SLUTTEKSAMEN. Bedriftsøkonomisk analyse og regnskap Studiepoeng for emnet: 7,5 Omfang av denne eksamenen i % av heile emnet: 100 %

Transkript

1 Høgskolen i Telemark Avdeling for allmennvitskaplege fag SLUTTEKSAMEN Emnekode: 6000 Emnenamn: Bedriftsøkonomisk analyse og regnskap Studiepoeng for emnet: 7,5 Omfang av denne eksamenen i % av heile emnet: 100 % Eksamensdato: 26. november 2010 Lengde/tidsrom: 5 timar / kl Eksamensstad: Bali Målform: Bokmål/nynorsk Ant. sider inkl. framside 9 Tillatne hjelpemiddel: Merknader: Ant. vedlegg: Kalkulator Alle oppgåvene skal svarast på. Du lagar sjølv skjemaet til oppgåve 6. Ingen Eksamensresultat finn du etter sensurfall ved å logge deg inn med brukarnamn og passord på StudentWeb (hit.no)

2 BOKMÅL: OPPGAVE 1 (12 %) En handelsbedrift har følgende pris- og enhetsfunksjon: Pris = - 0,35x TEK = 0,37x /x a) Sett opp funksjonene for grensekostnad(dek) og grenseinntekt(dei). b) Kan du si noe om hvilken markedsform som er beskrevet i oppgaveteksten? c) Beregn vinningsoptimal mengde. OPPGAVE 2 (15 %) A/S Vettakollen produserer og selger produktene Kolle og Søkk. De to produktene blir først bearbeidet i maskinavdelingen og deretter i håndverksavdelingen. Kolle går direkte fra håndverksavdelingen til ferdigvarelageret, mens Søkk går fra håndverksavdelingen til malerverkstedet før det er ferdig. Kapasiteten i maskinavdelingen er 6800 timer, i håndverksavdelingen timer og i malerverkstedet 4800 timer. For øvrig foreligger det følgende opplysninger: Kolle Søkk Anvendt tid per enhet : Maskinavdelingen 4 timer 4 timer Håndverksavdelingen 7 timer 5 timer Malerverkstedet 0 timer 4 timer Variable enhetskostnader kr 1800 kr 2400 Pris per enhet kr 2200 kr 2900 Bedriftens faste kostnader er kr a) Sett opp en grafisk oppstilling og finn hvilken kombinasjon av produktene Kolle og Søkk A/S Vettakollen bør produsere for å oppnå størst mulig overskudd. Vis også ved hjelp av likninger denne kombinasjonen. (Målestokk på grafen: X- aksen 1 cm= 150 enheter og Y-aksen 1 cm= 150 enheter). b) Hvor stort blir overskuddet? c) Det hersker en viss usikkerhet når det gjelder prisutviklingen på Kolle. På grunn av sterk konkurranse er man redd prisen vil kunne falle. Hvor mye kan prisen falle på produktet Kolle før man bør endre produktsammensetningen?

