Teksten er skriven til opninga av utstillinga «Kaffikoppens kulturelle kraft», som blei synt i Ivar Aasen-tunet i 2001:

Kaffikoppens kulturelle kraft Med smakfull, sunn kost på matsetelen blei den første Kaffistova opna midt i borgarskapets rosebed i Oslo sentrum 8. september 1901. Kaffistova utretta meir enn å fornye den norske kafématen. Kaffistova blei møtestad for innflyttarar og gjorde den nye nynorske skriftkulturen til ein synleg del av bybiletet. Kaffistovene voks fram heilt utan styring eller medverknad frå landslaga, men dei såg snart at det her kunne vere tale om ei stor inntektskjelde for sentrallekken, og lagsbruksskatten blei innført. I sine beste år var lagsbruka ei nynorsk setelpresse som finansierte ei rekkje tiltak. Kvar kaffikopp var som ein ny drope i nynorskens beger. Kaffikoppens kulturelle kraft har sett djupe spor i norsk kulturhistorie. Kaffistovene spelte heile tida på lag med norskdomsrørsla. Det viser att fleire stader i utstillinga, ikkje minst i arbeida til Lars Kinsarvik, både dei mindre gjenstandane i montrane, og den flotte stolen midt på golvet. Denne stolen var ei gåve til Jon Aasen frå Sunnmøre frilynde ungdomssamlag, og blei laga i 1906. Solkorset, det gamle symbolet for ljos, blei òg brukt av kaffistovene, både på tallerkar og på veggskilt. Etter at nazistane tok det same symbolet i bruk, og gav det nytt meiningsinnhald, blei det fjerna frå kaffistovene. Frå og med 1901 har 130 kaffistover vore i drift på minst 77 stader over heile landet. I dag er ti kaffistover i drift. Lagsbruka gjorde målsak til bysak lenge før der kom nokon nynorsk parallellklasse i storbyane, men makta likevel ikkje åleine å gi nynorsken fotfeste i bymiljøa. Der kom kaffikoppens kulturelle kraft til kort. Teksten er skriven til opninga av utstillinga «Kaffikoppens kulturelle kraft», som blei synt i Ivar Aasen-tunet i 2001: Oslo den 1. desember 2009. Side 1

Det var på eit årsmøte i Noregs Ungdomslag i 1922 at tanken om eit felles varemerke for forretningstiltak i norskdomsrørsla kom fram. Teiknaren Carsten Lien laga utkast til merke som blei godkjent på årsmøta i Noregs Mållag og Noregs Ungdomslag i 1924 og 1925. "Det er soli som kvar morgon kjem med ljos etter den myrke natti og vekkjer til ny rørsle og nytt liv. Og etter kvart som ho stig um våren er det som all naturi fær ny kveik og kraft av henne. Det er difor ikkje å undrast på at folk til alle tider hev gledt seg ved soli, hev dyrka henne og ofra til henne". Dette skriv Knut Liestøl i ei innleiing om bakgrunnen for at det nettopp blei Solfuglen,- sjølvaste fugl Føniks som skulle stå modell for varemerket til forretningstiltaka til norskdomsrørsla. Liestøl sluttar artikkelen slik: "Hanen var symbol på nyvakning, nytt liv, ny dag. Difor hev Noregs Ungdomslag og Noregs Mållag teke uppatt dette ærverdige og stemningsrike sinnbiletet til sams merke for lag med lagsbruk. Over desse samlingsplassane våre skal ein sjå Solfuglen, og attum den renn soli. Og det kann snaudt tenkjast noko betre symbol på det nasjonale vekkjings- og upplysnings- og atterreisings-arbeidet som skal hjelpa oss ut or dei låke fylgjone av dei " fire hundrad år i natten" i målvegen". (Carsten Lien, fødd 1894, død 1970, fødd i Sigdal, norsk bokkunstnar. 1937 overlærar, 1948 64 avdelingsleiar (bokkunst) ved Statens håndverksog kunstindustriskole) Oslo den 1. desember 2009. Side 2

