Kulturstatistikk Aviser og periodika Liv Taule. Aviser, vekepresse og fagpresse Samla opplagstal for avisene sine papirutgåver syner nedgang også siste året, men lokalavisene held stand. Dei fleste norske aviser er no på Internett og fleire aviser har oppdatert nyheitsteneste. Vekepressa har eit samla nettoopplag på gjennomsnittleg over 3 millionar per nummer dersom ein ser alle magasina under eitt. Aviser Talet på aviser held seg stabilt, men dei siste tala for syner at opplagstala går ned. Talet på aviser var 6 ved utgangen av. Samla opplag for var på 949 000, ein nedgang på 7 000 frå 004, eller,4 prosent. Sjølv om talet på aviser ikkje er endra frå 004 til, viser det seg at i året som gjekk kom det ut tre nye aviser, ei avis er lagt ned og to aviser er gått over til å bli gratisaviser og blir såleis ikkje lenger rekna med i statistikken. er det sjuande året på rad med nedgang i opplagstala (Avisåret, Sigurd Høst). Dei forskjellige aviskategoriane som blir nytta i dette avsnittet er utarbeidd av Institutt for Journalistikk, ved Sigurd Høst. Avisene som vert omtala er anten medlemmer i Mediebedriftenes Landsforening eller Landslaget for Lokalaviser eller i begge. Figur. viser utviklinga i opplagstala for dei ulike kategoriane frå 004 til. VG (Verdens Gang) og Dagbladet (laussalsavisene) har gått mest attende både prosentvis og i opplagstal. Siste året er opplaget redusert med 4 000 eller 8 Avis Avis i denne statistikken er rekna som alle publikasjonar som kjem ut minst ein gong per veke, og som fyller dei opphavlege reglane for listeføring som avis. Det inneber at dei skal «orientere allmenta om hendingar og aktuelle spørsmål», ta reell betaling for abonnement og laussal, og ha mindre enn 50 prosent annonsar. Nokre nettaviser på Internett fell ikkje inn under desse reglane. prosent. Ser ein på utviklinga til laussalsavisene sidan 999, har dette vore ein trend alle desse åra. Sidan 999 har nedgangen vore på om lag 3 prosent og opplaget har gått ned med 75 000. Den einaste av dei største avisene med auke i opplagstala dei siste åra er Dagens Næringsliv. Siste året var auken i opplaget på 5 prosent, sidan 997 har opplagstala auka med nærare 4 prosent. Men nedgangen i avisopplaget er langt frå eintydig. Kategoriane «Lokale -3- dagarsaviser» og «Lokale vekeaviser» har dei siste åra auka både i tal og opplag, sjølv om veksten har flata noko ut i. 97
Aviser og periodika Kulturstatistikk Figur.. Aviser. Opplagstal etter type. 004 Laussalsaviser Storbyaviser Nr.-aviser i store byar Riksspreidde meiningsbêrande aviser Leiande lokale dagsaviser Lokale dagsaviser, nr. Lokale -3 dagarsaviser Figur.. Aviser. Opplagstal for dei største avisene. 004. VG-Verdens Gang, alminnelege dagar Aftenposten, morgonutgåva kvar kvardag Dagbladet, alminnelege dagar Aftenposten, kveldsutgåva Bergens Tidende Adresseavisen Dagens Næringsliv Lokale vekeaviser Stavanger Aftenblad Nasjonale fådagarsaviser Aftenposten Aften 004 Drammens Tidende og Buskeruds Blad Fædrelandsvennen 004 0 00 400 600 800 000 Opplagstal i 000 Aftenposten, Bergens Tidende, Adresseavisen og Stavanger aftenblad. Frå 990 til har opplagstala for desse to avistypane auka med om lag 7 prosent, i 990 var samla opplag på 4 000 medan samla opplag i var på 53 000. I var det 80 «Lokale - 3-dagars aviser», med eit samla opplag på om lag 400 000. Sidan 990 har denne avisgruppa auka opplaget sitt med 37 000 eller litt over 0 prosent. 