Kartlegging av Fyresdal kommune sin rusmiddelsituasjon ved utarbeiding av heilskapleg rusmiddelpolitisk handlingsplan 2009-2012: Oppsummering av intervju gjort hausten 2008 Lensmann: Det førekjem illegal omsetting av sprit og narkotika med ein topp i 07 6 saker i 2007 med køyring under påverking 10 saker i 2007 ifht vold eller anna kriminalitet der rus var ein av årsakene 50% av sakene er på personar busett i kommunen Akseptert ukultur med køyring på snøscooter i utmark på natta og påverka av rus Kring 50% av årskulla 14-15 år debuterar med alkohol Ungdom er ofte saman med ungdom over 18 år som har høve til å kjøpe alkohol. Dette skjer mellom anna på heime åleinefestar Ungdom drikk alkohol også heime og saman med foreldra Nokre unge får også med seg alkohol heimanfrå når dei skal på fest Skal etablerast Politiråd i Fyresdal kommune i 2008 Viktig at ymse lag og foreiningar spelar på lag med politiet for å kunne gjere noko med ukulturen knytt til snøscooterkøyring Foreldra har eit ansvar for å vite kva barna gjer, og kor dei oppheld seg Politiet er i skulen og held informasjon om rusproblematikk og rusførebyggjande tiltak Ynskjer rusfrie laurdagskveldar for ungdom Ynskjer betre kontroll med legitimasjon ifht. sal- og skjenking og hyppigare skjenkekontrollar Ynskjer ¼ SLT koordinatorstilling Vurdere ulike prosjekt: av og til, Ikkje drikk med barn tilstades, Tigris - oppdage barn i rusfamiliar Kommunelege: Har eit usikkert tal på rusmiddelrelaterte pasientar og eit usikkert tal på kombinasjonsproblematikk rus/psykiatri Har eit ukjent tal på skadar og ulykker der rus er ein faktor Brukar ved behov DPS Seljord eller Borgestadklinikken Reknar med at mellom 50-100 pas. får vanedannande medikament meir enn 1 mnd. Utviklinga dei 3-5 siste åra er så å seie uforandra Kommunen har LAR- pasientar Pasientane skjuler ofte alkohol-/ tablettproblem overfor legen Har ikkje eit godt nok tilbod til brukarar med rusproblem som treng akutt hjelp Opplever at pasientar til avrusing blir utskrive etter 2 dagar Har ingen spesielle ynskjer pr i dag utover det som allereie er etablert 1
Barnevern: For 2006-07 har det vore svært få meldingar til barnevernet der rus har vore medverkande årsak til bekymring på barn/foreldre, og der rus har vore ein del av tema for oppfølging frå barnevernet Barnevernssaker med rus har gradvis minka etter at barnevernsamarbeidet starta opp Vurderar at det kan vere mørketal overfor rus i familiar, men det blir ofte eit spørsmål om bevisføring, og det er stor grad av nekting i høve til denne problematikken når det blir teke opp som tema Saknar eit fast og formelt samarbeid med politiet i Fyresdal kommune, og ynskjer å kome i gang med arbeid etter SLT - modellen Ynskjer at ungdomsarbeidar som er med i ungdomsmiljøet kan vere ein del av omsorgsgruppa i kommunen Ynskjeleg at omsorgsgruppa i tillegg til å drøfte konkrete bekymringar også har diskusjon rundt det førebyggande arbeidet ifht. ungdomsmiljøet Barnehage: Barnehagen har i dei siste åra ikkje vore bort i saker der dei har bekymring m.o.t rus blant foreldre Barnehagen har rutinar ved evt. bekymring ifht. foreldre sitt rusmiddelbruk Barnehagen tykkjer samarbeidet med dei andre avd. i kommunen er greitt Kan gjerne ta opp rusbruk på nytt igjen på foreldremøte, evt. også grensesetting som tema Ser eit behov for meir kunnskap for å kunne sjå/ tolke signal på foreldre/ evt. barn ved foreldra sin rusbruk Gimle skule: Har i det daglige lite arbeid eller kjennskap til rus blant elevar Har ikkje siste 3-5 åra avdekka rusmiddelbruk hjå elevar i skuletida Rektor har inntrykk av at det er ein del drikking blant ungdommar under 18 år. Festinga skjer evt. på Brygga og i private hus. Rektor har vidare inntrykk av at bruk av heiane som arena for festing på vinteren er mindre no enn kva det var for nokre år sidan Viss det er mistanke om rus hjå ein elev, tek læraren det opp hjå rektor. Deretter tek skulen kontakt med heimen Foreldre med rus opplevast som eit vanskeleg tema å ta opp frå skulen si side. Andre hjelpeinstansar er som oftast inne med oppfølging. Skulen er ekstra merksam på desse elevane, og sosiallærar er tilgjengeleg. Skulen kan også ta opp anonym bekymring, eller med samtykke i omsorgsgruppa før dei evt. sender bekymringsmelding til barnevernet Haldningane blant elevane til narkotika er svært negative, medan alkohol er eit godteken rusmiddel å nytte for dei under 18 år Har ikkje merka noko til andre haldningar og bruk av rusmiddel hjå innflyttarar Har eit bra samarbeid med både politiet og psykiatrien i kommunen Tiltak som er innarbeidd: miljøarbeidar i friminutt- er også på ungdomsklubben og tar kontakt med politiet ved behov, deltek i omsorgsgruppa, ungdomsskulen har ver røykfri - kampanje, bolk om rus og helse kvart 3. år (temaveke), 9.trinn har ein stor del om rus i samfunnsfag, ungdomsklubben på fredagar med buss heim att 2