Norske kulturbygg Norske kulturbygg. Dokumentasjonsprosjekt om økonomisk verksemd i norskdomsrørsla i eit 100 Bakteppe Grunnlovsvedtaket i 1814 var bare starten på demokrati- og nasjonsbygginga. Å ta tilbake eit eige norsk skriftspråk var ein viktig føresetnad for det vidare arbeidet. I 1842 tok Ivar Aasen til på den oppgåva som resulterte i skriftspråket landsmål - seinare kalla Nynorsk, tufta på hans Norsk Grammatik (1864) og Norsk Ordbog (1873). Ei omfattande reiseverksemd - også på Austlandet låg til grunn for hans språklege innsamlingsarbeid. Søren Pedersen Jaabæk (1814-1894) var politikar, lærar og bonde. Saman med Johan Sverdrup la han grunnlaget for partiet Venstre. Jaabæk sat på Stortinget frå 1845 til 1890. Her fekk han kallenavnet «Neibæk» på grunn av motviljen mot alt som kunne føra til auka offentlege kostnadar. Han slåss mot alt som smakte av luksus og sentraldirigert embetsmannsvesen. I 1865 grunnla Jaabæk organisasjonen Bondevennerne, som snart blei ein landsomfattande organisasjon og betydeleg maktfaktor. Bondevennerne la grunnlaget for blant anna sparebankane og samvirkeorganisasjonane. Kjelde: Wikipedia Oslo den 1. desember 2009. Side 3

Det Norske Samlaget, forlag og litteraturselskap var den første bokklubben i landet og er i dag det fremste forlaget for utgiving av nynorsk litteratur. Det Norske Samlaget blei skipa 24. mars 1868. Innleiing Gjennom dette siste 100-året har det vore omlag 150 lagsbruk i drift i rørsla. Det finst mykje historisk materiale om kulturarbeidet i det som gjerne blir kalla Norskdomsrørsla - det vil sei Noregs Ungdomslag og Noregs Mållag og organisasjonar og lag i tilknyting til desse. Men det finst svært lite stoff om den økonomiske verksemda i rørsla. Dette ønskjer ein å gjera noko med i det omsøkte prosjektet. Lagsbruk vil sei ei form for økonomisk verksemd i regi av eit frivilleg lag/ ein organisasjon. Forretningstiltak i norskdomsrørsla blei gjerne kalla lagsbruk. Bondeheimar og Kaffistover (hotell og kafear) er dei verksemdene som det har vore flest av - og som nok er best kjent, men det har også vore til dømes skoledrift, forlag, trykkeri- og avisdrift. Oslo den 1. desember 2009. Side 4

