Vi viser til høyringsbrevet dykkar og til Melding og brosjyre om utbygginga lasta ned via internett.

Transkript

1 Førde, NVE Konsesjonsavdelinga Postboks 5091 Majorstua 0301 OSLO Høyringsfråsegn: Melding med forslag til utgreiingsprogram for overføring av Vestsideelvane og heving av dam Tunsbergdalsvatnet, Luster kommune i Sogn og Fjordane Statkraft Vi viser til høyringsbrevet dykkar og til Melding og brosjyre om utbygginga lasta ned via internett. Om Sogn og Fjordane Turlag: Sogn og Fjordane Turlag (sjå er eitt av Den Norske Turistforening sine 56 medlemslag, og fylkeslag for 14 lokale lag spreidd over heile fylket. Siste medlemstal: Det melde vasskraftanlegget ligg i Luster Turlag sitt arbeidsområde, sjå: Kort om friluftsliv i det aktuelle området: Jostedalen og Jostedalsbreen er nasjonalt og internasjonalt viktige friluftsområde. I det aktuelle utbyggingsområdet er det Krundalen og Tunsbergdalen/-breen som har aller størst verdi. Krundalen har ikkje mindre enn 3 viktige, mykje brukte, og tradisjonsrike opp-/nedgangar til breen. Av desse er utbygginga i størst konflikt med ruta opp Røykjedalen. Tunsbergdalsbreen, fastlands-noreg sin lengste og mektigaste brearm med mellom anna det spesielle naturfenomenet Store Brimkjelen, var tidlegare også eit viktig og tradisjonsrikt turmål nasjonalt og internasjonalt, men dessverre har oppdemminga av Tunsbergdalsvatnet stort sett sperra tilgangen både til fots og på ski. No er ein i praksis avhengig av båt for å få tilgang til Tunsbergdalsbreen. Det er ille! Dei andre delane av utbyggingsområdet har ulik grad av lokal og/eller regional verdi. Vassdalen er svært viktig lokalt. Dei to dalføra oppover frå Sagarøy er også ganske viktige. Truleg er alle dei 8 elvane som utbygginga omfattar godt synlege frå ulike stadar på innsida av den nyoppretta Breheimen nasjonalpark. I tillegg til det heilt uorganiserte friluftslivet og det friluftslivet som vert organisert gjennom medlemslaga i Den Norske Turistforening og andre organisasjonar, vert det i Jostedalen også drive eit svært omfattande kommersielt friluftsliv. Det har etter kvart kome ei rekkje verksemder som driv med dette. Jostedalen Breførarlag er den første og største, men det er mange fleire. For meir informasjon om den i sum svært omfattande friluftslivsbaserte verksemda, sjå desse linkane: og Desse verksemdene, overnattingsverksemdene, Breheimsenteret og butikken har i ganske stor grad felles kundegrunnlag, og representerer ein svært viktig del av næringsgrunnlaget og dermed grunnlaget for busetnaden, i Jostedalen. Det skulle vere ganske klårt at enda fleire naturinngrep i tillegg til dei ganske omfattande inngrepa som er i Jostedalen frå før, kan få uheldige/svært uheldige verknader for denne omfattande naturbaserte reiselivsverksemda. At reiselivet i Jostedalen til no har greidd seg godt trass i dei noverande inngrepa, er ingen garanti for at ikkje nye omfattande inngrep kan får store skadeverknader.

