- perla ved Sognefjorden - Reglement for finansforvaltning Balestrand kommune Utkast av 24.05.2011 Balestrand kommunestyre xx.xx.xx
REGLEMENT FOR BALESTRAND KOMMUNE SI FINANSFORVALTNING (FINANSREGLEMENT) Innhold 1. Innleiing...2 2. Føremål...2 3. Risikoprofil...3 4. Finansiell risiko...3 5. Rammer for finansforvaltninga...4 7. Plassering av ledig likviditet og andre midlar til driftsføremål...6 8. Plassering av langsiktige finansielle omløpsmidlar...7 9. Fullmakter til rådmannen...8 10. Rapportering og kontroll...8 11. Evaluering...9 12. Kvalitetssikring...9 13 Rutinar...9 1
1. Innleiing Dette finansreglementet set dei overordna rammene for Balestrand kommune si finansforvaltning. Reglementet gjeld og for kommunale føretak etter kommunelova kap.11 og interkommunalt samarbeid etter kommunelova 27 i den grad desse ikkje har eigne reglement som er godkjende av kommunestyret i Balestrand. Reglementet er utarbeidd i samsvar med kommunelova 52 og "forskrift om kommuners og fylkeskommuners finansforvaltning" av 09.06.2009. " 52. Finansforvaltning. 1. Kommunestyret og fylkestinget skal selv gi regler for kommunens eller fylkeskommunens finansforvaltning. 2. Departementet kan i forskrift gi nærmere regler om disposisjoner som innebærer finansiell risiko. 3. Kommuner og fylkeskommuner skal forvalte sine midler slik at tilfredsstillende avkastning kan oppnås, uten at det innebærer vesentlig finansiell risiko, og under hensyn til at kommunen og fylkeskommunen skal ha midler til å dekke sine betalingsforpliktelser ved forfall." Reglementet omfattar: Lån - forvaltning av gjeldsporteføljen og øvrige finansieringsavtalar, og metodar og rutinar ved opptak av lån. Plassering og forvaltning av ledig likviditet og andre midlar berekna til driftsføremål. Plassering og forvaltning av langsiktige finansielle aktiva åtskilt frå kommunen sine midlar rekna til driftsføremål (langsiktig overskotslikviditet). 2. Føremål Finansforvaltninga skal: Bidra til optimal utnytting av kommunen sine tilgjengelige ressursar med sikte på å kunne gi eit best mogeleg tenestetilbod Sikre stor grad av forutsigbarhet i kommunen si finansielle stilling Bidra til stabilitet og langsiktigheit. Lån og andre finansieringsavtalar Føremålet med gjeldsforvaltninga er å oppnå lågast mogeleg lånekostnad innanfor definerte rammer for finansiell risiko og risikospreiing. Ledig likviditet berekna til driftsføremål Forvaltninga av kortsiktige midlar skal ha som hovudføremål å sikre at kommunen til ei kvar tid har likviditet til å dekka laupande betalingsforpliktelsar ved forfall. Innanfor definerte rammer for finansiell risiko og risikospreiing har kommunen som mål å oppnå ei avkastning minimum som for NIBOR 3 mnd. Alle finansielle midlar, med unnatak av midlar som høyrer til grunnkapitalen i kraftfond 1, vert definert som ledig likviditet til driftsføremål. Det skal minst ein gong for året setjast opp eit 2
likividitetsbudsjett som definerer behovet for driftslikviditet og at det i tillegg vert definert ein buffer med ledig likviditet. Langsiktige finansielle aktiva Kommunen sin langsiktige kapital skal forvaltast adskilt frå midlar til driftsføremål. Midlar som høyrer til grunnkapitalen i kraftfond I vert definert som langsiktige finansielle omløpsmidlar. Innanfor definerte rammer for finansiell risiko og risikospreiing skal kommunen prøve å oppnå maksimal avkastning av forvalta midlar med sikte på å oppretthalde realverdien av kapitalen og auke kommunen si nettoformue og finansielle handlefridom over tid. Midlane skal forvaltast slik at dei ikkje påverkar kommunen sin finansiell handlefridom. Ved plassering av langsiktige finansielle aktiva må ein ta omsyn til at kommunestyret kan gje lån av desse midlane etter vedtektene for Kraftfond 1. Etter rekneskapsforskriftene skal marknadsbaserte finansielle omløpsmidlar vurderast og bokførast til verkeleg verdi. Dette medfører at urealisert gevinst/tap blir ført i kommunen sitt resultatrekneskap. For å unngå store svingingar i resultatet blir det oppretta eit buffertfond der realiserte og urealiserte inntekter utover avkastningskravet frå kommunestyret blir avsett og realiserte og urealiserte tap blir dekka ( under føresetnad av at det er midlar i fondet). 