Norske kulturbygg Norske kulturbygg. Dokumentasjonsprosjekt om økonomisk verksemd i norskdomsrørsla i eit 100 Den første Kaffistova blei etablert i Øvre Slottsgt. i Oslo i 1901 av Bondeungdomslaget (BUL) Den 6.10.1913 blir Det norske Teatret opna i Teatersalen til BUL Oslo i det nybygde Bøndernes Hus, Rosenkrantzgt. 8, Kristiania, med framsyninga Jeppe paa Berget, omsett av Arne Garborg. Kong Haakon 7 er til stades. Det Norske Teatret - teater og kulturhus i Oslo Det Norske Teatret hadde Teatersalen som sin scene i hovudstaden heilt frå opninga i 1913 til teatret i 1947 flytta til andre lokale i Stortingsgata. Opningsframsyninga med Jeppe på Berget på landsmål førte til det kjende teaterslaget 16. oktober 1913 der riksmålspøbelen ved handelsgymnasiet blei kasta ut då dei prøvde å stogge framsyninga. Ingen andre måltiltak fekk nyta så mykje godt av overskota frå forretningane til Bondeungdomslaget som teateret i dei fyrste 6-7 driftsåra. Framleis er BUL, Oslo den største luteigaren i teateret. 20 Lagsbruk over heile landet var seinare med på å sikra tomt til nybygget til Det norske teatret i Kr. 4.s gt. Det var Nord-Europas mest moderne scenbygg då det blei opna i 1985. STARTSIDA BILLETTAR OM TEATRET Gud KUNDEARR. / SELSKAP og UNDERVISNING UNG? mammon MEIR ENN TEATER BARN / FAMILIAR PRESSEROM KONTAKT OSS Jesus Christ Superstar Per Sivle Du ska få en dag i mårå... Evig ung Lys Teskjekjerringa DU SKA FÅ EN DAG I MÅRÅ... Det må vera rett å sei at det låg tre hovudgrunnar bak etableringa av desse verksemdene. Dei skulle: En herlig gave til publikum, eventyrlig, magisk og Poetisk, vakkert og muntert (VG) morsomt for alle aldre (Aftenposten, les heile kritikken her) 1. Tena pengar til kulturarbeid i laget - i ei tid lenge før det var tale om offentlege tilskot i noko vesentleg grad til slikt arbeid. En stemningsfull Prøysen-hyllest (...) full av fantasi (Dagbladet) 2. Skaffa husrom til lagsarbeidet (kontor og Les utdrag frå kritikkane her samlingssalar). FØRJULSFEST FOR BARNA 3. Profilera ideologi. (Skole, teater, bøker, Ta med deg barna på førjulsfest før Du ska ein få en dag i mårå...! Laurdag 5. desember mellom kl. 13:00 og 15:00 er alle barn invitert til ei hyggeleg førjulsstund i foajeen av Bibelen på nynorsk m.m.). aviser, utgjeving med m.a. sminking, teikning, sang og gong rundt juletreet. Arrangementet er gratis. Les meir Sjå video Kjøp billett FAMILIEN VG Lunsj & Lyrikk Eventyr Baksnakk Matinéprogram Kjærleiken overraskar igjen Familien Blendverk Don Carlos Den stygge Laurdagsmatine 26 Treffer på tvers av alle generasjoner, en musikalsk forestilling som gir rom for drømmer, hjertelig latter og søt inderlighet (Dagsavisen) JESUS CHRIST SUPERSTAR Jesus Christ Superstar er blitt teater for folk som ikke går i teater, musikal for folk som ikke liker musikaler, og en sterkt berørende fortelling om Jesus for folk som ikke er kristne. Det er ingen liten bragd. (Dagens Næringsliv) Les fleire utdrag frå kritikarrosen her EKSTRAFRAMSYNINGAR I JANUAR I SAL NO! Les artikkel i Oslopuls frå bak scenen Sjå innslag frå premieren på ABC-TV Sjå Dagbladets innslag frå pressevisinga Sjå Dagsrevyens innslag frå pressevisinga Facebook «ma På Hovudscenen frå 5. februar: BROADWAY-SUKSESS ENDELEG PÅ NORSK SCENE Når storfamilien kjem saman etter at patriarken er gått bort, eksploderer barndomsheimen i pinlege avsløringar og smertelege oppgjer. Med beiske replikkar og bitande humor riv tre generasjonar kvarandre i fillebitar mens publikum sett latteren i halsen. Sensasjonelt underhaldande - New York Times Vinnar beste drama 2008 - Pulitzer-prisen og Tony Awards Les meir om Broadway-stykket her Oslo den 1. desember 2009. Side 5 2 November ti on to 27 28 29 3 4 5 9 10 11 12 16 17 18 19 23 24 25 26 30 1 2 3

Lokal verksemd Det var fylkeslag og lokallag som starta opp med forretningsverksemd. Landslaga kom aldri i gang med dette. Men omkring 1915 såg ein at organisasjonane kunne få ein del av det lokale overskotet ved å pålegga laga ein «lagsbruksskatt». Denne kom til å få mykje å sei for sentralapparatet i organisasjonane dei neste 50-70 åra. Kakediagrammet til venstre syner fordeling av inntektene til Noregs Mållag i 1952: Gåver : 17% Medlemspengar: 23% Lagsbruksavgift: 55% Ymse inntekter: 5% Det er eit stort og omfattande arbeid å få oversikt over alle verksemdene som har vore i drift utover landet gjennom desse 100 åra. Nokre av dei er grundig dokumentert, mens andre har vore lite påakta. Då ungdomslaget i Øystese i Hardanger skulle bygga seg hus, så starta dei ei kaffistove i industristaden Ålvik i same kommune for å tena pengar til å reisa hus for. Holmatun er teikna av den kjende arkitekten Torgeir Alvsaker. Oslo den 1. desember 2009. Side 6

