truleg føra til miljøforringing, og 11 i naturmangfaldlova er difor ikkje vektlagt i denne saka.
STØLSHEIMEN LANDSKAPSVERNOMRÅDE Saksframlegg Arkivsaksnr: 2014/4303-0 Saksbehandlar: Anbjørg Nornes Dato: 19.11.2014 Utval Utvalssak Møtedato Stølsheimen verneområdestyre 26/14 16.12.2014 Stølsheimen landskapsvernområde - tiltaksplan for 2015 og 2016 Innstilling frå forvaltar Saka vert lagt fram til drøfting i møte. Saksopplysningar Dokument som bakgrunn for saka: Strategi for bruk av midlar til tiltak i verneområder 2015-2020 Gjennomføring av bestillingsdialog mellom nasjonalpark-/verneområdestyrer og Statens naturoppsyn (SNO), Miljødirektoratet/SNO sentralt 06.11.2014 Strategi for bruk av midlar til tiltak i verneområde legg føringar for bruk av tiltaksmidlar; «Gjennomføring av konkrete, praktiske tiltak i verneområdene er en del av forvaltningen av verneområdene og skal samen med praktisering av verneforskriften og annet arbeid bidra til å oppnå disse målsettingene». Verneområda skal forvaltast på ein måte som byggjer opp under verneformåla slik at verneverdiane ikkje vert reduserte eller vert øydelagde. Økosystema skal takast vare på for framtidige opplevingar og for verdiskaping i utmarkskommunane. Verneområdestyre skal utarbeida tiltaksplan for 4-års perioden styret er valt for. Det skal vera årleg evaluering av tiltaksplan. Tiltaka skal vera forankra i forvaltningsplanen for Stølsheimen og tilhøyrande skjøtselsplanar. Fagleg rådgjevande utval (FRU) for Stølsheimen, administrativt kontaktutval og SNO skal vera med i utarbeidinga av tiltaksplanen. Forvaltningsplan for Stølsheimen er under revidering, og det vil verta utarbeid ein fleirårig tiltaksplan som del av forvaltningsplanen. I sak 1/14 vedtok verneområdestyret ein tiltaksplan for 2014 og 2015 med bakgrunn i evaluering av gjennomførte tiltak i 2013, og framlegg til tiltak i bestillingsdialogen for 2014. SNO og forvaltar la fram rapport frå gjennomførte tiltak i 2014 i møte 12. november. På bakgrunn av evaluering av desse tiltaka og framlegg til nye tiltak, legg forvaltar fram revidert tiltaksplan for 2015 og 2016.
Styret må gå gjennom innspela og prioriterer tiltaka. Tiltaksplanen er grunnlaget for bestillingsdialogen med SNO, og innmelding av behov for tiltaksmidlar for 2015 til Miljødirektoratet. Tiltaksmidlane er statlege investeringsmidlar, jf. budsjettpost 1420.31, og kan gå til tiltak som er naudsynte for å ivareta verneføremålet. Tiltaka kan vera informasjon, skjøtsel, tilrettelegging og kjøp av naudsynt utstyr for å gjennomføra tiltaka. I bestillingsdialogen med SNO skal styret drøfta ynskje om bistand/ressursbruk frå SNO til eventuelle prosjekt, kartlegging og tiltak, i tillegg til kjerneoppgåvene som mellom anna er oppsyn og overvaking av naturtilstand. Frist for innmelding til bestillingsdialogen til Miljødirektoratet er 9. januar 2015. Vurdering Strategi for bruk av tiltaksmidlar gjev føringar for prioritering av bruk av tiltaksmidlar i verneområda. For Stølsheimen er det særleg skjøtselstiltak og besøksforvaltingstiltak som er aktuelle. Pågåande skjøtselsprosjekt har prioritet 1, og tiltak i område som er akutt trua og med behov for skjøtsel har prioritet 2. For besøksforvaltningstiltak har ferdigstilling av prosjekt som er starta opp og som er naudsynte for å ivareta verneføremålet prioritet 1. Tiltak som er lagt inn i besøksstrategien i forvaltningsplanar har prioritet 2. Trong for midlar til vedlikehald av informasjonsmateriell, skilting m.m. kan meldast inn i tillegg. For alle tiltaka skal det leggjast vekt på; kostnadseffektivitet, samfinansiering med andre aktørar, prosjekt som involvera/drivast med dugnadsinnsats av grunneigarar, frivillige lag og foreiningar. På bakgrunn av tiltaksplan som er utarbeidd for Stølsheimen, forvaltningsplanprosessen, og føringar i strategi for bruk av tiltaksmidlar, legg forvaltar fram fylgjande innspel til tiltaksplan for 2015 og 2016: Tiltak Samarbeidsaktørar Kostnad Prioritet Periode 2015 Skjøtsel av prioriterte stølar og stølsvegar. Prosjektleiar/grunneigar /SNO 200 000 2014-2016 Stølar: Nedgardstølen, 2014-2016 Rotteskardet, 2014-2016 Smørklepp, 2016 Stølsvegar: Nese-Rosete, 2015 Finden-Dunevollen, 2015 Ortnevik-Fodnesstølen 2015 Alrek-Alrekstølen 2016 Vidareføring sti til Solrenningane Bergen og Hordaland Turlag 100 000 2014-2015 Tiltak mur Torvedalen Voss Utferdsalg 50 000 2015 Kart og informasjon innfallsportar SNO 20 000 2014-2016 Skjøtsel kulturlandskap Finnabotnen, Grunneigar/SNO 20 000 2014-2016
Evaluering av skjøtselstiltak på stølane Høgskulen i Sogn og Fjordane SUM 390 000 2016 Tiltak (bestillingsskjema A og B) Overvåking av spreiing av gran i Finnafjorden, Ortnevik og Arnafjorden Samarbeidsaktørar Prioritet Periode SNO 1 2014-2016