Meitemarken. Meitmark. Virveldyr Virvelløse dyr



Like dokumenter
JøHOOYøNKA Waqooyi Galbeed Bari koonfur

NORSK SOOMAALI Gulrot Karooto/Daba-case

Arterie. endotelceller. elastin. glatt muskel. bindevev. epitelceller

Munnhygiene og kosthold. Norsk ጽሬት ኣፍን መግብን: Tigrinja. Nadaafada afka iyo cuntada. Somali

Da verdens land ble enige om å gjøre noe med miljøet. Jordas naturgrunnlag tåler ikke at hele verden har et forbruk som den vestlige verden.

Norsk - Somalisk / Noorweeji - Soomaali

Edderkoppen. Gresshopper

til de neste generasjoner. Den kulturen som formidles videre til de neste generasjoner kaller vı kulturarv.

Magneten. En rett magnet kaller vi en stavmagnet. Spiss nål i kompass. En bøyd magnet kaller vi en hesteskomagnet. Magneter trekker til seg:

Warbixin kooban oo ku saabsan qallalka/suuxdimaha. Somali/Soomaali

Eksamen FSP5882/PSP5554 Somali nivå I Elevar og privatistar / Elever og privatister. Nynorsk/Bokmål

Somali/norsk Xaqiiqda Hiifka iyo aydhiska


Kartlegging av leseferdighet Trinn 2-3 på somali

SOMALIA NORGE SOOMAALIYA NOORWEEY

Xaqiiqda Cagaarshowga noociisa A, B iyo C iyo sida aad uga hor tagayso in aad qaaddo

HØYTIDER, HELLIGDAGER OG TRADISJONER I NORGE

Sidee nolol wacan u noolaan kartaa adoo qaba macaan? Sidee isaga ilaalin kartaa macaanka? Af-soomaali / Somali

SOMALI. Til nyankomne innvandrere som kan få permanent opphold i Norge

Firfircoonow caafimaad dareen!

Ila barnehage Smia småkryp pp. Et prosjekt med toåringene ved Ila barnehage

4. hestehov 5. hvitveis 6. brennesle. 7. løvetann 8. blåklokke 9. rødkløver. 10. blåbær 11. markjordbær 12. multer

KU SOCOTA DADKA MAGANGELYO KA CODSADAY NORWAY. -Barashada sharciyada norwejiga. ASYLSØKERE I NORGE - Somalisk -

Ord og begreper. Norsk Morsmål: Tegning (hvis aktuelt)

CARUURTA QOY SASKA LUUQA DAHA BADAN KU HADLA. BUUGYAR OO WARBIXINEED Somali CARUURTA QOYSASKA LUUQADAHA BADAN KU HADLA

Skorpion/skorpioner kjennetegn

PETTER PADDE OG NEDBRYTERNE

I meitemarkens verden

bevegelsesenergi. All energi som kommer av at noe har en bestemt posisjon eller stilling er stillingsenergi.

Carruurta iyo dhallinyarada ku hadasha luqooyinka laga tiro badan yahay ee wax ka dhigata dugsiyo ku yaalla waddamada ay waalidiintoodu ka soo jeedaan

Her er noen ord du må forstå for å kunne lese dette heftet: Erayada muhiimka ah ee buuggaan yar

Graviditet, fødsel og barseltid i Norge Uur, dhalmo iyo xilliga baxnaanada umusha ee Norway

New rules for entering into marriage outside Norway. Sharciyo cusub oo khuseeya dadka ku soo guursada dalka debeddiisa

Caalamka noolaha goryaan dhuleedka

Fra nysgjerrigper til forskerspire

New rules for entering into marriage outside Norway. Sharciyo cusub oo khuseeya dadka ku soo guursada dalka debeddiisa

Eksamen FSP5882/PSP5554 Somali nivå I Elevar og privatistar / Elever og privatister. Nynorsk/Bokmål

Uteskole om vannets kretsløp og insektene i skogen

Wargelin waalidiinta ardayda laba luuqadoodlaha ah

Luuqaddu waa muhiim ee si sax ah u baro!

