Fylkesstatistikk 2010

1 Demografi 2 Sysselsetting 3 Nyetableringar 4 Arbeidsløyse 5 Statlege arbeidsplassar 6 Landbruk 7 Fiskeri- og havbruk 8 Reiseliv 9 Eksport 10 Pendling 11 Samferdsel 12 Utdanning 13 Personinntekter 14 Detaljhandel 15 Bustadmarknaden 16 Kommunale gebyr 17 Meldte lovbrot 18 Kostra Ein tydeleg medspelar Fylkesstatistikk 2010 Møre og Romsdal

Sterk vekst i folketalet Innflytting frå utlandet viktigaste årsak til vekst Færre kvinner enn menn i aldersgruppa 20 39 år Forgubbing i landbruket Færre arbeidsplassar i alle fylke Rekordhøg innvandring Fleire kvinner enn menn ut av arbeidslivet Gode fruktbarheitstal og godt fødselsoverskot Tredje største eksportfylke Attraktive høgskular i fylket Høg sysselsetting blant innvandrarane Demografi 4 Sysselsetjing 17 Nyetableringar 28 Statlege arbeidsplassar 30 Landbruk 32 Havbruk og fiskeri 34 Reiseliv 36 Eksport 37 Pendling 38 Samferdsel 41 Utdanning 43 Personinntekt 46 Bustadmaknaden 48 Detaljhandel 50 Pleie og omsorg 51 Folkebiblioteka 53 Meldte lovbrot 54 Kommunale gebyr 55 Kommunal økonomi 56

Når ein les statistikk kan det til tider vere vanskeleg å skjøne kva tala faktisk handlar om og kva dei fortel oss. Eg vil utfordre lesarane til å knytte tala og kvardagen nærare saman: FYLKESSTATISTIKK for Møre og Romsdal handlar i bunn og grunn om kva innbyggjarane i Møre og Romsdal har gjort og opplevd i året som er gått. Når ein ser på sentrale delar som demografi, sysselsetting og utdanning, er det kvardagen til innbyggjarane i fylket som vert presentert. Målet med statistikken er å gje eit innblikk i så store delar av samfunnet Møre og Romsdal som mogleg, og i enkelte tilfelle korleis vi ligg an i forhold til andre fylke eller gjennomsnittet for landet. Utbyttet trur eg blir best om ein klarer å sjå samanhengen mellom tala og verkelegheita. Visst du til dømes at auken i folketalet i Møre og Romsdal var rekordhøg i 2009, og at hovudårsaka var innflytting frå utlandet? At berre tre kommunar i fylket ville hatt auke i folketalet dei siste tre åra utan innvandring, eller at flyttebalansen for unge vaksne framleis er negativ i fylket? At sysselsetjinga gjekk noko ned i 2009 var kanskje kjent for dei fleste, men at nedgangen her i fylket berre var om lag halvparten av landet visste du kanskje ikkje? Sjølv om den samla sysselsetjinga gjekk ned, var det auke i offentleg sysselsetjing både her i fylket og i landet. I Møre og Romsdal var det fleire kvinner enn menn som gjekk ut av arbeidslivet i 2009, noko som er motsett utvikling i høve til resten av landet. At Møre og Romsdal er det største sjømatfylket i landet er kjent, men at talet på heilårsfiskarar nesten har blitt halvert på 15 år visste du kanskje ikkje? Statistikken viser òg at talet på vinnings- og valdslovbrot aukar i fylket, medan det er ein nedgang i talet på melde narkotikalovbrot. Dette var berre nokre få smakebitar frå årets utgåve av FYLKESSTATISTIKK. Vi håpar at FYLKESSTATISTIKK kan tene som oppslagsverk, som gjev kunnskap og innsikt i samfunnet Møre og Romsdal. Vi tek gjerne imot innspel og tilbakemeldingar om nokon saknar noko eller har ønske til framtidige utgåver. Eg tillet meg å avslutte med ei omskriving av eit kjent sitat av Stanley Marcus: Folk er statistikk. Statistikk er folk Ole Helge Haugen fylkesplansjef

1 DEMOGRAFI Sterk vekst i folketalet, også samanlikna med landet Av samla folketal i Noreg bur 5,2 prosent i Møre og Romsdal. Siste året vaks folketalet i fylket frå 248 727 til 251 262 innbyggjarar, noko som utgjer ein auke på 2 535 innbyggjarar, eller ein vekst på 1,0 prosent. Til samanlikning var folketalsauken i Noreg på 1,2 prosent i 2009. I 2009 var det folketilvekst i alle fylka (inkludert Oslo). Møre og Romsdal fekk med sine 1,0 prosent ein 10. plass mellom fylka. Av fylka var det sju fylke som hadde ein folketalsauke lik eller større enn den samla folketilveksten i landet. Nærare 60 prosent av den samla folketilveksten i Noreg i fjor kom i dei fire fylka Oslo, Akershus, Rogaland og Hordaland. I 2009 hadde ti av kommunane i Møre og Romsdal ein relativ folketilvekst lik eller større enn landet. Av desse skil Ulstein seg klart ut, med ein folketilvekst på 5,8 prosent, noko som er nærare 3 prosentpoeng meir enn Stordal, som hadde ein prosentvis vekst på 2,9 i 2009. Dei åtte andre kommunane er: Giske (2,3 %), Sula og Eide (begge 2,0 %), Norddal (1,8 %), Ålesund og Midsund (begge 1,6 %), Ørsta (1,4 %) og Kristiansund (1,3 %). Vidare hadde 14 av kommunane i Møre og Romsdal ein folketilvekst lik eller større enn fylkesgjennomsnittet. Totalt 26 kommunar hadde vekst i folketalet. I absolutte tal var folketilveksten størst i Ålesund (665 personar), deretter følgjer Ulstein (409 personar), Kristiansund (301 personar) og Molde (241 personar). Til saman utgjer dette nærare 64 prosent av den samla folketalsauken i Møre og Romsdal i 2009. Ålesund åleine sto for heile 26 prosent av folketalsauken i fylket. Størst relativ nedgang i folketalet finn vi i Sande (-0,9 %) og Sunndal (-0,8 %). Målt i absolutte tal var nedgangen størst i Sunndal (-58 personar). Folketalsutvikling i kommunane, fylket og landet 1990-2010 Tal per 1. januar 1990 1995 2000 2005 2009 2010 % % Tal % 67 år + Molde 22 125 22 888 23 710 24 124 24 554 24 795 7,2 4,6 241 1,0 13,7 Ålesund 35 751 36 749 38 855 40 295 42 317 42 982 8,7 10,6 665 1,6 12,5 Kristiansund* 22 017 22 092 22 124 22 327 22 937 23 238 0,5 5,0 301 1,3 13,3 Vanylven* 3 924 3 785 3 584 3 693 3 494 3 471-8,7-3,2-23 -0,7 18,5 Sande* 3 337 3 199 3 081 2 576 2 541 2 518-7,7-18,3-23 -0,9 18,4 Herøy 8 143 8 242 8 390 8 386 8 349 8 383 3,0-0,1 34 0,4 14,4 Ulstein 5 662 6 133 6 541 6 795 7 052 7 461 15,5 14,1 409 5,8 11,2 Hareid 4 486 4 615 4 748 4 658 4 817 4 859 5,8 2,3 42 0,9 14,2 Volda 8 006 8 186 8 322 8 351 8 509 8 573 3,9 3,0 64 0,8 14,5 Ørsta 10 186 10 305 10 276 10 233 10 200 10 343 0,9 0,7 143 1,4 15,5 Ørskog 1 976 2 013 2 076 2 121 2 142 2 138 5,1 3,0-4 -0,2 14,2 Norddal 2 043 2 002 1 960 1 817 1 769 1 801-4,1-8,1 32 1,8 17,9 Stranda 4 660 4 543 4 677 4 605 4 533 4 531 0,4-3,1-2 -0,0 18,2 Stordal 1 028 1 057 1 052 1 007 1 001 1 030 2,3-2,1 29 2,9 15,9 Sykkylven 6 823 7 029 7 280 7 446 7 565 7 589 6,7 4,2 24 0,3 13,4 Skodje 3 355 3 400 3 513 3 597 3 901 3 944 4,7 12,3 43 1,1 10,6 Sula 6 691 6 823 7 070 7 453 7 778 7 931 5,7 12,2 153 2,0 12,8 Giske 6 253 6 193 6 344 6 591 6 873 7 029 1,5 10,8 156 2,3 12,6 Haram 8 629 8 630 8 774 8 715 8 694 8 739 1,7-0,4 45 0,5 15,7 Vestnes 6 396 6 467 6 530 6 390 6 478 6 506 2,1-0,4 28 0,4 14,2 Rauma 7 819 7 715 7 415 7 336 7 376 7 413-5,2-0,0 37 0,5 17,1 Nesset 3 353 3 291 3 289 3 181 3 076 3 074-1,9-6,5-2 -0,1 17,4 Midsund 2 077 2 035 1 978 1 939 1 922 1 952-4,8-1,3 30 1,6 18,0 Sandøy 1 528 1 406 1 332 1 274 1 307 1 320-12,8-0,9 13 1,0 18,4 Aukra 2 967 2 934 2 978 3 050 3 183 3 196 0,4 7,3 13 0,4 15,0 Fræna 8 916 9 067 9 005 9 023 9 257 9 336 1,0 3,7 79 0,9 12,4 Eide 3 071 3 060 3 193 3 304 3 316 3 382 4,0 5,9 66 2,0 13,2 Averøy 5 618 5 590 5 409 5 448 5 444 5 477-3,7 1,3 33 0,6 14,9 Gjemnes 2 915 2 812 2 683 2 700 2 618 2 599-8,0-3,1-19 -0,7 15,0 Tingvoll 3 463 3 257 3 148 3 105 3 062 3 071-9,1-2,4 9 0,3 18,6 Sunndal 7 553 7 513 7 368 7 370 7 347 7 289-2,4-1,1-58 -0,8 16,2 Surnadal 6 466 6 429 6 252 6 160 6 000 5 956-3,3-4,7-44 -0,7 16,4 Rindal 2 263 2 179 2 138 2 101 2 041 2 041-5,5-4,5 0 0,0 20,2 Halsa 2 134 2 023 1 808 1 697 1 647 1 650-15,3-8,7 3 0,2 19,9 Smøla 2 736 2 626 2 432 2 195 2 119 2 143-11,1-11,9 24 1,1 19,6 Aure* 3 976 3 858 3 823 3 626 3 508 3 502-3,8-8,4-6 -0,2 17,8 Møre og Romsdal 238 346 240 146 243 158 244 689 248 727 251 262 2,0 3,3 2 535 1,0 14,3 Landet 4 233 116 4 348 410 4 478 497 4 606 363 4 799 252 4 858 199 5,8 8,5 58 947 1,2 12,9 Møre og Romsdal i % av landet 5,6 5,5 5,4 5,3 5,2 5,2 1990-2000 2000-2010 Endring 2009-2010 kjelde: PANDA/SSB 2009-2010 % innb. i 2010 4