0 00 00 300 400 Opplagstal i 000 Også dei lokale vekeavisene har hatt positiv utvikling dei siste åra. I var det 57 aviser i denne kategorien med eit opplag på 3 000. Dette er det same nivået som året før, men frå 999 er auken i opplaget på 3 000, 3 prosent, mens 8 nye aviser har kome til i same tidsrom. Frå 990 er auken i opplagstala på litt over 50 prosent. Årsaka til småavisene sin framgang er samansett, blant anna: «Ei fådagersavis har ofte høy eller svært høy husstandsdekning. Den er et viktig bidrag til lokalsamfunnets kulturelle identitet, og den er innbyggernes viktigste kilde til lokal informasjon» (Det lokale avismønsteret. Sigurd Høst). Tabell.. Aviser. Lokale -3-dagars aviser og lokale vekeaviser. 990. Opplag 990 999 00 004 Lokale -3 dagar Talet på aviser... 75 78 76 79 80 Talet på opplaget i 000... 363 37 386 403 400 Lokale vekeaviser Talet på aviser... 9 49 50 57 57 Talet på opplaget i 000... 49 00 07 3 3 98
Kulturstatistikk Aviser og periodika Fleire norske aviser med oppdatert nyheitsteneste på Internett Dei fleste norske aviser er no på Internett, 0 av dei 6 avisene i. Dei siste ti åra har utviklinga og biletet av aviser og nyheiter på Internett endra seg raskt. Stadig fleire aviser har no ei oppdatert nyheitsteneste. 75 aviser eller 34 prosent hadde i oppdatert nyheitsteneste, dette utgjer 35 fleire enn i 003, eller ein auke på nærare 88 prosent. Nyheitstilboda til avisene på nettet er svært ulike. På den eine sida er det aviser som legg ut fleire saker kvar dag, som oppdaterer nyheitene kontinuerleg og som har andre tenestetilbod i tillegg til nyheitene. På den andre sida er det aviser som berre legg ut nokre få saker samtidig med papirutgåva (Sigurd Høst, ). Det ser ut som dei fleste av dei avisene som no har oppdatert nyheitsteneste, har gått frå å vere «fyldig nettavis» til «oppdatert nyheitsteneste». 4 aviser har og Figur.3. Norske aviser på Internett, ved utgangen av året. 997 Tal på aviser 80 60 40 0 0 Heimeside 997 999 Fyldig nettavis Smal nettavis, notisavis 00 Anna Oppdatert nyheitsteneste 003 Oversikta gjeld betalte (papir)aviser på Internett. Gratisaviser og reine nettaviser er ikkje med. Minst fire nyheitssaker presenterte som meir enn ein kort notis. utvikla Internett-tilbodet frå heimeside til eit breiare tilbod. Figur.3 syner òg noko av utviklinga for norske aviser på Internett. Vekepressa I hadde magasina i vekepressa eit samla gjennomsnittleg nettoopplag per nummer på nærare 3,4 millionar. I 997 låg samla opplag på om lag,5 millionar, ein auke på om lag 37 prosent. Å samanlikne årleg samla gjennomsnittleg opplag per nummer for vekepressa blir likevel ikkje heilt korrekt. Kvart år er det nokre magasin som går ut og nye kjem til. I er det 79 utgjevingar hos Foreningen Norsk Ukepresse. Talet på magasin i vekepressa er relativt stabil. Frå 004 til er det kome til 5 nye magasin, medan tre magasin er gått inn. Foreningen Norsk Ukepresse «Foreningens formål er å ivareta ukepressens felles