11. Bøker og bokomsetning

Transkript

1 Kulturstatistikk Gro Kamfjord. og bokomsetning I blei det avlevert over nye boktitlar til Nasjonalbiblioteket. Nasjonalbiblioteket registrerte også blant anna om lag 300 millionar vevdokument i. I alt blei det selt bøker for meir enn 5,3 milliardar kroner i, som er ein auke på 3 prosent. Bokklubbane stod for om lag milliard kroner av den totale omsetninga, det er ein nedgang på litt over 5 prosent. Framleis har bokklubbane 20 prosent av den totale bokomsetninga. 30 millionar norske vevdokument I blei talet på norske vevdokument registrert av Nasjonalbiblioteket for første gong. Statistikken over pliktavlevert materiale til Nasjonalbiblioteket viser at vevdokument er den klart største kategorien med om lag 30 millionar vevdokument. Digital radio blei registrert for første gong med nær avleveringar. Talet på registrerte bøker hos Nasjonalbiblioteket auka med,2 prosent frå året før; det vart registrert meir enn nye titlar. Nær registrerte småtrykk i er ein nedgang på 7 prosent frå Kringkasta materiale har auka med 6 prosent. Notetrykk, kart og lydopptak av musikk har òg hatt ein auke på høvesvis 65, 99 og 39 prosent. Tabell.. Pliktavlevert materiale til Nasjonalbiblioteket I alt Periodika, løpande Periodika, internett Nettmonografiar Videoar Kombidokument Lydbøker Småtrykk Postkort Plakatar Kringkasta materiale Digital radio Notetrykk Kart Lydopptak musikk CD-Rom og diskettar Aviser Norske vevdokument Kjelde: Nasjonalbiblioteket i Rana. Pliktavlevering Noreg har hatt pliktavlevering heilt sidan 697. Formålet med dei ulike lovpåboda har variert frå sensur via dokumentasjon av styresmaktene sitt arbeid til dagens kulturelle målsetjing. Den. juli 990 tok «Lov om avleveringsplikt for allment tilgjengelige dokument av 9. juni 989 nr. 32» til å gjelde. Denne loven avløyste den gamle pliktavleveringsloven frå 939. Alle dokumenta som er laga for spreiing ut over ein privat krins, er avleveringspliktige uavhengig av medietype. (Nasjonalbiblioteket, 2006) 9

2 Kulturstatistikk nye litteraturtitlar Talet på utgjevne boktitlar og småtrykk registrert i Nasjonalbibliografien har auka noko i. Dei førebelse tala frå Nasjonalbiblioteket syner 2 prosent auke frå i 2004 til i. Som oftast vil dei reviderte tala vere noko høgare enn dei førebelse tala. Det er i kategorien litteratur at talet på titlar er høgast med titlar. Nest etter litteratur kjem samfunnskunnskap som har 000 titlar. Fordelinga på emne har vore stabil dei siste fem åra. Førebelse tal Tala frå Nasjonalbiblioteket er førebelse tal, det tar tid å registrere dei utgjevne titlane etter emne. Det er årsaka til at tala frå pliktavleveringa er høgare enn dei førebelse tala frå Nasjonalbiblioteket. Samstundes gjev dei førebelse tala eit godt bilete av fordelinga på emne og språk. Figur.. Utgjevne titlar, etter emne og Alminnelege skrifter 2000 Filosofi Religion Sammfunnsvitskap Språk Naturvitskap Nytta vitskap Kunst, rekreasjon Litteratur Historie og geografi Tal på titlar Kjelde: Nasjonalbiblioteket. Det blir omsett fleire bøker Førebelse tal frå Nasjonalbiblioteket syner at det blei omsett 5 prosent fleire titlar i. Det er noko høgare enn auken på 2 prosent i talet på utgjevne titlar. Engelsk er språket som det oftast blir omsett frå. Av dei nær omsette titlane utgjer engelsk opphavsspråk 65 prosent, då er omsetjingar mellom bokmål, nynorsk, samisk og anna ikkje rekna med. Tabell.2. Omsette bøker og småtrykk, etter originalspråk. Førebelse tal. Originalspråk Prosent I alt ,0 Svensk ,6 Dansk ,7 Engelsk ,9 Tysk ,9 Fransk , Andre språk og uoppgjevne ,8 Gjeld ikkje omsetjingar mellom bokmål, nynorsk, samisk m.m. Kjelde: Nasjonalbiblioteket. Fleire titlar publiserte på engelsk enn på nynorsk I blei det utgjeve 680 engelske titlar av totalt titlar, det er nær 0,7 prosent av alle utgjevne titlar. Til samanlikning vart det utgjeve 350 titlar på nynorsk, det er 5,5 prosent av alle titlane. Det blir utgjeve flest titlar på bokmål med 82 prosent, mens samisk ligg lågast med 0,3 prosent. Tabell.3. Utgjevne bøker, etter utgjevarspråk. Førebelse tal.. Talet på titlar Titlar Prosent I alt ,9 Bokmål ,5 Nynorsk ,5 Samisk ,3 Engelsk ,7 Andre språk ,9 Kjelde: Nasjonalbiblioteket. 92