I perioden 2000 2010 auka folketalet i Noreg med 8,5 prosent, medan veksten i Møre og Romsdal var på 3,3 prosent. I same periode var det vekst i 16 av fylket sine 36 kommunar. Den relative veksten var størst i Ulstein (14,1 %) Skodje (12,3 %), Sula (12,2 %) og Giske (10,8 %). Av dei 19 kommunane med nedgang i folketalet i denne perioden, er det seks kommunar som har ein relativ nedgang på over 5 prosent. Størst nedgang i folketalet finn vi i Sande og Smøla. +5,0% > 0,0 - +4,9% Endringar i folketalet 2000-2009 i prosent Sterk vekst Svak/moderat vekst Smøla kjelde: PANDA/SSB 0,0 - -4,9% -5,0% > Svak/moderat nedgang Sterk nedgang Kr.sund*** Averøy Tingvoll Aure** Halsa Rindal Endring i folketalet siste året (2009) Sandøy Aukra Fræna Eide Gjemnes Surnadal Oslo Rogaland Akershus Hordaland Sør-Trøndelag Vest-Agder Buskerud Landet Østfold Aust-Agder *Sande Herøy Molde Midsund Giske Haram Vestnes Skodje Ålesund Ørskog Ulstein Sula Stordal Hareid Sykkylven Norddal Ørsta Stranda Rauma Nesset Sunndal Møre og Romsdal Vestfold Nord-Trøndelag Troms Sogn og Fjordane Oppland Finnmark Telemark Nordland Hedmark Vanylven Volda 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 Prosent *) Delar av Sande komvmune over til Vanylven kommune 01.01.02 **) 1. jan 2006 blei Tustna og Aure ei kommune Aure kommune *** ) 1. jan 2008 blei Kristiansund og Frei ei kommune Kristiansund kommune www.mrfylke.no/statistikk 5

Folketal fordelt på aldersgrupper 1. januar 2010 i kommunane i Møre og Romsdal, fylket og landet I prosent Befolkning 0-5 år 6-12 år 13-15 år 16-19 år 20-29 år Molde 1 678 2 117 1 080 1 337 3 092 3 024 3 490 3 430 2 770 1 550 1 227 24 795 Ålesund 3 332 3 826 1 630 2 350 5 725 5 932 6 023 5 533 4 158 2 485 1 988 42 982 Kristiansund 1 573 1 990 861 1 258 2 856 2 970 3 223 3 298 2 731 1 395 1 083 23 238 Vanylven 160 309 137 192 348 338 475 514 468 281 249 3 471 Sande 135 231 108 137 255 275 343 357 281 230 166 2 518 Herøy 608 805 381 449 935 1 022 1 180 1 120 879 581 423 8 383 Ulstein 604 785 333 432 849 1 089 1 124 879 701 377 288 7 461 Hareid 367 432 226 287 631 583 657 636 467 304 269 4 859 Volda 636 781 378 521 1 094 982 1 137 1 085 927 531 501 8 573 Ørsta 779 937 422 593 1 274 1 209 1 344 1 368 1 068 710 639 10 343 Ørskog 153 189 80 118 243 243 269 329 264 112 138 2 138 Norddal 126 185 81 96 195 173 244 240 182 139 140 1 801 Stranda 271 432 176 262 506 508 626 530 527 390 303 4 531 Stordal 86 107 43 42 115 117 135 154 95 80 56 1 030 Sykkylven 568 749 308 424 890 959 1 047 1 025 776 459 384 7 589 Skodje 338 389 189 217 481 504 572 530 385 194 145 3 944 Sula 699 782 328 450 962 1 096 957 1 052 737 490 378 7 931 Giske 612 757 306 393 839 893 934 924 664 391 316 7 029 Haram 593 794 362 487 970 1 082 1 158 1 191 949 604 549 8 739 Vestnes 436 544 298 425 680 748 945 944 724 421 341 6 506 Rauma 473 607 320 419 820 829 988 1 024 882 531 520 7 413 Nesset 170 271 135 200 355 313 416 415 343 257 199 3 074 Midsund 148 195 90 91 179 235 262 237 219 159 137 1 952 Sandøy 106 115 46 58 119 159 171 191 137 100 118 1 320 Aukra 270 306 128 172 374 407 377 403 369 231 159 3 196 Fræna 734 878 410 550 1 135 1 115 1 309 1 227 1 048 535 395 9 336 Eide 274 331 157 207 400 421 438 453 328 202 171 3 382 Averøy 393 493 209 324 534 634 755 822 668 330 315 5 477 Gjemnes 206 242 80 132 288 293 324 385 319 168 162 2 599 Tingvoll 198 247 107 160 328 338 413 408 403 238 231 3 071 Sunndal 419 626 307 404 820 782 1 083 1 079 775 547 447 7 289 Surnadal 343 551 276 352 620 640 827 821 733 438 355 5 956 Rindal 110 198 98 118 201 214 267 242 239 184 170 2 041 Halsa 103 124 56 80 156 173 197 255 246 136 124 1 650 Smøla 112 177 70 119 209 196 284 352 271 197 156 2 143 Aure 196 294 135 186 357 379 466 502 474 279 234 3 502 Møre og Romsdal 18 009 22 796 10 351 14 042 29 835 30 875 34 460 33 955 27 207 16 256 13 476 251 262 Landet 363 597 425 646 192 099 258 415 612 617 677 461 700 695 613 814 503 243 290 590 220 022 4 858 199 30-39 år 40-49 år 50-59 år 60-69 år 70-79 år 80 år og eldre I alt 0-5 år 6-12 år 13-15 år 16-19 år 20-29 år 30-39 år 40-49 år 50-59 år 60-69 år 70-79 år 80 år + 6,8 8,5 4,4 5,4 12,5 12,2 14,1 13,8 11,2 6,3 4,9 7,8 8,9 3,8 5,5 13,3 13,8 14,0 12,9 9,7 5,8 4,6 6,8 8,6 3,7 5,4 12,3 12,8 13,9 14,2 11,8 6,0 4,7 4,6 8,9 3,9 5,5 10,0 9,7 13,7 14,8 13,5 8,1 7,2 5,4 9,2 4,3 5,4 10,1 10,9 13,6 14,2 11,2 9,1 6,6 7,3 9,6 4,5 5,4 11,2 12,2 14,1 13,4 10,5 6,9 5,0 8,1 10,5 4,5 5,8 11,4 14,6 15,1 11,8 9,4 5,1 3,9 7,6 8,9 4,7 5,9 13,0 12,0 13,5 13,1 9,6 6,3 5,5 7,4 9,1 4,4 6,1 12,8 11,5 13,3 12,7 10,8 6,2 5,8 7,5 9,1 4,1 5,7 12,3 11,7 13,0 13,2 10,3 6,9 6,2 7,2 8,8 3,7 5,5 11,4 11,4 12,6 15,4 12,3 5,2 6,5 7,0 10,3 4,5 5,3 10,8 9,6 13,5 13,3 10,1 7,7 7,8 6,0 9,5 3,9 5,8 11,2 11,2 13,8 11,7 11,6 8,6 6,7 8,3 10,4 4,2 4,1 11,2 11,4 13,1 15,0 9,2 7,8 5,4 7,5 9,9 4,1 5,6 11,7 12,6 13,8 13,5 10,2 6,0 5,1 8,6 9,9 4,8 5,5 12,2 12,8 14,5 13,4 9,8 4,9 3,7 8,8 9,9 4,1 5,7 12,1 13,8 12,1 13,3 9,3 6,2 4,8 8,7 10,8 4,4 5,6 11,9 12,7 13,3 13,1 9,4 5,6 4,5 6,8 9,1 4,1 5,6 11,1 12,4 13,3 13,6 10,9 6,9 6,3 6,7 8,4 4,6 6,5 10,5 11,5 14,5 14,5 11,1 6,5 5,2 6,4 8,2 4,3 5,7 11,1 11,2 13,3 13,8 11,9 7,2 7,0 5,5 8,8 4,4 6,5 11,5 10,2 13,5 13,5 11,2 8,4 6,5 7,6 10,0 4,6 4,7 9,2 12,0 13,4 12,1 11,2 8,1 7,0 8,0 8,7 3,5 4,4 9,0 12,0 13,0 14,5 10,4 7,6 8,9 8,4 9,6 4,0 5,4 11,7 12,7 11,8 12,6 11,5 7,2 5,0 7,9 9,4 4,4 5,9 12,2 11,9 14,0 13,1 11,2 5,7 4,2 8,1 9,8 4,6 6,1 11,8 12,4 13,0 13,4 9,7 6,0 5,1 7,2 9,0 3,8 5,9 9,7 11,6 13,8 15,0 12,2 6,0 5,8 7,9 9,3 3,1 5,1 11,1 11,3 12,5 14,8 12,3 6,5 6,2 6,4 8,0 3,5 5,2 10,7 11,0 13,4 13,3 13,1 7,7 7,5 5,7 8,6 4,2 5,5 11,2 10,7 14,9 14,8 10,6 7,5 6,1 5,8 9,3 4,6 5,9 10,4 10,7 13,9 13,8 12,3 7,4 6,0 5,4 9,7 4,8 5,8 9,8 10,5 13,1 11,9 11,7 9,0 8,3 6,2 7,5 3,4 4,8 9,5 10,5 11,9 15,5 14,9 8,2 7,5 5,2 8,3 3,3 5,6 9,8 9,1 13,3 16,4 12,6 9,2 7,3 5,6 8,4 3,9 5,3 10,2 10,8 13,3 14,3 13,5 8,0 6,7 7,2 9,1 4,1 5,6 11,9 12,3 13,7 13,5 10,8 6,5 5,4 7,5 8,8 4,0 5,3 12,6 13,9 14,4 12,6 10,4 6,0 4,5 6 6