Det nye ungdomshuset på Vigeland er i dag hovud-kulturhuset i Lindesnes kommune - bygd med midlar etter laget si forretningsverksemd på Vigeland og i Mandal. Solid forretningsverksemd i Bondeungdomslaget Ervingen i Bergen har gjort det muleg å driva kulturhuset Gimle midt i sentrum av byen. Kvinnearbeidsplassar på ein ny måte Kaffistovekonseptet fann sin plass mellom «kneipa» og «sosietetsrestauranten» med «Fyrsteklasses mat til tridjeklasses prisar». Stovene representerte også ei nyskaping for kvinnearbeidsplassane. Det var Marie Kviberg som tok initiativ til at BUL i Oslo opna den første kaffistova, og ho var dagleg leiar for den - slik mange kvinner fekk «styrarinne»-stillingar seinare. Det blir sagt at styrarinnene ofte fekk ei slags «morsrolle» for dei unge tenestejentene. Samanlikna med den tradisjonelle mannsdominansen mellom bedriftsleiarar, må dette ha vore godt. Oslo den 1. desember 2009. Side 7

Norske kulturbygg Norske kulturbygg. Dokumentasjonsprosjekt om økonomisk verksemd i norskdomsrørsla i eit 100 Skolar Møre Folkehøgskule i Ørsta vart grunnlagt og driven av Sunnmøre frilynde ungdomssamlag ved hjelp av midlar frå lagsbruka til fylkeslaget i Ålesund. Vefsn folkehøgskole i Mosjøen er det Hålogaland ungdomslag som har hatt ansvaret for. Skolen starta i direktørbustaden til «engelskbruket» selskapet som sto for den storstilte trelasteksporten frå Vefsn frå midt på 1800-talet. «Klondyke-tilstanden» som følgde skapte m.a. stort misbruk av alkohol. Dette førte til at fråhaldsarbeidet seinare fekk sterkt fotfeste i miljøet. I Vefsn har det lenge vore sterke band mellom fråhaldsrørsla og norskdomsrørsla. Oslo den 1. desember 2009. Side 8

