Høyringsfråsegner fylkesdelplan for små vasskraftverk

Transkript

1 Høyringsfråsegner fylkesdelplan for små vasskraftverk Utkast til fylkesdelplan for små vasskraftverk vart sendt på høying i første veke av mai 2009, med frist for innspel sett til 1.juli Planutkastet vart sendt på høyring til kommunar, fylkeskommunar, regionråd, statlege etatar, energiselskap og ein rekkje ulike interesseorganisasjonar, til saman over 130 ulike høyringsinstansar. Innan 1.august har fylkeskommunen motteke 42 ulike fråsegner til planen. 13 kommunar, eit regionråd, 4 statlege etatar, 10 energiselskap, 11 interesseorganisasjonar og 3 andre aktørar har skreve uttale. Oversyn innspel frå dei ulike høyringsinstansane Fleire av fråsegnene er svært omfattande og berre hovudpunkt vert referert her. Fråsegnene er lagt ut på nettstaden Innspel frå kommunesektoren: Bergen kommune brev dagsett 29.juni 2009 Byrådet behandlet saken i møtet sak og fattet følgende vedtak: 1. Bergen kommune er positiv til fylkesdelplanen for små vannkraftverk. 2. Byrådets merknader til "Høring av utkast til fylkesdelplan for små vasskraftverk", slik disse fremgår av saksutredningen, utgjør Bergen kommunes uttalelse. 3. Kopi av saken oversendes Bystyrets kontor I saksutgreiinga har byrådet lagt inn følgjande merknader: Bergen kommune vil presisere følgende: Små vannkraftverk vil kunne bidra til økt næringsutvikling i distriktene Utbygging av små vannkraftverk kan være en viktig tilleggsnæring for landbruket, og bidra til fortsatt landbruksdrift. Økt satsing på små vannkraftverk kan gi økt innovasjon på området Små vannkraftverk produserer fornybar energi som er en ønsket utvikling Ved utbygging av små vannkraftverk skal inngrep i verdifulle natur- og friluftsområder unngås I de områdene hvor det er aktuelt å bygge ut, må det være god infrastruktur til å håndtere utbyggingen. Etne kommune brev dagsett 2.juli KOMMUNESTYRE K-054/09 VEDTAK: (samrøystes) Etne kommune støtter framlegget til fylkesdelplan for småkraftplan for Hordaland , inkl. presiseringa om at planen må vere eit verktøy for politisk skjøn. Ingen av einskildkriteria aleine må kunne føre til avslag på kraftsøknader. Sluttvurdering av einskildsøknader må såleis gjerast etter ei heilskapeleg vurdering av positive og negative verknader, inkl. vurdering av avbøtande tiltak som kan redusere ulempene. Dei positive verknadene med småkraft er viktige for kommunane og lokalsamfunna. I tillegg gir vasskraft rein kraft, som er positivt for klimautfordringane. Vassdragsstyresmaktene må snarast mogleg syte for at det blir laga eit oversyn over positive verknader forbundet med småkraft. Dette for å vege oppimot registreringane om miljøinteressene i fylkesdelplanen. Dersom kriteriet om inngrepsfri natur vert teke inn igjen i regelverket etter høyringa, må dette basere seg på Direktoratet for Naturforvaltning si offisielle soneinndeling, dvs områder som tangerer sjøareal i korte strekk må ikkje gis ekstra verdi i Hordaland. For grunngjeving av innspela våre syner vi også til saksframstillinga. Lindås kommune brev dagsett 19.juni 2009 Vedtak i Kommunestyret : Lindås kommune ynskjer ikkje å peika ut spesielle elvar for kraftutbygging før det ligg føre ein godkjent kommunal plan for tilsvarande. 1

