Regional plan for framtidig lokalisering av godshamn i Bergensområdet Revidert planprogram - Høyringsforslag. Høyringsfrist XXX

Transkript

1 Regional plan for framtidig lokalisering av godshamn i Bergensområdet Revidert planprogram - Høyringsforslag Høyringsfrist XXX

2 Innhald Innhald Innleiing Bakgrunn Føremål med planarbeidet Føringar og rammer for planarbeidet Nasjonale føringar Regionale føringar Andre aktuelle prosessar Behov og krav til framtidig godshamn Behov og ambisjonsnivå Hamnefunksjonar i framtidig godshamn Arealkrav og tekniske føresetnader Lokaliseringsalternativ Føresetnader for val av framtidig lokalisering alternativet Kombinasjonsalternativet Fleslandsalternativet Organisering, medverknad og framdrift Organisering Medverknad Framdriftsplan Kunnskapsgrunnlag og konsekvens-utgreiing Del 1 Kunnskapsgrunnlag Del 2 Konsekvensutgreiing Innhald og realisering av regional plan Innhald og formelle rammer Viktige problemstillingar for realisering av planen Figurliste Figur 1 Historiske tal og prognose for tal på containarar (TEU) over Bergen indre hamn... 9 Figur 2 Planavgrensing av kommunedelplan for Bergen indre hamn Figur 3 Kombinasjonsalternativet Figur 4 Utsnitt av arealdelen til kommuneplanen for Fjell (vedteke 2011) som viser Vindeneskvarven og CCB Figur 5 Kart over delområde i Fleslandsområdet henta frå Moglegheitsstudien Fleslandsområdet Figur 6 Området som vert lagt til grunn for det vidare arbeidet på Flesland Figur 7 Organisering av planprosessen Vedlegg Vedlegg 1 Moglegheitsstudie Fleslandsområdet, datert 9. oktober Vedlegg 2 Moglegheiter ved kombinasjonsalternativet CCB/Ågotnes og Mongstadbase/Mongstad, datert 10. oktober

3 1. Innleiing Effektiv og rasjonell sjøtransport er viktig for å styrke konkurransekrafta til næringslivet og for å sikre gode transportvilkår i Hordaland og for heile Vestlandet. Sjøtransporten er også viktig for å få til ei utvikling i retning av meir miljøvenleg transportfordeling. Nasjonal Transportplan peikar på at det skal leggjast til rette for ein overgang frå godstransport på veg til sjø og bane. Utviklinga av sjøtransporten og ein tenleg hamnestruktur er viktig både regionalt og nasjonalt. Fylkesdelplanen Hamneplan for Hordland vart vedteke i fylkestinget i desember Arbeidet med å gjennomføre strategiane i hamneplanen vart deretter sett i gong. Som ledd i ein langsiktig strategi for utvikling av hamnene i regionen stilte styret i Bergen og Omland havnevesen (BOH) stilte seg positive til eit samarbeid med Hordaland fylkeskommune om å starte opp ein prosess for å lage eit oversyn over moglege ekspansjonsområde for Bergen indre hamn. Dette arbeidet resulterte i rapporten; Bergen hamn Analyse av moglege ekspansjonsområde, datert april Hovudargumenta for oppstart av arbeidet var arealbegrensningar i Bergen indre hamn, kombinert med ønskje om å ta i bruk hamnearealet i sentrale deler av Bergen til andre føremål. Den 25. august 2009 vedtok fylkesutvalet planprogram for Regional plan for lokalisering av ny godshamn i Bergensområdet. Med utgangspunkt i planprogrammet vart det deretter gjennomført konsekvensutgreiing for to alternativ; Kombinasjonsalternativet (med utgangspunkt i dagens hamn på Dokken, Ågotnes og Mongstad) og Fleslandsalternativet. På bakgrunn av gjennomført konsekvensutgreiing, inkludert ei risikoanalyse av flyoperasjonar utarbeida av Avinor, var det ikkje lenger aktuelt med vidare planlegging av Fleslandsalternativet 1. I etterkant er det utarbeida ein mogelegheitsstudie for å identifisere andre, og betre eigna, lokalitetar i Fleslandsområdet. Moglegheitsstudien for Fleslandsområdet viser at det er grunnlag for å gjennomføre konsekvensutgreiing av ein meir eigna hamnelokalitet i Fleslandsområdet. Moglegheitsstudien viser også at etablering av ei godshamn i dette området vil kunna medføra store arealkonfliktar og terrenginngrep. Med denne moglegheitsstudien for Fleslandsområdet er grunnlaget for å fremje revidert planprogram for Regional plan for framtidig lokalisering av godshamn i Bergensområdet på plass. Hordaland fylkeskommune er planstyresmakt etter plan- og bygningslova 8-1. Ein regional plan skal kunna ivareta den oppgåva og det ansvaret fylkeskommunen har som regional utviklingsaktør. Til alle regionale planar er det etter plan- og bygningslova 4-1 sett krav om planprogram. Planprogrammet skal mellom anna gjera greie for føremålet med planarbeidet, skissera opplegg for medverknad og synleggjera utgreiingsbehovet i høve til den regionale planen. Planprogrammet skal liggja til grunn for det vidare planarbeidet. Utarbeiding av revidert planprogram for Regional plan for lokalisering av godshamn i Bergensområdet er forankra i vedtak i fylkesutvalet frå 28. november 2011 og byggjer på føresetnader i det arbeidet som er gjennomført fram til no. Forslag til revidert planprogram og innspel til høyringa skal liggja til grunn når fylkesutvalet fastsett endeleg planprogram. Følgjande lokaliseringsalternativ for ny godshamn i Bergensområdet skal utgreiast i planen: Kombinasjonsalternativet med dagens hamn på Dokken, med tilleggsareal på Ågotnes og Mongstad. Fleslandsalternativet. Begge alternativa skal vurderast opp mot 0-alternativet, som er dagens hamn på Dokken. 1 Handsama i fylkesutvalet 28. november