Ynskjer at omsorgsgruppa blir betre nytta, og at det blir laga ein møteplan gjennom året Viktig å bevisstgjere foreldra sine haldningar i høve til rus, bla.i høve til kjøp av rushaldig drikke til barn under 18 år. Skulen er positiv til å gjere meir m.o.t denne utfordringa Ynskjer at motorklubben vert starta opp att. Dette kan fange opp ei gruppe ungdomar som ikkje driv idrett eller musikk. Det trengs vaksenstyring og noko utstyr. Skulen saknar dette tilbodet til bruk i skuletida Auke informasjonen om illegale rusmiddel blant foreldre Ynskjer på sikt å få tilsett ein miljøterapeut på skulen med sosialfagleg bakgrunn som kan jobbe meir direkte med dei elevane som strevar sosialt Steinerskulen: Har ikkje eigne undersøkingar i høve til elevane sin rusmiddelbruk Har elevar både over og under 18 år Skulen og internatet er ei rusfri sone Hadde tilfelle av bruk av narkotika i 2007. Har ikkje noko problem med alkohol eller narkotika no Internatansvarleg har kontakt med helsesyster i kommunen og PPT Tykkjer at det er nyttig at politiet kjem på besøk ein gong per skuleår Har rutinar ved brot på skulen sine reglar ang. rusbruk: 1) Eleven erkjenner det - reiser ut av skulen - tilbake rusfri 2) Eleven erkjenner det ikkje - politiet blir kontakta - utvising 3 dagar Bryt reglane på nytt utvise i lenger periode fylket avgjer Kultur: Kultur/ ungdomsklubben har ikkje eigne undersøkingar i høve til rusmiddelbruk I ungdomsklubben har det blitt observert nokon få tilfelle av lett rusa (alkohol) personar. Ungdomsklubben har ikkje oppdaga narkotika på klubben. Føler at ungdommen i Fyresdal er veldig imot narkotika Utviklinga dei siste 5 åra er nedgang på bruk av rusmiddel i klubbtida Vert det oppdaga bruk av rusmiddel i klubbtida, vert det gitt tilbakemelding til føresette, tett dialog med lensmannen som kjem innom klubben av og til. Dersom dei på klubben oppdagar regelmessig bruk som gjentek seg, vert psykiatrien kontakta. Ynskjer å halde på den tette kontakten mellom avdelingane i kommunen. Utfordringar rundt alkohol ligg ein del hjå nedarva haldningar blant foreldre i Fyresdal Håpar på å få til kurs i regi av politiet for å lettare sjå symptom på bruk av ulike narkotiske stoff Helsestasjon: Ungdom har observert at eldre kjøper alkohol til yngre - ned til 14 års alder I samtale med ungdom er det nokre under 18 år som ikkje er velkomen på fest viss dei ikkje drikk alkohol Det føregår heimefestar blant ungdom ned til 15 års alder Ungdom har ei oppfatning av at narkotika er farleg, men ikkje alkohol Nokre ungdommar er bekymra for foreldra sitt alkoholforbruk og at eldre kjøper til yngre Nokre jenter er opptatt av kalorimengda på det dei drikk 3
Jordmor legg vekt på i samtaler at dei ikkje bør vere påverka av alkohol ved seksualitet Helsestasjonen har ikkje vore i kontakt med ungdommar som sjølve har eit problematisk rusmiddelbruk Helsestasjonen har ikkje sett ungdom med kombinasjon psykiatri/rus Fleire ungdommar som har psykiske plager. Særleg jenter seier dei blir meir modige når dei drikk Debutalder er 14-15 års alder. Helsesyster tykkjer debutalderen har blitt lågare enn tidlegare. Meir godtatt med alkohol blant ungdom, og foreldre kjøper gjerne øl til sine barn for då veit dei kva ungdommen drikk Fleire foreldre tar kontakt med helsestasjonen m.o.t bekymring om ungdoms rusmiddelbruk - helst andre sine barn. Er bekymra for kva deira eigne barn kan møte av press frå andre Få lærarar tar kontakt m.o.t bekymring for elevar/ foreldre sitt rusmiddelbruk Jordmor snakkar mykje med dei gravide om alkohol. Alle er klar på at dei ikkje drikk alkohol under graviditet. Ho spør kva forhold dei har til alkohol På 1. heimebesøk etter fødsel tar helsesyster opp med både mor og far temaet rusbruk Ved mistanke om rusmisbruk tar helsesyster