3. Risikoprofil Kommunen skal ha ein låg risikoprofil med sikte på å unngå at endringar i finansmarknadene i vesentleg grad skal påverke kommunen si finansielle stilling. Bruk av sikringsinstrument Som ledd i styringa av renterisiko for låneportofølgjen, er det høve til å inngå framtidige renteavtalar (FRA), rentebytteavtalar (SWAP) og renteopsjonar. Slik bruk av renteinstrument skal volumsmessig knytast opp mot konkrete underliggande lån. 4. Finansiell risiko Det finst ulike typar av finansiell risiko: Kredittrisiko Marknadsrisiko Renterisiko Likviditetsrisiko Valutarisiko Administrativ risiko Risiko for tap som fylgje av at låntakar eller motparten i en kontrakt unnlater å innfri si plikt og ikkje kan betale ut det ein har til gode. Risiko for tap som fylgje av pris- og kurssvingningar i dei marknadene kommunen er eksponert i. Dette kan vere knytt til einskildselskap eller den aktuelle marknaden. Risiko for at verdien på lån og plasseringar i renteberande verdipapir endrar seg p.g.a. endringar i rentenivå. Går renta opp, går t.d. verdien av plasseringar i renteberande verdipapir ned (og motsett). Risiko for at verdipapir/eigendelar ikkje kan omsetjast til kontantar til rett tid. Risiko for tap p.g.a. svingningar i valutakursar. Risiko for at noko går galt på grunn av eigne administrative forhold eller interne tilhøve hos kontraktsmotpart (t.d. kompetanse, system, rutinar, ressursar). 3
Ein kan redusere risikoen med å fordela porteføljen på ulike aktivaklassar og spreie investeringane på mange debitorar og bransjar. Investeringar i fond sikrar god spreiing på debitorar og bransjar og set dessutan mindre krav kunnskap og daglig oppfølging frå administrasjonen. Kommunen sine midlar kan vere plassert i fire aktivaklassar: 1. Bankinnskot 2. Pengemarknadsfond 3. Obligasjonsfond 4. Aksjefond 5. Utlån frå fond Kommunestyret vurderar risikoen for dei einskilde aktivaklassane slik: Kategori Kredittrisiko Likviditetsrisiko Kurs-/renterisiko Samla risiko Bankinnskot Låg Låg - Låg Pengemarknadsfond Låg Låg Låg Låg Obligasjonsfond Låg Låg Moderat Moderat Aksjefond - Låg Høg Høg Utlån frå fond - Høg Moderat Moderat 5. Rammer for finansforvaltninga a. Generelle rammer Kommunen skal ikkje ta valutarisiko utover den risikoen som er knytt til plasseringar i utanlandske aksjerfond. Det skal ikkje investerast i renteberande papir i utanlandsk valuta og det skal ikkje takast opp lån i utanlandsk valuta. Finansielle instrument og produkt som ikkje er særskilt nemnt i reglementet kan ikkje inngå i kommunen sin finansforvaltning. 6. Gjeldsportefølje og øvrige finansieringsavtalar a. Lån Kommunelova 50 regulerer kommunane sine låneopptak: " 50. Låneopptak. 1. Kommuner og fylkeskommuner kan ta opp lån for å finansiere investeringer i bygninger, anlegg og varige driftsmidler til eget bruk. Det kan kun tas opp lån til tiltak som er ført opp i årsbudsjettet. 2. Kommuner og fylkeskommuner kan ta opp lån for å konvertere eldre lånegjeld. Det kan videre tas opp lån dersom det er påkrevd for å innfri garantiansvar. 3. Kommuner og fylkeskommuner kan ta opp lån for å sikre full forsikringsteknisk dekning i pensjonsordning for egne ansatte når kommunen eller fylkeskommunen vil flytte pensjonsordningen fra egen pensjonskasse til et forsikringsselskap. Adgangen til låneopptak gjelder bare dersom underdekningen er oppstått før 1. januar 1998, og lånet må anses påkrevd. 4