4 Planarbeidet skal avklare om regionalt planføresegn, jf. plan- og bygningslova 8.5, skal takast i bruk. Organisering av arbeidet med revidert planprogram Revidert planprogram og Moglegheitsstudien for Fleslandsområdet er utarbeida parallelt. Arbeidet er gjennomført i regi av ei fagleg arbeidsgruppe, vidareført frå arbeidet med utarbeiding av det opprinnelege planprogrammet (vedteke i 2009) og påfølgjande utarbeiding av KU. Den faglege arbeidsgruppa har bestått av representantar frå: Avinor Bergen og Omland hamnevesen Kystverket Jernbaneverket Statens Vegvesen LTL Bergen kommune Fjell kommune Lindås kommune Hordaland fylkeskommune (sekretariat). Samferdselsutvalet er styringsgruppe og har vore orientert om planarbeidet. Pål Kårbø (Krf) er saksordførar. I fylkesutvalet sitt møte 28. november 2011 vart det gjort vedtak om at det i samband med eit eventuelt nytt revidert planprogram vart teke ny kontakt med dei aktuelle aktørane i tilknyting til Kombinasjonsalternativet. Aktuelle aktørar er: Mongstad: Lindås kommune, Bergen og Omland havnevesen og Mongstadbase. Ågotnes: Fjell kommune, Bergen og Omland havnevesen og CCB. Dagens hamn på Dokken: Bergen kommune og Bergen og Omland hamnevesen. I tillegg til møter i den faglege arbeidsgruppa er det gjennomført eigne møter med dei potensielle vertskommunane. Det er også gjennomført møte med CCB og Mongstadbase Bakgrunn Planarbeidet med lokalisering av ny godshamn i Bergensområdet har pågått over lang tid. Her følgjer ein presentasjon av relevante politiske vedtak og dokument som er utarbeidd i samband med arbeidet knytt til lokalisering av godshamn i Bergensområdet. Politiske vedtak Fylkesutvalet 13. mars 2008 I arbeidet med oppfølging av fylkesdelplanen Hamneplan for Hordaland vart det i 2007 gjennomført eit utgreiingsarbeid med analyse av moglege område for ekspansjon av Bergen hamn i regi av Hordaland fylkeskommune og Bergen og Omland havnevesen. Med bakgrunn i rapporten «Bergen hamn Analyse av moglege ekspansjonsområde» datert april 2007 vedtok fylkesutvalet, den 13. mars 2008, å starte opp arbeidet med fylkesdelplan for Ny godshamn i Bergensområdet - Logistikknutepunkt for framtida. Fylkesutvalet 19. november 2008 I dette møtet vedtok fylkesutvalet å sende utkast til planprogram ut på høyring. Planprogrammet vart sendt på høyring 26. november

5 Bystyret i Bergen 23. februar 2009: 1. Utredningen bør vise hvordan samordnet planlegging og realisering av havn, vegsystem, jernbane og logistikk kan utvikles. 2. Utredningen av mellom-/kombinasjonsløsninger på mellomlang sikt som tar i bruk annen kapasitet enn dagens, bør tas inn i programmet som en presisering av O-alternativet. 3. Det nye Flesland-alternativet, med eventuell jernbane, må både belyse konsekvensene i forholdet til arbeidsplassintensive næringsområdet i Kokstad-området og et sterkere samspill med mulig havne- og næringsutvikling i Sund kommune. Fylkesutvalet 25. august 2009 Fylkesutvalet handsama planprogrammet for fylkesdelplanen to gonger; 23. april 2009 og 25. august Møtet den 25. august vedtok å redusere talet på lokaliseringsalternativ som skulle utgreiast. Den 25. august 2009 vedtok fylkesutvalet endeleg planprogram for Regional plan for ny hamn i Bergensområdet med følgjande vedtak: Fylkesutvalet vedtek å erstatte punkt 1a i vedtak av 23. april 2009 om planprogram for fylkesdelplan for ny godshamn i Bergensområdet. Nytt vedtakspunkt vert slik: 1. Fylkesutvalet vedtek med dette planprogram for fylkesdelplan for ny hamn i Bergensområdet med følgjande endringar i høve til planprogramforslaget som vart vedteke i sak 261/ november 2008: a. Fylkesutvalet legg til grunn at følgjande lokaliseringsalternativ skal utgreiast: Kombinasjonsalternativ med utgangspunkt i dagens hamn, med auka bruk av Mongstad og CCB Flesland Begge alternativa skal vurderast opp mot 0-alternativet, dagens hamn på Dokken. Utgreiingar knytt til Fleslandsalternativet skal og inkludera tilrådingane i vedtaket i Bergen bystyre av 23. februar b. Fylkesutvalet understrekar at den nye hamna skal planleggjast som ei nasjonal knutepunktshamn, men slik at potensialet for at hamna kan fungere som internasjonal transitthamn også vert utgreidd. c. Fylkesutvalet legg til grunn at samlokalisering med godsterminal for jernbane berre skal vurderast for Fleslandsalternativet. Det vert ikkje sett som realistisk med flytting av godsterminal for jernbane til nokon av dei andre alternativa. d. Fylkesutvalet peikar på at organisering og finansiering av den nye hamna må stå sentralt i det vidare utgreiingsarbeidet og føreset at sterkt offentleg eigarskap vert ein sentral premiss. e. Fylkesutvalet legg til grunn at revidert utgreiingsprogram (vedlegg 2 til saka) utgjer grunnlaget for det vidare arbeidet med fylkesdelplanen. f. Fylkesutvalet tek til orientering framdriftsplanen som inneber endeleg handsaming av fylkesdelplanen i fylkestinget i juni g. Fylkesutvalet går inn for å vidareføre gjeldande organisering av prosjektet i det vidare arbeidet med fylkesdelplanen. h. Fylkesutvalet ber om at det for alternativet på Flesland vert lagt særleg vekt på konsekvensane for flytryggleiken. Fylkesutvalet 28. november 2011 Med utgangspunkt i planprogrammet vart det gjennomført ei konsekvensutgreiing for to alternativ; kombinasjonsalternativet (med utgangspunkt i dagens hamn på Dokken, Ågotnes og Mongstad) og Fleslandsalternativet. Konsekvensutgreiinga for Fleslandsalternativet og Avinor sin risikoanalyse av flyoperasjonar viste at det aktuelle lokaliseringsalternativet medførte auka risiko i samband med flyoperasjonar på lufthamna. Som vedtaket under viser er det ikkje fatta vedtak om godkjenning av konsekvensutgreiinga. Den 28. november 2011 handsama fylkesutvalet sak om «Regional plan for ny hamn i Bergensområdet forslag til konsekvensutgreiing (KU)» og fatta følgjande vedtak: 1) Fylkesutvalet tek konsekvensutgreiinga til den regionale planen for lokalisering av ny godshamn i Bergensområdet til orientering og ber om at det vert sett i gong arbeid med eit eventu- 4

