Forvaltningsplan for objekt nr. 168, kjøreveg 1907, Tokagjelet, i Vegvalg - Nasjonal verneplan for vegar, bruer og vegrelaterte kulturminne

Transkript

1 T Forvaltningsplan for objekt nr. 168, kjøreveg 1907, Tokagjelet, i Vegvalg - Nasjonal verneplan for vegar, bruer og vegrelaterte kulturminne Bilde l Vegen er hogget inn i fjellskråninga, dels i dag, dels i halv- og hel tunnelar. Layout Rettet koordinater Gj.gått (2 utgaver slått sammen til en) tovesv tovesv LMR K. Grinde LMR toreeb KOA/TA REV. 2. utkast Gjennomgått 1. utkast ENDRING-ERSTATNING DATO tau Lmr/teb K. Grinde Toreeb K. Grinde SIGN. KONTR. Postadresse Telefon: Telefaks: Kontoradresse Brynsengfaret 6A Fakturaadresse Vegdirektoratet firmapost@vegvesen.no OSLO Regnskap Postboks 8142 Dep Båtsfjordveien Oslo Org.nr: VADSØ Telefon: Telefaks:

2 Innhald 1 Godkjenning 3 2 Identitet 3 3 Generelt Føremål med ein forvaltningsplan Overordna mål med ivaretaking av objekt i Verneplanen Vernemyndigheit Prosedyrari 4 4 Objektet Lovgrunnlag Verneverdi Føremål med vernet 5 5 Skildring Skildring av vegminnet Skildring av området 6 6 Avgjerder Generelle Kvaerlov Kva er ikkje lov 7 7 Planar Det må søkjast dispensasjon frå vernemyndigheitene for alle andre tiltak Behov og planer for tiltak på sikt 7 8 Vedlegg Foto Kart

3 l Godkjenning Forvaltningsplan godkjent av Riksantikvaren Dato: 2 Identitet 2.01 NVP nr: Namn: Tokagjelet Nr. viser til objektnummer i "Vegvalg" - Nasjonal verneplan for vegar, bruer og vegrelau rte kulturminne (2002), ISBN ( vemeplan/veamiljo w.pdf) der obje ktet er nærmare omtalt og identifisert med fotografi og kart. I tillegg ligg alle relevante opplysningar, fotografiar og cartkoordinatar i register ved Vegdirektoratet Kilometrering Frå 2.04 Koordinatar fråx 2.05 Koordinatar tilx 2.06 Bru nr Bygning nr Kategori 2.12 Eigar 2.14 Region(er) Vegnr., hp. og kilometer Rv 7 Hp 16 Km EUREF 89, med UTM sone ,000( ) EUREF 89, med UTM sone ,500 ( ) Veg Vest til Y Y 2.07 G.nr. /b.nr GAB 2.11 Type objekt 2.13 Byggje år 2.15 Distrikt/ Rv 7 Hp 16 Km ,000 (7639) ,300(6610) Kjøreveg 1907 Voss og Hardanger 2.16 Fylke(r) Hordaland 2.17 Kommune(r) Kvam 2.18 Fylkes nr Kommune nr Stadnamn Tokagjelet 2.22 Registreringsdata, referansar 2.23 Vedtakstidspunkt 2.21 Lokalt namn V Tokagjelet 2.24 Distribusjon 2.25 Dokumentet oppbevarast Region, jfr og distrikt jfr Leggas på Miljø- og planveven Arkiverast i Sveis Postadresse Vegdirektoratet Postboks 8142 Dep 0033 Oslo Telefon: Telefaks: firma post@vegvesen. no Org.nr: Kontoradresse Brynsengfaret 6A OSLO Fakturaadresse Regnskap Båtsfjordveien VADSØ Telefon: Telefaks:

4 3 Generelt 3.1 Føremål med ein forvaltningsplan Forvaltningsplan er ei oppfølging av vernevedtak etter Lov om Kulturminne (KML) og er ei utdjuping og presisering av verneføremålet og eit praktisk hjelpemiddel til å oppretthalda og fremja verneføremålet. Den skal sikra ein einskapleg forvaltning ved å gi nærare, konkrete retningslinjer for forvaltning, drift og vedlikehald, gjeldande bevaring, gjenoppretting og vidareutvikling av objektet. Forvaltninga skal sikra at dei kulturhistoriske verdiane som knyter seg til objektet blir ivareteke både på kort og lang sikt. 3.2 Overordna mål med ivaretaking av objekt i Verneplanen Fredinga/vernet har som føremål å sikra og ta vare på eit utval vegar, bruer og vegrelaterte bygningar og anlegg med teknisk utstyr, installasjonar m.v. som er representative for den historiske utviklinga av vegnettet i Noreg frå omkring 1537 og fram til i dag. Kulturminna er av nasjonal interesse og er knytt til si verksemd over hele landet. Det grunnleggande prinsippet for vedlikehald av objektet er å bevare mest mogleg av den definerte tilstand. 3.3 Vernemyndigheit Kulturminnelova Riksantikvaren er sakshandsamar kva gjeld saker knytt til bygg og anlegg som er freda i medhald av 15, 19 eller 22a. 3.4 Prosedyrar i Eit kvart tiltak, ut over det som det er gjeve løyve til i jmf. dette dokument, som kjem inn under bygg og anlegg som enten er freda etter KML eller regulert til ivaretaking etter PBL skal meldast til Vegdirektoratet. Dette skal gjerast på eit tidlegast mulig stadium og før planarbeidet vert sett i gang, då vernet er og skal være ein grunnleggande premiss som legg føringar for aktuelle løysningsval. Vegdirektoratet fordeler oppgavene mellom seg og Norsk vegmuseum. Desse to seksjonane har fylgjande ansvarsfordeling: Vegdirektoratet har ansvaret for vegar, bruer og bygningar i drift. Norsk vegmuseum har ansvaret for nedlagte vegar, bruer og bygningar. Desse to seksjonane vil kunne bidra med fortolking og/eller råd i planprosessen. Dei ivaretek handsaminga mot vernemyndigheitene. Eitkvart godkjent tiltak skal dokumenterast etter det som vert bestemt spesifikt for tiltaket. Postadresse Vegdirektoratet Postboks 8142 Dep 0033 Oslo Telefon: Telefaks: firmapost@vegvesen.no Org.nr: Kontoradresse Brynsengfaret 6A OSLO Fakturaadresse Regnskap Båtsfjordveien VADSØ Telefon: Telefaks:

5 Tiltak som følgje av naudssituasjonar skal umiddelbart meldast til Vegdirektoratet, jfr Dette skal dokumenterast i vegvesenets ordinære arkivsystem. Vert objektet eller anlegget selt ut av staten si eiga, skal fredinga tinglysast, jf. KML 22 nr. 5. Vedtak i 15 tredje og fjerde ledd, 15 a første ledd, og 22 nr. 4 gjelder tilsvarande. Fredingsvedtaket skal oppbevarast hjå Riksantikvaren, fylkeskommunen, kommunen, Vegdirektoratet. 4 Objektet 4.1 Lovgrunnlag Heimla i lov av 9. juni 1978 nr. 50: Lov om kulturminne 22a, jf. 15, og forskrift av 9. februar 1979 nr om faglig ansvarsfordeling osv, etter kulturminneloven Verneverdi Objektet har nasjonal verdi som veghistorisk kulturminne. Teknikkhistorie Vegen er eit eksempel på krav til stadig betra framkomst i særs vanskelig terreng. Samfunnshistorie Tunnelane i Tokagjelet fortel også om ein viktig del av Noreg si historie knytt til andre verdskrigen, og om kva slags forholdsreglar som vart teke i krigstid, jf pkt Føremål med vernet Fredinga omfattar vegens linjeføring, tverrprofil, og vegutstyr. Inkludert i fredinga er vegens konstruksjon, hovuddelar, alle ytre og indre flater, sideterreng som murer, tunnelar, bruer, stikkrenner, rekkverk, og inklusiv alle detaljer og det preg desse elementa har. Føremålet med vernet er å ta vare på vegen som den ligg i dag med den opphavlege karakter, vegbyggingsteknikk og rike, kulturhistoriske verdiar. Anlegget sine dimensjonar og proporsjonar skal ivaretakast. 5 Skildring 5.1 Skildring av vegminnet Vegen var i utgangspunktet svært smal, 2,5 til 3 meter brei. For å kunna kjøre i begge retningar vart det difor bygd møteplassar. Desse vart bygd der det var fysisk mogleg. Vegen hadde opphaveleg grusdekke, men fekk seinare fast dekke. Vegen var frå opninga sikra med stabbesteinar. Desse vart seinare skifta ut med betongkant med smijemsrekkverk. Det er også

