«Han (eller ho) kunne fare. Slektsforskardagen Ålesund Arnfinn Kjelland

Transkript

1 «Han (eller ho) kunne fare skikkelegåtogfåsegeit seg eit bygdamenneskje» Om flytting og levebrød «i gamle dagar» Slektsforskardagen Ålesund Arnfinn Kjelland

2 Kva er flytting? noko som gir slektsgranskarar hovudbry eit meir varig fenomen enn å vera bufast definisjon: rørsler i geografisk rom i samband med at enkeltpersonar skifter bustad tilpassing mellom befolkningsutvikling og næringsutvikling g (tilgangen g på levebrød) mange forskjellige former, men forenkla: til nabogrenda eller lenger for å gjere teneste til nabogrenda eller lenger for å stifte familie til nabogrenda eller lenger for å få betre levebrød

3 Flytting og slektsgransking: ki kjeldemessige utfordring: innsamling av informasjon om flytting har vore sein og mangelfull opp til i dag offentleg informasjon eldre enn år utilgjengeleg eldre offentleg informasjon i beste fall mangelfull eit par døme: innflytta frå «det nordenfjeldske» fødestad eit prestegjeld som har endra namn/grenser etappeflytting nødvendig for å kome vidare: fantasi og kjeldekunnskap, men utfordring: tilgang

4 Hjelpemidlar i utgangspunktet: dei eldste i slekta, privatarkiv (brev, foto) sekundærkjelder: bygdebøker av sjangeren busetnads- eller gards- og ættesoge primærkjelder: offentlege arkiv revolusjonen starta i 1998: Digitalarkivet (Bergen) med folketeljinga 1801 og emigrantprotokollar, seinare folketeljingane 1865 og delar av 1875, i samarbeid med ein eldre institusjon: Registreringssentral i t for historiske data, RHD (Tromsø) Digitalpensjonatet for oss andre

5 Litt meir om hjelpemidlar på internett: det neste spranget, Arkivverket hausten 2005 med skanning av kjelder frå mikrofilm: band kyrkjebøker kj ferdig 2008(?) tinglysingsdokument frå våren 2008 dødsbuskiftemateriale frå desember 2009 rettergangsmateriale er like rundt hjørnet andre publiseringskanalar: DIS-Norge: gravstader (søkbart), Ellis Island, FS diverse utlegging av avfotografert materiale spørre i debattforum for slektsinteresserte: Slektsforum: / Digitalarkivet: Debatt

6 Norsk historisk befolkningsregister (HBR): målsetting: digitalt nettbasert register over alle som har levd i Noreg frå 1801 til i dag forprosjekt finansiert i av Noregs forskingsråd grunngjeving: forskingsbasert, særs mange tema t.d. flytting krev slike data for å kunne utforskast (men og medisin, genetikk, økonomi, demografi m.m. er interessert i HBR) vil legge til rette for og kople saman ope tilgjengelege digitale kjelder med lukka informasjon, m.a. folkeregisteret meir info:

7 Flytting i koda kjeldemateriale: RHD har i lang tid koda kjelder, særleg folketeljingar, for å lette arbeidet for forskarar: døme 1: yrkeskoding, k internasjonalt samarbed døme 2: fødestadskoding, med kommunenummer fødestadskode: d d ein viktig nøkkel til å kartleggje flytting, nyttar dagens kommunenummer kan søke landsomfattande etter personar født i ein kommune utan omsyn til dei mange forskjellige skriveformene av kommunenamnet men: fødestad kan mangle i teljingane

8 Døme Ålesund: Ft 1865 Ft 1875 Ft 1900 Busette i Ålesund Busette i Ålesund, født utafor Busette i Ålesund, født i byen Totalt fødestad Ålesund Fødestad Ålesund, busett utafor

9 Døme Sunnylven: Ft 1865 Ft 1900 Busette isunnylven Busette i Sunnylven, f. utafor Busette i Sunnylven, f. i bygda Totalt m. fødestad Sunnylven FødestadSunnylven, busettutafor utafor

10 Studium i slektsgransking ved HVO 15 studiepoeng delt på to emne a 7,5 stp emne 1 i haustsemesteret, emne 2 om våren har eit pensum på ca 1000 sider til saman har fleire skriftlege oppgåver og andre arbeidskrav s.k. prosesskriving og mappeevaluering grunnivå, føreset ikkje førehandskunnskap studieavgift kr kr semesteravgift