Import for ung d o m s b e d r i f t e r Nok r e praktis k e råd for imp o rt av varer bas e rt på erfaring a r frå Dale vidar e g å a n d e skul e Stig Asle Nista d 2005
Import for ung d o m s b e d r i f t e r Dette dokumentet er utarbeidd for å hjelpe ungdomsbedrifter som leikar med tanken om å starte ei ungdomsbedrift som importerer produkt frå utlandet. Aller først: 1. Du treng ein visjo n! 2. Du må vere bud d på å arbeid e hardt! Du vil gan s k e sikk ert m øt e litt motg a n g. Ikkje gje opp når du vert litt frustr ert! 3. Du må ha ein me nt o r (rådgje v a r) so m har erfaring me d imp ort! Utan dette vil det verte vanskeleg å få til importprosessen! Nettverk: Før st må du skaff e deg eit nettv e r k; berr e slik kan du ska p e eit vinn arl a g so m sa m a n kan få dette til. Alein e vil det verte sv æ rt vansk e l e g! Ta kont a k t me d nok o n i nær m ilj ø e t ditt so m har erfarin g på dette omr å d e t. I tilleg g må du ha nok o n so m kan hjelp e deg me d mar k n a d s f ø r i n g og øk o n o m i s t y r i n g. Når du har eit vinn a rl a g på plas s må du gjere ein del und e r s ø k i n g a r (research). Kv a lever a n d ø r a r finn du der ute? Er dei til å lite på? Kve n kan hjelp e deg i det landet du skal hente prod u k t e t frå? Produkt: Når du skal finne eit prod u k t å sats e på kan det vere nyttig å ta utga n g s p u n k t i Pro d u k t so m ikkje fins i Nor e g (leikar? Kled e/kles m e r k e?) Pro d u k t so m er dyre i Nor e g, me n so m er rimel e g e i andr e land (skinnjakker? Kry st all?) Tren d a r so m enn o ikkje har slått til for fullt her (Retro?) Å endr e profil på prod u k t e t ( frå mas s e p r o d u k t til ekskl u s i vit et ). Prod u k t du kan auke verdi e n på ved innp a k k i n g eller ann a mar k n a d s f ø r i n g. Research:
Mes s e r. Arra n g e r a s t for ulike bedrift er so m kan vise seg fra m. Bra n sj a r. Sjekk om det skjer nok o spa n a n d e i fylket/nors k vare m e s s e/et c. (Kanskj e lite aktu elt for ei ung d o m s b e d r i ft?) Inter n e tt. Bruk nøkkelord so m kan avgr e n s e søket ditt og so m kan føre fra m til den lever a n d ø r e n du er ute etter. Dett e er vansk e l e g! Nok av lever a n d ø r a r, me n ikkje alle er like pålitele g e og verdt å sats e på. Hug s at det er overflo d av lever a n d ø r a r, eit enormt utval av pro d u s e n t a r og lever a n d ø r a r av ymse kvalitet. Er lever a n d ø r e n du har funn e kreditt v e r di g? Ved å ta kont a k t me d den nors k e am b a s s a d e n ved det land et du importer e r frå vil du kun n e få tak i slike opply s n i n g a r. Innovas j o n Nor e g har kont or i dei flest e euro p e i s k e land, og på dei flest e kontin e n t. (Legg mer k e til at deira hov u d f o k u s er eksport av nors k e prod u k t). Prøv å få tak i vare pr ø v e r og katalo g a r frå lever a n d ø r a n e so m kan vere aktu elle. Kultur: Korleis er forret ni n g s k u lt u r e n i land et du skal han dl e me d? Kan ein stole på ann a enn det du har skriftle g? Dett e er viktig at du set deg godt inn i på føreha n d! Ofte ko m m u n i s e r e r ein på eng elsk, og då er det viktig at du brukar eit språk so m er høfle g og korrekt. Eng elskl æ r a r e n din kan sikk ert hjelp e deg me d dette! Volum/bestillingar: Ma n g e er ofte for forsiktige me d å ta inn størr e kvanta. Slik vert frakt k o s t n a d e n e sv æ rt høg e per einin g. Der m e d vert det heilt avgjer a n d e me d skikk ele g e mar k n a d s u n d e r s ø k i n g a r før ein tek avgjersl a om å sats e på prod u k t e t! Du må verkeleg tru på produktet ditt! Ein tapar ofte ein del sal på grun n av tida mello m tomt lager og nest e lever a n s e, eller at leveran s a r vert fors ein k a. Bestill i god tid! Det tek oftast ma n g e vek er frå produ s e n t/fabrikk har tatt imot bestilling a di og til du får den på dør a. Kansk j e må n a d e r! Her må du ha ein skriftleg avtale me d lever a n d ø r e n!