6 elt revidert planprogram for å utvide planområdet i Fleslandsområdet som grunnlag for å vurdere ein felles godsterminal for sjøtransport og jernbane. 2) Fylkesutvalet legg til grunn at eit eventuelt nytt revidert planprogram vert lagt fram for fylkespolitiske organ før det vert sendt på høyring. I samband med dette arbeidet vert det teke ny kontakt med dei aktuelle aktørane. Fylkesutvalet 25. april 2012 Før arbeidet med eit nytt planprogram kunne starte opp vurderte fylkesrådmannen at det var behov for å gjennomføre ei nærare vurdering av areal i Fleslandsområdet. Den 25. april 2012 handsama fylkesutvalet sak om «Regional plan for ny hamn i Bergensområdet organisering og finansiering av vidare arbeid», og fatta følgjande vedtak: 1) Fylkesutvalet vedtek å starte opp arbeidet med ein moglegheitsstudie for lokalisering av ny regional hamn i Fleslandsområdet. Tidlegare plandokument I arbeidet som er gjennomført fram til no er det utarbeida følgjande plandokument og utgreiingar som ligg til grunn for reviderte planprogram: Bergen hamn Analyse av moglege ekspansjonsområde, april Planprogram for fylkesdelplan Ny godshamn i Bergensområdet Logistikknutepunkt for framtida, vedteke 25. august Avinor sin risikoanalyse (utarbeida i samband med KU for Fleslandsalternativet 2011). KU for Regional plan for lokalisering av ny godshamn i Bergensområdet Konsekvensutgreiing, 18. mai 2011 (tatt til orientering, ikkje vedtak om godkjenning). Avinor-rapportar; Sintef-rapport: «Foreløpig vurdering av flyforhold ved Bergen lufthamn Flesland etter nødvendige terrengendringer for foreslått hamn», datert 4. juni 2013 og rapport utarbeida av Sikkerhetsavdelinga Bergen lufthamn Flesland: «Konsekvensutredning Flesland Havn, datert 10. april 2013 interne risiko- og sårbarhetsanalyse». Moglegheitsstudie Fleslandsområdet, datert 9. oktober 2013, vedlegg 1. Moglegheiter ved kombinasjonsalternativet CCB/Ågotnes og Mongstadbase/Mongstad, datert 10. oktober 2013, vedlegg Føremål med planarbeidet Hovudføremål Planarbeidet skal avklare framtidig lokalisering av ei framtidsretta og effektiv godshamn i Bergensområdet. Delføremål Planarbeidet skal vise behovet for - og effektane av - ei samlokalisering eller kopling mellom ny godshamn og ny godsterminal for jernbane. Planarbeidet skal avklare eventuelt behov for vidare planarbeid, samt opplegg og framdrift for realisering av ei framtidsretta og effektiv godshamn i Bergensområdet. 5

7 2. Føringar og rammer for planarbeidet Regional plan er heimla i plan- og bygningslova 8-1. Dette kapittelet vil skildre føringar og rammer for planarbeidet Nasjonale føringar Nasjonale forventningar til regional og kommunal planlegging Nasjonale forventingar til regional og kommunal planlegging vart vedteke ved kongeleg resolusjon 24. juni Særleg relevante forventningar for dette planarbeidet er Regjeringa sine forventningar innanfor samferdsel og infrastruktur om at: Det tas hensyn til næringslivets transporter og at virksomheter som skaper tungtransport lokaliseres til områder med god tilgjengelighet til hovedvegnett, jernbane og havner. Fylkeskommunene og kommunene i samarbeid med statlige fagmyndigheter bidrar til at godsterminaler og havner utvikles som effektive logistikknutepunkt, og at det i planlegging av sjøområder tas hensyn til farledene for skipstrafikken. Nasjonal transportplan Nasjonal transportplan sitt overordna mål i gjeldande NTP er å tilby eit effektivt, tilgjengeleg, sikkert og miljøvenleg transportsystem som dekkjer samfunnet sine behov for transport og fremjar regional utvikling. Det er også eit uttalt mål om å overføra meir gods til sjø og bane, for slik å redusera godsmengda som vert transportert på veg. Dei overordna måla er vidareført i NTP for Om hamnestruktur heiter det fylgjande: Regjeringen vil, i samspill med havnene, arbeide for en havnestruktur med effektive havner med hyppige skipsanløp, som fungerer som logistikknutepunkt for kombinerte transportløsninger. Sjøtransporten vil gjennom dette få lavere enhetskostnader og bli mer konkurransedyktig, og dermed bidra til at mer gods fraktes sjøvegen. Dette skal gjøres ved å prioritere ressurser til de viktigste havnene. I et lengre tidsperspektiv, gitt en vesentlig økning i godstransport for stykkgods og enhetslaster både utenriks og innenriks, vil sjøveien kunne tilby nødvendig kapasitetsøkning. I tillegg til økt transport av stykkgods til og fra de befolkningstunge områdene, Fiskeri- og kystdepartementet har med heimel i hamne- og farvannslova 46, peika ut fem hamner som vert ansett å vera svært viktige for å utvikla effektiv og sikker sjøtransport av personar og gods. Bergen er ein av desse. Kriterier for å verta peika ut er knytt til omfanget av verksemda i hamna og dei hamneog transporttenester som vert tilbydd, herunder godsvolum, organisering og samarbeid med andre hamner. NTP peikar på at det føregår ein effektiviseringsprosess der samarbeid og samanslåing til større einingar vert meir aktuelt. Dei langsiktige trendane med hovudvekt på auka godsmengder tilseier at denne prosessen må halda fram. På sikt ser det ut til at endringar i hamnestrukturen er naudsynt for å ivareta og utvikla hamnene si rolle som knutepunkt i godstransportsystemet. forventes transportbehovet å øke bl.a. innen olje/gass, bergverksdrift og turisme, særlig i nordområdene. Dette stiller krav til en effektiv og framtidsrettet havnesektor. Nasjonal godsutgreiing I NTP vert det varsla at det skal gjennomførast ei brei analyse av godstransport. Arbeidet med å avklare framtidig lokalisering av godsterminalen for jernbane i Bergen er satt på vent til dette arbeidet er gjennomført. Arbeidet skal etter planen vere ferdig i juni

8 2.2. Regionale føringar Fylgjande regionale planar vil leggja føringar for det vidare planarbeidet: Klimaplan for Hordaland Regional Transportplan for Hordaland Regional areal- og transportplan for Bergensområdet (under utarbeiding). I planprogrammet, vedteke 29. august 2013, er det lagt inn følgjande omtale av koplinga mot prosessar knytt til lokalisering av godsterminal for jernbane og godshamn: «Planen skal integrere ulike alternativ for lokalisering av godsterminal og godshamn. Dette inneber at analysar i andre prosessar og planarbeid må bli lagt til grunn for den samla areal- og transportstrategien i Bergensområdet». Desse to planarbeida må samkøyrast Andre aktuelle prosessar Fylgjande andre planprosessar vil leggja føringar for det vidare planarbeidet: Klimaplan for Hordaland har mål for arealbruk og transport som er relevante for planarbeidet: Hordaland skal ha ein effektiv arealbruk som reduserer behovet for reising, stimulerer til meir miljøvenleg transport og unngår nedbygging av verdifulle areal. Sjøfartsnæringa i Hordaland skal ta i bruk den mest klimavennlege sjøfartsteknologien, og skal innan 2020 vere den mest berekraftige sjøtransporten i verda. Innan 2020 skal godstransport som går på bane doblast. Godstransport på sjø skal aukast med 20%. Godstransport på veg skal reduserast tilsvarande. Kommuneplan Fjell Kommuneplan Lindås Kommuneplan Bergen Kommunedelplan Bergen Indre Havn Konseptvalutgreiing for transportsystemet i Bergensområdet (KVU) Konseptvalutgreiing (KVU) Voss Arna (under arbeid) Konseptvalutgreiing (KVU)/Regional plan for E 39 Aksdal Bergen (under arbeid) Moglegheitsstudie for ny lokalisering av godsterminal for jernbane i Bergensområdet Varestrømsanalyse for Bergensområdet 7