2 Det er også eit poeng at i nærområdet til 2 store og viktige nasjonalparkar bør ein vere varsame med enda fleire naturinngrep. Randsonene er også viktige! Som ny nasjonalparkkommune har Luster eit spesielt stort ansvar for å ta vare på naturverdiane sine, og andre aktørar i kommunen, både utbyggarar og vi i Turlaget, har eit ansvar for å hjelpe dei med det! Kommentarar til utbyggingsplanane: Statkraft ser på prosjektet som et typisk opprustnings- og utvidelsesprosjekt (O&U) står det i konsesjonssøknaden. Det er sjølvsagt mogleg å sjå det slik. Men vi ser meir på dette som ein søknad om å tørrlegge (så å seie) 8 av dei største sideelvane til Jostedøla langs store delar av den frå før mest urørte delen av Jostedalen. 6 av elvane ligg på strekninga mellom Vigdøla og Vanndøla i Jostedalen der det er lite kraftutbyggingsinngrep frå før. (Ein har tipp og portalbygg for Jostedal kraftstasjon og inntak av ein liten del av Gravdøla.) Dei to siste inntaka ligg i den både vakre og ville Krundalen, der det før ikkje er eit einaste slikt inngrep. Vi synest det er svært uheldig med nye skjemmande inngrep i den mest urørte delen av dalsidene, og synest sumverknadane av dei eksisterande utbyggingane er store nok som dei er! Jostedalen treng ikkje fleire store utbyggingar! Viss det skulle bli utbygging, ser vi bruk av tunnelboremaskin som det klårt mest miljøvenlege med berre eitt tverrslag og ein tipp. Vi ber derfor NVE om å krevje at det berre er eit slikt utbyggingsalternativ som vert utgreidd. Alternativ med sprengd tunnel gir altfor store inngrep! Dam: Etter vårt syn er Tunsbergdalsdammen rikeleg både høg nok, stor nok og dominerande nok som den er. Dyr blir den også, viss den skal byggast på. 60 mill. kr. for 5 GWh ekstra produksjon er ikkje særleg lønsamt! Men Figur 4.7 viser at overløpsterskelen har ei svært uheldig form, noko som i verste fall kan føre til nærast heilt ukontrollerbare flaumar. Vi ber derfor NVE krevje at det i konsesjonssøknaden vert utgreidd Flomdempningsmagasin ved hjelp av V-overløp. sjå øvst på side 41 i Meldinga, for å redusere sjansen for slike ukontrollerbare flaumar. Tippar: Som alt nemnt, er det heilt uakseptabelt med meir enn ein tipp i Jostedalen, og den bør vere så liten som mogeleg! Vi ber NVE krevje at fleire alternativ for plassering av tippen vert utgreidde. Dessverre er vi ikkje så lokalkjende at vi har konkrete framlegg, men det håpar vi folk som bur i Jostedalen har viss dei ikkje skulle synest at den plasseringa Statkraft går inn for, er den ideelle då. Men det tvilar vi eigentleg på, sjølv om vi ikkje har fått heilt konkrete signal om det. Vegar: Også for vegar må det leggast vekt på at dei som er mest lokalkjende får uttale seg om val av vegtrase på eit tidlegast mogeleg tidspunkt. Alternative utbyggingsløysingar: Vi ber NVE krevje at alle dei 3 alternativa som er nemnde i punkt 4.6 vert utgreidde. I tillegg ber vi om at eit D-alternativ, med berre dei 4 inntaka i midten vert utgreidde. (Både Hompedøla, Kvernelvi, Røykjedøla og Tverradøla vert tekne ut av prosjektet.) Etter vårt syn er også småkraftutbygging eit aktuelt alternativ, men det gjeld ikkje Krundøla. Krundøla med sideelvar er etter vårt syn så viktig, at den bør ikkje byggast ut verken på den eine eller den andre måten! Småkraftutbygging der straumen kan førast ut via ei oppgradert 22 kv-line (sum utbyggingar ca. 20 MW) vert truleg ikkje så problematisk. Men viss det må byggast ei ny 66 kvline, vert det fort konfliktfylt, jf. Veitastrond. Kommentarar til verknadane av utbygginga: Vassføring: Viss det skulle bli gitt konsesjon til utbygginga, ber vi om at det vert sett fram krav om minstevassføring i Leirdøla, og vi ber NVE krevje at ulike storleikar på minstevassføringa vert utgreidde!

