DRIFTSPLAN For Brattefjell-Vindeggen villreinområde PERIODEN 2014-2018 Denne driftsplanen bygger vidare på dei tidlegare driftsplanane som har vore utarbeida av Svein Vetle Trae, Aslak Råmunddal, og seinare revidert av Jostein Kristiansen og Ola Mosebø. Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 1
1.MÅLSETTING 1.1. Langsiktig målsetting: Hovudmålet med forvaltninga av villreinen i Brattefjell-Vindeggen er framleis å sikre ei livskraftig og produktiv villreinstamme. Delmålsettinga for forvaltninga kan vera. Ta vare på og betre villreinområdet sine kvalitetar for villreinen. Arbeide mot inngrep og forstyrringar i området som kan redusere reproduksjonsevna og arealbruken til villreinstamma, men og slik at ei god og tilpassa stamme kan bidra til verdiskaping til bygdene omkring. Sikre ei villreinstamme med sunne dyr og med ei naturleg samansetning når det gjeld kjønn og alder på dyra. Sikre ei human jakt med stabil fellingsprosent og minst mogleg stress og vekttap for reinen. Hausting av eit biologisk overskot i villreinstamma, slik at det gjev god avkastning og ei rettferdig fordeling mellom grunneigerane. Utnytte tildelt fellingskvote på ein best mogleg måte. 1.2. Kortsiktig målsetting: I driftsplanperioden 2014-2018 skal villreinforvaltninga sitt arbeidsmål vera å stabilisere vinterstamma til om lag 500 dyr +/- 10% avvik. Delmålsettinga for forvaltninga kan vera: Fastsette kvotar i tråd med driftsplanen. Justere driftsplanen slik at den stemmer med faktiskske forhold! Hente inn data om villreinstamma gjennom tellingar, kondisjonsundersøking og evt. beiteovervaking. Rett fordeling av fellingsløyver mellom jaktrettshavarar. Arbeide for betre utnytting av tildelt kvote gjennom samjaktavtaler. Ha eit tilfredstillande oppsyn Utarbeide ny driftsplan i 2018 2. INNSAMLING AV BESTANDSDATA Overvåkinga av villreinstamma i Brattefjell-Vindeggen skjer hovedsakleg iform av tellingar med fly, og har som regel gjeve gode resultat. Kalvetellingar og strukturtellingar frå bakken, har vore gjort kvart år med vekslande resultat. Kalvetellinga i juni 2012 syner totalt 130 kalv. Februar 2013 vart det sett ein flokk på totalt 417 dyr. Dette er tal vi legg til grunn i denne driftsplanen og det vidare arbeidet. Det er ei viktig forutsetting for antall fellingsløyver, at vi veit kor mange kalvar som blir fødde kvart år. Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 2
2.1. Totaltelling Det har vore gjennomført totaltellingar på vinteren med fly kvart år frå 1996 og fram til idag 2013 (2015). I 1999 vart tellinga droppa pga. økonomiske årsaker, og i 2005 vart og forholda for vanskelege. 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 383 370 381 Ikkje data 415 386 434 407 433 Ikkje data 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 514 502 463 467 404 415 371 417 435 481 Tabell 1. Totaltelling Som tellingane syner er stamma relativt jevn, men lågare enn målet på ca. 500 dyr, som er eit fornuftig bestandsmål utifrå tidlegare undersøkingar av beite i området. Det er ein relativ høg kalveproduksjon i BV. Det er mogleg at sommerbeite og det gode haustbeite i randområda kompenserar for dels slitte vinterbeite. Dette seier mykje om kor viktig det er å oppretthalde eit randområde av god kvalitet, utan inngrep og forstyrring rundt det definerte villreinområdet (Trae 1996) 600 500 Totaltelling 1996-2013 400 300 Antal dyr 200 100 0 1997 2000 2002 2004 2007 2009 2011 2013 1996 1998 2001 2003 2006 2008 2010 2012 År Tabell 2.Totaltelling Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 3