9 3. Behov og krav til framtidig godshamn Dette kapittelet skildrar behov og krav som vert lagt til grunn for planlegging av ei framtidsretta og effektiv godshamn for Bergensområdet. I tidlegare planarbeid er det gjennomført utgreiingar som skal takast med inn i det vidare planarbeidet. Desse er omtalt i kapittel 1. I tillegg vil det vere behov for supplerande og oppdaterte utgreiingar. Desse er omtalt i kapittel 6.2. Dei tre ulike alternative hamnelokaliseringane er det gjort nærare greie for i kapittel Behov og ambisjonsnivå Bergen og omland havnevesen er i St. meld. 26 Nasjonal transportplan (NTP) omtalt som utpeikt hamn (saman med Oslo hamn KF, Kristiansand havn, Stavangerregionen han IKS og Tromsø hamn KF). NTP, kapittel , har følgjande omtale av utpeikte hamner: Har ein særleg funksjon i det overordna transportnettverket og er viktige for å utvikle effektiv og sikker sjøtransport. Må utviklast til nasjonale knutepunkt for sjø, veg og bane. Må gis særleg prioritet med omsyn til oppgradering og utvikling. Er avhengig av tilstrekkeleg areal og tunge infrastrukturinvesteringar. Fylkesutvalet vedtok den 25. august 2009; vedtakspunkt 1 b, følgjande: «Fylkesutvalet understrekar at den nye hamna skal planleggjast som ei nasjonal knutepunktshamn, men slik at potensialet for at hamna kan fungere som internasjonal transitthamn også vert utgreidd». Regional Transportplan Hordaland (RTP) har følgjande delmål: «Det skal etablerast ny godshamn som er konkurransedyktig i høve til andre «utpeikte hamner»». Det er i stor grad eit politisk spørsmål kva ambisjonsnivå som skal ligge til grunn for planarbeidet. I det vidare planarbeidet er det likevel viktig å på eit mest mogleg objektiv grunnlag avklare kva behov som skal ligge til grunn for framtidig godshamn i Bergensområdet. Dagens og framtidige godsstraumar Bergen indre hamn, med sine ca TEU, er ein liten containerhamn også i nasjonal samanheng. Til samanlikning har Oslo hamn ca TEU, jernbaneterminalen til CargoNet i Oslo (Alnabru) har TEU, mens tilsvarande i Bergen (Nygårdstangen) har ca TEU 3. Figur 1 er henta frå Civitas sitt pågåande arbeid med underlag til utarbeiding av arealbruksplan for Bergen indre hamn. Figuren viser at talet på containarar over det offentlege hamnearealet på Bergen indre hamn har vore relativt stabil frå 2006 til I tillegg viser figuren kva talet på containarar vil vere gitt ein 3 prosent årleg vekst fram mot Vedtatt i fylkestinget 12. desember 2012 sak. 74/12. 3 Henta frå Midtvegsrapport Vedlegg 1 Bergen hamn funksjoner og arealbruk. 8

10 Figur 1 Historiske tal og prognose for tal på containarar (TEU) over Bergen indre hamn Forventa vekst i folketal og velstand vil truleg føre med seg ein auke i volumet av gods inn og ut av Bergensområdet. Kommunedelplanen for Bergen indre hamn legg til grunn ei forventa vekst på 10 prosent per år. Uro i verdsøkonomien gjer derimot til at framtidsutsiktene er meir usikre enn tidlegare. Stamnettutgreiinga for jernbane viser til ei forventa tredobling i talet på containerar inn og ut av Bergen fram mot Godstransport på bane har vore i vekst dei siste ti åra og jernbana er i dag den viktigaste transportberaren for gods mellom Oslo og Bergen med over 70 % av marknaden. For eksport av varer er sjøtransport den mest brukte transportberaren. Bergensområdet mottar per i dag lite transittgods 4. Hovudbilete er at både godsmottakarar og utgåande godsvolum i all hovudsak er lokalisert sentralt i Bergensregionen. 70% av inngåande godsvolum (fraktberegningsvekt) skal til Bergen kommune, og 67% av utgåande godsvolum (vekt) har sitt opphav i Bergen kommune 5. Dette fører til at det per i dag er lite behov for overføring mellom sjø og bane og visa versa. Overføring av gods frå veg til sjø og bane er ein viktig nasjonal strategi. Regional transportplan har ei målsetjing om å doble godstransporten på jernbane innan Eit sentralt element for å bidra til ei overføring til sjø er satsinga på nærskipsfart; «sjøtransport mellom hamnene i Noreg, og mellom hamner i Noreg og andre hamner i Europa». Dei ulike hamnene i Noreg konkurrerer om å tiltrekke seg mest mogleg aktivitet. Eit viktig element i det vidare planarbeidet er å avklare kva konsekvens infrastrukturtiltak som at E 39 Kyststamvegen kan verte ferjefri har på behov og potensiale for framtidig godshamn i Bergensområdet. Hamn som logistikknutepunkt Planarbeidet må avklare om det er grunnlag for å samlokalisere hamnefunksjonar og andre aktivitetar som er knytt til transport av gods og logistikktenester. Å leggje til rette for fleire aktivitetar i eit logistikkknutepunkt, som til dømes samlastarar og industriklynger, vil vere sentralt for å binde saman godsstraumar og for å utvikle gode og effektive logistikkløysingar. Det å samlokalisere andre aktivitetar i verdikjeda for transport av gods kan vere rasjonelt for transportnæringa. Etablering av eit nytt logistikkknutepunkt, vil kunne føre til behov for meir areal enn dersom ein berre ser på dei tradisjonelle hamnefunksjonane som lasting og lossing. 4 Gods som framføres gjennom et eller flere land før utleveringssted. 5 Henta frå varestrømsanalysen for Bergensregionen

