Statens vegvesen. Bilde l Vegen over Dyrskar mot vest. Foto: Trine Conradi

Transkript

1 Statens vegvesen Forvaltningsplan for arm av E134 (Dyrskar- Midtlæger) - objekt nr. 57 og 60, del av Haukelifjell vegmiljø, i Nasjonal verneplan for veger, bruer og vegrelaterte kulturminner. Bilde l Vegen over Dyrskar mot vest. Foto: Trine Conradi Bilde 2 Vestre tunnelmunning, der det er murhvelv av naturstein. Då vegen vart bygd, låg vegen på utsida av tunnelen. Tunnel er fra år Foto: Nils Nonås Postadresse Statens vegvesen Vegdirektoratet Postboks 8142 Dep 0033 Oslo Telefon: Telefaks: firmapost@vegvesen.no Org.nr: Kontoradresse Brynsengfaret 6A OSLO Fakturaadresse Statens vegvesen Regnskap Båtsfjord veien VADSØ Telefon: Telefaks:

2 3 2 1 Layout ok Rettet koordinater Gj.gang 3. utkast 2. utkast 1. utkast tovesv tovesv LMR K. Grinde K. Grinde K. Grinde REV. ENDRING - ERSTATNING DATO SIGN. KONTR.

3 Innhald 1 Godkjenning 4 2 Identitet 4 3 Generelt Føremål med ein forvaltningsplan Overordna mål med ivaretaking av objekt i Verneplanen Vernemyndigheit Prosedyrar i Statens vegvesen 5 4 Objektet Lovgrunnlag Verneverdi Føremål med vernet 6 5 Skildring Skildring av vegminnet Skildring av området 7 6 Avgjerder Generelle Kva er tillate Kva er ikkje tillate 8 7 Planar 8 7. l Det må søkjast dispensasjon frå vernemyndigheitene for alle andre tiltak Behov og planer for tiltak på sikt 8 8 Vedlegg Foto Kart Postadresse Telefon: Kontoradresse Fakturaadresse Statens vegvesen Telefaks: Brynsengfaret 6A Statens vegvesen Vegdirektoratet firmapost@vegvesen.no OSLO Regnskap Postboks 8142 Dep Båtsfjordveien Oslo Org.nr: VADSØ Telefon: Telefaks:

4 l Godkjenning Forvaltningsplan godkjent av Riksantikvaren Dato: 2 Identitet 2.01 NVP nr: 57 og Namn Haukelifjell vegmiljø Nr. viser til objektnummer i "Vegvalg" - Nasjonal verneplan for vegar, bruer og vegrelattale kulturminne (2002), ISBN ( verneplan/vegmiljo w.pdf) der obiektet er nærmare omtalt og identifisert med fotografi og kart. I tillegg ligg alle relevante opplysningar, fotografiar og kartkoordinatar register ved Vegdirektoratet Kilometrering Frå 2.04 Koordinatar fråx 2.05 Koordinatar tilx 2.06 Bru nr Bygning nr Kategori 2.12 Eigar Vegnr., hp. og kilometer E 134 Hp 50 Km 2,000 EUREF 89, med UTM sone ,500 ( ) EUREF 89, med UTM sone ,500 ( ) Vegmiljø Statens vegvesen til Y Y 2.07 G.nr. /b.nr GAB 2.11 Type objekt 2.13 Byggje år E 1 34 Hp 50 Km 6, ,531 (55555) ,969(51696) Køyreveg 1874 (objekt 57) 1900 (objekt 60) 2.14 Region(er) Vest 2.15 Distrikt/ Voss og Hardanger 2.16 Fylke(r) Hordaland 2.17 Kommune(r) Odda 2.18 Fylkes nr Kommune nr Stadnamn Dyrskar- Midtlæger 2.22 Registreringsdata, referansar 2.23 V tiltakstidspunkt 2.21 Lokalt namn M ,07,08 Dyrskar - Midtlæger 2.24 Distribusjon 2.25 Dokumentet oppbevarast Region, jfr og distrikt jfr Leggas på Miljø- og planveven Arkiverast i Sveis 3 Generelt 3.1 Føremål med ein forvaltningsplan Forvaltningsplan er ei oppfølging av vernevedtak etter Lov om Kulturminne (KML) og er ei utdjuping og presisering av verneføremålet og eit praktisk hjelpemiddel til å oppretthalda og fremja verneføremålet. Den skal sikra ein einskapleg forvaltning ved å gi nærare, konkrete retningslinjer for forvaltning, drift og vedlikehald, gjeldande bevaring, gjenoppretting og vidareutvikling av objektet. Postadresse Statens vegvesen Vegdirektoratet Postboks 8142 Dep 0033 Oslo Telefon: Telefaks: firmapost@vegvesen.no Org.nr: Kontoradresse Brynsengfaret 6A OSLO Fakturaadresse Statens vegvesen Regnskap Båtsfjordveien VADSØ Telefon: Telefaks:

5 Forvaltninga skal sikra at dei kulturhistoriske verdiane som knyter seg til objektet blir ivareteke både på kort og lang sikt. 3.2 Overordna mål med ivaretaking av objekt i Verneplanen Fredinga/vernet har som føremål å sikra og ta vare på eit utval vegar, bruer og vegrelaterte bygningar og anlegg med teknisk utstyr, installasjonar m.v. som er representative for den historiske utviklinga av vegnettet i Noreg frå omkring 1537 og fram til i dag. Kulturminna er av nasjonal interesse og er knytt til Statens vegvesen si verksemd over hele landet. Det grunnleggande prinsippet for vedlikehald av objektet er å bevare mest mogleg av den definerte tilstand. 3.3 Vernemyndigheit Kulturminneloven Riksantikvaren er sakshandsamar kva gjeld saker knytt til bygg og anlegg som er freda i medhald av 15,19 eller 22a. 3.4 Prosedyrar i Statens vegvesen Eit kvart tiltak, ut over det som det er gjeve løyve til i jmf. dette dokument, som kjem inn under bygg og anlegg som enten er freda etter KML eller regulert til ivaretaking etter PBL skal meldast til Vegdirektoratet. Dette skal gjerast på eit tidlegast mogleg stadium og før planarbeidet vert sett i gang, då vernet er og skal være ein grunnleggande premiss som legg føringar for aktuelle løysningsval. Vegdirektoratet fordeler oppgavene mellom seg og Norsk vegmuseum. Desse to seksjonane har fylgjande ansvarsfordeling: - Vegdirektoratet har ansvaret for vegar, bruer og maskinar i drift. - Norsk vegmuseum har ansvaret for nedlagte vegar, bruer og bygningar. Desse to seksjonane vil kunne bidra med fortolking og/eller råd i planprosessen. Dei ivaretek handsaminga mot vernemyndigheitene. Eitkvart godkjent tiltak skal dokumenteras etter det som vert bestemt spesifikt for tiltaket. Tiltak som følgje av naudssituasjonar skal umiddelbart meldast til Vegdirektoratet, jfr Dette skal dokumenterast i vegvesenets ordinære arkivsystem. Vert objektet eller anlegget selt ut av staten si eiga, skal fredinga tinglysast, jf. KML 22 nr. 5. Vedtak i 15 tredje og fjerde ledd, 15 a første ledd, og 22 nr. 4 gjelder tilsvarande. Fredingsvedtaket skal oppbevarast hjå Riksantikvaren, fylkeskommunen, kommunen, Vegdirektoratet.

6 4 Objektet 4.1 Lovgrunnlag Heimla i lov av 9. juni 1978 nr. 50: Lov om kulturminne 22a, jf. 15, og forskrift av 9. februar 1979 nr om faglig ansvarsfordeling osv, etter kulturminneloven Verneverdi Vegen mellom Dyrskar og Midtlæger (som no er ein arm av E134) vernast som ein del av eit større vegmiljø. I Dyrskar har vegen hatt fleire trasear pga. forholda. Vegen har i stor grad behald sitt opphavlege preg. Vegbyggjeteknikken gjenspeglar dei ymse tidsepokar den er bygd i. Vegen vernast også ut frå samfunnshistorie der den er eit godt eksempel på samferdsla over fjellet frå berre sommartrafikk til heilårsveg. 4.3 Føremål med vernet Føremålet med vernet er å ta vare på vegen som den ligg i dag med den opphavlege karakter, vegbyggingsteknikk og rike, kulturhistoriske verdiar. Anlegget sine dimensjonar og proporsjonar skal ivaretakast. Same teknikkar og dimensjonar må nyttas ved utskifting/rep. 5 Skildring 5.1 Skildring av vegminnet Vegen (objekt 57) har fast dekke og i samband med utbetring av Haukelitunnelen i 2007er vegen vorte brukt som omkjøringsveg. Det har også vorte sett opp ein del stålrekkverk. Ein del gamle natursteinsmurar er vorte vølt og det er føreteke grøfterensk. Den rundt tre meter breie vegen har stadvis store stigningar. Tunnelen som vart bygd i 1900 (objekt 60) har sidan 1919 fått lege i fred, utan utviding eller andre endringar. Denne tunnelen er difor vorte eit av mange klenodium langs kjørevegen. Vegen er ein del av heile vegmiljøet i området. I tillegg til vegen og tunnelen ligg det mellom anna fleire anleggsbrakker frå same tidsepoke som også er teke vare på. Haukelisæter brøytestasjon med maskiner og andre vegrelaterte kulturminner inngår også i vegmiljøet og no verande E134 knyter dei ulike vegminna såman. Historikk: Før bygginga av kjørevegen over Haukeli hadde vegmyndighetene lenge hatt ynskje om ei betre vegløysing mellom Christiania og Bergen. So i 1886, etter 20 års drift vart endeleg kjørevegen opna. Tidleg synte vegstrekkja gjennom Dyrskar seg å vera lite farbar på grunn av is, snø og ras. Difor vart det vedteke å byggja ein tunnel gjennom det verste partiet. I 1900 vart denne tunnelen (objekt 60) opna, men det synte seg snøgt at heller ikkje dette var nok vart