interesser overfor samfunnet, myndighetene, andre organisasjoner og allmennheten og er ansvarlig for årlig kontroll av opplagstall, samt ivaretar utgiverenes interesser overfor Kopinor når det gjelder kopieringsvederlag.» Kjelde: www.ukepressen.no Sjølv om gjennomsnittleg samla opplag aukar, er det store variasjonar i utviklinga av opplagstala i dei einskilde magasina. Vekemagasinet med størst opplag er Se og Hør tysdagsutgåve med eit gjennomsnittleg opplag per nummer på nærare 70 000, mens det minste, Vi Menn Bil, har eit gjennomsnittleg opplag på om lag 00. Dette magasinet var nytt i. Det er bladet Bo Bedre som har hatt størst prosentvis auke siste året, ein auke på nærare 7 prosent. Gjennomsnittleg opplag for Bo Bedre i er på om lag 3 000. Størst prosentvis nedgang har 99
Aviser og periodika Kulturstatistikk bladet Girls, med nærare 3 prosent, og opplaget her var om lag 0 500 i. Bladet FHM hadde størst auke i absolutte opplagstal, med nærare 8 400, til 50 000 i. Se og Hør tysdagsutgåve hadde størst nedgang i opplagstal, med nærare 9 000 i gjennomsnittleg nettoopplag per nummer. Dette utgjorde ein prosentvis nedgang på nærare 7 prosent. For fleire detaljar sjå vedleggstabell nr..4. Figur.4. Vekepresse. Gjennomsnittleg nettoopplag per nummer for dei største magasina. 004 Se og Hør tysdagsutgåve Hjemmet Her og Nå Se og Hør weekendutgåve Familien Norsk Ukeblad Donald Duck & Co Allers Vi Menn Illustrert vitenskap Kjelde: Norsk ukepresse. 004 0 50 00 50 00 50 300 Opplagstal i 000 Se og Hør tysdagsutgåve er framleis det største vekemagasinet, med eit gjennomsnittleg opplag per nummer på 69 500 i. Hjemmet følgjer tett etter med 0 700. Også Hjemmet har hatt nedgang i opplagstala dei siste åra. Frå 004 til var nedgangen på litt over 3 prosent, mens nedgangen frå 997 har vore om lag 4 prosent. Blant dei ti største magasina har to hatt positiv opplagsutvikling siste året. Illustrert Vitenskap har auka med om lag 6 prosent til eit gjennomsnittleg opplag på 75 00. Etter tilbakegang frå 003 til 004, har Se og Hør weekend auka med om lag 4 prosent frå 004 til. Gjennomsnittleg opplag for Se og Hør weekend i var 83 00. Fagpresse Tala for fagpressa omfattar berre medlemmer av Den norske fagpresses forening. Fagpressa består av eit stort mangfald av fagblad, interesse-, hobby- og bransjeblad. Som tidlegare år er det vanskeleg å gi eit samla tal for opplaget til fagpressa fordi nokre periodika er førte opp under fleire kategoriar. Men trass i desse atterhalda vil ein likevel sjå at samla opplag har halde seg nokolunde stabilt. Figur.5. Fagpresse. Talet på opplag per utgjeving, etter gruppe, 3. Landbruk og fiske Industri, teknikk og handverk Bygg og anlegg Varehandel, hotell og storkjøkken Transport og samferdsel Tenesteyting, økonomi mv. Offentleg verksemd, undervising, forsking mv. Helse-, sosial- og veterinærtenester Fritid og kulturell/ideell verksemd 0 300 600 900 00 500 Opplagstal i 00 000 Omfattar berre medlemmer av Den norske fagpresses forening. Grupperinga er utarbeidd av Den norske fagpresses forening. 3 Nokre periodika er førte opp under fleire kategoriar. Kjelde: Den norske fagpresses forening. Hovudgruppa Industri, teknikk og handverk er den største gruppa med 69 titlar i. 00