11 I planarbeidet må det avklarast kor mykje av anna verksemd som er knytt til godshandtering som skal flyttast ut. Ein del lager- og terminalfunksjonar som er tett knytt opp mot hamnetrafikken kan det vere riktig å lokalisere i tilknyting til godshamna. I kva grad samlastarane og andre viktige transportørar vil velje å samlokalisere seg med ny hamn er usikkert. Tradisjonelt har samlastarane lokalisert seg i tilknyting til godsterminal for jernbane. Samlokalisering/kopling med godsterminal for jernbane og flyplassen Godsterminalen for jernbane i Bergensområdet er i dag lokalisert på Nygårdstangen. Det er sett i gong arbeid med å avklare framtidig lokalisering av godsterminal for jernbane og det er grunnlag for å tru at godsterminal for jernbane i framtida vil ha ei anna lokalisering enn den har i dag. I følgje Konseptvalutgreiinga (KVU) for Bergensområdet 6 vil ikkje lokaliseringa av godshamn, terminalar og samlastarar påverke dei mest sentrale volum- og persontransportutfordringane i Bergensområdet i vesentleg grad. Derimot er lokalisering av godsterminal og hamn avhengig av eit vegnett med sterk kapasitet. I samband med KVU for Bergensområdet vart det utarbeida ei grov vurdering av 25 ulike alternative lokaliseringar av ny godsterminal for jernbane i Bergensområdet. Ei grovsilinga av desse 25 ulike alternative lokaliseringane resulterte i identifiseringa av 12 lokaliseringar som vart nærare vurdert i arbeidet med «Mulighetsstudie for ny lokalisering av Bergen godsterminal» (ferdigstilt des. 2011). I NTP vert det varsla at det skal gjennomførast ei brei analyse av godstransport. Den nasjonale godsutgreiinga skal etter planen vera ferdigstilt i juni Dermed vert truleg resultatet av dette arbeidet klart før endeleg vedtak av Regional plan for lokalisering av ny godshamn i Bergensområdet vert fatta. KVU-arbeidet med å avklare framtidig lokalisering av godsterminalen for jernbane vil truleg starta opp etter at den nasjonale godsutgreiinga er ferdigstilt. Gjennom NTP og andre regionale og lokale planar og vedtak er det fokus på koplinga mellom dei ulike transportformene; sjø, bane, veg og fly. I NTP vert det peikt på at terminalar for bane- og sjøtransport skal samlokaliserast der det er mogleg, og så langt det er hensiktsmessig. Planarbeidet må avklare behov for og konsekvensane av samlokalisering eller kopling mellom sjø og bane. I planarbeidet er det behov for å koordinere utgreiingane knytt til dette tema med det arbeidet som vert gjennomført i den nasjonale godsutgreiinga. Det er per i dag liten kunnskap på dette området og den nasjonale godsutgreiinga vil vere sentral for å få på plass betre kunnskap. Endeleg avgjerd knytt til lokalisering av godsterminal for jernbane er ikkje ein del av dette planarbeidet. Fly transporterar i dag eit svært lite godsvolum. Det vert i dette planarbeidet vurdert slik at det ikkje er noko behov for ei samlokalisering mellom framtidig godshamn og flyplassen. Ei samlokalisering av godsterminal for jernbane og godshamn i Bergensområdet vil kunne gi store fordeler for logistikkaktørane i form av mellom anna felles distribusjon. Det vidare planarbeidet må utgreie behovet for og konsekvensane av ei eventuell samlokalisering. Behov for og konsekvens av ei utflytting frå Bergen indre hamn Framtidig lokalisering av godshamna i Bergensområdet vil vere eit viktig element i byutviklinga i Bergensområdet. Val av lokalisering for ei framtidig godshamn vil vere ein premissgivar for dei store aktørane innanfor næringslivet. Det er grunn til å tru at mange verksemder vil ønskje å lokalisere seg i nærleiken av ny godshamn. Ein av drivkreftene bak arbeidet med å sjå på ein eventuell utflytting av funksjonar frå Bergen indre hamn er potensiale for alternativ bruk av frigjorte areal til byutvikling. I det vidare planarbeidet må det avklarast kva areal som kan frigjerast ved ei utflytting av aktivitet på Bergen indre hamn. Planen må vidare klargjere behovet for og konsekvensen av ei eventuell utflytting. 6 Utarbeida av Statens vegvesen og handsama i fylkesutvalet 28. november

12 3.2. Hamnefunksjonar i framtidig godshamn For det vidare planarbeidet er det viktig å avklare kva funksjonar som det i planarbeidet vert lagt opp til at skal kunne flyttast ut og kva funksjonar som framleis skal vere lokalisert som i dag. Her følgjer eit oversyn over kva funksjonar som finst i dag på Bergen indre hamn, og kva funksjonar som planarbeidet legg opp til at skal flyttast ut. Dette planarbeidet skal ikkje gjere endringar i den oljeretta aktiviteten som dag føregår på CCB og Mongstadbase. Ordforklaring Bulklast - Last som vert frakta uemballert, f.eks. kull, korn, malm, olje, etc. Det vert skilt mellom tørre og våte bulklaster. Intermodal transport - Eit transportsystem der det er mogleg å nytta minst to ulike, integrerte transportformer i ei transportkjede frå dør til dør. Lo-lo - Lift on lift off. Container/eining vert løfta av og på skip med kran. Ro-ro - Roll on roll off. Container/eining vert trekt på hjul inn eller ut av skipet - baug eller akterut TEU - Twenty-feet Equivalent Units. Standardcontainer på 20 fot. Vert nytta for å angi antall einingar som vert handtert i terminalar og hamner. Stykkgods Små sendingar, - pakker, paller eller andre einingar som vert handtert på terminal. All stykkgods vert handtert av samlastarane. Bergen indre hamn er konsentrert om to områder; Dokken/Nøstet og Vågen og er i stor grad ein multifunksjonshamn i dag. Godsfunksjonane er i hovudsak lokalisert på Dokken/Nøstet som er ein typisk kombinert hamneterminal. Følgjande funksjonar finst innanfor området 7 : Tabell 1 Funksjonar i Bergen indre hamn GODSHAMNFUNKSJONAR Fergehavn Kai/rampe Oppstilling Ank.- og avg.hall/kontor Stykkgodshavn Sideport Containerhavn Lo/lo Ro/ro Hurtigbåter Hurtigrute Cruise Bulk Småbåthavn Sjøfly TERMINAL- OG LAGERFUNKSJONaR Passasjerterminal Samlastere Havnelagre/vareskur Fisketerminal Fryse- og lagerhotell Engros/lager Jernbane INDUSTRI- OG ØVRIG NÆRINGSVERKSEMD Fiskeri Verft Stål Sement/byggvarer I planprogram for fylkesdelplan ny hamn i Bergensområdet er følgjande godshamnfunksjonar vurdert som aktuelle å flytte ut frå Bergen indre hamn: Godsfunksjonane som handtering av containar og stykkgods, samt ro-ro trafikken. Dei internasjonale ferjerutene. 7 Utarbeida med utgangspunkt i planprogram for Kommunedelplan for Bergen indre hamn. 11