dette opp først med den det gjeld, og vidare til dei rette instansane Helsesyster saknar fast, brett og tverrfagleg samarbeid i kommunen Jordmor ynskjer betre samarbeid med skulen Bør vere eit akutt-team som kjem saman i akutte situasjonar der barn/ungdom er involvert m.o.t rus, voldtekt m.m. Omsorgsgruppa har i periodar fungert bra/ikkje bra - for få møter Opprettast ei gruppe natteramnar som deltek i ulike samanhengar Arr. rusdag med foreldre og elevar Utføre spørjeundersøking om rus i ungdomsskulen der elevane/ elevrådet sjølv får ansvaret (kunnskapsløftet) Rus bør vere eit fast tema på det store foreldremøtet, og obligatorisk for ein av foreldra Ved å få auka ressursar, kan helsesyster/ jordmor følgje opp familiar med rusrelatert problem på kveldstid Heimetenesta: Har svært få brukarar som dei er inne i høve til rusproblem- då er det som regel grunna fleire behov Ein av utfordringane er at dei må utføre heimebesøk sjølv om brukar er påverka av rus. Dei har slike tilfelle rutine på å gå to viss brukar er påverka Har godt tett og godt samarbeid med lege om brukarar som har rusproblem, og heimetenesta har som regel berre ansvar for utdeling av medisinar etter legens anbefaling Buvett-gruppe er oppretta med fokus på tiltak for dei som ikkje klarar og bu. Gruppa møter 2 gongar i året eller etter behov. Dei hjelpeinstansane som er med i gruppa er teknisk, psykiatri, NAV og heimetenesta Tiltaksteam fordelar trygdebustadar. Har møte ved behov. Avd. leiar POS, og avd.leiar heimetenesta er faste medlemmar- andre blir innkalla ved behov Haldingsskapande arbeid er viktig 4
Psykiatri: Har personar med kombinasjonsproblematikk rus/psykiatri Har personar med kjent medikamentmisbruk Ved henvisning frå fastlege til DPS (distriktpsykiatrisk senter) blir brukar lagt inn og får ein vurdering/diagnostisering og behandling over kortare eller lengre tid avhengig av problematikk/sjukdom Utfordringa til psykiatritenesta er å kome i dialog med den enkelte brukar, oppretthalde kontakten, skape tillit og tryggleik hjå den enkelte Har ingen samarbeidsproblem mellom avdelingane når det er snakk om problema, men å samarbeide i praktisk handling er eit meir ukjent område Ynskjer eit tverrfagleg teamarbeid/beredskapsteam som på kort varsel kan gå inn i heimar eller situasjonar ved krise pga rus der barn og unge er spesielt utsett NAV: Har brukarar med kombinasjonsproblematikk rus/ psykiatri, brukarar med rusmiddelrelaterte problem (alkohol, illegale rusmiddel og vanedannande medikament) og brukarar innanfor LAR Kan henvise brukarar med rusproblem til DPS Seljord, Borgestadklinikken, eller sjukehuset i Telemark (LAR). Brukarar med langvarige og koordinerte tenester får tilbod om individuell plan Utviklinga ifht. rusmiddelrelaterte problem har i dei 3-5 siste åra vore uendra Eit rusproblem vert ofte halde skjult, og det er ei utfordring å få den einskilde til å erkjenne problemet. Vidare vanskeleg å oppretthalde kontakten, skape tillit og tryggleik hjå den enkelte med rusproblem Samarbeider greitt med dei andre avdelingane i kommunen Behandlar søknadar om støttekontakt, avlasting og omsorgsløn Samarbeid med Husbanken ang. søknadar om bustønad Deltek i buvett-gruppe og ved behov i tiltaksteam i kommunen Deltek i Rusforum for Vest-Telemark Saknar skriftlege rutinar i samarbeid med helse/ omsorg/ psykiatri på ettervern av brukarar med rusmiddelproblem Ynskjer å kunne vere deltakar i omsorgsgruppa Ynskjer noko meir samordning i kommunen på bruk av individuell plan og skriftlege rutinar rundt dette, og skriftlege rutinar på bruk av ansvarsgrupper Ynskjer prosjektet Kjærleik og grenser inn i skulen (7kl.) Ser behov for eit tettare samarbeid mellom løyvehavarar, Securitas AS og kommunen Kommunen bør vurdere å opprette 10-20% stilling som folkehelsekoordinator Ser behov for at repr. frå psykiatri, helse, og/eller omsorg kan bli med på faste møter i Rusforum- gruppa i Vest-Telemark AKAN- tillisvalt: Nokon arbeidsgjevarar har søkt om bistand ifht. arbeidstakarar med rusmiddelproblem (alkohol) Ynskjer eit fastare samarbeid med bedriftshelsetenesta Det vert ikkje vurdert felles AKAN tillitsvalt i Vest- Telemark Handlar på kortast mogleg tid pga oppseiingstrussel Ynskjer kompetanseheving i form av kurs Behov for kvalitetssiktring på seponeringsmedikament innan helse, pleie- og omsorg 5