Plantetetthet - produksjon, kvalitet og karbonbinding Harald H Kvaalen NIBIO
Plantetettleiken påverkar Tilvekst Avgang Stabilitet mot vind og snøbrekk Kvaliteten Karbonbinding Etableringskostnadane Skogeigars og samfunnets økonomi
Resultat frå våre eldste forbandsforsøk Felt Alder Kommune Fyrste rv. Siste_rv. _siste H40 Min Maks Åmt_siste 928 Hurdal 1977 2007 58 20.2 19.0 21.2 10.9 927 Gjøvik 1992 2012 54 19.4 16.7 20.9 9.8 V0538 Molde 1980 2009 65 20.2 17.3 22.3 7.5 NIBIO har også andre forbandsforsøk, men dei er relativt yngre Interesserte finn data for volum og tilvekst på: http://www.skogoglandskap.no/artikler/2007/langsiktige_feltforsok
Utvikling i ståande volum felt 0928 Ståande volum (m3 ha-1) 600 500 400 300 200 100 1.25 1.8 2.4 3.0 0 0 10 20 30 40 50 60 Total alder frå frø (år)
Ståande volum felt 0927 Ståande volum (m 3 ha -1 ) 600 500 400 300 200 100 1.25 1.5 1.75 2.0 2.5 3.0 0 0 10 20 30 40 50 60 Total alder frå frø (år)
Ståande volum felt V0538 Ståande volum (m3 ha-1) 500 1.25, 1.5 2.0 400 2.5 3.0 300 200 100 V0538 0 0 10 20 30 40 50 60 70 Total alder frå frø (år)
Lite teikn til stagnerande volumtilvekst i «stavagran» på Vestlandet 500 400 V0538, rute 1, N3=5215, S1=7,6 Braastad G17 prog 8 V3 (m 3 ha -1 ) 300 200 100 0 0 20 40 60 Total alder (år)
Ingen stagnasjon i ruter med S% <8, snarare tvert om 700 V3 (m 3 ha -1 ) 600 500 400 300 200 0927, rute 29, N3 2325 Braastad G20 prog 8 Braastad G23 prog 8 100 0 0 20 40 60 Total alder (år)
Relativt ståande volum i høve til plantetal i forsøk 0927 og V0538 Ståande volum (% av 2500 tre ha -1 ) 130 120 110 100 90 80 70 1111 1600 2500 3265 Plantetal 4444 0927 V0538 6400
Framleis høgast tilvekst i tettaste ledd Løpande tilvekst (% av 2500 tre ha -1 ) 130 120 110 100 90 80 1111 1600 2500 3265 Plantetal 4444 0927 V0538 6400
Og litt meir i same gate: data frå avstandsreguleringsforsøk 923 V3 (m3 ha-1) 400 300 200 820 1100 1600 2100 Felt 0923 100 0 20 30 40 50 60 Total alder frå frø (år)
Sjølv i gamle kulturfelt 800 moh ser me uthaldande tilvekst og mykje høgare volum enn i gamal «naturskog» Ståande volum i høve til alder på landsskogflater, vs Braastads modell og i gamal kulturskog 800 moh. 1000 Landsskog data Eid & Øyen 2003 Braastad prog. 8 Ølken urørt rute G13 Ståande volum (m 3 ha -1 ) 800 600 400 200 0 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 Total alder (år)
Truleg at volumet i tette forband er undervurdert Seksjonskubert volum / Vestjordet 110.0 105.0 100.0 95.0 0.0 1.0 2.0 3.0 Forband (meter)
Men kva med stabiliteten? Planteavstand og stabilitet 60 Avgang/skadd volum (%) 50 40 30 20 10 Vindskader (Øyen et al. 2001) Snø og vindskader (Braastad 1979) Solberg mfl. 2014 fann og, mot venta, at risikoen for vindfelling var større for store tre og glissen skog. Valinger 2011 fann det same etter Gurdrun 0 1.0 1.2 1.4 1.6 1.8 2.0 2.2 2.4 2.6 2.8 3.0 3.2 Planteavstand
Tett skog gjev slanke tre med høgare densitet Data frå Klem 1934 Tørrdensitet (kg per m 3 ) 520 500 480 460 440 420 400 380 360 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0 1.1 1.2 Høgde diameter tilhøve
Kvistdiameteren og variasjonen omkring middelet minkar med aukande tettleik Kvistdiameter (mm) 2.5 2.0 1.5 1.0 0.0 625 938 1250 1563 1875 2188 2500 2 3 4 5 6 7 8 Tal grannetre
Sterkare trelast frå tett skog Modell frå Øvrum Andel sterk skurlast frå rotstokk (C30) 0.45 0.40 0.35 0.30 0.25 0.20 500 1000 1500 2000 2500 3000 Utgangstettleik (tre ha-1)
Kva med lønsemda? Noverdi (NOK ha -1 ) 20000 15000 10000 5000 0 Modell 1 Modell 2-5000 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 Plantetal Plantekostnad 6,7 Realrente 2% Skurpris 430 Massevirke 220 Sterkt avhengig av rente, pris og ikkje minst modellapparatet
Utgangstettleiken (Ni) påverkar CO2 bindinga CO 2 i biomasse (tonn ha -1 ) 1000 Ni 800 Ni 1200 800 Ni 1600 Ni 2000 Ni 2400 600 400 200 0 0 20 40 60 80 100 Total alder frå frø Gi modell frå avkomforsøk, Braastad Id modell, avgang etter Eid og Øyen 2003
Tett kulturskog kan ha større karbonlager i biomassen i middel for heile omløpet enn «naturskog» Karbon i biomasse (tonn ha -1 ) 160 Ni 800 Ni 1200 140 Ni 1600 120 Ni 2000 Ni 2400 100 Gamal granskog 80 60 40 20 0 0 20 40 60 80 100 Total alder frå frø Middel C for gamal granskog er frå NINA rapport 752. Skogvern som klimatiltak.