13 Bergen er ein cruiseby som med sine 300 årlege anløp ligg på ein 7. plass i europeisk samanheng, målt i antal anløp. Eit sentralt fortrinn for Bergen som cruisehamn er at cruisebåttrafikken legg til kai i Bergen sentrum. Det vert lagt til grunn at dagens cruisehamn vert verande i Bergen indre hamn. Det vert heller ikkje lagt opp til flytting av fiskerihamna på Bontelabo og hurtigbåtane på Strandkaien. I dette planarbeidet er det eit ønskje om å sjå på moglegheiter for, og konsekvensar av, å flytte ut Hurtigruta frå Bergen indre hamn. Bakgrunnen er at Hurtigruta i tillegg til å vere passasjerbåt og driv med godstransport som krev store areal for oppstilling. Ei eventuell utflytting av Hurtigruta vil kunne frigjere ytterlegare areal til byutvikling. Det vert såleis lagt til grunn at hovudfunksjonane i ei framtidig godshamn i Bergensområdet vert containerhamn og stykkgodshamn, ro/ro hamn, samt at hamn også kan fungere som terminal for utanlandsferjene og eventuelt Hurtigruta. Kva funksjonar som er aktuelle på dei ulike lokaliseringsalternativa vert nærare presentert i kap Arealkrav og tekniske føresetnader Omtalen av funksjonar og tekniske føresetnader byggjer på utgreiingar og plandokument som er utarbeida tidlegare, og som er omtala i kapittel 1.1. Det vert lagt til grunn følgjande arealkrav og tekniske føresetnader for framtidig godshamn i Bergensområdet: Hamn Kailenge på minimum 800 meter, tilpassa to skip med dimensjonerande lengde på 250 meter. Dimensjonerande dybde ved kai på 16 meter. Lasting/lossing av containarar ved hjelp av containerkran og ro-ro-løysingar skal vere mogleg. Tilgjengeleg areal på kainivå på 220 daa. Moglegheit for avstenging med gjerder og kontrollert port (dersom mogleg berre ein port). Tilkomstveg med god standard for tunge køyretøy. Tilstøytande næringsareal I nærleik av kaiområdet, og helst på same nivå, bør det vere tilgang på tilleggsareal som kan nyttast til lagerføremål og industriell aktivitet. Det vert ikkje sett konkrete krav til storleiken på slike areal, men 180 daa eller meir vert vurdert som ønskjeleg. Jernbane For etablering av godsterminal for jernbane vert det stilt følgjande generelle krav: Arealbehov på ca 300 daa til sjølve terminalen. Dimensjonering for TEU årleg. Lastegate for kranmodul 700x100 meter. Seks lastespor + 3 hensettingsspor, helst nær terminalen. Terminalområdet skal vere tilnærma flatt, adkomst- og avgangsspor skal ha maksimal stigning på 2 promille. All lasting og lossing skal vere mogleg med truck- eller kranløysing. Integrert med jernbaneterminalen skal det vere areal til samlastarane, daa. Moglegheit for avstenging med gjerde og kontrollert port (dersom mogleg berre ein port). Tilkomstveg med god standard for tunge køyretøy. For jernbaneterminal og samlastarane bør det vere eit areal på daa som eit samanhengande flatt område med hensiktsmessig utforming. I rimeleg nærleik bør det vere tilgang på ytterlegare 200 daa med tanke på dei største grossistane. 12

14 4. Lokaliseringsalternativ Følgjande lokaliseringsalternativ for ny godshamn i Bergensområdet skal utgreiast i planarbeidet: Kombinasjonsalternativet med utgangspunkt i dagens hamn på Dokken, med tilleggsareal på Ågotnes og Mongstad. Fleslandsalternativet Begge alternativa skal vurderast opp mot 0-alternativet, dagens hamn på Dokken. Dette betyr at planarbeidet kan konkludere på eitt av tre alternativ; Kombinasjonsalternativet, Fleslandsalternativet eller 0-alternativet (Forskrift om konsekvensutredninger (FOR nr 855). Her følgjer ei skildring av dei tre alternativa. Behov for utgreiing knytt til lokaliseringsalternativa er omtalt i kap Føresetnader for val av framtidig lokalisering Ved val av framtidig lokalisering av godshamn i Bergensområdet er det mange behov og krav som må vurderast opp i mot kvarande. Val av lokalisering vil, saman med gjennomført konsekvensutgreiing av alternativa, leggja til grunn følgjande føresetnader: Teknisk realiserbart; dvs. at prosjektet må vere mogleg å realisere ut i frå tekniske og miljømessige tilhøve. Kostnad og samfunnsnytte av tiltaket. Samsvare med brukarane sine behov og krav, slik at hamna kan utviklast til eit effektivt og konkurransedyktig logistikknutepunkt for godstransport. Tilgjengelige arealreserver for å sikre fleksibilitet i framtida. Vurdering av om det er tekniske realiserbart er i all hovudsak retta mot fysiske faktorar som t.d. arealtilhøve, etableringsmoglegheiter, maritime tilhøve, adkomstforhold, miljøforhold, naboforhold m.m. Med kostnad og samfunnsnytte av tiltaket er det i hovudsak utbyggingskostnader og investeringsbehov som vert vurdert. Det er ein sentral føresetnad at framtidig godshamn må tilfredsstille brukarane sine behov og krav. For brukarar av hamnas tenester vil køyreavstand og transportkostnader vere viktige, og for næringslivet er det eit spørsmål om kostnadsnivå og konkurransekraft. Dette må i tillegg sjåast i samanheng med nasjonale og regionale målsettingar om auka bruk av gods på sjø. Drøftingane i kap. 3 viser at det er stor uvisse knytt til utviklinga i godsmengde. Val av framtidig lokalisering av godshamn i Bergensområdet må handtere denne uvisse ved å sikre tilgjengelege arealreserver for å kunne vere eit robust og framtidsretta val. 13

15 alternativet 0-alternativet er Bergen indre hamn slik den ligg i dag, inkludert vedtekne utvidingar og endringar. Den 14. mai 2013 vedtok Bergen kommune Kommunedelplan for Bergen indre hamn. Føremålet med planen er: «å gi rammer for fremtidig bruk av havnearealene og tilstøtende sjøområder i planperioden fram mot år 2025 samt å avklare forholdet mellom havneaktiviteten og andre byfunksjoner». Den offentlege hamna i Bergen er konsentrert om to områder: Dokken/Nøstet og Vågen. Området Dokken/Nøstet er i dag på 168 da, og med den utviding som ligg inne kommunedelplanen for Bergen indre hamn (figur 2), vert det samla arealet på rundt 248 daa. Området har god tilknyting til hovudvegnettet og har eit jernbanespor med minimal bruk. Hamna fungerer som ei kombinasjonshamn, og handterer stykkgods, containarar, semitrailarar, lagerfunksjoner og passasjertrafikk. I tida framover vert det lagt opp til ein meir arealintensivbruk av Dokken/Nøstet for å handtere ein forventa auke i godstrafikken. Halvparten av arealet på Dokken/Nøstet vert i dag disponert til lager/skur eller trafikkareal. Det vert til ein kvar tid lagra eit betydeleg tal tomcontainare. I tillegg vert bygg og areal leigd ut til verksemder som ikkje er relatert til hamna. Bergen og Omland havnevesen har under utarbeiding ein arealbruksplan for Bergen indre hamn. Dette arbeidet skal etter planen vera ferdig innan utgangen av Arealbruksplanen vil innehalde kunnskapsgrunnlag om dagens og framtidig kapasitet på Bergen indre hamn, prognosar for utviklinga i gods- og varetransport samt passasjerutvikling (cruisebåt/passasjerbåt). Den ferdige arealbruksplanen vil innehalde mykje dokumentasjon som kan takast i bruk i samband med det vidare planarbeidet knytt til Regional plan for lokalisering av godshamn i Bergensområdet. Figur 2 Planavgrensing av kommunedelplan for Bergen indre hamn 14