2.2. Kalvetelling Målet med kalvetellingane er å få eit oversyn over tilveksten i stamma. Tellinga er utført i utvalet sin regi, men vakslande hell. Ei god kalvetelling i juni 2012 syner 130 kalv. I jakta 2012 vart det felt 11 kalv av totalt 50 dyr. Gjennomsnitts-beregningar for kalv syner at andel kalv har auka med 4 % sidan 2006 og fram til 2012. Forventa tilvekst i stamma 2013 er ca.145 kalv, dette legg vi til grunn når vi arbeider vidare med forvaltninga av stamma. 1997 1998 2000 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 81 90 105 162 147 110 Ikkje data 112 130 117 127 (Åpen) Tabell 3.Kalvetelling. 2.3. Strukturtelling Målet med strukturtelling er 3-delt: Få eit estimat på kjønnsforholdet Få eit estimat på aldersamansettinga Få eit viktig korrektiv til totaltellinga Tellingane utføras i brunstenperioden, da er begge kjønn samla i flokkane. Det har vore vanskeleg å få til gode strukturtellingar i dei to siste driftsplanperiodane. Dyra har nå i mange år søkt seg til skogen og randområda på hausten, noko som gjer at det er vanskelegare å sjå dei. Når dei kjem inn att i terrenget kan ofte brunsten væra over og bukkane forlater flokken. I tillegg kjem værtilhøve og tidleg snø som ein begrensande faktor. Vidare er det satt opp to tabellar som syner struktur i stamma ifra 1989-2011. (Tabellane er dela i to, sidan det ifrå 2006 er bukk i ein kategori.) Årstall Kalv Simle Bukk1 Bukk2 Bukk3 Talte dyr 1989 26,50% 54,50% 5,30% 4,50% 11,90% 1991 21,80% 44,90% 11,50% 9,60% 12,20% 156 1992 18,30% 42,90% 16,60% 12,80% 9,30% 145 1993 16,50% 45,90% 10,50% 12,50% 14,50% 48 1994 17,40% 60,50% 5,80% 4,50% 11,90% 311 1988 20,60% 34,20% 15,60% 7,80% 21,80% 243 1999 17,70% 43,10% 20,20% 7,60% 11,40% 79 2000 21,90% 51,00% 10,90% 7,00% 8,90% 302 Gjennomsnitt 20,00% 53,80% 12,00% 8,28% 12,74% 183 Tabell 4.Struktur 1989-2000. Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 4
Struktur 1989-2000 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 1989 1991 1992 1993 1994 1988 1999 2000 År Kalv Simle Bukk1 Bukk2 Bukk3 Tabell 5. Struktur 1989-2000. Tidlegare driftsplanar har gått inn for ein reduksjon av bukk. Strukturtellingane har ikkje vore like nøyaktige i dei seinare åra, så tala må ikkje tolkast som heilt sikre. Tidlegare var bukk dela i tre kategoriar etter alder, nå er bukk i "alle" aldre under ein kategori og ligg på omlag 15%. Dette er eit minimum ein bør ha i ei villreinstamme av vaksne bukkar. Årstall Kalv Simle Bukk Talte dyr Totaltelling 2006 24,00% 47,00% 28,00% 415 514 2008 20,20% 71,00% 8,80% 420 463 2009 23,60% 65,30% 11,10% 432 467 2011 27,10% 59,30% 13,30% 173 415 Gjennomsnitt 23,70% 60,65% 15,30% 360 465 Tabell 6. Struktur 2006-20111. (Tala frå 2008 er usikre.) Kalv Simle Bukk 1 år Bukk 2 år Bukk 3 år< 21,00% 50,00% 7,00% 7,00% 15,00% Tabell 7. Strukturen i ei ujakta stamme i Brattefjell-Vindeggen såg slik ut før jakta tok til i 1980 (Skogland 1981,Trae 1996). Det er viktig å prioritere å få til gode strukturtellingar framover, sjølv om det byr på utfordringar. Store flokkar har dei siste åra blitt observert i elgjakta ved Skårset. Det kan gjera arbeidet enklare når ein veit kor dyra står med tanke på strukturtellinga. Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 5
Struktur Gjennomsnitt 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 1989-2000 2006-2011 År Kalv Simle Bukk Tabell 8 Struktur syner eit gjennomsnitt fra 1989-2011. 3. JAKTUTTAK/JAKTSTATISTIKK Målet med jaktstatistikken er å få eit nøyaktig oversyn over kor mange dyr som er felt kvart år, fordeling på kjønn og alder, og kor stort uttaket er i høve til utdela kvote, dvs.fellingsprosent. Stammeendring er forskjellen i dyretal frå starten av året til slutten, basera på endringane i totaltellingane frå år til år, eller rekna ut som endringar i kalvetilvekst og avskytning. Irregulær avgang er avgang i dyrestamma som ikkje skuldas ordinær jakt, men til dømes sjukdom, naturleg død, ulykker, tjuvjakt o.l. I BV har denne avgangen vore estimert til 2-3% Jaktstatistikk 1980-2012 600 500 400 300 200 100 0 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 Antal løyver Antal felt År Tabell 9. Jaktstatistikk. Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 6