3 Kulturstatistikk 6 prosent auke i utgjevne småtrykktitlar Den førebelse bokstatistikken frå Nasjonalbiblioteket viser at det i blei utgjeve 844 titlar i småtrykk. Utviklinga dei siste ti åra har vore ujamn, men det er ein auke frå 683 titlar i 996. Av titlane utgjevne i, var 468 utgjevne på originalspråket og 376 omsette. 92 prosent av dei utgjevne småtrykktitlane var førsteutgåver. 7 prosent var utgjevne på nynorsk, medan heile 86 prosent var på bokmål, prosent var utgjevne på samisk og 4 prosent på engelsk. 3 prosent auke i omsetning Statistikken frå Den norske forleggerforening syner at den totale omsetninga av bøker har auka med nær 3 prosent frå 5 52 millionar i 2004 til millionar kroner i. Salet frå bokimportørane auka jamt frå 990 til 2003, men har seinare gått ned med i alt 7 prosent. Omsetninga frå salet av lydbøker har auka sidan 2003 som var det første året lydbøker var med i statistikken. Omsetninga steig med 9 prosent, frå om lag 00 millionar i 2004 til om lag 0 millionar i. Figur.2. Bokomsetning i. Prosent Bokimportørar 6,7% Bokklubbar 20,5% Andre 2 forlag 9,3% Lydbøker 2,% og småtrykk Tala i statistikken omfattar bøker og småtrykk som er utgjevne i førsteutgåver og i reviderte utgåver. I statistikken er ein ikkjeperiodisk publikasjon på minst 49 sider rekna som éi bok. Eit småtrykk er ein ikkje-periodisk publikasjon på inntil 48 sider. Klassifiseringa av bøker og småtrykk etter emne er gjord etter Deweys desimalsystem. Statistikken gjeld det året som bøker og småtrykk er utgjevne og fell ikkje alltid saman med året bøkene er registrerte ved Nasjonalbiblioteket. Tala for åra er korrigerte tal, medan tala for er førebelse (Nasjonalbiblioteket). Medlemsforlag 6,4% Tala er baserte på omsetning av bøker i bokgruppene Endringar i medlemsmassen frå år til år påverkar tala. Tal for Andre forlag er eit estimat. Kjelde: Den norske forleggerforening. Figur.3. Bruttoomsetning fordelt på bokgruppe.. Millionar kroner Grunnskolen Vidaregåande Lærebøker Fagbøker Norsk sakprosa, vaksne Omsett sakprosa, vaksne Norsk sakprosa, barn Omsett sakprosa, barn Norsk skjønnlitteratur, vaksne Omsett skjønnlitteratur, vaksne Norsk skjønnlitteratur, barn Omsett skjønnlitteratur, barn Billegbøker Verk Kommisjonsbøker, lover o.a. Fonogram (Plater, lydbøker m.v) Omsetning i millionar kroner Bruttoomsetninga er estimert på bakgrunn av nettoomsetninga. Kjelde: Den norske forleggerforening. 93