Skoleportalen Voss gymnas en til Voss s! om skulen fagtilbodet RUTA 09/10 fram i ygningen sjonalt eglement rakterar, eksamen, ål m.m ved Voss Gymnas 70 5700 Voss 2360 532361 @post.hfk.no Norske kulturbygg Norske kulturbygg. Dokumentasjonsprosjekt om økonomisk verksemd 21.11.09 i norskdomsrørsla 14.15 i eit 100- Fakta om skulen Voss offentlege landsgymnas Musikk er omdøypt til "Musikk, dans og drama". Det vil seia at elevar som vel dette utdanningsprogrammet også får noko kjennskap til dans og drama, men hovudvekta vil framleis liggje på det vart musikalske. grunnlagt i 1916 som det første av sitt slag i landet. Skulen heldt dei første åra til i Folkeskulebygningen - den også med utspring i den frilynte Utdanningsprogram for idrettsfag har gradvis utvida tilbodet sitt. Innan breiddeidrett har vi fotball, handball og skileik og på toppidrett har vi alpin, freestyle, langrenn og skiskyting. Voss gymnas har om lag 350 elevar fordelt på dei tre studieretningane, og om lag 50 lærarar. Skulen har vorte påbygd og modernisert fleire gonger, men det gamle ungdomsrørsla. staslege hovudbygget inneheld framleis det meste av aktiviteten på skulen. Landsgymnasa Voss offentlege landsgymnas hadde kom i opphavet sitt i gang i 1916. Dei siste elevane etter norskdomsrørsla, landsgymnas-ordninga gjekk ut som i 1970. frå starten såg på skule og utdanning Skulen vart overført som frå staten eit til nøkkelfelt i samfunnet. Alt i 1900 Hordaland fylke i 1965. vart Heilt sidan det starten i landsmålsavisa for vel 75 år sidan Den 17de Mai sett fram eit har Voss krav gymnas om hatt «studentskular allmenne fag på for bondegutar». undervisningsplanen. I tråd med Artikkelen Kunnskapsløftet tilbyr aktualiserer skulen i dag både ulike utdanningsprogram. Dette er individualpsykologiske, innan studiespelsialisernande fag, slik sosiale og nasjonale sider som realfag og språk, samfunnsfag og ved økonomi, målreisinga innan idrett, der vi i tilbyr den både kvasse kritikken av skulestellet. breidde- og toppidrett Skulen og til slutt innan går ut på å «tyna maalet for musikk. bondeguten» og verkar til å framandgjere han i sitt eige land. I 1906 sette Arne Garborg saka på dagsorden att, gjennom det kraftfulle foredraget «Norske Embættsmenner». Det nyskipa Noregs Mållag reiste også kravet om eit rom for landsmålet i høgre utdanning, mellom anna gjennom lettare tilgang til eksamen artium for landsungdom. Fylkestinget har vedteke ny skulestruktur for dei vidaregåande skulane Voss på kommune Voss. I den samanheng gav skal seinare Voss gymnas frå moderniserast. Eit nybygg er tenkt kopla i saman med den gamle hovudbygningen. seg ei tomt Etter til utbygginga eige skulebygg. vil skulen ha om lag 800 elevar. Skulen vart overteken av Hordaland fylke i 1965, og skifta då namn til Voss gymnas. Rektorar ved skulen: Peder Blix (1916-31), Conrad Bonsaksen (1931-46), Gunnstein Langerak (1945-47), Sjur Bøyum (1947-53), Alf Helland (1953-62), Steinar Line (1962-69), Inga Tusvik (1969-81), Anders Kyrkjebø (1981-89), Erik Sølvberg (1989-2008), Unn Fauskanger (2008-). Det avgjerande tildrivet bak landsgymnaset kom likevel frå Noregs Ungdomslag. I eit brev til Kyrkjeog undervisningsdepartementet i 1910 kravde dei skiping av ein ny gymnastype, der landsungdom utan middelskule kunne verte tekne opp og ta artium på fire år. Gjennom vedvarande press og strategiske alliansar med sympatisørar i andre parti sytte Venstre for at Stortinget vedtok lovendringa i Ansvarlig redaktør: 1914. Terje (Kjelde: Støve allkunne.no) Halse ungdomslag i Mandal skipa framhaldskole saman med kommunen då dei bygde ungdomshuset Ljosheim i 1920. templates/schoolsubsite.aspx?id=12439 Side 2 av 2 Oslo den 1. desember 2009. Side 9