Antal felte dyr Kalv 1,5 år 2 år og eldre Sum antal År Antal løyver begge kjønn begge kjønn Bukk Simle felte dyr Fellings% 1980 310 49 17 73 110 249 80 1981 324 67 20 59 107 253 78 1982 457 83 68 49 131 331 72 1983 500 82 27 55 155 319 64 1984 550 85 53 52 128 318 58 1985 499 74 61 44 114 293 59 1986 332 39 27 28 71 165 50 1987 342 31 27 17 63 138 40 1988 385 42 41 36 78 197 51 1989 390 48 42 30 71 191 49 1990 350 44 43 22 56 165 48 1991 135 18 15 15 23 71 52 1992 75 9 7 14 6 36 48 1993 66 8 3 4 6 21 32 1994 129 22 14 6 22 64 50 1995 173 21 15 11 26 73 42 1996 219 37 112 51 1997 230 31 16 20 35 102 44 1998 250 21 16 26 35 98 39 1999 210 22 5 33 28 88 41,9 2000 240 26 17 28 32 103 42,9 2001 240 16 15 24 22 77 32 2002 260 30 21 27 38 116 44,6 2003 230 27 24 17 16 84 36,5 2004 250 25 19 25 33 102 41,2 2005 250 20 17 20 18 75 30 2006 280 30 22 32 27 111 42,4 Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 7
2007 330 34 34 45 43 156 47,3 2008 340 20 28 32 34 114 33,5 2009 300 38 41 26 49 154 51,3 2010 235 32 25 16 30 103 43,82 2011 260 35 37 26 39 137 52,7 2012 125 11 12 6 21 50 40 2013 140 12 17 9 17 55 39,28 2014 130 11 15 10 15 51 39,23 Tabell 10. Jaktstatistikk for 1980-2014. Antal felte dyr 2000-2012 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0 % 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Årstal Simle<2 år Bukk<2 år 1,5 år S/B Kalv S/B Tabell 11. Felte dyr, prosentvis fordeling 2000-2012. 3.1.Fellingsprosent Låg fellingsprosent gjennom mange år kjem av at dyra reiser ned i skogen tidleg på høsten, og kjem ikkje tilbake før i slutten av september/begynnelsen av oktober. Dette skapar problem for jakta og tellingar som grunnlag for skikkeleg forvaltning. Tiltak i denna samanheng i tidlegare driftsplanar har vore utviding av jakttid og tilpassing av jaktområdet. Ordinær jakttid har vore frå 20/8 til 30/9. Vaksne simler blir skutt på dei frie korta i slutten av jakta. Denne utviklinga vil vi følge nøye med på, og diskutere kvart år. Førebels blir det ikkje satt iverk tiltak som f.eks. "reine bukkekort". Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 8
Fellingsprosent 1980-2012 100 80 60 40 20 0 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 Fellings % År Tabell 12. Fellingsprosent 1980-2012. 4. SIMUlERING / TANKAR OM KVOTE FOR BV 2013 Ein kan laga modellar for korleis villreinstamma i eit område vil sjå ut etter ein bestemt tidsperiode. Men resultatet kan aldri bli betre enn dei tala ein legg inn som forutsetningar. Med det at resultatet er ei rettesnor for forvaltninga. Sidan vi pr.dags dato har usikre strukturtal å rekne utifra, er det satt opp ein forventa stamme utifra dei tala vi har som er sikre: Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 9
2012 Total 371 Kalvetelling 130 Før jakta 501 Felt 50 Sum 451 2013 Telling 417 Tap (26% av 130) 34 Vinterstamme 417 Forventa 145 kalveandel 562 Forventa stamme før jakt 2013 Kvote 180 Fellingsprosent 40% Felling 72 Sum 490 Tap av kalv (26%) 37 Beregnet 453 vinterstamme 2013-2014 Tabell-forslag utarbeida av Ola Mosebø. Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 10