3 Oppgave 3 (15 %) Fra budsjettet til den lille bedriften Enga AS, Oslo, har vi hentet frem følgende tall fra år 2009: Direkte materialer Direkte lønn tilvirkningsavdeling I Direkte lønn tilvirkningsavdeling II Indirekte kostnader: Materialavdelingen (Variabel del: ) Tilvirkningsavdeling I (Variabel del: ) Tilvirkningsavdeling II (Variabel del: ) Salgs- og administrasjonsavd (Variabel del: ) Oppgaven blir å hjelpe den fortapte direktøren Andreas Martinsen med å regne ut tilleggssatsene for å kunne bruke disse ved priskalkulasjon av enkeltprodukter eller ordrer. a) Regn ut tilleggssatsene. Kun prosenttillegg skal benyttes. Bedriften har vært heldig og fått en forespørsel om leveranse av et spesielt produkt. Etter en rask henvendelse til materialavdelingen og tilvirkningsavdelingene har vi innhentet følgende opplysninger om dette produktet: Direkte materialer 1000 Direkte lønn tilv.avd. I 600 Direkte lønn tilv.avd. II 1200 b) Regn ut prisen på produktet ekskl. merverdiavgift når Enga AS kalkulerer med 10 % fortjeneste. c) Kunden er ute etter lavest mulig pris. Hvor langt ned i pris kan Martinsen være villig til å gå hvis dette er en tilleggsordre og det er ledig kapasitet? OPPGAVE 4 (15 %) Du er nyansatt i en bedrift som fyller 25 år i 2010 og har fått i oppdrag å arrangere jubileumsfesten. Det er vanskelige tider og ledelsen har sagt at arrangementet ikke kan subsidieres. Et slikt arrangement må jo ha underholdning og du har innleid både toastmaster og musikkorkester til kr Tilbudet fra en av hovedstadens større og bedre restauranter er gratis leie av lokalene og med en treretters middag inkludert to glass drikke til kr 500. Du har bestemt en pris for hver festdeltager på kr 750. a) Hvor mange ansatte må du ha med på dette jubileumsarrangementet for at du akkurat skal få dekket kostnadene? b) Restauranten kan maksimalt ta 500 personer. Vis hva dekningsbidrag og resultat blir hvis du får et utsolgt arrangement.

4 c) Hva blir risikomarginen i prosent med 500 deltagere? d) Tegn et dekningsdiagram for jubileumsarrangementet. e) De ansatte synes det er for dyrt og du vurderer å sette ned prisen til kr 600. Da får de ikke de to glassene med drikke, og prisen fra restauranten er nå kr 400. Drøft om dette er lurt. Vis nødvendige beregninger. OPPGAVE 5 (15%) a) Vis med en frihåndstegning hvordan en som jobber i et fullkomment marked bør tilpasse seg. Marker også de andre punktene du kjenner til. I enhetsdiagrammet skal du også ha med overskuddsrektangelet. b) Hvilke elastisiteter kjenner du til? c) Tidsavgrensninger eller periodiseringer er viktig for å få et korrekt resultat og en riktigst mulig balanse. Forklar regler du kjenner til i forbindelse med dette? d) Fortell kort om kalkulatoriske kostnader. e) Hvordan er kontoplanen NS 4102 bygget opp? OPPGAVE 6 (28 %) Cecilia Markus driver et lite firma i personlig regi under navnet Granns Økonomi og Råd. Bedriften driver med økonomisk rådgivning for private og andre bedrifter. Foreløpig saldobalanse per 31. desember 2009 viste følgende: Debet Kredit Inventar Bankinnskudd folio Bankinnskudd skattetrekk Kapitalkonto Cecilia Markus Lån i Fokus Bank Påløpne feriepenger Skyldig arbeidsgiveravgift Skyldig forskuddstrekk Påløpne renter Salgsinntekter Lønn Feriepenger Arbeidsgiveravgift Avskrivning inventar 0 Kontorutgifter Renteinntekter Rentekostnader SUM

5 Periodiseringer ved periodens slutt er ikke innarbeidet i den foreløpige saldobalansen. En analyse av de enkelte kontoene viser følgende: Avskrivning av inventar for 2009 er beregnet til kroner. Bankinnskudd folio har ifølge kontoutdrag fra banken per 31. desember en saldo på kroner. Opptjente, ikke bokførte renter for 2009 er på 190 kroner. En overføring fra bankkonto folio til bankkonto skattetrekk på kroner er ikke bokført. Bedriften har flere ansatte. Feriepengene beregnes etter en sats på 12 %, mens arbeidsgiveravgiften beregnes etter en sats på 14,1 %. Du kan se bort fra arbeidsgiveravgift på påløpne feriepenger. Ordinær lønn per måned er på kroner. Arbeidsgiveravgift og påløpne feriepenger for desember 2009 er ikke regnskapsført. Lånet i Fokus Bank har en rentesats på 12 %. Renten betales på etterskudd. Det har ikke vært betalt avdrag på lånet i løpet av året. a) Hvor mye utgjør bedriftens kostnader for 2009 til lønn, feriepenger og arbeidsgiveravgift? (5 %) b) Avslutt regnskapet per 31. desember Du tegner selv opp tabellen. (18 %) c) Når er fristene for å betale arbeidsgiveravgift/skattetrekk og merverdiavgift for 4.termin? (5 %)