Butikk Norsk Barneblad Han-du-veit on Hanna Ane Lorentzen on Ordskifte om Norsk Barneblad Aviser og forlagsverksemd Dag og Tid Teikneseriane Arkiv november 2009 oktober 2009 september 2009 mai 2009 Nr. 47 Fredag 20. november 2009 Fri vekeavis for kultur og politikk FØRSTESIDA NYHENDE Politikk Kultur Utanriks Økonomi Distrikt Miljø Aktuelt Næringsliv KRITIKK Bøker Film Musikk Teater Meiningar LES MEIR Politikk (19.11.09) Gode nettsider for barn Leiar Kommentarar Helgheim Debatt Klok på bok Kay Lokøy Arkiv Norsk Barneblad er eitt av dei aller eldste barneblada i verda som framleis kjem ut. Det blei starta av ein av hovudmennene bak Landvik Mållag, Kristen Stalleland. Ved det gamle kommunehuset i Landvik er det reist ei statue til minne om barnevenen Stalleland, som var grunnleggjaren av Norsk Barneblad. Stalleland vende seg til borna på ein respektfull måte. Dette var ikkje sjølvsagt i 1887, og det var eit brot med den nedlatande og moralistiske tonen som hadde vore einerådane i barnelesnaden til då, skriv Gard Espeland, dåverande redaktør i Norsk Barneblad, i 100- årsskriftet til Landvik Mållag. 20.11.09 23.25 Vekeavisa Dag og Tid er starta med betydelege midlar frå lagsbruksverksemd - og er framleis eit friskt innslag i den norske avisfloraen. Slaget i Stockholm På eit regjeringsmøte i Stockholm blei svenskekongen sint og drog til den norske statsministeren. «Den 17de Mai» var namnet på ei norsk avis tida Barneombodet 1894 til 1935. Avisa hadde undertittelen "Norskt Kvasir Jr. Folkeblad«. I 1935 skifta avisa namn til»norsk NRK Super Tidend«. ".Arne Garborg og Rasmus Steinsvik Radd Barna: Nettvett gjorde opptak til bladet. Hulda Garborg døypte SOL Barn bladet, og Arne Garborg vart med i bladstova (redaksjonen). Dei same personane var òg knytt til Kontakt oss. Bli tingar. «Fedraheimen». I 1910 var bladet mellom dei Biodiesel med bismak med mest tingarar Nøklane til hjarta i heile landet. Frå 1914 kom Det er ein illusjon å tru at biodrivstoff vil Gunvor Mejdell presenterer med Redaktør: Nana berga bilsamfunnet. Rise-Lynum bladet ut dagleg. Slik fekk ein eit dagleg nynorsk denne boka den arabiske sjela for dei norske lesarane. LES MEIR Miljø (19.11.09) riksorgan. LES MEIR Bøker (19.11.09) Opphavsrett Norsk Barneblad Kjelde: Wikipedia Finn nyhende: AKTUELT Biletglimt Gigant i Europa, gløymd i Noreg Clara Tschudis forfattarskap var ein av dei største suksessane i norsk, nordisk ja, kanskje i europeisk samanheng. LES MEIR Bøker (19.11.09) I PAPIRAVISA LES MEIR DAG OG TID (19.11.09) BUTIKKEN Abonnement Forfattaraviser Andre forlagsprodukt Aksjar i Dag og Tid MARKNADSPLASSEN Ledige stillingar Riksoversynet Rubrikkar Send inn annonse DAG OG TID Dag og Tid Annonseprisar Pb. 7044 St. Olavs plass Avtalegiro 0130 Oslo Fakta http://barneblad.no/butikk/ om avisa Besøksadr.: Pilestredet 8 Lyden av avmakt (12.11.09) Det er skilnad på Steiner og Muhammed (12.11.09) Hoems Bjørnson (12.11.09) Tragikomiske møte mellom ideal og røynd (12.11.09) Inni er vi ulike (06.11.09) Sømeleg-Hanssen vs. Pølse-Hanssen (06.11.09) Då Sovjet skjøna at Afghanistan var tapt (06.11.09) Sjangerhybrid med anakronismar (06.11.09) Byråkratisk hengjemyr (29.10.09) Einsidig og utan sjølvkritikk (29.10.09) På vegner av Kristopher (29.10.09) Telefon: 21 50 47 47 Telefaks: 21 50 47 49 Annonseavd.: annonse@dagogtid.no Redaksjon: redaksjonen@dagogtid.no Oslo den 1. desember 2009. Side 10

Fonna forlag vart grunnlagt i 1933-1934 med namnet Nynorsk Vekeblad. Føremålet var å gje ut vekeblad og anna populærlitteratur. I 1940-1943 vart aksjekapitalen utvida og forlaget skifte namn til Fonna Forlag. Forlaget har hatt ein sentral plass i norsk forlagsverksemd, serleg for litteratur, lærebøker, skuletilfang, brevskule og populærlitteratur på nynorsk. «Knut Berg på eventyr» var den første verkelege science fiction-forteljinga frå verdsrommet. Personar som har hatt mykje å sei for utviklinga - - ikkje bare målfolk og bygdefolk Cornelius Berg Bugge, forretningsmann og eigedomsmagnat som satsa alt han tente på å utvikle nynorske forretningstiltak og dermed sikra grunnlaget for både aviser, hotell og teater. Bugge var fødd i Bergen 27. mai 1865 og døydde same staden 24. desember 1934. Han dreiv kleshandel i Bergen og skipa i 1910 selskapet Norskt Herbyrge, der også Vestmannalaget, Hordalands ungdomslag og Vestlandske maallag hadde nokre aksjar. Gjennom dette selskapet var Bugge fødselshjelpar for- og sentral investor i mange nynorsktiltak, ikkje minst fleire kaffistover og Hotell Hordaheimen. Viktig var også støtta til avisa Gula Tidend, den nynorskbrukande Landsbanken i Bergen 1914 23, tomtekjøp i 1916 til nybygg for Det Norske Teatret i Oslo (ferdig 1985), ein større aksjepost i avisa Sunnhordland i 1918, ny utgåve av Aasens Norsk Ordbog same året og garanti for Fyrebilsbibelen, den nynorske utgåva av Bibelen i 1921. Oslo den 1. desember 2009. Side 11