6 satt opp ein del stålrekkverk. Historikk: stod vegen gjennom Tokagjelet ferdig. Etter mange års hardt og tungt arbeid var tre kilometer køyreveg so å seia sprengt inn i dei bratte, ugjestmilde fjellveggane i den tronge dalen. Sjølv om vegen gjekk gjennom nokre småtunnelar og halvtunnelar, hang nærast størstedelen av vegen på utsida av fjellveggen. Vegen er eit godt eksempel på at landevegen etter kvart fekk større og større tyding, og at vegen skulle fram, sjølv gjennom det vanskelegaste og brattaste terreng. I ein av tunnelane er det hogd inn 15 krossar, om lag l,5 meter over bakken. Desse er frå andre verdskrigen, då tyskarane underminerte vegen for å kunna sprenga han vekk dersom "fienden" skulle prøva på å forsera Tokagjelet. Tunnelane i Tokagjelet fortel difor om ein viktig del av Noreg si historie som er knytt til andre verdskrigen. 5.2 Skildring av området Tokagjelet er eit svært "dramatisk" område. Vegen går gjennom gjelet. Den heng nærast utanpå fjellet som stuper seg fleire hundre meter rett ned i juvet og Steinsdalselva. Vegen opp Tokagjelet startår i det opne rolege kulturlandskapet i Steinsdalen, opp dei bratte fjellveggane i den tronge dalen for å enda opp på det lett kuperte platået, Kvamskogen. 6 Avgjerder 6.1 Generelle Forvaltning i skal skje gjennom etatens ordinære rutiner, med de avvik/særbestemmelser som det er redegjort for i dette dokumentet. Forvaltning, drift og vedlikehald skal skje på ein måte som er tilpassa objektet sin eigenart, med materialar og metodar, slik at objektet sitt arkitektoniske og definerte kulturhistoriske verneverdi vert halde ved lag, jfr. hensikt og føremål ovanfor. Det må ikkje verta sett i gang tiltak som kan motvirka føremålet med vernet. Ingen må riva, flytta, byggje på, endre, forandre materialar eller fargar eller foreta andre endringar som går lenger enn vanleg vedlikehald. Objektet skal vedlikehaldas og driftast slik at det ikkje forfell. Det er eigar som er ansvarleg for nødvendige sikringstiltak mot ulykker Det er eigar som har ansvar for vedlikehaldet. Tiltak som i eventuelle naudsituasjonar (dvs. ras, ulykke, flom etc.), må gjerast av tryggleiksomsyn, eller annan årsak som vil skada kulturminnet, kan utførast utan dispensasjon. I slike høve skal det, så langt det er mogleg, takast omsyn til objektet sin verneverdi. Tiltak skal snarast meldast til Vegdirektoratet som igjen varslar vernemyndigheitene. Tiltak ut over det som er skildra i dette dokument, krev løyve av vernemyndigheit. I særlige tilfeller kan vernemyndigheita gjere unntak dersom tiltaket ikkje medfører vesentlige inngrep i det freda kulturminnet.

7 6.2 Kva er lov Ved drift og vedlikehaldsarbeid skal same type materialar og løysningar nyttast (jf. 6.1) Alle tiltak skal skje på ein varsam måte underordna vernets intensjon, både i proporsjonar og dimensjonar. 6.3 Kva er ikkje lov Det er ikkje lov å riva eller fjerna delar av veggrunnen, murar, eller andre vegelement eller detalj ar som til dømes stikkrenner etc. som nemnt i omfanget av fredinga. Det er ikkje lov å endre anlegget sine dimensjonar og proporsjonering. Det er ikkje lov å montera tekniske anlegg eller konstruksjonar som inneber nye inngrep eller endring av utsjånad. Det må ikkje føretakast utskiftingar eller reparasjon av element (rekkverk, murer, stikkrenner osv.) på annen måte enn det som er skildra i dette dokumentet og utan etter avtale med byggherren. Det må ikkje føretakast utvidingar/utbetringar av noko slag utan etter spesiell avtale. Tiltak kan først gjennomførast etter godkjenning av Vegdirektoratet jfr, pkt Planar 7.1 Det må søkjast dispensasjon frå vernemyndigheitene for alle andre tiltak Vernemyndigheita kan i særlege tilfelle gjera unntak frå fredinga og vedtaket om freding for tiltak som ikkje medfører vesentlige inngrep i kulturminnet og som ikkje er i strid med føremålet med vernet. Tilbakeføringar der det er føretatt endringar i seinare tid, kan gjennomførast dersom det kan verta gjort på eit sikkert, dokumentert grunnlag og etter godkjenning frå antikvarisk myndigheit. Gjeldande prosedyre, sjå pkt Behov og planer for tiltak på sikt Det er for tida i gang arbeid med istandsetjing til tidligare tilstand på delar av vegen. Det vert sett opp ny stabbestein på betongsåle og ein del natursteinsmurar skal også rehabiliterast.

8 8 Vedlegg 8.1 Foto

9 8.2 Kart Figur l Tokagjelet. Kvam herad, Hordaland fylke. Figur 2 Detaljkart som syner dei 4 strekningane som er verna. Dei er markert som grå linjer på utsida av dagens tunnelar