Innflytting frå utlandet viktigaste årsak til vekst Det er to faktorar som forklarar veksten i folketalet i 2009: Tilflytting frå utlandet og fødselsoverskot. I 2009 var nettoflyttinga til fylket på 1 857 personar. Dette forklarar 73,3 prosent av folketilveksten i Møre og Romsdal siste år. Utan innflytting frå utlandet hadde Møre og Romsdal hatt ei negativ nettoutflytting på -629 personar, noko som hadde gitt ein folketilvekst på 42 personar (eller 0,02 %) grunna godt fødselsoverskot. Fødselsoverskotet i fylket var i 2009 på 671 personar. I 2008 var fødselsoverskotet på 466 personar, noko som gjev ein auke på 44 prosent frå 2008 til 2009. Av fylkets 36 kommunar hadde 23 fødselsoverskot siste år. Overskotet var størst i Ålesund, med 277 personar. Deretter følgjer Molde og Ulstein, med eit fødselsoverskot på høvesvis 87 og 65. Ålesund hadde over 40 prosent av det samla fødselsoverskotet i fylket. Sett i høve til folketal var fødselsoverskotet likevel større i både Ulstein, Giske og Sula. Nettoinnflyttinga til Møre og Romsdal var på 1 857 personar i 2009. Det er 369 personar fleire enn i 2008 og utgjer ei auke på 25 prosent siste år. I alt flytta 6 670 personar til og 4 813 personar frå Møre og Romsdal siste år. Av fylkets 36 kommunar hadde 29 positive tal i høve nettoflytting. Størst nettoinn flytting var til Ålesund, med 390 personar. Deretter følgjer Ulstein og Kristiansund. Kvar femte som flytta til fylket busette seg i Ålesund. Sett i høve til folketal var nettoinnflyttinga likevel størst til Ulstein. Tal personar Tal personar 3000 2500 2000 1500 1000 500 0-500 -1000 800 600 400 200 0-200 -400 Fødselsoverskot, nettoflytting og folketilvekst i Møre og Romsdal 1980-2010 Fødselsoverskot Nettoinnflytting Folketilvekst 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 /PANDA Aldersfordelt nettoflytting for Møre og Romsdal 2000-2009 /PANDA Held vi flyttinga til og frå utlandet utanfor, og berre ser på den innanlandske flyttinga, hadde fylket ei negativ nettoflytting på -629 personar i 2009. Det er noko mindre enn i 2008, då fylket hadde ei negativ innanlandsk nettoflytting på -792. -600-800 -1000-1200 Aldersfordelt flyttebalanse viser at utflyttinga frå fylket er negativ blant unge vaksne. 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 Alder 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 www.mrfylke.no/statistikk 7

Utan innflyttinga frå utlandet ser nettoflyttingstala for dei enkelte kommunane i fylket svært annleis ut. I 2009 hadde berre 11 kommunar positiv nettoinnanlandsk flytting, med Kristiansund på topp, følgt av Sula og Giske. Ålesund og Molde hadde negativ innanlandsk flyttebalanse, likeins kommunar som Ulstein, Herøy, Hareid, Haram, Sandøy, Vestnes og Aukra, som er døme på kommunar med eit næringsliv som sysselset ein stor del utanlandske statsborgarar. Dette er same mønster som vi har sett i tidlegare år, kor kommunar med eit næringsliv som er kjenneteikna av høg sysselsetting av utanlandske arbeidstakarar har negative tal for den innanlandske flyttinga, og kor ei rekke av kommunane i det næraste pendlingsomlandet til Ålesund har gode nettotal når det gjeld den innanlandske flyttinga. Ser vi på den innan landske nettoinnflyttinga siste tre år, er det berre tre kommunar som kan vise til positive tal kvart år i heile perioden. Dette er Rindal, Skodje og Sula. Det store fleirtalet av kommunane, inkludert Ålesund, har hatt negativ innanlandsk nettoflytting kvart år dei siste tre åra. Nettoinnflytting Folketalsveksten i kommunane Møre og Romsdal, fylket og landet i 2009 Innvandring Sum folketilvekst Nettoinnflytting Fødselsoverskot Innenlandsk Innenlandsk Innvandring Fødselsoverskot Molde -60 218 87 241 Vestnes -32 61 1 28 Ålesund -29 419 277 665 Rauma 10 41-13 37 Kristiansund 54 214 34 301 Nesset -4 7-4 -2 Vanylven -64 61-20 -23 Midsund -10 36 4 30 Sande -47 36-12 -23 Sandøy -9 19 3 13 Herøy -34 53 13 34 Aukra -37 46 5 13 Ulstein -19 365 65 409 Fræna -30 66 42 79 Hareid -36 52 26 42 Eide 32 26 7 66 Volda -32 66 29 64 Averøy -8 43-2 33 Ørsta 21 89 29 143 Gjemnes -33 10 3-19 Ørskog -26 15 7-4 Tingvoll -30 38 0 9 Norddal 29 2 32 Sunndal -113 92-38 -58 Stranda -25 28-5 -2 Surnadal -25 9-27 -44 Stordal 8 26-5 29 Rindal 11 0-10 0 Sykkylven -70 50 44 24 Halsa 22 0-19 3 Skodje 3 22 17 43 Smøla 17 14-7 24 Sula 44 53 54 153 Aure -39 22 8-6 Giske 40 54 59 156 Møre og Romsdal -629 2486 671 2535 Haram -78 105 17 45 Landet 0 38 637 20 358 58 947 Sum folketilvekst Innanlandsk nettoflytting 2007-2009 Møre og Romsdal - flyttingar til og fra utlandet 1999-2009 Tal år med positiv innanlands nettoflytting i løpet av 2007-2009 3500 3 år 2 år Smøla 3000 Innvandring Utvandring Netto innvandring 1 år 0 år Sandøy Averøy Eide Fræna Aukra Molde Gjemnes Tingvoll Midsund Nesset Haram Vestnes Giske Skodje Ålesund Ørskog Rauma Ulstein Sula Herøy Hareid Sykkylven Stordal Norddal *Sande Ørsta Vanylven Volda Stranda Kr.sund*** Aure** Halsa Sunndal Surnadal Rindal Tal personar 2500 2000 1500 1000 500 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 8 8