Kulturstatistikk Aviser og periodika Siste året har tre nye titlar innan denne hovudkategorien etablert seg, og samla opplag har auka med over 00 000 eller nærare 0 prosent. Det var også ein auke i opplaget for denne kategorien førre året (frå 003 til 004), mens talet på titlar var stabilt. Den største enkeltgruppa er Generell industri, teknikk, handverk med 33 titlar. Ser vi på opplagstala til fagpressa, har hovudgruppa Fritid og kulturell/ideell verksemd det største samla opplaget i med 34 000. Dette er ein svak auke frå 004. Talet på titlar har halde seg stabilt med 44 titlar. Periodika i hovudkategoriane Offentleg verksemd, undervisning, forsking med vidare, samt gruppa Helse-, sosial og veterinærtenester har mista to titlar kvar, og opplaga for begge gruppene ser ut til å ha hatt ein nedgang på om lag 00 000 kvar siste året, eit samla fall på om lag prosent. Gruppa Offentleg verksemd, undervisning, forsking med vidare, omfattar 55 periodika, medan gruppa Helse-, sosial- og veterinærtenester omfattar 43 blad. Tabell.. Fagpresse. Talet på periodika og opplag per utgjeving, etter gruppe, 3. Gruppe Periodika Opplag Landbruk og fiske... 7 399 060 Industri, teknikk og handverk... 69 39 585 Bygg og anlegg... 460 76 Varehandel, hotell og storkjøkken... 7 89 968 Transport og samferdsel... 8 48 680 Tenesteyting, økonomi mv.... 33 578 3 Offentleg verksemd, undervisning, forsking mv.... 55 94 803 Helse-, sosial- og veterinærtenester... 43 89 93 Fritid og kulturell/ideell verksemd... 44 34 4 Omfattar berre medlemmer av Den norske fagpresses forening. Grupperinga er utarbeidd av Den norske fagpresses forening. 3 Nokre periodika er førte opp under fleire kategoriar. Kjelde: Den norske fagpresses forening. Bruker stadig mindre tid til papiraviser Siste mediebruksundersøking i syner at tid brukt på å lese papiraviser stadig blir mindre. I 000 blei det brukt 34 minutt til avislesing ein gjennomsnittsdag, mens tala for syner at 9 minutt gjekk til denne aktiviteten ein gjennomsnittsdag. Går ein enda lenger attende, vil ein sjå at gjennomsnittleg lesetid til papiraviser har vore fallande i fleire år. Det kan vere fleire årsaker til at folk bruker mindre tid på papiraviser. Ei årsak kan vere eit stadig veksande avistilbod på Internett eller andre former for nyheitsog faktaformidling. Menn bruker framleis meir tid enn kvinner til avislesing ein gjennomsnittsdag. I såg det ut til at menn brukte 30 minutt, mens kvinner brukte 7 minutt. Tradisjonelt har menn i større grad enn kvinner lese avis, men dei siste 0 5 åra har forskjellen mellom kjønna, i tid brukt til avislesing, blitt mindre. I 99 brukte menn 43 minutt, mens kvinner brukte 36 minutt ein gjennomsnittsdag. Forskjellen mellom kjønna er altså redusert frå sju til tre minutt. Sjå figur.6 (neste side). Dei eldste, aldersgruppa 67 79 år, bruker framleis mest tid til avislesing, 53 minutt i, men sidan 000 har tida brukt til å lese avis gått ned med 9 minutt. Like stor reduksjon i tidsforbruk har det vore i aldersgruppa 6 4 år, men desse bruker berre 4 minutt ein gjennomsnittsdag på å lese papiraviser. Alder er såleis ein faktor som slår kraftig ut når det gjeld forskjellar i tid brukt på avislesing. Det har vore små endringar i vekebladlesinga dei siste ti åra (Norsk Mediebarometer ). Det same gjeld teikneserieblad og tidsskrift. 0
