Bachelorutdanning i sjukepleie Nasjonal eksamen i Anatomi, fysiologi og biokjemi 17. desember 2015 Nynorsk Eksamenstid 4 timer Kl. 9.00 13.00 Klargjering av spørjeord som vert brukte i oppgåvene: Kva, Kva for, Nemn: Opprekning av faktorar eller fenomen som det blir spurt om - utan nærmare utdjuping/forklaring. Gje ein definisjon av: Klarleggje meininga i eit ord eller uttrykk. Beskriv: Attgjeving av eit problemområde, ein situasjon eller eit fenomen. Forklar: Forklaring av eit problemområde, ein situasjon eller eit fenomen. 1
Oppgåve 1 Sirkulasjon a) Namngje dei ulike strukturane på skissa. Du vel sjølv om du bruker norske eller latinske nemningar. Svara skriv du i nummerert listeform på innleveringspapir. (5 poeng) 4 1 3 8 5 5 10 7 6 9 2 b) Beskriv ei raud blodcelle sin veg gjennom blodets krinslaup, frå ho forlèt venstre ventrikkel til ho er tilbake same staden. Ta med i riktig rekkjefølgje kva for hovudtypar blodårer som vert passert, og i kva for rekkjefølgje dei ulike hjartekammera og hjarteklaffane vert passert. (5 poeng) 2
Når hjartet kontraherer, vert blod pressa ut i blodårene. Dette skjer fordi hjartet skaper eit trykk som er høgare enn trykket i blodårene. c) Gje ein definisjon av blodtrykk. Forklar omgrepa systolisk og diastolisk blodtrykk. (3 poeng) Regulering av blodtrykk vert utført av nervesystemet, det endokrine systemet og nyrene. d) Forklar korleis nervesystemet ved hjelp av signal til og frå reguleringssenteret i hjernen bidreg til å regulere blodtrykket. (7 poeng) Oppgåve 2 Respirasjon a) Nemn kva for anatomiske strukturar som vert rekna til respektive øvre og nedre luftvegar. (4 poeng) Du kan velje å svare med norske og/eller latinske nemningar. b) Nemn kva vevstypar som finst i bronkiolane. (2 poeng) c) Forklar pleurahinna si plassering og funksjon. (6 poeng) d) Forklar korleis gassutvekslinga går føre seg mellom alveolar og lungekapillær. (8 poeng) 3
Oppgåve 3 Nyrer a) Namngje dei ulike strukturane på skissa. Du vel sjølv om du bruker norske eller latinske nemningar. Svara skriv du i nummerert listeform på innleveringspapir. (4 poeng) 1 2 3 5 6 7 8 4 Gyldendal Akademisk b) Nemn fem av funksjonane nyrene har. (5 poeng) c) Beskriv hovudtrekka ved danninga av urin i nyrene. Ta utgangspunkt i at prosessen kan delast i tre fasar filtrasjon, reabsorbsjon og sekresjon. (6 poeng) d) Forklar renin-angiotensin-aldosteron-systemet og effektane av dette systemet. (5 poeng) 4
Oppgåve 4 Nervesystemet a) Namngje dei ulike strukturane på skissa av nervecella. Du vel sjølv om du bruker norske eller latinske nemningar. Svara skriv du i nummerert listeform på innleveringspapir. (2 poeng) 1 3 4 2 Gyldendal Akademisk b) I mange nerveceller er aksona omgitt av myelin. Beskriv myelinet sin funksjon. (3 poeng) c) Tenk deg at du stikk deg på ei knappenål på ein av fingertuppane på høgre handa. For at du skal kunne kjenne stikket frå nåla, går det nerveimpulsar frå huda på fingertuppen til hjernen. Beskriv nervebanen desse nerveimpulsane følgjer frå fingertuppen til hjernebarken. (7 poeng) d) Nemn kva nevrotransmitter som finst mellom nervecelle og målcelle i respektive det sympatiske og parasympatiske nervesystemet. (2 poeng) e) Nemn kva verknader det sympatiske og det parasympatiske nervesystemet har på respektive (6 poeng): i. pupillane ii. spyttkjertlane iii. hjartet iv. fordøyelseskanalen 5