Rekordhøg innvandring til Møre og Romsdal I 2009 vart det registrert 3138 innvandringar og 652 utvandringar i Møre og Romsdal. Innvandringa til fylket i prosent av folketalet var i 2009 på 1,2 prosent. Det er europearane som dominerer innvandringa til Møre og Romsdal, som i landet elles. Av dei 3 138 personane som innvandra sist år, var polakkane den største enkeltgruppa, med 920 personar. Deretter følgjer tyskarar og litauarar, med høvesvis 195 og 164 personar. Desse utgjorde til saman 40,8 prosent av innvandrarane i fjor. I landet sett under eitt var dei største innvandrargruppene polakkar, svenskar og litauarar. Det har vore ein høvesvis jamn auke i innvandringa til fylket sidan 1960-talet, og auken siste år var på 6,3 prosent eller 186 personar. I absolutte tal er innvandringa i 2009 det høgaste talet sidan registreringa starta. Størst relativ auke i innvandringa til fylket hadde vi frå 2006 til 2007, då talet på innvandrarar auka frå 1 808 til 2 631 personar eller 45,5 prosent. Av innvandrarane til fylket siste år, var 59,8 prosent menn. 55,3 prosent av mennene var i aldersgruppa 20 39 år. Blant kvinnene var 56,6 prosent i denne aldersgruppa. Dette er ikkje ulikt landet elles, kor 57,6 prosent av mennene og 61,2 prosent av kvinnene var i aldersgruppa 20 39 år. Frå 2004 og fram til 2009 var den relative innvandringa til fylket større enn til landet elles. Og medan det var ei auke i innvandringa til fylket i 2009, viser utviklinga for landet elles ein nedgang på 2,7 prosentpoeng frå året før. Av dei 652 personane som utvandra siste år, var nærare 72 prosent utanlandske statsborgarar. Dette er noko lågare enn i fjor. Dei siste åra har utvandringa vore på omlag 650 personar, med unntak av toppåret 2005, då 797 personar utvandra. Som for landet elles, var det polakkane som toppa utvandringsstatistikken siste år, med 114 personar. Innvandring, utvandring og netto innvandring, etter kjønn og alder 2009 Innvandring Absolutt tal Begge kjønn 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 718 1 752 623 45 3 138 Landet 15 436 38 643 9 674 1 433 65 186 Relativ andel Menn 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 20,7 55,3 22,6 1,4 1 878 Landet 23,1 57,7 17,1 2,1 35 135 Relativ andel Kvinner 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 26,1 56,6 15,8 1,5 1 260 Landet 24,3 61,2 12,2 2,3 30 051 Utvandring Absolutt tal Begge kjønn 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 117 404 96 35 652 Landet 4 936 15 715 4 709 1 189 26 549 Relativ andel Menn 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 13,8 61,4 19,0 5,8 363 Landet 15,3 58,5 21,8 4,5 15 300 Relativ andel Kvinner 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 23,2 62,6 9,3 4,8 289 Landet 23,1 60,2 12,2 4,5 11 249 Nettoinnvandring Absolutt tal Begge kjønn 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 601 1348 527 10 2 486 Landet 10 500 22 928 4 965 244 38 637 Relativ andel Menn 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 22,4 53,9 23,4 0,3 1 515 Landet 29,2 57,0 13,5 0,3 19 835 Relativ andel Kvinner 0-19 20-39 40-59 60 + I alt Møre og Romsdal 27,0 54,8 17,7 0,5 971 Landet 25,1 61,8 12,2 1,0 18 802 www.mrfylke.no/statistikk 9

Av utvandrarane frå fylket siste år, var 55,7 prosent menn. Av dei 363 mennene som utvandra, var 61,4 prosent i aldersgruppa 20 39 år. Blant kvinnene var 62,6 prosent i denne aldersgruppa. Dette er ikkje ulikt landet elles, kor 58,5 prosent av mennene og 60,2 prosent av kvinnene var i aldersgruppa 20 39 år. Frå 2003 har nettoinnvandringa til Møre og Romsdal auka kvart år. I same periode ser vi at talet på innvandrarar i befolkninga ikkje berre har auka samla sett for fylket, men også i heile 32 av kommunane. Målt i relative tal var talet på innvandrarbefolkninga i 2009 størst i Stordal, med 13,4 prosent. Deretter følgjer Ulstein med 11,7 prosent og Hareid med 10,5 prosent. Nordmenn sto for 7,2 prosent av innvandringa til Møre og Romsdal. Dette er noko lågare enn til landet elles, som var på 13 prosent i 2009. Det er ulike årsaker til at nordmenn utgjer ein høvesvis stor del av innvandringa til fylket, ei av desse er heimvending etter arbeid/studier i utlandet. At 225 norske statsborgarar inn vandra til og 184 utvandra frå Møre og Romsdal, gav ei netto innvandring på 41 personar. Definisjonar: Nettoinnvandring = innvandring minus utvandring Innvandrarbefolkninga i prosent av alle busette i Møre og Romsdal 2010 Stordal Ulstein Hareid Sandøy Haram Ørskog Stranda Sykkylven Sande Midsund Norddal Kristiansund Ålesund Aukra Møre og Romsdal Skodje Molde Vestnes Tingvoll Volda Sunndal Averøy Sula Gjemnes Giske Ørsta Rauma Herøy Smøla Fræna Vanylven Aure Eide Nesset Halsa Surnadal Rindal 0 2 4 6 8 10 12 14 Prosent Innflytting frå utlandet etter nasjonalitet tal per 1. januar Nasjonalitet Antall Polen 920 Norge 225 Tyskland 195 Litauen 164 Romania 157 Sverige 103 Island 97 Eritrea 93 Latvia 88 Nederland 71 Thailand 70 Irak 67 Statsløse 56 Afghanistan 51 Filippinene 50 Storbritannia 45 Danmark 44 Somalia 44 Bulgaria 36 Russland 36 Estland 35 Ukraina 28 Kina 27 Brasil 26 Bhutan 25 Slovakia 23 Etiopia 23 Burma 21 India 19 Iran 17 USA 16 Andre 266 Alle land 3 138 10 10