Xannaanada carruurta. Warbixin ku socota dadka cusub oo dhowaan soo degay degmada Avesta. iyo carruurta da doodu tahay sannad ilaa 6 sano

Fag: Naturfag Trinn: 5.trinn

SARĀÖSTLUND NILSSON ILLUSTRERT AV SAM KLEIN OG FORFATTEREN

Berekraft og småkryp. FOS-kurs Kari G. Nappen

DRONNINGHUMLA VÅKNER

Somali CAAFIMAADKA CUNTADA

Fra nysgjerrigper til forskerspire

Trekke ut faglig informasjon fra tekst. -Planlegge og gjennomføre en undersøkelse i naturen. -Beskrive noen

Sjøpattedyr. Pattedyrene lever både på land og i havet. De som lever i vann, kaller vi for SJØPATTEDYR.

Fra nysgjerrigper til forskerspire

Hva er økologisk matproduksjon?

DRONNINGHUMLA VÅKNER

Dyra på gården. Hva har fire hjul, spiser gress og gir oss melk? En ku på skateboard. Hva slags orkester har kuer? Hornorkester.

Ordliste for TRINN 3

Versjon: somali. Ku soo dhowaada wadahadalki ugu horreeyay ee xannaanada carruuurta

Næringskjeder i havet

Fisk og andre dyr i havet

Innhold Forord Mangfoldet i naturen Livet oppstår og utvikler seg Darwin og utviklingslæra

Ku caafimaadqab gluten la aan

Xuquuqaha dugsiga. Buug yar oo ah tilmaame ey soo diyaariyeen Dysleksi Norge DYSLEKSI. Waanu ku caawineynaa si aad jidka u hesho!

Somaali/somali. Wa maxay macaanku?

SOMALI. Til nyankomne innvandrere som kan få permanent opphold i Norge

Innledning. Bever og Oter.

XAQIIQ KU SAABSAN SOONKA RAMADAANTA

NIDAAMKA HORDHACA AH. Soo dhowoow adiga billaabaya borogaraamka hordhaca ah! (introduksjonsprogram!)

Xanuunka biyo-madax fadhiisadka iyo qalabka tuubada madaxa lagu rakibo

Stikker skorpioner alle dyrene de spiser?

Oslo kommune Friluftsetaten. Amfibier i Alnaparken

Lokal læreplan i naturfag for 1. trinn

«Hvem går på fire ben om. morgenen, på to om dagen og på tre. om kvelden?»

MÅNEDSPLAN FOR RØDSTUPENE

Naturens kretsløp og biologisk mangfold ved Gaula

Under bakken. Lincoln Bergman, P. David Pearson og George Ulrich

Qashin-kala-soocid 2011

Kan pirajaer spise en hel ku på ett minutt?

Historien om universets tilblivelse

Se, hvem vi møtte i grønnsakhagen vår! Et småkrypprosjekt ved Øra Ila barnehage 2018/2019

Årsplan i Naturfag. Tidspunkt (uke eller mnd) Kompetansemål: (punkter fra K-06) Delmål: Arbeidsmetode: Vurderingsmetode:

Ordliste for TRINN 1 (utviklende matematikk-oppgavehefter 1A, 1B,2A, 2B, 3A og 3B, - refleksjonsord som kan hjelpe å forstå oppgaver).

Årsplan i Naturfag 5.trinn 2016/2017

BEGREPSINNLÆRING I NATURFAG. Si det, les det og skriv det, gjør det!

Skoletorget.no Moses KRL Side 1 av 6

- Et frø vil alltid vokse oppover og mot lyset. Det har ingenting å si hvordan

JEG SANSER. Et prosjekt med barn i alderen 2 til 3 år Ila barnehage, Trondheim

Lørenskog kommune. TEMA: Hvordan bekjempe brunskogsneglen INFORMASJONSMØTE TEKNISK

Johan B. Mjønes Fortellingen om sju bål. Roman

Årsplan naturfag 5.trinn

Naturfag for ungdomstrinnet

Tekstversjon av foredrag Rudolf, Naturfag 7.trinn 2010 IKT Forlaget

MAI Steg for steg 3 åringene. Varmmåltid. 9. Steg for steg 3 åringene. 16. Steg for steg 3 åringene. BHG STENGT 22. Tur for barna født i 2014

Strikket Dusker/snorer hengende fra øreklaffene (samler snø eller puttes i munnen).