3 Flaum og erosjon/sedimentasjon: Det er sjølvsagt heilt rett at vestsideelvane i flaum tidlegare har gjort stor skade. Men etter dette har det vorte gjort store tiltak for å hindre nye skadeflaumar. Vi har fått opplyst (og håpar det er rett) at omkring månadsskiftet august/september no i 2009, var det ein storflaum der dei utbyggingsaktuelle elvane ikkje gjorde nemneverdig skade fordi dei tiltaka som var sette i verk, hadde vore vellukka. Sjansen for at det blir skadeflaumar er altså vesentleg redusert, slik at dette ser ut til å ikkje lenger vere eit viktig argument for utbygging. Dessutan: I Meldinga står det mellom anna at: Forutsatt åpne inntak (rene grinder), vil overføringstunnelen ha en kapasitet på m3/s,. Dette er ein føresetnad som heilt opplagt ikkje held. Dess større ein flaum blir, dess meir stein, busker og kratt, kanskje heile tre, vil elva dra med seg. Inntaka vil meir eller mindre tette seg til i løpet av svært kort tid, og flaumen vil truleg vere så stor at det vil vere uråd å kome til og reinske før etter at flaumen er over. Derfor: Dess større flaum, dess mindre kapasitet vil overføringstunnelen reelt sett få! Fisk og ferskvassbiologi: Det er i Meldinga opplyst at vasstemperaturen i Jostedøla er så låg at laksen har store problem med å reprodusere seg, og at det er kaldt også for sjøauren. Vidare er det i Meldingane opplyst at utbyggingane av først og fremst Vestsideelvane, men også i mindre grad den melde utbygginga av Vigdøla, vil kunne føre til lægre temperaturar i Jostedøla. Viss temperaturane alt i dag er i grenseland for om laks og sjøaure greier seg, kan sjølv små temperaturfall få store verknader. Vi har dessverre altfor lite kunnskap til å seie noko sikkert om dette. Men det er heilt klårt at i konsekvensutgreiingane må det nyttast dyktige fagfolk som både når det gjeld vurdering av temperaturkonsekvensane og fiskekonsekvensane ikkje kan mistenkast for å vere utbyggarvenlege. NB! Når det gjeld vurdering av desse konsekvensane, må alle aktuelle utbyggingsalternativ, A, B, C og D (D har vi gjort framlegg om) vurderast kvar for seg! Tilsvarande utgreiing av konsekvensane for temperatur og fisk må også gjerast for fisken i Tunsbergdalsmagasinet. I tillegg må konsekvensane for næringstilgangen vurderast både for Jostedøla og for Tunsbergdalsmagasinet. Landskap: Konsekvensane for landskap må ikkje berre vurderast sett nede frå Jostedalen, men også sett frå ulike aktuelle stadar i Breheimen nasjonalpark på motsett side av dalen. Derfrå kan mange av elvane vere enda meir synlege enn frå nede i Jostedalen. I tillegg må konsekvensane vurderast sett frå aktuelle turruter på begge sider av Jostedalen og Krundalen. Informasjonen vi har fått, indikerer at Hompedøla og Kvernelvi er viktigare for landskapet enn det ein får inntrykk av når ein les Meldinga. Figur 6.6 indikerer dette. Figur indikerer også negative landskapskonsekvensar, mellom anna i den urørte sørsida av Krundalen. Brukarinteresser/friluftsliv: Vi viser til side 1 i fråsegna, og føreset at konsekvensutgreiinga om friluftsliv er meir omfattande enn det som står i meldinga. Ei problemstilling vil vi ta opp spesielt: Oppdemminga av Tunsbergdalsvatnet har ført til at tilgangen til Tunsbergdalsbreen i praksis er sperra viss ein ikkje har båt. Som avbøtande tiltak for dette meinar vi at NVE må pålegge utbyggarane å stille gratis til disposisjon 3 robåtar til folk som ønskjer å gå på tur innover til breen og/eller oppover mot/til fjellet, til dømes til/via Tverradalen. For å halde orden på utlånet av båtar, må nok båtane vere låste, og det må vere ei ordning med betaling av depositum for dei som lånar nøklar. Kommentarar til framlegget til konsekvensutgreiingsprogram: NB! I tillegg til det som står her, viser vi også til det vi har skrive om dette tidlegare i fråsegna. Influensområdet: Det er i kulepunkt 2 opplyst at det skal etablerast adkomstveg fram til kvart einaste av dei 8 inntaka. Dette er heilt uakseptabelt, og vi håpar det som står er feil!