Gode fruktbarheitstal og godt fødselsoverskot men redusert folketal på sikt Fødselsoverskotet i Møre og Romsdal var på 671 personar i 2009. Dette er ein auke frå 2008 på heile 44 prosent, og er det høgaste fødselsoverskotet sidan 2004, då overskotet var på 803. Talet på levandefødde barn var også høgt i 2009, heile 2 994 barn. Ikkje sidan 2001 har det vore fødd fleire, då kom 3 034 barn til verda i Møre og Romsdal. I 2009 vaks folketalet med 2 535 personar. Fødselsoverskotet stod slik sett for 26,5 prosent av tilveksten. Dette er ein auke frå i fjor, då fødselsoverskotet forklarde 23,8 prosent av befolkningsveksten. Går vi 5 10 år attende i tid, finn vi at fødsels overskotet forklarar heile folketilveksten både i 2000 og i 2005. Desse to åra var fødselsoverskotet på høvesvis 778 og 623. Til samanlikning var den samla folketalsauken desse to åra på 652 og 289. Utan gode fødselsoverskot hadde folketals utviklinga vore negativ begge desse åra. Når vi ser på utvikla dei siste 30 åra, viser den, trass årlege varia sjonar, at det blir fødd stadig færre barn i Møre og Romsdal. Frå midten av 1970-talet og fram til slutten av 1990-talet var det fødd mellom 3 000 og 3 500 barn i fylket kvart år. Dei siste åra har fødselstala lege mellom 2 600 og 3 000. Ei av årsakene til denne nedgangen er at fruktbarheita i befolkninga går ned. På byrjinga av 1970-talet hadde Møre og Romsdal eit samla fruktbarheitstal (SFT) på 2,5. I 2009 var det tilsvarande talet 2,13. Dette er det beste talet for Møre og Romsdal dei siste 10 åra. Samanlikna med landet og fleire andre fylke er fruktbarheitstala i Møre og Romsdal gode. Berre Rogaland, Vest-Agder og Finnmark har høgare samla fruktbarheitstal enn Møre og Romsdal i 2009. For landet er talet 1,98. Utviklinga dei siste 10 åra viser dessutan at fruktbarheitstalet i Møre og Romsdal har vore høgare enn for landet kvart år, unntatt i 2006. Fylket har i denne perioden vore blant dei Folketalsutvikling i Møre og Romsdal 1. januar og endringar i året Folkemengde Levendefødte Døde Fødselsoverskudd Innflyttinger Utflyttinger Nettoinnflytting Av dette netto innanlandsk flytting 2000 243 158 3 109 2 331 778 5 423 5 545-122 -954 652 2001 243 810 3 034 2 402 632 4 871 5 453-582 -1 036 45 2002 243 855 2 804 2 441 363 5 050 4 963 87-958 454 2003 244 309 2 907 2 302 605 4 618 4 978-360 -1 025 261 2004 244 570 2 945 2 142 803 4 494 5 179-685 -1 423 119 2005 244 689 2 801 2 178 623 4 808 5 146-338 -1 142 289 2006 244 978 2 636 2 259 377 5 354 5 331 23-1 175 407 2007 245 385 2 811 2 372 439 6 223 5 272 951-1 020 1 387 2008 246 772 2 820 2 354 466 6 348 4 860 1 488-792 1 955 2009 248 727 2 994 2 323 671 6 670 4 813 1 857-629 2 535 2010 251 262 Samla fruktbarheitstal 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Østfold 1,73 1,71 1,72 1,70 1,73 1,71 1,86 1,81 1,85 2,01 Akershus 1,81 1,72 1,78 1,87 1,88 1,84 1,95 1,97 1,97 1,99 Oslo 1,67 1,64 1,62 1,70 1,76 1,78 1,84 1,82 1,86 1,88 Hedmark 1,77 1,67 1,64 1,75 1,72 1,67 1,80 1,74 1,85 1,92 Oppland 1,80 1,70 1,70 1,73 1,65 1,72 1,79 1,73 1,90 1,87 Buskerud 1,72 1,71 1,66 1,73 1,81 1,77 1,84 1,83 1,96 1,91 Vestfold 1,75 1,70 1,60 1,69 1,71 1,78 1,83 1,80 1,88 1,84 Telemark 1,74 1,72 1,63 1,70 1,70 1,68 1,73 1,77 1,85 1,79 Aust-Agder 1,89 1,74 1,64 1,64 1,81 1,80 1,94 1,95 1,93 2,03 Vest-Agder 1,93 1,88 1,85 1,78 1,85 1,84 2,04 1,99 2,08 2,16 Rogaland 2,04 1,96 1,92 1,99 1,99 2,01 2,14 2,08 2,15 2,18 Hordaland 2,01 1,91 1,86 1,85 1,93 1,93 1,94 1,96 2,01 2,03 Sogn og Fjordane 2,10 1,99 1,97 2,08 2,04 2,07 2,03 2,09 2,13 2,10 Møre og Romsdal 2,01 1,98 1,86 1,96 2,02 1,95 1,87 2,01 2,02 2,13 Sør-Trøndelag 1,86 1,80 1,77 1,76 1,81 1,84 1,91 1,90 2,00 1,96 Nord-Trøndelag 2,07 1,98 1,91 1,97 1,94 1,99 2,07 2,01 2,07 2,12 Nordland 1,85 1,83 1,78 1,84 1,83 1,86 1,83 1,97 1,97 2,02 Troms 1,94 1,78 1,75 1,70 1,78 1,86 1,96 1,99 2,00 1,98 Finnmark 2,08 1,85 1,94 1,81 1,81 1,87 1,99 1,91 2,05 2,14 Landet 1,85 1,78 1,75 1,80 1,83 1,84 1,90 1,90 1,96 1,98 Folketilvekst www.mrfylke.no/statistikk 11

5 6 fylka med høgast samla fruktbarheitstal i landet, med unntak av 2006. For å sikre reproduksjonen i befolkninga, altså at det blir fødd så mange barn at folketalet ikkje vil gå nedover på lengre sikt, når ein ser bort frå flyttingar, må samla SFT vere om lag 2,1. Gjennomsnittleg SFT* for Møre og Romsdal dei siste 5 åra, er 2,1. Dette er noko over gjennomsnittet for alle fylka, som er på 2,0 i same periode. Det er ni kommunar i fylket som har ein gjennomsnittleg SFT som er lik eller høgare enn fylkesgjennomsnittet, medan 20 kommunar har ein gjennomsnittleg SFT lik landet elles. Høgast gjennomsnittleg SFT har Giske og Stordal, begge 2,4. Deretter følgjer Aukra, Sula og Gjemnes. Lågast gjennomsnittleg SFT finn vi i Vanylven, med 1,6. Deretter følgjer Aure, Rindal, Surnadal, Sunndal og Nesset, alle 1,7. Av byane er det berre Ålesund som har eit gjennom snittleg SFT siste 5 år som er lik landet elles. Trass gode fruktbarheitstal vil folketalet i Møre og Romsdal komme til å flate ut eller falle på sikt. Utan innflyttinga frå utlandet ville folketilveksten i 2009 vore på knappe 0,02 prosent, eller 42 personar, då det innanlandske flyttetapet er nesten like stort som fødselsoverskotet i 2009 (høvesvis -629 og 671). Men også at det er færre kvinner enn menn i aldersgruppa 20 39 år (reproduktiv alder). *) Samla fruktbarheitstal (SFT): gjennomsnittlege tal levandefødde barn kvar kvinne kjem til å føde i heile kvinna si fødedyktige periode (15-49 år) Fruktbarheitstal per kommune gjennomsnitt siste 5 åra Samla fruktbarheitstal Molde 1,8 Ålesund 2,0 Kristiansund 1,9 Vanylven 1,6 Sande 1,8 Herøy 2,0 Ulstein 2,0 Hareid 2,0 Volda 1,9 Ørsta 2,1 Ørskog 1,8 Norddal 2,0 Stranda 1,9 Stordal 2,4 Sykkylven 1,9 Skodje 2,1 Sula 2,2 Giske 2,4 Haram 2,0 Vestnes 2,0 Rauma 1,8 Nesset 1,7 Midsund 2,0 Sandøy 2,0 Aukra 2,3 Fræna 2,1 Eide 2,1 Averøy 2,0 Gjemnes 2,2 Tingvoll 1,9 Sunndal 1,7 Surnadal 1,7 Rindal 1,7 Halsa 1,8 Smøla 2,0 Aure 1,7 Møre og Romsdal 2,1 Gjennomsnitt alle fylker 2,0 12 12

Færre kvinner enn menn i aldersgruppa 20 39 år Ved inngangen til 2010 var det noko fleire menn enn kvinner i Møre og Romsdal, høvesvis 126 720 menn og 124 542 kvinner. Relativt var 50,4 prosent av befolkninga i fylket menn. Som i landet elles blir det født fleire gutar enn jenter i Møre og Romsdal. Men sidan menn har høgare dødstal enn kvinner blir dette utjamna over tid, og i dei eldre aldersgruppene er det eit klart kvinneoverskot i befolkninga. I fylket er det i dag fleire menn enn kvinner i alderen 0 66 år. Av dei 215 291 personane i denne aldersgruppa, var 51,7 prosent menn. I aldersgruppa frå 67 år og oppover det klart fleire kvinner enn menn. Til dømes var 75 % av befolkninga som er 90 år og eldre, kvinner. Per 1. januar i år var 60 710 personar i Møre og Romsdal i alders gruppa 20 39 år. Av desse var 47,8 prosent kvinner. Dette svarer til 92 kvinner per 100 menn i denne aldersgruppa. Til samanlikning var det tilsvarande talet for landet 96 kvinner per 100 menn. Berre åtte av kommunane i Møre og Romsdal har fleire yngre kvinner i befolkninga enn landsgjennomsnittet. Desse er Eide, Tingvoll, Averøy, Herøy, Volda, Sula, Ørskog og Norddal. Av desse kommunane har Norddal og Ørskog fleire kvinner enn menn i aldersgruppa 20 39 år, høvesvis 108 kvinner per 100 menn i Norddal og 106 kvinner per 100 menn i Ørskog. Størst kvinneunderskot i denne aldersgruppa finn vi i Vanylven og Ulstein, begge kommunane har 80 kvinner per 100 menn. Utviklinga i Ulstein siste år er verd å merke seg; ved inngangen til 2009 var det 96 kvinner per 100 menn i denne aldesgruppa, året etter var delen kvinner redusert til 80. I 17 av fylket sine 36 kommunar var talet på yngre kvinner i befolkninga større enn fylkesgjennomsnittet. Folketalet i aldersgruppa 20-39 år per 2010 I alt menn I alt kvinner Molde 3218 2898 Ålesund 6058 5599 Kristiansund 3073 2753 Vanylven 382 304 Sande 285 245 Herøy 989 968 Ulstein 1077 861 Hareid 625 589 Volda 1048 1028 Ørsta 1312 1171 Ørskog 236 250 Norddal 177 191 Stranda 550 464 Stordal 122 110 Sykkylven 946 903 Skodje 509 476 Sula 1036 1022 Giske 917 815 Haram 1100 952 Vestnes 757 671 Rauma 857 792 Nesset 357 311 Midsund 213 201 Sandøy 143 135 Aukra 404 377 Fræna 1169 1081 Eide 417 404 Averøy 591 577 Gjemnes 301 280 Tingvoll 338 328 Sunndal 823 779 Surnadal 645 615 Rindal 219 196 Halsa 178 151 Smøla 220 185 Aure 396 340 Møre og Romsdal 31 688 29 022 Landet 657 179 632 899 Norddal Ørskog Sula Volda Herøy Averøy Tingvoll Eide Landet Sykkylven Surnadal Sunndal Sandøy Midsund Hareid Skodje Aukra Gjemnes Fræna Ålesund Rauma Møre og Romsdal Stordal Molde Kristiansund Rindal Ørsta Giske Vestnes Nesset Haram Sande Aure Halsa Stranda Smøla Ulstein Vanylven Kvinner per 100 menn i aldersgruppen 20-39 år 0 20 40 60 80 100 120 www.mrfylke.no/statistikk 13