2 Masfjorden kommune brev dagsett 24.juni 2009 Masfjorden kommune ser at det i utkastet er tatt omsyn til dei innspela som kommunen har kome med i melding om vedtak, datert , noko me set stor pris på. I tekstdelen er det nokre stadnamn som er feil som bør rettast opp. Det er ikkje noko stad i Masfjorden som heiter Hogsvær. Namnet skal vere Haugsvær. Når de har brukt namnet Fjonfjella har de skreve både Fjonsfjella og Fjonfjella. Det rette namnet er Fjonfjella. I utkastet skriv de at Fjonfjella er eit større urørt område med ein kjerne av villmark. Dette er riktig, men det er også eit område som har eit etablert stølsmiljø og det er eit viktig beiteområde for sau. Området er difor ikkje heilt urørt og det er viktig at området framleis vert nytta til landbruk i form av beiting og at stølmiljøet vert oppretthalden. Samnanger kommune brev dagsett 29.juni 2009 NAT-028/09 VEDTAK: Samnanger kommune er oppteken av kraft og å framstå som balansert i høve til vidare utbygging av småkraft parallelt med at me vil ta vare på naturen vår. Samnanger kommune tar fylkesdelplanen for små vasskraftverk i Hordaland til etterretning. Voss kommune brev dagsett 23.juni 2009 Kommunestyret behandla i møte sak 58/09. Det vart gjort følgjande vedtak: Voss kommune ser positivt på at det er utarbeida ei samla oversikt over vasskraftressursane i fylket med eit oversyn over andre samfunnsverdiar som bør vurderast i samband med ei ev. utbygging. Hardangerrådet brev dagsett 29.juni 2009 Hardangerrådet iks viser til tilsend høyringsuttale, som vart handsama på Rådsmøtet , der det vart gjort slik vedtak: "Hardangerrådet er regionråd for dei 7 Hardangerkommunane/-herada: Eidfjord, Granvin, Jondal, Kvam, Odda, Ullensvang og Ulvik. Hardangerrådet har handsama høyringsframlegg om Fylkesdelplan for Små vasskraftverk i Hordaland på møtet på Lofthus Kommunar/herad og Hardanger har også ut frå eigne ståstader gjeve uttale til planen. Hardangerrådet er fullt klar over at Hardangerregionen er ein viktig region for Noreg og Hordaland i samband med verdiskaping, naturverdiar, kulturverdiar. Men Hardangerådet kan ikkje godta at det vert laga planar og vert gjeve retningsliner som i aukande grad avgrensar den lokale råderetten over eigne utviklingsressursar. Fylkesdelplan for Små vasskraftverk i Hordaland har i utgangspunktet intensjonar om utbygging av små vasskraftverk i Hardanger, men hovuddelen av planen omhandlar dei avgrensingane slik utbygging må styrast etter. Hardangerrådet oppfattar denne planen som eit dokument som skal verna Hardangerregionen mot vasskraftutbygging. 1. Hardangerrådet ber Hordaland Fylkeskommune å grundig gjennomgå planen på nytt for å endra planen frå vernefokus til utviklingsfokus. Inndelinga og innhaldet i planen må balanserast slik at fordelane og potensiale med små vasskraftverk får høgare vektlegging og at avbøtande tiltak vert vurdert i planen for kvar av avgrensingane. 2. Planen må ta med område kring verna vassdrag. Verna vassdrag bør synleggjerast på kartet. Utbygging i verna vassdrag bør justerast etter vassføring og fallhøgd som alternativ til MW avgrensing og i tråd med endra nasjonale retningslinjer. 3. Hardangerrådet ber konkret om at RI i Fylkespolitiske retningsliner vert endra slik: "Hordaland er positiv til bygging av små kraftverk der omsynet til verdiskaping for samfunnet, miljøet og arealinteresser er ivaretekne. " 4. Hardangerrådet ber konkret om at ordet skal endra til bør i kvar av tekstane i R2 R11 i Fylkespolitiske retningsliner, som tildømes R3-2: "... I fjordlandskap av stor verdi bør ein vera restriktiv med inngrep som fjernar eksponerte fossar og vassdrag " Dette gjev betre grunnlag for politisk skjønn og vurdering i høve kost/nytte av ei utbygging. 5. Hardangerådet ber om at Planen får eit utvida kapittel om 1.5 om kraftnett, slik at det går fram kva forhold og prisregime som vert vurderte når krafta frå små kraftverk skal innpå regional- og sentralnettet." 2