6 NYNORSK: OPPGÅVE 1 (12 %) Ei handelsverksemd har følgjande pris- og einingsfunksjon: Pris = - 0,35x TEK = 0,37x /x a) Set opp funksjonane for grensekostnad(dek) og grenseinntekt(dei). b) Kan du seie noko om kva for ei marknadsform som er beskrive i oppgåveteksten? c) Rekn ut vinningsoptimal mengd. OPPGÅVE 2 (15 %) A/S Vettakollen produserer og sel produkta Kolle og Søkk. De to produkta blir fyrst bearbeidd i maskinavdelinga og deretter i handverksavdelinga. Kolle går direkte frå handverksavdelinga til ferdigvarelageret, mens Søkk går frå handverksavdelinga til målarverkstaden før det er ferdig. Kapasiteten i maskinavdelinga er 6800 timar, i handverksavdelinga timar og i målarverkstaden 4800 timer. Elles ligg det føre følgjande opplysningar: Kolle Søkk Brukt tid per eining : Maskinavdelinga 4 timer 4 timer Handverksavdelinga 7 timer 5 timer Målarverkstaden 0 timer 4 timer Variable einingskostnader kr 1800 kr 2400 Pris per eining kr 2200 kr 2900 Verksemdas faste kostnader er kr a) Set opp ei grafisk oppstilling og finn kva for ein kombinasjon av produkta Kolle og Søkk A/S Vettakollen bør produsere for å oppnå størst mulig overskot. Vis også ved hjelp av likningar denne kombinasjonen. (Målestokk på grafen: X- aksen 1 cm= 150 einingar og Y-aksen 1 cm= 150 einingar). b) Kor stort blir overskotet? c) Det herskar ei viss uvisse når det gjeld prisutviklinga på Kolle. På grunn av sterk tevling er ein redd prisen vil kunne falle. Kor mykje kan prisen falle på produktet Kolle før ein bør endre produktsamansetninga?

7 OPPGÅVE 3 (15 %) Frå budsjettet til den vesle bedrifta Enga AS, Oslo, har vi henta fram følgjande tal frå år 2009: Direkte materialar Direkte løn tilverkingsavdelinga I Direkte løn tilverkingsavdelinga II Indirekte kostnader: Materialavdelinga (Variabel del: ) Tilverkingsavdelinga I (Variabel del: ) Tilverkingsavdelinga II (Variabel del: ) Sals- og administrasjonsavd (Variabel del: ) Oppgåva blir å hjelpe den fortapte direktøren Andreas Martinsen med å rekne ut tilleggssatsane for å kunne bruke dei ved priskalkulasjon av enkeltprodukt eller ordrar. a) Rekn ut tilleggssatsane. Berre prosenttillegg skal nyttast. Verksemda har vore heldig og fått ein førespurnad om leveranse av eit spesielt produkt. Etter ein rask førespurnad til materialavdelinga og tilverkingsavdelingane har vi innhenta følgjande opplysningar om dette produktet: Direkte materialar 1000 Direkte løn tilv.avd. I 600 Direkte løn tilv.avd. II 1200 b) Rekn ut prisen på produktet ekskl. meirverdiavgift når Enga AS kalkulerer med 10 % forteneste. c) Kunden er ute etter lågast mogeleg pris. Kor langt ned i pris kan Martinsen vere viljug til å gå om dette er ein tilleggsordre og det er ledig kapasitet? OPPGÅVE 4 (15 %) Du er nytilsett i ei verksemd som fyller 25 år i 2010 og har fått i oppdrag å arrangere jubileumsfesten. Det er vanskelege tider og leiinga har sagt at arrangementet ikkje kan subsidierast. Eit slikt arrangement må jo ha underhaldning, og du har leigd inn både kjøkmeister og orkester til kr Tilbodet frå ein av hovudstadens større og betre restaurantar er gratis leige av lokala og med ein trerettars middag inkludert to glas drikke til kr 500. Du har bestemt ein pris for kvar festdeltakar på kr 750. a) Kor mange tilsette må du ha med på dette jubileumsarrangementet for at du akkurat skal få dekt kostnadene? b) Restauranten kan maksimalt ta 500 personar. Vis kva dekningsbidrag og resultat blir om du får eit utselt arrangement. c) Kva blir risikomarginen i prosent med 500 deltakarar? d) Teikn et dekningsdiagram for jubileumsarrangementet.