13 135 med utanlandsk statsborgarskap Av dei 251 262 personane som budde i Møre og Romsdal ved inngangen til 2010, var 13 135 personar utanlandske statsborgarar. Dette er 2 187 fleire enn året før, noko som utgjer ein auke på 20 prosent siste år, og det doble av landssnittet. Dei utanlandske statsborgarane utgjer 5,2 prosent av samla innbyggjartal i Møre og Romsdal. Fleirtalet av dei utanlandske statsborgarane i Noreg er busett i Hordaland, Rogaland, Oslo og Akershus. Nærare 55 prosent av dei budde i desse fire fylka ved inngangen til 2010. Knappe 3,9 prosent av dei var busett i Møre og Romsdal. Dette plasserer fylket på ein 9. plass mellom fylka. Talet på utanlandske statsborgarar i Møre og Romsdal har auka ujamt dei siste 20 30 åra, frå 1981 då 0,8 prosent av innbyggjarane i fylket var utanlandske stasborgarar. 10 år seinare var talet nærast dobla, frå 1 771 til 3 218 personar. I 2001 var det 5 934 utanlandske statsborgarar i fylket, eller 2,4 prosent av samla innbyggjartal i Møre og Romsdal det året. Mindre enn 10 år seinare er talet fordobla. Sidan 1999 har 3 266 utanlandske statsborgarar busett i Møre og Romsdal fått norsk statsborgarskap. Medan 136 personar fekk norsk statsborgarskap i 1999, var det tilsvarande talet i 2009 302 personar. Toppåret i perioden etter 1999, var i 2007, då 497 utanlandske statsborgarar fekk norsk statsborgarskap i Møre og Romsdal. Utanlandske statsborgarar, etter fylke 1981-2010. Absolutte tal og i prosent av folkemengda 1981 1991 2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Relativ endring 09-10 Østfold 5 253 6 577 9 102 11 248 11 756 12 327 13 150 14 915 16 126 8,1 5,9 Akershus 10 322 17 032 22 474 26 998 28 352 31 044 34 405 38 465 41 965 9,1 7,8 Oslo 22 693 45 427 48 264 53 449 55 335 58 018 62 504 70 269 74 921 6,6 12,8 Hedmark 1 931 3 557 4 975 5 701 5 981 6 198 6 617 7 254 7 954 9,6 4,2 Oppland 1 549 3 352 4 723 5 391 5 662 5 792 6 469 7 363 8 166 10,9 4,4 Buskerud 5 012 8 468 10 010 12 187 12 896 13 906 15 422 17 240 18 971 10,0 7,4 Vestfold 3 198 4 546 7 041 8 620 8 953 9 693 10 976 12 610 13 665 8,4 5,9 Telemark 2 164 3 494 5 278 6 444 6 505 6 814 7 383 7 977 8 745 9,6 5,2 Aust-Agder 1 733 2 445 3 505 3 952 4 180 4 488 5 007 5 784 6 398 10,6 5,9 Vest-Agder 4 079 5 494 6 774 7 639 7 621 7 957 8 955 10 142 10 952 8,0 6,4 Rogaland 9 398 13 580 15 636 17 608 18 426 21 484 25 997 30 843 34 597 12,2 8,1 Hordaland 5 787 10 487 13 945 16 043 17 140 18 734 21 796 25 724 29 311 13,9 6,1 Sogn og Fjordane 670 1 609 2 726 3 403 3 411 3 579 4 127 4 732 5 712 20,7 5,3 Møre og Romsdal 1 771 3 218 5 934 6 771 7 075 7 675 9 050 10 948 13 135 20,0 5,2 Sør-Trøndelag 2 403 5 338 7 898 9 359 9 959 10 864 12 709 14 290 16 118 12,8 5,5 Nord-Trøndelag 714 1 561 2 262 2 962 2 987 3 205 3 837 4 249 4 699 10,6 3,6 Nordland 1 507 2 914 5 521 6 672 6 857 7 174 7 691 8 631 9 615 11,4 4,1 Troms 1 167 2 396 4 869 5 394 5 781 5 975 6 512 7 311 8 044 10,0 5,1 Finnmark 1 219 1 809 3 400 3 462 3 400 3 378 3 653 4 230 4 779 13,0 6,6 Landet 82 570 143 304 184 337 213 303 222 277 238 305 266 260 302 977 333 873 10,2 6,9 I prosent av befolkninga 2010 14 14

Sterk vekst i folketalet auke i talet på eldre Folketalet i Møre og Romsdal er venta å auke med 2,6 prosent fram til 2015, om utviklinga følgjer mellomalternativet til SSB. Det er venta at folketalet vil vekse i 21 kommunar, og at veksten vil vere lik eller større enn 2,9 prosent i 10 av desse kommunane. På sikt vil både Noreg og Møre og Romsdal få ei betydeleg eldre befolkning. Fram mot 2015 er det venta at talet på personar 67 år og eldre vil auke med 4 652, medan talet på personar i aldersgruppa 45 66 år er venta å auke med 2 906 i same periode. I aldersgruppene 6 15 år, 16 19 år og 20 44 år er det venta å vere totalt 1 781 færre personar enn ved inngangen til 2010. Fram mot 2015 er den prosentvise endringa i befolkningssamansettinga venta å vere størst i aldersgruppa 67 79 år. Her er det venta ein auke på 20 prosent frå 2010 til 2015. Årsakene til denne utviklinga er i første rekkje høge fødselskull frå midten av 1940-talet og høgare levealder i befolkninga. For same perioden er det for aldersgruppa 45 66 år venta en auke på 4,1 prosent. og veksten held fram? Framskrivingar frå SSB indikerer god folketilsvekst i Møre og Romsdal dei neste ti åra. Folketalet i Møre og Romsdal er i 2020 venta å vere 263 890. Dette er ein vekst på 12 628 personar, eller 5 prosent samanlikna med folketalet per 01.01.10. Folketalet i Noreg er venta å auke med 9,8 prosent i same periode. Folketilveksten fram til 2020, er venta å kome i 22 av fylket sine 36 kommunar. Det er viktig å understreke at framskrivingar på kommunenivå ikkje tek omsyn til særeigne lokale utviklingstrekk. Høg innvandring frå utlandet er ein av faktorane som gjer at det er venta vekst i fleire kommunar i Møre og Romsdal. Etter mellomalternativet (MMMM) vil folketalet auke i 22 kommunar fram mot 2020. Til samanlikning hadde 16 kommunar Framskrevet folkemengde i kommunane i Møre og Romsdal, fylket og landet 2010 2015 2020 Relativ endring 2010-2020 Framskriving av folkemengda etter alder og kjønn 2010 2015 2020 Relativ endring 2010-2020 Molde 24 795 25 576 26 269 5,9 Vestnes 6 506 6 583 6 681 2,7 Ålesund 42 982 45 724 48 278 12,3 Rauma 7 413 7 463 7 535 1,6 Kristiansund 23 238 24 294 25 280 8,8 Nesset 3 074 3 015 2 967-3,5 Vanylven 3 471 3 218 3 017-13,1 Midsund 1 952 1 986 2 000 2,5 Sande 2 518 2 396 2 295-8,9 Sandøy 1 320 1 369 1 400 6,1 Herøy 8 383 8 212 8 085-3,6 Aukra 3 196 3 353 3 501 9,5 Ulstein 7 461 7 902 8 302 11,3 Fræna 9 336 9 694 10 041 7,6 Hareid 4 859 4 969 5 077 4,5 Eide 3 382 3 440 3 492 3,3 Volda 8 573 8 723 8 892 3,7 Averøy 5 477 5 434 5 399-1,4 Ørsta 10 343 10 419 10 510 1,6 Gjemnes 2 599 2 522 2 437-6,2 Ørskog 2 138 2 171 2 204 3,1 Tingvoll 3 071 3 067 3 074 0,1 Norddal 1 801 1 786 1 774-1,5 Sunndal 7 289 7 382 7 448 2,2 Stranda 4 531 4 450 4 388-3,2 Surnadal 5 956 5 919 5 841-1,9 Stordal 1 030 1 055 1 072 4,1 Rindal 2 041 2 022 2 012-1,4 Sykkylven 7 589 7 694 7 780 2,5 Halsa 1 650 1 630 1 613-2,2 Skodje 3 944 4 290 4 618 17,1 Smøla 2 143 2 087 2 037-4,9 Sula 7 931 8 395 8 822 11,2 Aure 3 502 3 402 3 314-5,4 Giske 7 029 7 407 7 766 10,5 Møre og Romsdal 25 1262 257 754 263 890 5,0 Haram 8 739 8 705 8 669-0,8 Landet 4 858 199 5 104 442 5 334 399 9,8 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 10000 Menn 2010 Menn 2020 8000 6000 4000 2000 0 2000 4000 6000 8000 Kvinne 2010 Kvinne 2020 10000 www.mrfylke.no/statistikk 15