Ku soo dhawow Dugsiga barbaarinta Karljohansvern!

Ballbehandling, 1 spiller

Vibeke Tandberg. Tempelhof. Roman FORLAGET OKTOBER 2014

/Lyte/ Roman KRISTIN RIBE FORLAGET OKTOBER 2015

FORSLAG TIL AKTIVITETER

VEIEN TIL DEG SELV. Vigdis Garbarek

Nasjonale prøver. Lesing 5. trinn Eksempeloppgave 3. Bokmål

Innhold. Forord... 5 DEL 1 NATUR- OG REALFAG I BARNEHAGEN... 13

Transkript:

Meitemarken Meitemark er et ekspempel på virvellløse dyr som kalles nedbryter. Den er langstrakt og sylindrisk. Meitemarken graver ganger i jorden og trekker råtne blader ned i hullene. Den trives best på mørke og fuktige steder. Meitemarker lever av planterester og dyrerester. Derfor kalles meitemarker nedbryter. Små dyr som kalles nedbrytere har en viktig oppgave. Ved å trekke visne blader ned i hullene, og ved å grave ganger vokser plantene raskere. På denne måten kommer vann og luft lettere ned til planterøttene. Meitemarken er verdens snilleste dyr. Meitmark Virveldyr Virvelløse dyr 10 Livet i naturen_materie_somalisk10 10 13.06.2006 14:10:09

Dirxi-dhul gale Dirxi dhul gale waa tusaale kamid ah xayawaanka aan lafdhabarleyda ahayn ee loo yaqaano burburi-yayaasha wuu dheer yahay waxuuna lee yahay qaab dhululubo. Dirxi dhul gale waxuu kaqodaa hogag dhulka,waxuuna ku uruuriyaa godadkaasi caleemaha qudhmay. Waxuu jecel yahay inuu kunoolaado madowga iyo qoyaanka. Dirxigi-dhulgaluhu waxuu kunool yahay hadhaaga dhirta iyo xayawaanka. Sidaa owgeed ayaa loogu yeedhaa dirxi-dhulgalaha burburiyayaal. Xayawaankaa yaryar ee loo yaqaano burburiyayaashu waxay hayaan shaqo muhiim ah. İyaga oo dhulka hoostiisa kaqoda hogag kuna uruuriya halkaas caleemaha en ge gey,markaasna hawada iyo biyuhuba sifudu ayey u gaadhaan xididada dhirta.taasi waxay keentaa inay dhirtu sidhakhso leh u korto. NORWAYJI nedbryter mineraler fuktig sommerfugl planterøtter korall brennmanet snegl hummer marihøne sjøstjerne meitemark SOMALI burburiyeyaal macdan qoyaan balanbaalis xididka dhirta xayawaan bada hoosteeda kunool xayawaan kunool bada oo gubtaanyo leh xayawaan bada ku nool oo qolof adag leh oo katirsan xayawaanka aan laf-dhabarta lahayn aargoosato nooc cayayaan ah oo yar xidigtabada dirxi-dhulgale 11 Livet i naturen_materie_somalisk11 11 13.06.2006 14:10:13