16 4.3. Kombinasjonsalternativet Dette alternativet er vist i figur 3 og omtalt i vedtak i fylkesutvalet, 25.august 2009, som «Kombinasjonsalternativ med utgangspunkt i dagens hamn, med auka bruk av Mongstad og CCB». Det er utarbeida eit notat som omhandlar Kombinasjonsalternativet. Notatet er ei oppdatering og kvalitetssikring av alternativet og er grunnlag for det vidare arbeidet (vedlegg 2 til planprogrammet). Kombinasjonsalternativet er eit fleksibelt konsept der ekspansjonsareal/løysingar på Ågotnes/CCB og Mongstad/Mongstadbase vert etablert dersom: det ikkje lenger er tilstrekkeleg areal for hamnefunksjonar og godshandtering på dagens Bergen indre hamn 0-alternativet). Figur 3 Kombinasjonsalternativet det er aktuelt å prioritere alternativ bruk av areal på dagens Bergen indre hamn (byutvikling). Følgjande funksjonar er aktuelle for utflytting i dette alternativet: Containerhamn og stykkgodshamn, samt ro/ro hamn. I planarbeidet er det behov for å utarbeide ei meir detaljert skildring av kombinasjonsalternativet. Det vert lagt til grunn ei trinnvis utflytting frå Bergen indre hamn, og at hamneområda på Ågotnes og Mongstad kan ekspandere i takt med korleis behovet utviklar seg. I realiteten vil ei godshamn med utgangspunkt i kombinasjonsalternativet bety ei formålstenleg funksjonsdeling mellom dei tre lokalitetane slik det utviklar seg over tid. Om hovudvekta av godset vil gå via Indre hamn, Ågotnes eller Mongstad det vil til ein viss grad vere marknadskreftene som avgjer, men også i kva grad lokalitetane vert tilrettelagt for godshandtering. Drivkreftene i logistikknæringa tilseier at det på lang sikt vil vere sannsynleg med ein konsentrasjon av gods- og hamnefunksjoner til ein lokalitet. Det er behov for å avklare kva funksjonar som er aktuelle for utflytting i ei delt løysing og kva behov for areal det gir. Det vert lagt til grunn kombinasjonsløysingar med bruk av allereie eksisterande hamnefasilitetar og infrastruktur på CCB og Mongstadbase, samt ny utbygging. På CCB og Mongstadbase er det stor aktivitet i dag. Begge områda er i privat eige. Det skjer stadige endringar i aktiviteten på dei to områda. I fylkesutvalet sitt vedtak datert 25. august 2009 vert det presisert at; «føreset at sterkt offentleg eigarskap vert ein sentral premiss». I det vidare planarbeidet må det klargjerast korleis eit slikt premiss kan ivaretakast i samband med kombinasjonsalternativet. Bergen indre hamn Området Dokken/Nøstet er i dag på ca. 168 da. Som ein oppfølging av kommunedelplan for Bergen indre hamn er det vedteke reguleringsplan for utvikling av Bergen hamn. Med utfylling og forlenging av kaiarealet i samsvar med denne planen kan det samla arealet komme opp mot 248 da. 15

17 Sjølv med full utnytting av Bergen indre hamn kan det i kombinasjonsalternativet vere behov for ytterlegare ekspansjonsløysingar. På sikt vil areala i dette sentrumsnære området også vere aktuelle i høve til byutvikling og alternativ bruk, som bustadføremål. I figur 1, som viser Kommunedelplan for Bergen indre hamn, er det ei inndeling av ulike område. Kjernefunksjonane for Bergen indre hamn ligg i område 5 Dokken/Nøstet. Det vidare planarbeidet må gjere ei vurdering av kva funksjonar som er aktuelle å flytte ut på alle dei områda som er vist i figur 1. Ågotnes/CCB I den KU som er gjennomført, datert 18. mai 2011, er det utarbeida ei konseptskisse for utvikling av eit ekspansjonsareal på Ågotnes/CCB i kombinasjonsalternativet. Bruken av det aktuelle arealet har endra seg sidan konseptskissa vart utarbeida. I planarbeidet er det behov for å avklare kva moglegheiter ein har for å ta i bruk eksisterande areal på CCB og kva ekspansjonsområde som på sikt kan vera aktuelle på Ågotnes. Kartet under, figur 3 er eit utsnitt av kommunedelplanen for Fjell som viser aktuelle områder på CCB og Vindeneskvarven. Figur 4 Utsnitt av arealdelen til kommuneplanen for Fjell (vedteke 2011) som viser Vindeneskvarven og CCB. I dag er vegsystemet til Sotra ein flaskehals, men planane for nytt Sotrasamband vil gje tilstrekkeleg vegkapasitet for ei hamn på denne sidan av byen. Ny veg mellom Straume og Ågotnes er også ein føresetnad for god kommunikasjon til og frå Bergen. 16

18 Med tanke på eventuell framtidig alternativ bruk av Bergen indre hamn (byutvikling), er det i kombinasjonsalternativet på Ågotnes/CCB lagt til grunn eit ekspansjonsareal fullt ut i samsvar med arealkravet på 400 dekar. Det vil bli lagt opp til eit eige utgreiingsarbeid for å avklare i kva grad og på kva måte eit samarbeid med eksisterande CCB-base på Ågotnes vil kunne inngå i ei ekspansjonsløysing i ein tidleg fase. Eit element i dette arbeidet vil vere korleis eit eventuelt samarbeid mellom offentleg og privat aktivitet kan fungere med omsyn til krav om sikring- og kontrolltiltak relatert til internasjonal hamneaktivitet som ISPS-koden (International Ship og Port Facility Security Code) og gjennom EU s Schengenregelverk. Mongstad I den KU som er gjennomført, datert 18. mai 2011, er det utarbeida ei konseptskisse for utvikling av eit ekspansjonsareal på Mongstad/Mongstadbase i kombinasjonsalternativet. Bruken av det aktuelle arealet har endra seg sidan konseptskissa vart utarbeida. I planarbeidet er det behov for å avklare kva moglegheiter det er for å ta i bruk eksisterande areal på Mongstad/Mongstadbase og kva ekspansjonsområder som på sikt kan vera aktuelle. Med dei store avstandsulempene som er dokumentert i konsekvensutgreiinga, datert 28. mars 2011 og framlagt i fylkesutvalet 28. november 2011 må det vidare planarbeidet avklåre kva funksjonar som er aktuelle å flytte ut til Mongstad. Det vert lagt til grunn at det er færre funksjonar som er aktuelle for lokalisering på Mongstad, enn på Ågotnes. Det vil bli lagt opp til eit eige utgreiingsarbeid for å avklare i kva grad og på kva måte eit samarbeid med eksisterande Mongstadbase vil kunne inngå i ei ekspansjonsløysing i ein tidleg fase. Eit element i dette arbeidet vil vere korleis eit eventuelt samarbeid mellom offentleg og privat aktivitet kan fungere med omsyn til krav om sikring- og kontrolltiltak relatert til internasjonal hamneaktivitet som ISPS-koden (International Ship og Port Facility Security Code) og gjennom EU s Schengenregelverk 4.4. Fleslandsalternativet Fleslandsalternativet er eit reint utflyttingsalternativ. Følgjande funksjonar er aktuelle for utflytting i dette alternativet: Containerhamn og stykkgodshamn, samt ro/ro hamn. Utanlandsferjene. Hurtigruta. Tilrådde delområde og arealavgrensingar Med bakgrunn i vedtak i Fylkesutvalet 28. november 2011 er det utarbeida ein Moglegheitsstudie for Fleslandsområdet (vedlegg 1) for å avklare om det er andre areal i Fleslandsområdet som er meir eigna til ny godshamn enn det opprinnelege Fleslandsalternativet. Moglegheitsstudien viser fleire potensielt moglege areal med omsyn til å etablere ei godshamn i Fleslandsområdet (sjå kart, figur 5.) 17