Aviser og periodika Kulturstatistikk Figur.6. Minutt brukt til avislesing ein gjennomsnittsdag, etter kjønn. 99 Minutt 50 40 30 Menn Kvinner Referansar Avisåret, Sigurd Høst Det lokale avismønsteret., Sigurd Høst Nyttige internettadresser, sjå: Institutt for Journalistikk: www.ij.no/ Norsk ukepresse: http://www.ukepressen.no/ Mediebedriftenes Landsforening: www.aviskatalogen.no/ Den norsk fagpresses forening: http://www.fagpressen.no/ Norsk mediebarometer : www.ssb.no/medie 0 0 0 99 993 995 997 999 00 003 Kjelde: Norsk mediebarometer, Statistisk sentralbyrå. Tabell.3. Minutt brukt til lesing av avis, vekeblad, teikneserieblad og tidsskrift ein gjennomsnittsdag. 000 Avis Vekeblad Teikneserieblad Tidsskrift 000 00 004 000 00 004 000 00 004 000 00 004 Alle... 34 3 30 9 5 5 5 5 4 4 4 3 Kjønn Menn... 38 34 30 30 3 3 3 3 3 5 4 5 3 Kvinner... 9 8 30 7 8 7 8 7 3 3 3 Alder 9-5 år... 8 9 6 7 3 3 3 3 9 7 0 6-4 år... 3 6 5 4 5 5 4 4 3 4 3 3 3 5-44 år... 30 8 7 4 4 4 5 4 5 3 3 3 45-66 år... 45 4 4 4 6 4 5 6 0 0 0 0 6 5 5 4 67-79 år... 6 5 56 53 8 0 0 7 0 0 0 0 5 5 4 4 Utdanning Ungdomsskolenivå... 33 3 30 3 7 6 8 7 Vidaregåande skolenivå... 36 34 3 30 6 5 5 5 4 4 4 3 Universitetsog høgsk.nivå I 4 34 37 33 5 4 4 5 4 4 5 3 Universitets- og høgsk.nivå II + 40 34 38 36 3 3 3 0 7 6 6 8 Kjelde: Norsk Mediebarometer. 0
Kulturstatistikk Aviser og periodika Vedleggstabell Tabell.4. Vekepresse. Gjennomsnittleg nettoopplag per nummer. 997 997 998 999 000 00 00 003 004 I alt... 476 76 473 073 43 793 54 5 593 394 70 880 953 005 3 86 38 3 393 6 Namn Allers... 3 578 4 86 3 80 3 5 095 05 566 5 685 08 398 0 06 Allers Kryss og Tvers 0 44 43 750 3 9 49 8 63 6 853 6 088.. Alt om Fiske... 8 855 4 544 5 607 7 78 5 0 4 957 3 586 906 56 Auto Motor Sport............... 7 547 45 Autobørsen............... 7 878 9 7 46 Autofil............. 60 605 53 64 46 8 4 98 Bedre Helse... 49 965 36 47 33 706 33 9 35 03 33 47 36 009 35 77 34 58 Bil... 56 764 58 675 53 39 5 66 5 388 53 477 55 35 56 383 56 865 Billy................. 8 543 8 37 Bilmarkedet......... 78 654 340 9 59 0 93 8 834 Bo bedre................. 5 50 3 8 Bonytt... 70 089 63 04 60 360 66 30 67 849 66 47 7 66 96 66 679 Båter til salgs... 585 668 834 0 778 8 094 8 708 7 880 8 369 6 697 Båtmagasinet... 6 40 6 038 5 99 4 908 3 56 4 636 5 303 4 38 3 068 Båtmarkedet......... 0 575 9 48 603 0 367 0 409 8 808 C!................. 3 098 4 60 Cosmopolitan................... 37 054 Chica................... 6 03 D!................. 35 09 37 07 Det Nye... 66 44 73 838 79 700 7 86 7 058 7 08 70 74 68 765 6 84 Det Nye Makeup & Hår............ 4 566 9 68 70 Digital Foto................. 59 3 5 Donald Duck & Co 74 79 7 68 73 733 63 95 5 977 44 4 37 999 30 099 36 DVD & Hjemmekino.......... 9 400 0 9 05 970 Elle............... 3 333 3 76 3 54 Elle Interiør............... 5 843 3 59 Eva................. 4 943 33 099 Familien... 64 9 68 744 68 843 69 69 6 95 5 303 48 59 4 580 38 539 Fantomet..... 0 06 0 647 7 398 3 36 5 355 3 76 830 56 FHM................. 4 700 50 06 Foreldre & Barn... 63 5 6 7 60 6 59 0 54 445 47 04 49 596 50 79 50 463 Fri Flyt............... 9 0 0 50 0 64 Gatebil................... 