7 vegen lagt på den andre sida av dalen. Sidan den 6,5 km lange Haukelitunnelen vart opna på 1960-talet har vegen gjennom Dyrskar til Midtlæger mest vore brukt som turistveg/sykkelveg. 5.2 Skildring av området Vegen ligg i eit svært vérhardt og krevjande høgfjellslandskap, med bratte fjellsider og urer, og med stor rasfare. Vegen ligg i eit opent og vérutsett område. Dyrskar er det mest aude og "tøffe" parti på vegen. Det er her ein møter "uvéret" frå vest. Området er svært sårbart for menneskelege inngrep. Vegen ligg på det høgste over 1150 m.o.h. så snøen ligg lenge her, og nattekaldt er det stort sett heile året. 6 Avgjerder 6.1 Generelle - Forvaltning, drift og vedlikehald skal utførast gjennom etaten sine ordinære styringsdokument og gjennom ordinære rutinar (jfr, Hl 11), med dei awik/sær -avgjersler som det er gjort greie for i dette dokumentet. - Forvaltning, drift og vedlikehald skal skje på ein måte som er tilpassa objektet sin eigenart, med materialar og metodar, slik at objektet sitt arkitektoniske og definerte kulturhistoriske verneverdi vert halde ved lag, jfr. hensikt og føremål ovanfor. - Det må ikkje verta sett i gang tiltak som kan motvirka føremålet med vernet. - Ingen må riva, flytta, byggje på, endre, forandre materialar eller fargar eller foreta andre endringar som går lenger enn vanleg vedlikehald. - Det er ynskjeleg å oppretthalda same bruk som på vedtakstidspunktet. - Objektet skal vedlikehaldas og driftast slik at det ikkje forfell. - Det er eigar som har ansvar for vedlikehaldet. Tiltak som i eventuelle naudsituasjonar (dvs. ras, ulykke, flom etc.), må gjerast av tryggleiksomsyn, eller annan årsak som vil skada kulturminnet, kan utførast utan dispensasjon. I slike tilhøve skal det, så langt det er mogleg, takast omsyn til objektet sin verneverdi. Tiltak skal snarast meldast til Vegdirektoratet som igjen varslar vernemyndigheitene. Tiltak ut over det som er skildra i dette dokument, krev løyve av vernemyndigheit. I særlige tilfeller kan vernemyndigheita gjere unntak dersom tiltaket ikkje medfører vesentlege inngrep i det freda kulturminnet. 6.2 Kva er tillate Ved vedlikeholdsarbeid og reparasjonar skal same type materialar og løysningar nyttast som då objektet vart bygd (jfr. 6.1) Det er lov å driva vanlig vedlikehald (jfr. Hl 11) så som dekkelegging, grøfterensk,

8 8 vegetasjonsrydding, etc. Det er lov å utføra reparasjonar av rekkverk og stikkrenner, dersom ein byggjer på same håndverksmessige utføring, materialbruk og utsjånad som før. Det er sett opp ein del stålrekkverk på strekninga. Ved behov for meir rekkverk kan stålrekkverk nyttast. 6.3 Kva er ikkje tillate J.fr. 6.1 Det er ikkje lov å endre delar av veggrunnen, murar, eller andre vegelement eller detaljar som til dømes stikkrenner etc. som nemnt i omfanget av fredinga (jfr.6.1). Det er ikkje lov å endre anlegget sine dimensjonar og proporsjonering. Det er ikkje lov å montera tekniske anlegg eller konstruksjonar som inneber nye inngrep eller endring av utsjånad. Det må ikkje føretakast utvidingar/utbetringar av noko slag utan etter spesiell avtale. 7 Planar 7.1 Det må søkjast dispensasjon frå vernemyndigheitene for alle andre tiltak Vernemyndigheita kan i særlege tilfelle gjera unntak frå vernet og vedtak om verning for tiltak som ikkje medfører vesentlege inngrep i kulturminnet og som ikkje er i strid med siktemålet med vernet. Tilbakeføringar der det er gjort endringar i seinare tid, kan verta gjennomført dersom det kan gjerast på eit sikkert, dokumentert grunnlag og etter godkjenning frå antikvarisk myndigheit. Gjeldande prosedyre, sjå pkt Behov og planer for tiltak på sikt 8 Vedlegg

9 8.1 Foto Bilde 3 Vegen over Dyrskar med fine vegmurar, i bakgrunnen den freda Dyrskarbrakka frå Den lille kvite bygningen til høgre for vegen, er Telenor si uværsbu, som også er freda. Foto: Nils Nonås

10 10 Bilde 4 Vegen aust for brakka. Foto: Nils Nonås Bilde 5 Vegen sett mot den lille tunnelen. Rasfaren er tydelig å sjå. Foto: Nils Nonås

11 11 Bilde 6 Høgdestein i Dyrskar med innhogd "3300 fod" og "1100 m O.H", som er det høgaste punktet på Haukelivegen. Foto: Nils Nonås Figur l Kart med avgrensing