4 Kulturstatistikk Billegbøker dominerer marknaden Tala frå Den norske forleggerforening syner at vi kjøper flest billegbøker. Det er totalt selt 22 millionar bøker siste året, noko som tilsvarar ein auke på 8 prosent frå Det er gruppa billegbøker som sel mest med 6,5 millionar eksemplar og ein omsetning på 585 millionar kroner. Norsk sakprosa for vaksne, som er nest størst, sel 3,3 millionar eksemplar og omset for 579 millionar kroner. Men dersom vi ser på bruttoomsetninga, blir biletet noko endra. Der har billegbøker, som sel mest, ein auke på,7 prosent. Gruppa norsk sakprosa for vaksne har ein enda større auke i bruttoomsetninga på nær 0 prosent. Det er omsett skjønnlitteratur for barn som har den største auken på 45 prosent, medan bruttoomsetninga av norsk sakprosa for barn fell mest, med 6 prosent. var første året som tal på selde fonogram, Tabell.4. Omsetning og talet på selde eksemplar, etter bokgruppe Selde eksemplar, etter bokgruppe Bruttoomsetning. 000 kroner Bokgruppe 2004 Endring 2004 Endring i prosent i prosent I alt , ,8 Grunnskolen , ,8 Vidaregåande , , Lærebøker , ,8 Fagbøker , ,3 Norsk sakprosa, vaksne , ,6 Omsett sakprosa, vaksne , ,3 Norsk sakprosa, barn , ,0 Omsett sakprosa, barn , ,4 Norsk skjønnlitteratur, vaksne , ,9 Omsett skjønnlitteratur, vaksne , ,9 Norsk skjønnlitteratur, barn , ,9 Omsett skjønnlitteratur, barn , ,9 Billegbøker , ,7 Verk , ,9 Kommisjonsbøker, lover o.a , ,2 Fonogram (Plater, lydbøker m.v) Bruttoomsetning er estimert på bakgrunn av nettoomsetninga. Kjelde: Den norske forleggerforening. Bokgruppa norsk skjønnlitteratur for vaksne har hatt den største auken i talet på selde eksemplar syner tala frå Den norske forleggerforening. Frå 2004 til voks salet med 23 prosent. Gruppa norsk sakprosa for barn hadde ein nedgang på 5 prosent i same periode. Norsk sakprosa for vaksne hadde ein auke på 2 prosent. Sjølv om billegbøkene sel flest eksemplar, hadde dei berre ein prosentvis vekst i salet på nær 5 prosent. plater, lydbøker og anna blei publiserte, dei hadde vel 6 millionar selde eksemplar og ei omsetning på 90 millionar. Sjå tabell.4. Kvinner les meir enn menn Tal frå Norsk mediebarometer syner at vi les meir enn før, i var det 25 prosent som las bøker, i 2004 var talet 23 prosent. For fem år sia, år 2000, var talet 20 prosent. Talet på kvinnelege lesarar i er framleis høgare enn talet på 94

5 Kulturstatistikk Figur.4. Personar som les bøker, etter alder og kjønn.. Prosent 9-5 år Figur.5. Personar som les bøker, etter kjønn Prosent Prosent år år år år Kvinner Menn Prosent Menn Kvinner 0 Kjelde: Norsk mediebarometer, Statistisk sentralbyrå. menn som les, og kjønnsforskjellane har auka med 5 prosentpoeng frå Medan 32 prosent av alle kvinnene las bøker ein gjennomsnittsdag i, gjorde 9 prosent menn det same. Kvinner les 20 minutt ein gjennomsnittsdag, det er det dobbelte av menn sine 0 minutt, syner tal frå Norsk mediebarometer. Det er i alderen og år vi finn flest kvinnelege lesarar med 35 prosent. Dei kvinnelege lesarane i alderen 6 24 som las bøker ein gjennomsnittsdag i, las mest med 72 minutt. Hos menn som las bøker ein gjennomsnittsdag, var det dei i alderen år som las mest med 5 minutt. Kjønnsforskjellane er minst i aldersgruppa 9 5 år, men det er gutar som les minst med 48 minutt ein gjennomsnittsdag Kjelde: Norsk mediebarometer, Statistisk sentralbyrå. Tabell.5. Minutt til boklesing i gjennomsnitt blant alle og blant lesarar, etter alder og kjønn. Kjønn/ alder Minutt Alle Lesarar Menn : : Kvinner Kjelde: Norsk mediebarometer, Statistisk sentralbyrå. 95

6 Kulturstatistikk Vedleggstabell Tabell.6. Utgjevne bøker og småtrykk Talet på titlar Småtrykk I alt Av dette Utgjevne Omsette I alt Av dette Utgjevne Omsette første- på første- på utgåver original- utgåver originalspråket språket Alminnelege skrifter Filosofi Religion Samfunnsvitskap Språk Naturvitskap Nytta vitskap Kunst, rekreasjon Litteratur Historie og geografi Gjeld ikkje omsetjingar mellom norske språk (bokmål, nynorsk, samisk m.m.) korrigerte tal. 3 Førebelse tal. Kjelde: Nasjonalbiblioteket i Oslo. Nyttige internettadresser: Nasjonalbiblioteket: Den Norske forleggerforening: For andre studiar om boklesarar, sjå: Norsk mediebarometer : 96