4. Kommuner og fylkeskommuner kan ta opp lån for å sikre den forsikringstekniske dekning i pensjonsordning forvaltet av et forsikringsselskap, når dette er påkrevd for å bli part i avtalen om overføring av opptjente pensjonsrettigheter, fastsatt i medhold av lov om Statens pensjonskasse av 28. juli 1949 nr. 26 46. Adgangen til låneopptak gjelder bare dersom lånet må anses påkrevd. 5. Kommuner og fylkeskommuner kan ta opp likviditetslån eller inngå avtale om likviditetstrekkrettighet. 6. Kommuner og fylkeskommuner kan ta opp lån for videre utlån. Det kan også tas opp lån til forskuttering når det er gjort avtale om full refusjon. Vilkåret er at mottakere ikke driver næringsvirksomhet og at midlene skal nyttes til investeringer. 7. Kommuners og fylkeskommuners lånegjeld skal avdras på følgende måte: a.kommunens og fylkeskommunens samlede lånegjeld etter nr. 1 og nr. 2, skal avdras med like årlige avdrag. Gjenstående løpetid for kommunens eller fylkeskommunens samlede gjeldsbyrde kan ikke overstige den veide levetiden for kommunens eller fylkeskommunens anleggsmidler ved siste årsskifte. b.kommunens eller fylkeskommunens likviditetslån eller benyttet trekkrettighet etter nr. 5, skal være gjort opp senest når årsregnskapet fastsettes. Når kommunestyret eller fylkestinget vedtar at et regnskapsmessig underskudd skal fordeles, kan løpetiden for likviditetslånet forlenges tilsvarende den maksimale periode for inndekning av underskuddet. c.mottatte avdrag på utlån eller refusjoner av gitte forskutteringer etter nr. 6, skal uavkortet nyttes til nedbetaling eller innfrielse av innlån til kommunen eller fylkeskommunen. 8. Kommuner og fylkeskommuner kan ta opp lån til eget lånefond. Ved bruk av lånefond gjelder reglene i denne bestemmelse tilsvarende. 9. Vedtak om å ta opp lån sendes departementet til orientering. Kommunale og fylkeskommunale låneopptak skal godkjennes av departementet i de tilfeller som er omhandlet i 59 a." Kommunen si låneportefølje skal setjast saman med sikte på å sikre ei balansert og optimal finansiering av kommunen sine kortsiktige og langsiktige kapitalbehov. Låneporteføljen skal primært vere slik at kostnadene vert så låge som mogeleg, men omsynet til at lånekostnadene skal vere forutsigbare må også tilleggjast vekt. Låneporteføljen må vidare vere slik at ein får ei best mogeleg utvikling av kommunen sine netto låneutgifter. For øvrig gjeld fylgjande retningsliner: Det skal innhentast tilbod frå minst to låneinstitusjonar. Prinsippet kan fråvikast ved låneopptak i statsbank (til dømes formidlingslån frå Husbanken) Tidspunkt for låneopptak skal vurderast opp mot likviditetsbehov, investeringsbudsjett og forventningar om framtidig renteutvikling. Låneopptak vedteke av kommunestyret må opptakast innan for budsjettåret (kalenderåret). Renteutviklinga skal kontinuerleg overvakast for å vurdere binding av rente. Kommune kan binda opptil 30 % av låneportefølgen for maksimum 3 år. Normalen vil vera å ikkje ha binding på renta. Finansiell leasing vert halde utanfor denne vurderinga. Gjeldsporteføljen skal vere sett saman av eit mindre tal lån, men slik at refinansieringsrisikoen vert akseptabel. Lån med rentebinding skal ikkje utgjere meir enn 30 % av samla låneportefølje. Det skal berre takast opp lån i norske kroner, normalt som direkte lån i offentleg eller privat institusjon som serielån. For å oppnå ønska rentebinding er det høve til å inngå framtidige renteavtalar (FRA), rentebytteavtalar (SWAP) og renteopsjonar. Slik bruk av renteinstrument skal volumsmessig knytast opp mot konkrete underliggande lån. 5