vekst i folketalet i perioden 2000 2010. Framskrivingane syner at Ålesund vil få den største tilveksten i folketalet, målt i absolutte tal. Folketalet i Ålesund er venta å auke med 5 296 personar fram mot 2020, noko som utgjer ei relativ auke på 12,3 prosent. Størst relativ vekst i folketalet er likevel venta i Skodje, med 17,1 prosent i same periode. Av kommunane i fylket er det Ålesund, Ulstein, Skodje, Sula og Giske som er venta å ha ein relativ tilvekst som er større enn veksten for landet (9,8 %). Det er venta vekst i folketalet både i Molde og Kristiansund fram til 2020. Veksten er venta å vere sterkare i Kristiansund enn i Molde, høvesvis 8,8 og 5,9 prosent. Medan Molde i dag har 1 557 fleire innbyggjarar enn Kristiansund, vil skilnaden mellom dei to byane vere venta redusert til 989 personar i 2020. 5,0% > Sterk vekst 0,0 4,9% Svak/moderat vekst 0,0 4,9% Svak/moderat nedgang 5,0% > Sterk nedgang Framskriving av folketalet 2010-2020 alt. MMMM 1) Kr.sund*** Smøla Fræna Averøy Eide Tingvoll Gjemnes Sandøy Aukra Aure** Halsa Surnadal Rindal Vanylven og Sande vil i følgje framskrivingane få den største prosentvise nedgangen i folketalet fram mot 2020. Vanylven vil også få den største nedgangen målt i absolutte tal. Men også Aure og Gjemnes er venta å få ein reduksjon i folketalet på over 5 prosent. I denne perioden er det venta nedgang i folketalet i seks kommunar på Sunnmøre, ein kommune i Romsdal og sju kommunar på Nordmøre. Desse trekka i framskrivingane er også dei same om vi berre ser fem år fram i tid. Av byane er det Ålesund som vil ha den største folketaltilveksten, både i absolutte og relative tal. Kristiansund er venta å vekse meir enn Molde. Skodje er den kommunen i fylket som er venta å ha størst relativ vekst i denne perioden, med 8,8 prosent. Deretter følgjer Ålesund (6,4 prosent) og Ulstein og Sula (begge 5,9 prosent). Fram mot 2015 er det venta nedgang i folketalet i 6 av kommunane på Sunnmøre, ein kommune i Romsdal og åtte kommunar på Nordmøre. Desse er dei same som er venta å få ein nedgang i folketalet også fram mot 2020. Unntaket er Tingvoll, som i perioden 2010 2015 er venta å få ein nedgang på 0,1 prosent og i perioden 2010 2020 ein vekst på 0,1 prosent. Herøy *Sande Vanylven Molde Midsund Giske Haram Vestnes Skodje Ålesund Ørskog Ulstein Sula Stordal Hareid Sykkylven Ørsta Stranda Volda Norddal Rauma Nesset Sunndal 1) MMMM = Mellomalternativet som føreset at fruktbarheit, levealder, innanlandsk flytting og nettoinnvandring held seg på mellomnivået. *) Delar av Sande komvmune over til Vanylven kommune 01.01.02 **) 1. jan 2006 blei Tustna og Aure ei kommune Aure kommune *** ) 1. jan 2008 blei Kristiansund og Frei ei kommune Kristiansund kommune 16 16

Færre arbeidsplassar i alle fylke Frå 2008 til 2009 gjekk talet på arbeidsplassar ned i alle fylka. For landet var nedgangen på 1,1 prosent. I 2009 hadde 125 838 personar arbeidsplassen sin i Møre og Romsdal. Dette er 780 færre enn i 2008, og utgjer ein nedgang i sysselsetjinga på 0,6 prosent. Østfold hadde størst nedgang med 2,5 prosent, medan Finnmark hadde minst nedgang med 0,1 prosent. Trass den samla nedgangen i talet på arbeidsplassar i fylket siste år, var det vekst i talet på arbeidsplassar i 15 kommunar. Størst var auken i Ulstein, frå 4 610 til 4 808 personar. Dette er ein auke på 4,3 prosent frå 2008 til 2009. Den største relative auken var i Rindal, med heile 5,9 prosent. Sist år auka talet på sysselsette i offentleg sektor i Møre og Romsdal med om lag 850 personar, eller 2,4 prosent. I same periode gjekk sysselsetjinga i privat sektor ned med 1 629 personar eller 1,8 prosent. For landet sett under eitt var det ein reduksjon i sysselsetjinga innan primærnæringane på 2 prosent. I Møre og Romsdal gjekk sysselsetjinga i denne næringa ned med 2,3 prosent. Som i landet elles kom nedgangen i sysselsetjinga også i Møre og Romsdal i hovudsak innan jordbruket. Dette er ei utvikling som har vore tydeleg dei seinare åra. I nokre kommunar kan vi spore ein kraftig vekst eller kraftig nedgang i sysselsetjinga i jordbruket. Dette kan i vesentleg grad forklarast med omlegginga av avløysarordninga og organiseringa av denne i Møre og Romsdal. Sterkast nedgang i sysselsetjinga finn vi innan sekundærnæringane. I Noreg var nedgangen på 3,7 prosent frå 2008 til 2009. Nedgangen kom i særleg grad innan industri og bygg- og anleggs verksemd. Alle fylka, med unntak av Finnmark, hadde nedgang i sysselsetjinga i sekundærnæringane. I Møre og Romsdal var nedgangen på 3 prosent. Dette er ei utvikling som ikkje var uventa, mellom anna grunna nedgang i aktivitets nivået i industrien etter finanskrisa i 2008. Sam- Sysselsette per 4. kvartal etter sektor og arbeisdstad Alle sektorar 2008 2009 Absolutt endring Relativ endring Offentleg sektor Privat sektor og offentlige foretak Alle sektorar Offentleg sektor Privat sektor og offentlige foretak Offentleg arbplassar 08-09 Privat arbplassar 08-09 Offentleg arbplassar 08-09 Privat arbplassar 08-09 Molde 16 363 5 386 10 977 16 403 5 546 10 857 160-120 3,0-1,1 Ålesund 26 091 7 245 18 846 26 216 7 705 18 511 460-335 6,3-1,8 Kristiansund 11 672 3 388 8 284 11 612 3 517 8 095 129-189 3,8-2,3 Vanylven 1 453 429 1 024 1 447 449 998 20-26 4,7-2,5 Sande 1 304 362 942 1 260 350 910-12 -32-3,3-3,4 Herøy 3 894 910 2 984 3 868 937 2 931 27-53 3,0-1,8 Ulstein 4 610 775 3 835 4 808 822 3 986 47 151 6,1 3,9 Hareid 2 162 441 1 721 2 128 440 1 688-1 -33-0,2-1,9 Volda 4 324 1 970 2 354 4 246 1 976 2 270 6-84 0,3-3,6 Ørsta 4 634 1 192 3 442 4 476 1 169 3 307-23 -135-1,9-3,9 Ørskog 896 373 523 943 379 564 6 41 1,6 7,8 Norddal 858 259 599 878 268 610 9 11 3,5 1,8 Stranda 2 448 570 1 878 2 300 547 1 753-23 -125-4,0-6,7 Stordal 611 127 484 506 132 374 5-110 3,9-22,7 Sykkylven 4 057 738 3 319 3 933 720 3 213-18 -106-2,4-3,2 Skodje 1 174 376 798 1 237 431 806 55 8 14,6 1,0 Sula 2 581 680 1 901 2 602 689 1 913 9 12 1,3 0,6 Giske 2 387 632 1 755 2 451 670 1 781 38 26 6,0 1,5 Haram 4 509 924 3 585 4 415 923 3 492-1 -93-0,1-2,6 Vestnes 2 985 1 055 1 930 2 907 1 003 1 904-52 -26-4,9-1,3 Rauma 3 722 917 2 805 3 606 869 2 737-48 -68-5,2-2,4 Nesset 1 163 373 790 1 196 375 821 2 31 0,5 3,9 Midsund 796 282 514 812 270 542-12 28-4,3 5,4 Sandøy 686 198 488 690 202 488 4 0 2,0 0,0 Aukra 1 315 418 897 1 256 434 822 16-75 3,8-8,4 Fræna 3 529 1 044 2 485 3 423 1 042 2 381-2 -104-0,2-4,2 Eide 1 258 412 846 1 231 379 852-33 6-8,0 0,7 Averøy 2 168 519 1 649 2 209 521 1 688 2 39 0,4 2,4 Gjemnes 830 308 522 815 300 515-8 -7-2,6-1,3 Tingvoll 1 105 467 638 1 094 476 618 9-20 1,9-3,1 Sunndal 3 996 1 028 2 968 3 825 1 073 2 752 45-216 4,4-7,3 Surnadal 2 929 880 2 049 2 874 852 2 022-28 -27-3,2-1,3 Rindal 848 273 575 898 301 597 28 22 10,3 3,8 Halsa 737 226 511 753 252 501 26-10 11,5-2,0 Smøla 953 287 666 974 296 678 9 12 3,1 1,8 Aure 1 570 491 1 079 1 546 489 1 057-2 -22-0,4-2,0 Møre og Romsdal 126 618 35 955 90 663 125 838 36 804 89 034 849-1 629 2,4-1,8 Landet 2 525 000 720 590 1 804 410 2 497 000 740 310 1 756 690 19 720-47 720 2,7-2,6 2 SYSSELSETJING www.mrfylke.no/statistikk 17