5. AVSKYTINGSPLAN Vinterstamme 2013 er på totalt 417 dyr. Ein hovudmålsetting med kvotene er at ein høster alle kjønns-og aldersgrupper i forhold til forekomst og samansetning i den levande bestand,hvis denna samansetninga er tilfredstillande. Dette er den einaste måten å stabilisere strukturen og uttaket på over tid. Ein viktig målsetting er å bevare minst 15% av dei vaksne bukkane (3 år og eldre) i stamma (T.Skogland 1994). Det blei skutt totalt 50 dyr i jakta 2012 med ein slik fordeling på alder/kjønn: Kalv begge kjønn 22% 1,5 år begge kjønn 34% Bukk 12% Simle 42% Ved å gå ut frå ein årleg fellingsprosent på 40% av tildela kvote (200 som ramme), 30% frie dyr, 35% simle/ungdyr, og 35% kalv, blir kvoteframlegget slik etter at ein kvart år veit kor mange kalvar som har komme til: År Totalkvote Frie dyr Simle/ungdyr Kalv 2014 200 /130 60 (30%) 70 (35%) 70 (35%) 2015 200 60 (30%) 70 (35%) 70 (35%) 2016 200 60 (30%) 70 (35%) 70 (35%) 2017 200 60 (30%) 70 (35%) 70 (35%) 2018 200 60 (30%) 70 (35%) 70 (35 %) Tabell 13. Ramme for kvotar 2014-2018 Med ein fellingsprosent på 40 % -av tildela øvre ramme for kvote vil det bli felt ca. 80 dyr kvart år. Dersom ein ved tellingar finn store avvik i dyretalet må tala justerast. Det er små variasjonar i strukturen som skal til for å gjere utslag på stamma. 6. TILTAK I PLANPERIODEN 2014-2018 Bruke dei virkemiddel som fins i lovverket for å taka vare på leveområda for villreinen i Brattefjell-Vindeggen. Grunneigarsamarbeid på tvers av kommunegrensane for å få til ei optimal forvaltning av villreinstamma. Informasjonstiltak og haldningskapande arbeid overfor alle som nyttar Brattefjell- Vindeggen til rekreasjonsområde. Næringsmessig utnytting av området må samordnast med villreinforvaltninga, slik at det ikkje oppstår konflikt. Arbeide for å samle inn vekter av x antall dyr, er eit ynskje frå Villreinutvalet, for å få ein peikepinn på dyras kondisjon. Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 11
7. VILLREINFORVALTNING Tellingar og jakt Årlege kalvetellingar Totaltelling i januar/februar kvart år, eller når tilhøva er optimale. Strukturtelling hausten 2013, 2015 og 2017. Dersom mislykka telling må ny telling gjerast påfylgjande haust. Arbeide for samjaktavtaler mellom jaktfelta. Auke jegerinnsatsen på vekedagar. Arbeide for å ta vare på produksjonsdyra (dei største), unngå gevirseleksjon i den grad det er mulig. Halde fellingsprosenten på 40 %. Eit realistisk mål er 35-45% av kvota. Felles jakttid for heile BV. Arbeide for ei jakttid tenleg for forvaltninga. Ha eit forsvarleg oppsyn under jakta. Samarbeide med SNO. Vurdere tilsyn med området utanom jakttida, eks.i kalvingstida,og på tider av året der området vert mykje nytta (påsketrafikken o.l). 7.1. Informasjonsarbeid Informere om utviklinga i villreinstamma. Gje ut informasjonsfolder saman med jaktkorta. Nytte heimesida til Brattefjell-Vindeggen. Arbeide mot god kommunikasjon med kvar enkelt jeger i jaktområdet (Informasjon til jegerane, veging av dyr o.l.) 7.2. Oppfylging og korrigering i planperioden For å drive forvaltninga av BV er det ein føresetnad at Villreinutvalet disponerar nok ressursar. Gjennom samarbeid med Villreinnemda fordele offentleg tilskot. Saman med Villreinnemda korrigere driftsplanen og tiltaka dersom dette er naudsynt. La grunneigerane gjennom godkjenning og revisjon av driftsplanen vera med på å styre utviklinga i forvaltninga av Brattefjell-Vindeggen. 8. FINANSIERING For å drive forvaltning av BV-villreinområdet gjennom Villreinutvalet må vi ha desse finanskjeldene: Tilskot frå DN i tråd med tiltaksplanen. Tilskot frå FMA v/viltforvaltaren og frå innbetalingar av fellingsavgifter. Sporadiske kommunale tilskot til større tiltak. Medlemskontigent. Organisasjonsavgift pr. fellingsløyve Kostnadsoverslag: Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 12
Tiltak Rutinetiltak Totaltelling fly 2014 2015 2016 2017 2018 10000 10000 10000 10000 10000 Kalvetelling 5000 5000 5000 5000 5000 Strukturtelling 8000 8000 Informasjon 11000 11000 12000 12000 12000 Drift 25000 25000 25000 25000 25000 Tabell 14. Periodiske tiltak Driftsplan Tiltak for å auke fellings% Informasjonstiltak 11.000 kr. 10.000 kr. 8.000 kr. Sauland 04.04.2013 Helle Solberg Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 13
Brattefjell-Vindeggen Villrein og -utmarksutval 13