Oppgåve 5 Fleirvalsoppgåver Det er eitt riktig svar i kvar oppgåve Svara skriv du i nummerert listeform på innleveringspapir (20 poeng) Celler og biokjemi 1) Kva er eit gen oppskrifta på? A. Eit karbohydrat B. Eit feittstoff C. Eit protein D. Ei nukleinsyre 2) Hva gjer mitokondriane i ei celle? A. Dannar protein B. Dannar ATP C. Bryt ned avfallsstoff D. Dannar mjølkesyre 3) På kva måte beveger oksygen og karbondioksid seg mellom blod og celler? A. Ved aktiv transport (pumping) B. Ved osmose C. Ved eksocytose D. Ved diffusjon 4) Korleis vandrar vatn ved osmose gjennom ein semipermeabel (halvt gjennomtrengeleg) membran? A. Frå staden med høgast konsentrasjon av oppløyste stoff B. Til staden med høgast konsentrasjon av oppløyste stoff C. Til staden med lågast konsentrasjon av oppløyste stoff D. Frå staden med lågast konsentrasjon av vatn 5) Korleis held natrium-kalium-pumpa membranpotensialet (ionekonsentrasjonsforskjellar mellom utsida og innsida av cella) ved lag? A. Ved osmose B. Ved diffusjon C. Ved aktiv transport (pumping) D. Ved eksocytose 6
Blod og immunsystem 6) Korleis vert mesteparten av oksygenet i blodet transportert? A. Løyst i plasma B. Bunde til hemoglobin i erytrocyttar C. Festa til trombocyttar D. I leukocyttar 7) Kva er samlenemninga på kvite blodceller? A. Lymfocyttar B. Monocyttar C. Fagocyttar D. Leukocyttar 8) Kva for kvite blodceller fagocytterer kroppsframandt materiale? A. Makrofagar og granulocyttar B. Mastceller og plasmaceller C. B- og T-lymfocyttar D. Erytrocyttar og trombocyttar 9) Kva er effekten av minneceller (hukommelsessceller)? A. Unngå smitte B. Hindre betennelse C. Rask nedkjemping av infeksjon D. Gje rask feberstigning Bevegelsesapparatet 10) Kva for ei utsegn om muskulatur er riktig? A. Skjelettmusklar består av glatt muskulatur B. Muskulatur i urinblære og blodårer består av tverrstripete muskulatur C. Skjelettmuskulatur er styrt av det autonome nervesystemet D. Viljestyrt muskulatur er styrt av det somatisk motoriske nervesystemet 11) Kva er ei motorisk eining? A. Fleire nerveceller som kontrollerer ein muskelfiber B. To musklar som saman gir fleksjon og ekstensjon C. Ei motorisk nervecelle og dei muskelfibrane nervecella kontrollerer D. Muskel og muskelfascie (bindevevshinne) 7
12) Kva er fibula? A. Leggbeinet B. Olbogebeinet C. Overarmsbeinet D. Kragebeinet Hud 13) Kva for eit hudlag består av fleirlaga plateepitel? A Epidermis B Dermis C Subcutis D Endotel Fordøyelsessystemet 14) Kor skjer absorbsjon av næringsstoff? A. I magesekken B. I tynntarmen C. I tjukktarmen D. I endetarmen 15) Kor har bukspytt og galle felles utførselsgang? A. I duodenum B. I jejunum C. I ileum D. I coecum (cøkum) 16) Enzymet amylase finst i spytt og bukspytt. Kva spaltar amylase? A. Protein til aminosyrer B. Feitt til feittsyrer C. Karbohydrat til korte sukkerkjeder D. Nukleinsyrer til nukleotid 8
Syre-base-regulering 17) Korleis vert blodet påverka når det blir skilt ut meir karbondioksid (CO 2) gjennom auka ventilasjon? A. Det vert meir syre i blodet B. Konsentrasjonen av hydrogenion (H + ) søkk C. ph blir lågare D. Konsentrasjonen av CO 2 aukar Hormon 18) Kva er ein av verknadene når insulin vert skilt ut? A. Glukagonutskiljinga frå pankreas aukar B. Blodsukkeret stig C. Glukose vert omdanna til glykogen i muskel- og leverceller D. Glykogen vert brote ned til blodsukker Forplantinga 19) Kor skjer befruktninga? A. I livmorhalsen B. I livmora C. I eggleiar D. I eggstokk 20) Kva for ei utsegn om kvinnelege kjønnshormon er riktig? A. Utskiljinga av østradiol (østrogen) aukar fram mot eggløysinga B. Utskiljinga av østradiol (østrogen) er størst under menstruasjonsblødinga C. Progesteronutskiljinga stansar rett etter eggløysinga D. Progesteronutskiljinga er størst under menstruasjonsblødinga 9