tidig er det kommunar i fylket som også det siste året har hatt vekst i sysselsetjinga innan sekundærnæringane. Ei av forklaringane på dette er at industrien, og særleg verftsindustrien, ikkje vart så hardt råka av finanskrisa som ein innleiingsvis trudde. Til dømes held sysselsetjingsveksten fram i Ulstein. I absolutte tal var veksten størst i Ulstein i 2009, med ei auke på 125 personar. I relative tal var veksten sterkast i Midsund. 40 35 30 Næringsstruktur Møre og Romsdal og landet i 2009 Møre og Romsdal Landet 25 For dei tenesteytande næringane var det i Noreg ein nedgang i sysselsetjinga på 0,4 prosent frå 2008 til 2009. I Møre og Romsdal auka sysselsetjinga i dei tenesteytande næringane med 0,5 prosent i same periode. Talet på sysselsette innan varehandel, transport, hotell- og restaurantverksemd samt forretningsmessig tenesteyting gjekk ned med 1,7 prosent i Møre og Romsdal siste år. Til samanlikning viser utviklinga i landet sett under eitt ein nedgang på 3,1 prosent i sysselsetjinga innan dette næringssegmentet. Det var vekst i dei tenesteytande næringane i 19 av fylket sine kommunar i 2009. I absolutte tal var veksten størst i Ålesund, Molde og Ulstein. Målt i relative tal var veksten størst i Rindal. Som i landet elles var det ein auke i sysselsetjinga innan både statleg og kommunal forvalting. Veksten siste år var på høvesvis 2,7, 3,4 og 2,2 prosent innan statleg, fylkes kommunal og kommunalt forvalting. I absolutte tal var veksten i sysselsetjinga størst i kommunal forvalting, med 531 personar. prosent 20 15 10 5 0 Jordbruk skogbruk og fiske Industri mm Bygge- og anleggsvirksomhet Varehandel, hotell- og restaurantvirksomhet Transport og kommunikasjon Finans og forretningsmessig tjenesteyting Sysselsette personar etter næring i prosent Offentlig forvaltning og annen tjenesteyting Uoppgitt Primærnæringar Sekundærnæringar Tertiærnæringar Møre og Romsdal 2009 Landet 2009 26% 69% 20% 77% 5% 3% 1) Her er omgrepet sysselsetjing nytta om sysselsetjing etter arbeidsstad. 18 18

Sysselsette personar etter arbeidsstad 4. kvartal 2009 (SN2007) Jordbruk, skogbruk og fiske Bergverksdrift og utvinning Industri Elektrisitet, vann og renovasjon Bygge- og anleggsvirksomhet Varehandel, motorvognreparasjoner Transport og lagring Overnattings- og serveringsvirksomhet Informasjon og kommunikasjon Finansiering og forsikring Teknisk tjenesteyting, eiendomsdrift Forretningsmessig tjenesteyting Offentlig administrasjon, forsvar, sosialforsikring Undervisning Helse- og sosialtjenester Personlig tjenesteyting Uoppgitt I alt Molde 129 32 2 385 215 1 261 2 517 889 494 271 250 803 560 1 352 1 169 3 499 547 30 16 403 Ålesund 395 3 1 972 340 1 757 4 848 2 152 1 057 657 742 1 374 1 213 1 178 1 851 5 706 873 98 26 216 Kristiansund 232 184 992 196 746 1 803 1 178 423 149 152 890 558 495 826 2 399 348 41 11 612 Vanylven 235 107 124 12 82 157 150 8 9 10 35 15 55 140 275 25 8 1 447 Sande 89 6 393 0 52 78 102 6 0 20 23 99 34 77 253 24 4 1 260 Herøy 446 0 583 77 193 427 559 62 25 30 218 77 141 298 622 94 16 3 868 Ulstein 66 11 1 972 26 182 639 240 108 70 48 243 88 117 335 544 106 13 4 808 Hareid 57 0 839 34 133 210 188 14 6 16 50 59 56 133 283 37 13 2 128 Volda 184 0 278 14 301 461 305 63 37 59 93 164 130 690 1 356 89 22 4 246 Ørsta 324 10 747 147 381 663 300 76 80 73 176 72 223 351 722 114 17 4 476 Ørskog 49 1 39 28 89 126 76 40 13 16 32 17 37 96 265 16 3 943 Norddal 164 6 7 60 58 100 24 17 4 16 18 15 35 52 276 25 1 878 Stranda 123 5 762 31 205 163 103 106 19 9 59 47 80 197 327 57 7 2 300 Stordal 27 1 166 0 87 40 10 16 0 2 12 10 22 30 75 8 0 506 Sykkylven 89 2 1 812 36 250 466 203 34 28 36 87 45 92 214 476 49 14 3 933 Skodje 47 0 186 0 175 177 114 4 0 16 22 26 35 108 301 22 4 1 237 Sula 94 0 625 1 289 447 150 18 10 17 37 42 77 180 555 47 13 2 602 Giske 304 0 433 0 137 175 327 66 5 16 49 83 79 171 535 53 18 2 451 Haram 181 0 2 128 4 147 311 243 59 32 23 102 115 87 272 630 70 11 4 415 Vestnes 148 1 744 42 194 297 147 55 4 32 76 51 70 230 756 51 9 2 907 Rauma 228 9 577 57 347 647 407 91 47 26 71 102 129 217 567 72 12 3 606 Nesset 354 6 88 39 108 94 28 14 3 20 21 14 47 92 238 27 3 1 196 Midsund 110 1 139 0 92 52 70 11 3 8 19 18 20 57 197 11 4 812 Sandøy 59 0 223 11 29 42 38 30 0 5 6 39 27 34 134 10 3 690 Aukra 81 87 229 0 133 88 91 23 6 11 17 19 60 125 262 18 6 1 256 Fræna 312 23 555 7 291 409 366 56 3 44 50 67 167 281 699 71 22 3 423 Eide 72 49 205 17 151 169 59 9 6 12 27 21 45 94 266 25 4 1 231 Averøy 265 2 419 19 237 193 185 42 26 14 68 107 55 151 375 39 12 2 209 Gjemnes 142 2 106 2 71 54 32 11 0 7 18 1 55 96 196 17 5 815 Tingvoll 125 0 89 0 130 100 51 25 4 16 48 39 52 116 261 31 7 1 094 Sunndal 171 0 1 157 120 261 391 191 94 47 36 122 109 90 246 687 90 13 3 825 Surnadal 326 6 357 49 199 396 164 56 12 37 134 81 97 236 649 59 16 2 874 Rindal 117 0 181 0 135 82 24 11 2 18 21 11 35 56 191 12 2 898 Halsa 148 0 145 0 42 56 42 8 0 8 12 16 37 40 183 11 5 753 Smøla 203 0 95 18 41 95 116 28 6 7 44 26 38 61 174 16 6 974 Aure 227 0 241 13 136 114 163 37 0 6 40 50 70 97 318 26 8 1 546 Møre og Romsdal 6 323 554 21 993 1 615 9 122 17 087 9 487 3 272 1 584 1 858 5 117 4 076 5 419 9 419 25 252 3 190 470 125 838 Landet 75 248 44 545 239 583 26 636 186 375 364 870 141 361 78 077 85 327 49 876 147 253 119 498 149 027 196 495 490 088 91 196 11 545 2 497 000 www.mrfylke.no/statistikk 19