Sneglen Sneglen er bløtdyr. Sneglen er et annet eksempel på virvelløse dyr. Den lever både på land og i vann. Sneglen har to par følere på hodet. Tungen til sneglen er hard med bitte små tenner. Den kalles raspetunge. Med tungen river sneglen i stykker maten. Sneglen lever av friske blader. Sneglen beveger seg med foten, foten har en krypesåle. Foran på foten munner det ut en kjertel, som produserer store mengder slim. Sneglene sklir på dette slimet når de beveger seg fremover. Tusenbeinet Tusenbeinet har mange bein, men ikke så mange som tusen. Hvert ledd på tusenbeinet har to par bein. Hvis tusenbeinet føler seg truet ruller den seg sammen. Tusenbeinet er også en nedbryter som lever av halvråtne planter. Bilde av tusenbein 12 Livet i naturen_materie_somalisk12 12 13.06.2006 14:10:13

Snegle(Xayawaan bada ku nool oo qolof adag leh) Snegle waa xayawaanka jiljilicsan, oo kamid ah xayawaanada aan lafdhabarta lahayn waxuu ku nool yahay dhulka iyo biyahaba. Snegle waxuu madaxa ku lee yahay labo anteeno, carabkiisu wuu adag yahay waxuuna leeyahay ilko yaryar. Waxa loo yaqaanaa carabkiisa carab- miishaar. Cuntadana waxuu ku jeexjeexaa carabkiisa. Waxuuna kunool yahay caleemaha cusub. Hanqaraarac Hanqaraaracu waxuu lee yahay lugo farabadan, qayb walba oo jidhkiisa katirsan waxuu kulee yahay hanqaraaracu lugo. Marka uu hanqaraaracu naxo wuu isduuduubaa. Hanqaraaracu waxuu kamid yahay xayawaanka loo yaqaan burburiya yaasha. Waxuuna ku nool yahay dhirta ay qaybi-qudhunsan tahay. NORWAYJI følere bløtdyr raspetunge halvråtne planter SOMAALI dareemayaal xayawaan jiljilicsan oo qolof la aawe ah carab-miishaar ah dhirta ay qaybi qudhunsan tahay 13 Livet i naturen_materie_somalisk13 13 13.06.2006 14:10:14

Edderkoppen Edderkoppen er et rovdyr. Det vil si at den spiser andre dyr. Mange edderkopper spinner nett som de fanger andre insekter i. Noen edderkopper kan sitte på lur og vente til et smådyr kommer forbi. Når edderkoppen fanger dyret, dreper den det med gift. Alle edderkopper har 8 bein. Gresshopper Gresshoppene tilhører innsektene, alle innsekter har 6 bein. Det finnes mange typer gresshopper i naturen. Felles for alle gresshopper er at de har kraftige bakbein som er tilpasset hopping. Noen arter av gresshopper er rovdyr: De lever av å spise andre dyr. Andre arter lever av å spise planter. Gresshoppe som spiser planter Gresshoppe som spiser dyr 14 Livet i naturen_materie_somalisk14 14 13.06.2006 14:10:14

Caaro Caaradu waa xayawaanka ugaadhsada xayawaanada kale. Waxa laga wadaa,waa xayawaanada cuna xayawaanada kale. Waxay sameystaan xuub kaas oo ay ku dabaan xayawaanada kale. Qaar kamida caarooyinku waxay sugaan iyaga oo dhuumanaya ilaa iyo inta uu xayawaan yari soo hormarayo, marka caaradu ay qabato xayawaan waxay ku dishaa sun si uu u dhinto. Ayax Ayaxu waxuu kakooban yahay noocyo badan oo kala duwan. Waxayna kuligood kasiman yihiin iyagoo leh lafo danbe oo xoogan,oo loogu talagalay boodada. Qaar ka mid ah ayaxu, waa xayawaanka ugaadhsada xayawaanada kale. Waxay kunool yihiin inay cunaan xayawaanada kale. Kuwa kalena waxay cunaan dhirta. NORWAYJI edderkopp rovdyr spinne nett fanger gift insekter gresshoppe lever av planter kraftige bakbein rytmiske lyder SOMALI caaro xayawaanka ugaadhsada xayawaanada kale xuub samaysi qabsasho;dabasho sun cayayaan ayax kunool dhirta lafo danbe oo xoogan dhawaaq isku dhac ah 15 Livet i naturen_materie_somalisk15 15 13.06.2006 14:10:16