30 67 Girls... 7 657............ 3 70 0 567 Gjør det selv................. 30 43 9 85 Goal... 8 56 0 99 8 05 5 858 4 844 5 74 5 354.... Gravid... 7 086 3 554 3 834 5 30 4 86 3 45 3 60 4 665 4 37 HENNE... 60 397 60 0 55 66 53 46 60 069 53 50 5 007 5 636 48 584 Her og Nå........... 00 50 57 98 93 04 96 748 84 780 Hjemmet... 56 649 59 766 53 454 48 854 40 008 38 857 36 630 8 33 0 735 HjemmePC... 30 507 33 874 35 897 38 9 34 36 3 69 8 754 3 660 8 599 Hjernegymnastikk.............. 6 0 5 59 Hytteliv... 49 74 50 86 5 373 53 7 54 648 57 878 59 609 59 93 60 73 I form................. 9 965 3 98 In-side Magazine.... 7 30 6 836 30 048 6 385 7 64 30 69 9 594 8 83 Illustrert vitenskap.............. 7 80 75 9 Illustrert vitenskap historie................... 63 03
Aviser og periodika Kulturstatistikk Tabell.4. (framh.) Vekepresse. Gjennomsnittleg nettoopplag per nummer. 997 997 998 999 000 00 00 003 004 Jakt... 8 575 9 40 8 460 5 908 3 70 4 03 68 0 347 53 Jeger, Hund & Våpen 068 573 56 3 403 5 07 5 63 4 5 4 05 0 455 Julia............. 8 384 938 4 507 3 307 Kaptein Sabeltann...... 8 480 4 37 4 758...... Kamille................... 55 88 KK... 84 45 79 5 74 449 70 5 70 3 75 03 70 69 73 4 7 97 Komputer for alle............... 5 457 4 055 Mag..... 38 034 34 73 35 560 30 804 33 486 3 745 3 03 34 37 Mann........... 0 60 4 554 5 73 4 883 6 573 Max Power................... 7 449 MC-børsen............... 7 55 7 6 6 559 Motorbørsen... 4 738 6 394 7 879 6 83 5 833 8 369 8 6 8 360 5 8 Mikke Mus... 3 05 30 856 8 96 7 395 3 963 884 3 553.... National Geographic............. 8 65 9 73 Nemi............... 46 87 36 658 3 735 Norsk Golf......... 5 059 57 545 63 445 69 574 7 490 7 968 Norsk Ukeblad... 04 043 93 30 83 95 78 9 67 49 6 05 53 655 44 78 3 36 Puls................... 5 76 Red................... 6 839 PC PRO........... 076 485 4 70.... Playstation........... 0 094 8 5 5 79.... Programbladet... 6 70 58 56 49 668 50 37 48 049 4 035 35 879 3 09.. Samler & Antikkbørsen 6 46 7 07 8 00 8 45 7 5 7 837 6 80 7 50 7 506 Se og Hør... 39 745 388 60 396 83 46 476 45 483 44 687...... Se og Hør tysdagsutgåve............... 303 77 88 50 69 5 Se og Hør weekendutgåve............... 4 063 75 443 83 00 Se og hør Kryss og Quiz... 40 746 0 837 0 9 0 607 9 867 8 89 7 850 8 83.. Seilmagasinet......... 0 657 0 369 0 65 0 559.... Shape-Up... 5 854 6 77 8 40 30 986 7 97 8 88 9 56 5 660 634 Spid bedre................... 9 79 Tara................... 0 49 Terrengsykkel................... 4 3 Topp... 57 7 58 964 43 860 43 88 45 03 47 36 54 60 5 4 45 04 TVGuiden................... 9 654 Vagabond................... 9 050 Villmarksliv... 80 654 7 97 63 645 6 80 57 48 53 886 48 4 49 56 46 496 Vi Menn... 9 554 400 06 736 05 034 03 55 06 596 07 769 00 330 93 803 Vi Menn bil........... 6 074 4 993 5 938.. 87 Vi Menn båt........... 999 0 95 55 8 958 9 45 Vi Menn Fotball........... 7 5 8 86 5 548.... Wendy................. 8 9 7 06 Witch................... 84 Woman................... 39 674 Omfattar vekepresse som er medlemmer av Norsk Ukepresse. Endra utgivingsfrekvens i 998. Kjelde: Norsk ukepresse. 04