8 e) Dei tilsette synest det er for dyrt, og du vurderer å setje ned prisen til kr 600. Då får dei ikkje dei to glasa med drikke, og prisen frå restauranten er no kr 400. Drøft om dette er lurt. Vis nødvendige utrekningar. OPPGÅVE 5 (15%) a) Vis med ei frihandsteikning korleis ein som jobbar i ein fullkomen marknad bør tilpasse seg. Marker også dei andre punkta du kjenner til. I einingsdiagrammet skal du også ha med overskotsrektangelet. b) Kva for elastisitetar kjenner du til? c) Tidsavgrensingar eller periodiseringar er viktig for å få eit korrekt resultat og ein så rett balanse som råd. Forklar reglar du kjenner til i samband med dette. d) Fortel kort om kalkulatoriske kostnader. e) Korleis er kontoplanen NS 4102 bygd opp? OPPGÅVE 6 (28 %) Cecilia Markus driv eit lite firma i personleg regi under namnet Granns Økonomi og Råd. Verksemda driv med økonomisk rådgjeving for private og andre verksemder. Førebels saldobalanse per 31. desember 2009 viste følgjande: Debet Kredit Inventar Bankinnskot folio Bankinnskot skattetrekk Kapitalkonto Cecilia Markus Lån i Fokus Bank Oppsamla feriepengar Skuldig arbeidsgjevaravgift Skuldig forskotstrekk Oppsamla renter Salsinntekter Løn Feriepengar Arbeidsgjevaravgift Avskriving inventar 0 Kontorutgifter Renteinntekter Rentekostnader SUM

9 Periodiseringar ved periodeslutt er ikkje innarbeidd i den førebelse saldobalansen. Ein analyse av dei enkelte kontoane viser følgjande: Avskriving av inventar for 2009 er rekna ut til kroner. Bankinnskot folio har etter kontoutdrag frå banken per 31. desember ein saldo på kroner. Opptente, ikkje bokførte renter for 2009 er på 190 kroner. Ei overføring frå bankkonto folio til bankkonto skattetrekk på kroner er ikkje bokført. Verksemda har fleire tilsette. Feriepengane blir rekna ut etter ein sats på 12 %, og arbeidsgjevaravgifta blir rekna ut etter ein sats på 14,1 %. Du kan sjå bort frå arbeidsgjevaravgift på oppsamla feriepengar. Ordinær løn per månad er på kroner. Arbeidsgjevaravgift og oppsamla feriepengar for desember 2009 er ikkje rekneskapsført. Lånet i Fokus Bank har ein rentesats på 12 %. Rente blir betalt på etterskot. Det har ikkje vore betalt avdrag på lånet gjennom året. a) Kor mykje utgjer bedriftas kostnader for 2009 til løn, feriepengar og arbeidsgjevaravgift? (5 %) b) Avslutt rekneskapen per 31. desember Du teiknar sjølv opp tabellen. (18 %) c) Når er fristane for å betale arbeidsgjevaravgift/skattetrekk og meirverdiavgift for 4.termin? (5 %)