Norske kulturbygg Norske kulturbygg. Dokumentasjonsprosjekt om økonomisk verksemd i norskdomsrørsla i eit 100 Kåre Kolås har vore til uvurderleg hjelp i arbeidet med å sikra kjeldemateriale om lagsbruksrørsla I 1987 blei Kåre Kolås tildelt Kongens fortenstmedalje i gull for sin store og samfunnsnyttige innsats. Mykje historisk verdifullt materiale etter Kolås blir nå teken vare på og gjort tilgjengeleg for vårt arbeid ved Statsarkivet i Bergen. Kaffistova i norsk litteratur «Frå Knut Hamsund til Varg Veum» Kaffistova har vore eit svært sterk merkenavn både på godt og vondt. gildevangen hotel pictures from travel photos on webshots 04.01.08 01.04 Please log in, or sign up for free. member name home my shots upload browse share pro shots blog Forgot password? password buy prints download Dekorasjonar, arkitektar #6 of 21 gildevangen hotel Full size Other sizes keston88 > albums > Trondheim - November 2007 Full album «prev next» link to it share on... email photo comment Gildevangen hotell i Trondheim - blei kjøpt og driven av Bondeungdomslaget (BUL) i Trondheim. Arkitekt er: bookmark add to del.icio.us download slideshow URL: Uploaded by: keston88 In album: Trondheim - November 2007 In Webshots channel: travel Tags: travel, norway, trondheim, see more... Date uploaded: Sun Dec 02 06:09:18 PST 2007 http://travel.webshots.com/photo/2815471270048166644yoaiex?vhost=travel Save 15% on holiday photo cards at AmericanGreetings.com with code 15OFF4WEB! link to this picture No comments so far... To be able to leave a comment please Log in or Sign up. Leave a comment preview this size: 100 pixels post in your blog or website <a href="http://travel.webshots.com/photo/2815471270048166644yoaiex"><img src="http://thumb4.webshots.net/t/24/565/4/71/27/2815471270048166644yoaiex_th.jpg" alt="gildevangen ho more Webshots more from this member direct link to image Oslo den 1. desember 2009. Side 12 http://thumb4.webshots.net/t/24/565/4/71/27/2815471270048166644yoaiex_th.jpg post in a forum [URL=http://travel.webshots.com/photo/2815471270048166644YOaiex][IMG]http://thumb4.webshots.net/t/24/565/4/71/27/2815471270048166644YOaiex_th.jpg[/IMG][/URL] tags (3) help

Norske kulturbygg Norske kulturbygg. Dokumentasjonsprosjekt om økonomisk verksemd i norskdomsrørsla i eit 100 Ei av kaffistovene til Sunnmøre frilynte ungdomssamlag heldt til i dette huset i Ålesund. Der var det dekorasjonar av kunstmålaren Jonas Peson. Kaffistova i Harstad held til i eit av dei eldste husa i byen. Gule Sider Telefonkatalogen Nettsøk Kart Produktsøk Min Side Logg inn Rettigheter Kartsymboler Hjelp - Telenors offisielle katalogutgiver Kontakt oss - tlf 815 44 448 Nettkamera Person adresse: Trafikk fra Vær fra Stort kart Nullstill gen Send Skriv ut Frå Arkitektnytt 16/2005: «Hvis du har god tid, er det bare noen skritt opp til Kaffistova i Sjøgata, reist av en Elias Hoel i 1883 og restaurert og påbygd 102 år senere med Gunnar Lund som arkitekt, et trivelig sted også innvendig, med ujålet atmosfære.» Søk n2b en bil Start - Via - Stopp onsdag torsdag 14 13 Torgegaarden, Strandkaien 2 i Bergen - der Bondeungdomslaget Ervingen dreiv Kaffistove fram til for få år sidan, var teikna av Torgeir Alvsaker. Alvsaker teikna også fleire ungdomshus i Hardanger - bl. a. huset i Øystese. Se flere detaljer på yr.no Du ser nå mot Sør Oslo den 1. desember 2009. Side 13