b. Leasing I dei tilfelle der det kan vera aktuelt å leasa produkt, skal det gjennomførast kalkulasjon som viser den fullstendige leasingkostnaden i leigeperioden opp mot kostnadane ved å kjøpe produktet. Som hovudregel skal det alternativet som har lågast nåverdi veljast. Som hovudregel skal kommune ved vurdering av leasing nytta seg av avtalar framforhandla gjennom innkjøpssamarbeidet med fylkeskommunen og ei rekke andre kommunar. Når ein nyttar leasingavtalar skal det det gjerast ei konkret vurdering om det finansiell eller operasjonell leasing i samsvar med god kommunal rekneskapsskikk (KRS nr. 8 Leigeavtalar) 7. Plassering av ledig likviditet og andre midlar til driftsføremål Dette er alle finansielle omløpsmidlar som ikkje er definert som langsiktig finansielle omløpsmidlar jfr punkt 8. Ved plassering av porteføljen skal den finansielle risikoen vere minimal og likviditeten høg. Inntil 25 % kan plasserast i norske pengemarknadsfond. Aktiva Minimum Normal Maksimum Bankinnskot 75 % 100 % 100 % Pengemarknadsfond 0 % 0 % 25 % Bankinnskot Inntil 100 % av kommunen sin ledige likviditet kan plasserast i forretnings- og sparebankar. Plasseringa må ikkje vere i strid med gjeldande hovudbankavtale. Ved plassering skal kommunen gjere ei kredittvurdering av bankane Banken skal minst ha ein rating på BBB- og kommunen sine samla plasseringar skal ikkje overstige 2 % av forvaltingskapitalen til banken. Det kan berre plasserast pengar i norske bankar og i norske kroner. Løpetida for tidsinnskot kan ikkje overstige 6 månader. Kor stor del av innskota som eventuelt skal ha rentebinding bør vurderast opp mot rentebinding for lån. Samvariasjon mellom plasseringar og lån kan bidra til å redusere den samla risikoen. Pengemarknadsfond Inntil 25 % av kommunen sin kortsiktige likviditet kan plasserast i pengemarknadsfond, der ein tek omsyn til føresetnader om finansiell risiko og høg likviditet. Pengemarknadsfondet kan berre eige verdipapir med eigenkapitalvektingsgrad på inntil 20 %. Fondet kan såleis ikkje eige ansvarlege lån, grunnfondsbevis eller verdipapir utstedt av industriføretak. Det skal ikkje vere avgrensingar i uttaksretten i fondet. Midlane skal vere tilgjengelege på få dagar. Investering i renteberande einskildpapir Det kan ikkje nyttast midlar av den kortsiktige likviditeten til direkte investering i renteberande einskildpapir. Ramme for løpetid Gjennomsnittleg løpetid på kommunen sin kortsiktige likviditet skal ikkje overstige 3 månader. 6
8. Plassering av langsiktige finansielle omløpsmidlar Midlar som høyrer til grunnkapitalen i kraftfond I vert definert som langsiktige finansielle omløpsmidlar. Ved plassering av langsiktige finansielle aktiva skal den finansielle risikoen vere låg, men ein kan tillata noko høgare likviditets og renterisiko i bytte med ein høgare forventa avkastning.. Langsiktige finansielle aktiva kan forutan bankinnskot, plasserast i pengemarknads-, obligasjons- eller aksjefond. Maksimum plassering i pengemarknadsfond er 70 %. Maksimum plassering i obligasjonsfond er 50 %. Maksimum plassering i aksjefond er 20 %. Plassering av langsiktige finansielle omløpsmidlar skal ha ein tidshorisont på minst 5 år. Aktiva Minimum Normal Maksimum Bankinnskot 30 % 100 % 100 % Pengemarknadsfond 0 % 0 % 70 % Obligasjonsfond 0 % 0 % 50 % Aksjefond 0 % 0 % 20 % Bankinnskot Inntil 100 % av kommunen sin langsiktige likviditet kan plasserast i forretnings- og sparebankar. Plassering av langsiktige finansielle aktiva er ikkje omfatta av gjeldande hovudbankavtale. Ved plassering skal kommunen gjere ei kredittvurdering av bankane. Banken skal minst ha ein rating på BBB- og kommunen sine samla plasseringar skal ikkje overstige 2 % av forvaltingskapitalen til banken. Det kan berre plasserast pengar i norske bankar og i norske kroner. Løpetida for tidsinnskot kan ikkje overstige 36 månader. Kor stor del av innskota som eventuelt skal ha rentebinding bør vurderast opp mot rentebinding for lån. Samvariasjon mellom plasseringar og lån kan bidra til å redusere den samla risikoen. Pengemarknadsfond Inntil 70 % av kommunen sin langsiktige likviditet kan plasserast i pengemarknadsfond, der ein tek omsyn til føresetnader om finansiell risiko. Pengemarknadsfondet kan berre eige verdipapir med eigenkapitalvektingsgrad på inntil 20 %. Fondet kan såleis berre eige verdipapir utstedt av den norske stat, statsføretak, kommunar/fylkeskommunar, bankar og kredittføretak. Obligasjonsfond Inntil 50 % av kommunen sin langsiktige likviditet kan plasserast i obligasjonsfond, der ein tek omsyn til føresetnader om finansiell risiko. Obligasjonsfondet kan berre eige verdipapir med eigenkapitalvektingsgrad på inntil 20 %. Fondet kan såleis berre eige verdipapir utstedt av den norske stat, statsføretak, kommunar/fylkeskommunar, bankar og kredittføretak. Aksjefond Inntil 20 % av kommunen sin langsiktige likviditet kan plasserast i aksjefond. Investering i renteberande einskildpapir Det kan ikkje nyttast midlar av den langsiktige likviditeten til direkte investering i renteberande einskildpapir. 7
Investering i aksjar, grunnfondsbevis o.l. Kommunen har ikkje høve til å plassere langsiktige finansielle omløpsmidlar i direkte eigde eigenkapitalinstrument. (aksjar, grunnfondsbevis). Det same gjeld ansvarleg lånekapital, dersom ikkje kommunestyret har gjort særskilt vedtak om det. 9. Fullmakter til rådmannen Kommunestyret gir rådmannen fylgjande fullmakter innanfor dette reglementet: a. Opptak av lån (gjeld og refinansiering og samanslåing av lån) velje låneinstitusjon, avdragstid og rentevilkår b. Plassering av ledig likviditet velje finansinstitusjon forhandle og bestemme vilkår for plassering bestemme samansetjinga av plasseringa c. Plassering av langsiktige finansielle aktiva velje finansinstitusjon bestemme fondstype forhandle og bestemme vilkår for plassering bestemme samansetjinga av plasseringa 10. Rapportering og kontroll Føremålet med rapporteringa er å informere om dei faktiske resultata av finansforvaltninga og finansforvaltninga si eksponering i høve til dei rammer og retningslinjer som er fastsette. Rådmannen rapporterer minst to gonger pr. år til kommunestyret om status for finansforvaltniga. I tillegg skal det i samband med framlegging av rekneskaps og årsmelding også rapporterast om utviklinga gjennom året. Rapporteringa skal etter forskrift om finansforvaltning 7 innehalda: AKTIVA - Samesetjinga av aktiva - Marknadsverdi, samla og fordelt på dei ulike typar aktiva - Vesentlege markedsendringar - Endringar i risikoeksponering - Avvik mellom faktisk forvaltning og krava i finansreglementet - Marknadsrenter og eigne rentevilkår PASSIVA - Samansetjing av passiva - Løpetid for passiva - Verdi, samla og fordelt på dei ulike passiva - Vesentlege markedsendringar - Endringar i risikoeksponering - Avvik mellom faktisk forvaltning og krava i finansreglementet - Markedsrenter og eigen rentebetingelser 8
Det er ikkje høve til å fråvike finansreglementet. Dersom det blir avdekka avvik frå reglementet skal dette straks rettast opp og avviket skal rapporterast til kommunestyret. 11. Evaluering Administrasjonen skal gjennomføre ei årleg evaluering av reglementet for finansforvaltning og leggja denne fram for kommunestyret som eiga sak ein gong i året (sjølv om det ikkje er endringar i reglementet). 12. Kvalitetssikring Rådmannen er ansvarleg for at reglementet blir sendt til godkjenning av uavhengig instans med kunnskap om finansforvaltning som er i tråd med kommunelova og forskrift om finansforvaltning av 9. juni 2009 5. 13 Rutinar Rådmannen skal utarbeide administrative rutinar som skal syte for at finansforvaltinga er under betryggande kontroll og vert utøvd i tråd med dette reglement, gjeldande lover og forskrift for finansforvaltning. Rådmannen skal utarbeida rutinar for vurdering og avdekking av finansiell risiko Rutine skal sendast til uavhengig instans for vurdering. 9