Kva kostar det å binde CO2 med tettare planting? G20 Rente 4% Kostnad = Endring NPV / Endring CO2 Kostnaden sterkt avhengig av Funksjonsval Marginalkostnad (NOK per tonn CO 2 ) -20-40 -60-80 -100-120 1000 1500 2000 2500 3000 Plantetal 3500 4000 4500
Total C i boreal skog sentrale Kanada Talyor et al. 2014. Ecosystems. 17: 778-791
Karbonmengda i jorda var og lågare i eldre bestand med mindre levande biomasse og tilvekst
Samband mellom grunnflate og total karbon i jord? Total karbon i jord (tonn ha -1 ) 300 250 200 150 100 50 0 10 20 30 40 50 60 70 Grunnflate (m 2 ha -1 ) Data frå 19 ops flater. Ref. de Witt & Kvindesland, NISK Rapport Supplement 14. tabell 9
Låg bonitet i gamal granskog høg i ung
Bonitetsutvikling i to gamle skogreisingsbestand på Vestlandet Høgde og høgdetilvekstbasert H40 26 23 20 17 14 11 1860 V70 Stend V0113 Suldal 1880 1900 1920 1940 Takstår 1960 1980 2000 H40 estimert ved omarbeiding av funksjon 15 i Sharma, Brunner, Eid og Øyen (2011)
Aldersuavhengig bonitering ved bruk av laserskanning Boinitet (H40) 26 23 20 17 14 11 8 5 2 III IV V Høgstklasse Skogbruksplan Fram til 2009 2009-2014 Data frå Foran sin takst av Fritzøe Skoger i Lardal. Prosjekt: Enkelttre-laser og bonitets-endringer i Vestfold» (ELBON), finansiert av fylkesmannens landbruksavdeling i Vestfold. Kvaalen, Solberg og May. 2016. Aldersuavhengig bonitering med laserskanning av enkelttrær.
Ikkje heilt uventa Temperatursum (døgngrader -5) 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 1900 1920 1940 1960 1980 2000 2020 År Temperatursum Data frå Fredriksberg Og Flesland i Bergen
Skotstrekking i «grana fra Rana» Veksthus, 33 C optimalt Data frå Jarle Bergan 1994: Faglige emner innen primærproduksjonen i skogbruket i Nord Norge.
Svært høg tilvekst i kulturskogen på 50 Austlandet Tilvekst (m 3 ha -1 år -1 ) 40 30 20 10 0 0 200 400 600 800 1000 Ståande volum (m 3 ha -1 ) Data frå Skog og landskap sine forsøksflater, utynna ruter på Austlandet
Barskogen i Noreg og Sverige svalar over året Local cooling and warming effects of forests based on satellite observations Yan Li, 1, 2, 3, 4, Maosheng Zhao, 5, Safa Motesharrei, 4, 6, 7, Qiaozhen Mu, 5, 8, Eugenia Kalnay2, 4, & Shuangcheng Li 1, 3, Journal name:nature Communications Volume: 6, Article number: 6603
Konklusjonar Platetal frå 150 på låg bonitet til 300 på særs høg Bufra mot avgang Høg produksjon Lite risiko for vindfelling og snøbrekk Virke med god kvalitet Høg og billig CO2 binding
Takk til: Stig Støtvig for tilrettelegging av data Ragnar og Arne ved Skogfrøverket for data Bernt Håvard Øyen, Bjørn Tveite og Helge Braastad for informasjon om felt og diskusjon Til Kystskogbruket for invitasjonen slik at eg atter fekk sjå dette fagre fylket