Solkors og hakekors var mykje brukt som lagsmerke i Noregs Ungdomslag. Då Hitler gjorde dette til sitt merke, tok rørsla ein ny logo. «Hakekors er et likearmet kors med haker skrått eller i rett vinkel på korsarmene. Det har vært brukt fra førhistorisk tid som ornament og religiøst symbol i forskjellige kulturer over hele verden. Fra India kjenner vi varianter av hakekorset under navnet svastika, som på sanskrit (gammel-indisk) betyr «lykkebringer» (su asti betyr «det er godt»). Andre navn på hakekorset er det latinske crux gammata eller gammadion, det vil si gammakors etter den greske bokstaven gamma og det greske tetraskelon, «fire bein». Etter de tyske nazistenes bruk av hakekorset som symbol for deres politiske ideologi fra 1920 til 1945, er tegnet i dag forbudt i en rekke vestlige land.» Kjelde Wikipedia Nasjonal Samling tek solkorset til partiemblem i 1934, og Noregs Ungdomslag tek i staden i bruk pila som lagsmerke, teikna av Carsten Lien. Oslo den 1. desember 2009. Side 14

Norske kulturbygg Norske kulturbygg. Dokumentasjonsprosjekt om økonomisk verksemd i norskdomsrørsla i eit 100 Solfuglmerket blei brukt i ymse samanhengar. Dette frå Sandsøy ul. er skoren ut av Ingvald Bringsvor og mala av Jonas Peson. Interiør frå Kaffistova til BUL på Olav Ryes plass si Oslo. Oslo den 1. desember 2009. Side 15

Norske kulturbygg Norske kulturbygg. Dokumentasjonsprosjekt om økonomisk verksemd i norskdomsrørsla i eit 100 Dette høgsetet sto i Kaffistova i Rørvik - eit miljø som nå er gjenskapt på Kystmuseet i NordTrøndelag. Den kjende kunstnaren Lars Kinsarvik har laga stolen - slik han og gjorde til Trønderheimen hotell i Trondheim, Kaffistova i Harstad med fleire. Ein lokal handverkar laga resten av interiøret i Kaffistova i Rørvik - inspirert av Kinsarvik, men til ein rimelegare pris. Olav Rusti var ein annan kunstnar som blei brukt i rørsla. Oslo den 1. desember 2009. Side 16

Skjenkedebatt i lagsbruka I hovudsak har lagsbruka vore verksemder utan skjenkeløyve for alkohol. Men dette har ikkje vore utan strid. Ung og fruktig, lang smak med god fylde og eit markant innslag av solbær. Hotell Noreg i Ålesund - med eigarlaget Ivar Aasen melde seg ut av Noregs Ungdomslag då dei ikkje fekk godkjent innføring av skjenkerett ved hotellet. Det same skjedde med Grand hotell i Steinkjer. For visse driftskonsept er nok skjenkerett eit vilkår. For andre har fråver av løyve vore ei orsaking for låg inntening. Vi tykkjer safta smaker betre før ho har gjæra. Kaffistova Nokon må ta vare på den norske maten óg Økonomiske rammevilkår før og nå 450.000.000 ét sushi denne veka. Kva med å prøve noko så eksotisk som kokt torsk? Om fleire lagsbruksetableringar blir det fortalt at dei tente godt med pengar dei første åra - og oppnådde å ha tent inn att investert kapital alt etter eitt år eller to. Dette var i ei tid då prisen på arbeidskraft og råvarer utgjorde ein langt mindre del av totalkostnaden ved kaffistovedrifta. Etter 2. verdskrigen blei det etter kvar stor endring i dei økonomiske rammevilkåra, og det var bare dei bruka med størst endringskraft som overlevde. At dei beste kan klara seg, ser ein når Bondeheimen i Oslo er mellom dei hotella med størst inntening i hovudstaden i dag. Kaffistova Nokon må ta vare på den norske maten óg Oslo den 1. desember 2009. Side 17

! Oslo den 1. desember 2009. Side 18