Volu m. Dei flest e fabrik k a r krev eit visst volu m på bestilling a før dei er villeg e til å lever e varer til dykk. S m å bestilling a r vert ofte avvist! Frakt: Frakt er ein stor utgiftsp o s t for dei aller flest e so m driv me d imp ort Sjek k ulike transp o rt m å t a r. Er det billeg a s t me d trailer eller båt? Kan frakt s el s k a p a tilby totall ø y s i n g a r me d båd e frakt og fraktf orsikri n g? Dette kan spar e deg for ein heil del arbeid, me n sjekk prise n! Skaff deg ei over si kt over kva selsk a p so m er aktu elle (HSD, Fird a Billag, Post e n, Fran z Ma a s, etc.) og hent inn pristilb o d frå alle. Du vert nok overr a s k a når du ser prisskiln a d a n e! Kan du få ford el e r av å vere eit utviklin g s p r o s j e k t; kan enk elt e frakts elskap setje ned prise n av slike grun n a r? Kan du gje dei mark n a d s f ø r i n g for at dei hjelp e r deg? Hug s at ma n g e er sv æ rt positiv e til etabler a r a r und e r utda n n i n g! Toll og fraktforsikring: Toll: sjek k me d tolletat e n kva reglar so m gjeld for di vare gr u p p e. Sett deg inn i regla n e her! Innan EØ S slep p ein å betale toll på ei rekkje varer! Hu g s at du uan s e tt må betale tollge b y r når vare n e skal over grensa (kostn a d e n her er avh e n g i g av volu m). På den andr e sida er varer frå Asia ofte sv æ rt billege i utga n g s p u n k t e t, me n tollsat s a n e kan vere høg e. Fraktf or si k ri n g: viktig å sjek k e ulike forsikrin g s s e l s k a p, her kan det varier e mykj e! Hug s at du må ha tollklar e ri n g s n u m m e r! Uta n dette kan ikkje frakts el s k a p e t lever e vare n. Dett e må du ordn e i god tid før vare n e vert sen dt frå fabrikke n. Økonomi: Likvi dit et s b u d s j e t t er viktig! Pro d u s e n t e n skal vanle g v i s ha betalt vare n før han start ar prod u k s j o n e n. Før nest e bestillin g må du ha fått inn peng a n e for det du har selt. Du må heile tida ha likvid e midlar tilgjen g e l e g for å kun n e betal e rekni n g a r. Meir v e r di a v g ift (mva) skal ikkje betala s t til lever a n d ø r e n, me n det skal betala s t til frakt s el s k a p e t/sp e d it ø r e n når varen e er frakt a til den norsk e grens a. Dett e
får du krav på. Du må då kun n e betale dette før den vert tollklar ert og sen dt vidar e. Pas s på at du vil få korte fristar til å betale, elles vil du mått e rekn e me d forsein k i n g a r. Prisk alkyl a n e dine må ta oms y n til alle utgifter, hugs at du går grun di g til verk s og ikkje utelet kost n a d e r! Du vil alltid få ufør e s e t t e kost n a d e r; legg inn ein mar gi n her! Ved at du hopp a r over eit eller fleire ledd i verdikj e d a vil du kun n e få størr e forte n e s t e per einin g enn konk u r r e n t e n din! Då vil du kun n e ha ein lågar e pris enn kon k u r r e n t e n. Me n her er det viktig å ta oms y n til kva profil du vel (luksus/m a s s e p r o d u s e r t vare). Er prod u k t e t ditt av høgr e kvalitet enn kon k u r r e n t e n bør prise n spe gl e dette tilhøv e t uans e tt innkj ø p s p r i s! Sett deg grun di g inn i øk o n o m i s y s t e m e t på din skule (t.d. Ma m u t). Slik vil du heile tida kun n e hent e ut opp d a t e rt e lagerlist er og ann a viktig infor m a s j o n. Du skal til ei kvar tid vite kva du har på lager! Marknadsføring: Fok u s e r på ka m p a n j a r. Inten s mar k n a d s f ø r i n g i perio d a r, aggr e s s i v e seljar ar. Dett e legg folk merk e til! Bruk me dia so m ein me d s p e l a r. Dett e er spa n a n d e! Imp o rter e r du frå eit fattig land? Kvifor ikkje gje ein del av over s k o t e t til dei fattige? Då gjer de ei god gjerni n g, og des s ut a n er det sær s god mar k n a d s f ø r i n g! Lukke til!