19 Figur 5 Kart over delområde i Fleslandsområdet henta frå Moglegheitsstudien Fleslandsområdet. Tilrådde vidareførte alternativ er delområde E, F og G. Studien viser i tillegg at det er mogleg å etablere eit samla areal for godshamn og for godsterminal for jernbane i tilknyting til kvart av alternativa. Arealavgrensingane i moglegheitsstudien er meint som døme på hamneområde med utgangspunkt i gitte arealkrav, og vil ikkje vere absolutte eller bindande fram mot forslag til endelege løysingar og avgrensingar. For å sikre fleksibilitet i det vidare planarbeidet er det behov for å ta med eit større planområde, utover dei tilrådde delområda. Det vidare planarbeidet kan gje andre løysingar til hamneavgrensing enn det som er vist i moglegheitsstudien. Kartet, figur 6, syner det området som vert lagt til grunn for det vidare planarbeidet. Innanfor området som er vist, vil det vidare planarbeidet optimalisere og foreslå eitt område som kan etablerast som ei framtidig godshamn, og som i tillegg kan utviklast til eit felles område for hamnefunksjonar og godsterminal for jernbane. I dette optimaliseringsarbeidet vil arealkrava, maritime tilhøve, tilknytning til overordna vegnett, massebalanse, samt risikovurdering for flyoperasjonar på Bergen Lufthamn, Flesland, vere sentrale føresetnader. I tillegg vil det også bli gjort ei optimalisering i forhold til konsekvensar for busetnad, friluftsliv, landskap, kulturminne osv, både innanfor det aktuelle planområdet og områder som ligg i randsona. 18

20 Figur 6 Området som vert lagt til grunn for det vidare arbeidet på Flesland Samlokalisering eller kopling med godsterminal for jernbane Moglegheitsstudien for Fleslandsområdet viser at det er mogleg å få til ei fellesløysing for både hamn og jernbaneterminal. Ei fellesløysing inneber at funksjonane for hamn, jernbane, samlastarar, lager og administrasjon vert samla på eit større fellesområde ved sjøen. Dette vil vera ein fullt integrert containerterminal. I moglegheitsstudien er det lagt til grunn følgjande arealkrav for ei slik fellesløysing: For godshamna er det sett krav om tilgjengeleg areal på kainivå på 220 dekar. For jernbaneterminal og samlastarane bør det vere eit areal på daa som eit samanhengande flatt område med hensiktsmessig utforming. I rimeleg nærleik bør det vera tilgang på ytterlegare 200 daa med tanke på dei største grossistane. Eit knutepunkt med gode funksjonar for hamn, jernbane og samlastarar vil såleis ha eit samla arealbehov på om lag dekar. Arealkravet, samt krav til utforming for å sikre ei praktisk betjening av området, effektiv terminaldrift, trafikkavvikling og tilkomst for andre funksjonar i nærleiken m.m. gjer at det er meir krevjande å finne plass til ei fellesløysing for hamn og jernbane. Ei fellesløysing for hamn og jernbane vil krevja større areal og i tillegg etablering av tilkomstspor for å kople seg på det etablerte jernbanenettet. Konse- 19

21 kvensane for Fleslandsområdet og området som vert omfatta av tilkoplingssporet vil vera store. Det vidare planarbeidet må avklåre behovet for - og effektane av - ei samlokalisering eller kopling med godsterminal for jernbane. Vurderingane knytt til etablering av tilkomstspor frå dagens jernbanenett vil vere grove vurderingar av mogleg trase og kostnadsoverslag. Natur og rekreasjon Moglegheitsstudien viser at det er knytt verdifulle friluftslivsinteresser til det området som er lagt til grunn for det vidare planarbeidet på Flesland. Friluftslivsinteressene er knytt til aktivitetar både til sjøs og på land. Skjergarden i området er registrert som regionale friluftsområde med A og B-verdiar og delar av landområda er registrert med sterk brukarinteresse (sjå figur 16 i moglegheitsstudien). Friluftsliv er eit av konflikttema i konsekvensutgreiinga som skal utarbeidast saman med den regionale planen. Friluftsverdiar skal registrerast og skadebøtande tiltak skal eventuelt vurderast. Busetnad og nærmiljø Moglegheitsstudien viser at det er potensielt store konfliktar i Fleslandsområdet, utover den skisserte problematikken i høve til Avinor. Særleg er det knytt konfliktar til tema busetnad og nærmiljø. Moglegheitsstudien viser at det innanfor alle dei vidareførte alternativa vil vera konflikt i høve til eksisterande bustader, fritidsbustader eller naust. Gjennom konsekvensutgreiinga som skal utarbeidast saman med den regionale planen vil konflikttema busetnad og nærmiljø verta grundig belyst, og direkte berørte bustader skal vurderast særleg. Fleslandsbygda ligg utanfor det tilrådde delområdet, men delar av Fleslandsbygda er likevel inkludert i figur 6, slik at konsekvens av ei eventuell godshamn i nærleiken vil verta belyst i planarbeidet. Arealstrategi Ei framtidig etablering av godshamn i Fleslandsområdet vil påverka arealbruken i store delar av Ytrebygda. Etablering av hamneområde vil vera svært arealkrevjande, og vil dessutan ha funksjonar som vanskeleg kan kombinerast med annan arealbruk. Kommuneplanen sin arealdel (KPA 2010) legg for det aktuelle området i hovudsak opp til annan type næring, samt fortetting kring bybanestopp, arbeidsplassintensiv næring og bustadutvikling utanfor flystøysona. Godshamna og eventuelle samlastarar sine behov vil vera knytt til infrastruktur- og industriføremål, og tiltaka vil generera ein arealbruk som vanskeleg kan kombinerast med andre arealføremål utan avbøtande tiltak. Konfliktar knytt til arealbehov og arealstrategiar vil verta vurdert i konsekvensutgreiinga. Andre potensielle konfliktar i høve til tema som friluftsliv, kulturminne, biologisk mangfald, landbruk og landskap er omtala i kapittel 6 konsekvensutgreiing. 20