4 Friluftsliv: Alle turruter i/i nærleiken av influensområdet for utbygginga må kartfestast. Det same må turruter der det blir visuell konflikt med utbygginga. Dette inkluderer ruter på motsett side av dei aktuelle dalane. I den grad det er mogeleg, må det skaffast informasjon om bruken av turrutene. Tilgangen til Tunsbergdalsbreen og den Tverradalen som er i nærleiken av den, er i praksis sperra. Dette var tidlegare eit ganske mykje nytta turområde. Døme: Tørvis Hotell i Marifjøra hadde skiturar til Store Brimkjelen. Vi meinar å hugse at Luster Turlag hadde det same. Sperringa av turrutene er klåre brot på det som no er standard konsesjonsvilkår for kraftutbyggingar. Om det også er brot på dei vilkåra som var gjeldande for 30 år sidan, veit vi ikkje. Men vi veit at ei ytterlegare oppdemming av Tunsbergdalsvatnet vil gjere tilhøva om mogeleg enda verre enn i dag. Vi ber om at utbyggarane vert pålagde å kome med framlegg til tiltak for at vanlege turgåarar igjen får akseptabel tilgang til nordenden av Tunsbergdalsvatnet. Vi har skissert eitt tiltak med båtar tidlegare i fråsegna, men det kan sjølvsagt vere andre alternativ. Dette må utgreiast! Reint generelt vil vi peike på at det at Jostedalen frå før er prega av store kraftutbyggingsinngrep, gjer at dei delane som framleis er stort sett urørde, til dømes Krundalen, får auka verdi både lokalt, regionalt, nasjonalt og internasjonalt. Og det skal mindre til før dalen si toleevne vert overskriden. Natur-/friluftslivsbasert reiseliv: Slikt reiseliv er som alt nemnt på side 1 i fråsegna, svært viktig i Jostedalen og i Luster kommune. Denne delen av reiselivet har dessutan store ringverknadar til andre delar av reiselivet/næringslivet i kommunen, spesielt i Jostedalen, men også i andre delar av Luster. Det er etter vårt syn viktig at det i konsekvensutgreiingane vert laga eit skikkeleg oversyn over heile det naturbaserte reiselivet som brukar Jostedalen i si verksemd! Dessutan oversyn over ringverknadar dette har på resten av næringslivet i kommunen. Vi ber om at: Det vert laga oversyn over alle verksemder, både innanbygds og utanbygds, innanfor naturbasert reiseliv som brukar Jostedalen som del i sitt tilbod. Breheimsenteret må vere med her. For kvar verksemd innanfor Luster kommune ber vi om at det blir gitt opplysningar om omsetning, tal årsverk, type aktivitet, og kva område i Jostedalen dei brukar. For verksemder utanfor Luster bør vel opplysningar om omsetning og tal årsverk kunne sløyfast, men opplysningar om omfanget på aktiviteten må skaffast. Det må også lagast sumtal. Det vert laga oversyn over ringverknadane det naturbaserte reiselivet har på anna næringsverksemd i Luster kommune, med spesiell vekt på Jostedalen. Vi tenkjer her spesielt på overnattingsverksemder og butikkar, men det kan også gjelde andre delar av næringslivet. Alle aktuelle verksemder må opplistast. Omsetning og tal årsverk dei einskilde verksemdene har, må dokumenterast, og, i den grad det er mogeleg, bør det anslåast kor stor del av omsetninga som har samanheng med det naturbaserte reiselivet. Det må lagast sumtal. Når det på side 47 i Meldinga står: Virkninger av kraftanleggene for reiseliv og turistnæringen i Jostedalen vil også bli kort vurdert i utredningen., så vil vi seie det så sterkt som at det er ein fullstendig ubrukeleg måte å gjennomføre denne delen av konsekvensutgreiinga på. I Jostedalen er denne næringa så til dei grader viktig, og så sterkt knytt til naturen i dalen, at konsekvensane for denne næringa må utgreiast verkeleg skikkeleg!! Kommentar: Når vi er opptekne av det naturbaserte reiselivet, er det fordi vi i stor grad har felles interesser med dei når det gjeld å ta vare på naturen. Dessutan opparbeider dei seg i denne delen av reiselivet ein kompetanse, mellom anna som instruktørar, som vi i det ikkje-kommersielle friluftslivet, eller medlemane våre, ofte kan dra nytte av. INON: Vi ber om at INON-tap vert spesifisert for alle utbyggingsalternativ, også vårt D-alternativ!

5 Kulturmiljø og kulturminne: Ikkje berre kulturminne som vert fysisk berørte, men også meir eller mindre vasstilknytte kulturminne nedstrøms inntaka, til dømes kvernhus, må registrerast. Turlaget sitt syn på utbygginga: Sogn og Fjordane Turlag sitt endelege syn på utbygginga vil vi legge fram etter at konsekvensutgreiingane er ferdige og konsesjonssøknaden ligg føre. Men det er klårt at Jostedalen er så viktig for oss, at vi vil sjå på alle nye kraftutbyggingsinngrep med eit kritisk blikk. Det vi alt no kan seie, er at vi går sterkt mot alle slags typar kraftutbyggingsinngrep i Krundalen. Det dalføret så verdfullt for oss, og for mange andre opplever vi, at det må bli verande fritt for alle slags slike inngrep også i framtida! Sakshandsamar hos oss er underskrivne, tlf , E-post: alvarm@online.no. Venleg helsing SOGN OG FJORDANE TURLAG Naturvernutvalet Alvar Melvær (sign.) leiar