3 Eidfjord kommune - brev dagsett 1.juli 2009 Formannskapet i Eidfjord kommune har i sak 082/09 vedteke dei same 5 punkta som er nemnt i Hardangerrådet si fråsegn. For å avgrense omfanget av oppsummeringsdokumentet har ein ikkje tatt denne teke denne teksten inn. Granvin herad brev dagsett 17.juni 2009 Ordføraren i Granvin har i brev nemnt dei same 5 punkta som inngår i Hardangerrådet si fråsegn. For å avgrense omfanget av oppsummeringsdokumentet har ein ikkje tatt denne teke denne teksten inn. Granvin sin fråsegn har følgjande tilleggspunkt: 6. Planen burde også setja dei miljøutfordringane som det er i klimagassutslepp, opp mot dei store CO2- gevinstane det er i den reine energi som ligg i våre vassdrag. Vassdrag kan byggast ut og takast vare på for etterslekta, samstundes som våre største miljøutfordringar får bidrag til ei løysing. Jondal kommune brev dagsett 29.juni 2009 Jondal kommunestyre handsama denne høyringa i møtet den , sak 045/09 og gjorde dette vedtaket : Jondal kommunestyre ber Hordaland Fylkeskommune gjennomføra ein analyse av konsekvensane av dei fylkespolitiske retningslinjene i planen. Dette for å sikra at verknaden av planen er i samsvar med rikspolitisk og fylkespolitisk målsetjing for arbeidet om å auka produksjon av rein energi og lokal næringsutvikling og verdiskaping. Kommunestyret vil vidare peika på at planen, når det gjeld Samlafjorden, er inkonsekvent og feil i høve til NIJOS si klassifisering. Kvam herad brev dagsett 23.juni 2009 HST-060/09 Vedtak: 1. Kvam heradsstyre meiner at fylkesdelsplanen for små vasskraftverk vil vera eit godt grunnlag for å vurdera den økonomiske gevinsten ved utbygging i kvart einskild tilfelle mot heilskapen knytt til å ta vare på urørde naturverdiar for framtida. 2. Kvam heradsstyre ber om at det vert gjort ei ny vurdering av tidlegare freda vassdrag. Med dagens teknologiske løysingar er det mogeleg å kombinera vern og utbygging på ein fullgod måte. Heradsstyret viser særleg til Fosselvi i Steinsdalen 3. Kvam heradsstyre ber om at NIJOS si klassifisering av Hardangerfjorden vert nytta i planen slik at deler av Hardangerfjorden (Samlafjorden) får middels verdi i tabell og kart frå s. 16 og s. 55 i plandokumentet. Odda kommune brev dagsett 10.juni 2009 OK-053/09 Vedtak: 1. Odda kommunestyre vurderer fylkesdelplan for småkraft til å være et godt verktøy i behandling av søknader om småkraftutbygging 2. Odda kommunestyre ber fylkeskommunen spesielt å merke seg oppsummeringen i Odda kommunes høring til planen Utdrag frå oppsummeringa: Fylkesdelplanen for små vannkraftverk og kommunedelplan for energi og vassdrag i Odda kommune forutsetter begge at det utarbeides konsekvensvurderinger/biologiske utredninger for hver enkelt småkraftsak for å få et fullstendig behandlingsgrunnlag. ( ) Søknadene må på lik linje som vurdering av biologisk mangfold ha en helhetlig vurdering av hva hver enkelt utbygging kan bety av lokal verdiskaping på kort og lang sikt. I denne vurderinga må en spesielt vurdere verdiskaping som direkte konsekvens av selve utbygginga opp imot konsekvenser for annen næringsutvikling som reiseliv. I geografiske områder med mange aktuelle utbyggingsaker som for eksempel Røldal/Valldalen må det stilles krav om en samlet vurdering av utbyggingene innenfor området og stilles krav om utvida undersøkelser for konsekvensvurdering i forhold til biologisk mangfold. Ullensvang herad brev dagsett 2.juli 2009 HST-043/09 VEDTAK: 1. Ullensvang heradstyre er positive til utbygging av småkraftverk i heradet. 2. Heradstyret meinar det er gjort eit omfattande arbeid med fylkesdelplan for småkraft. Positive sider ved småkraftutbygging kan framhevast meir, t.d. miljøgevinsten. 3

4 3. Heradstyret ser at fylkesdelplanen kan verta eit godt reiskap i planlegging og sakshandsaming av utbyggingsprosjekt. 4. Heradstyret har fylgjande tilrådingar til endringar: a. Avgrensinga av delområde må ta med område kring verna vassdrag på lik linje med anna avgrensing av influensområdet. Verna vassdrag bør synleggjerast på kartet. b. Utbygging i verna vassdrag bør justerast etter vassføring og fallhøgd. c. Positive sider ved småkraftutbygging bør framhevast. Ulvik herad brev dagsett 18.juni 2009 Ulvik herad gjorde på heradsstyremøte den , sak 042/09 fylgjande vedtak: Heradstyret i Ulvik meinar det er gjort eit godt arbeid med fylkesdelplan for småkraft. Heradsstyret vil koma med følgjande tilråding til endring: Avgrensinga av delområda må ta med områda kring verna vassdrag på lik line med anna avgrensing av influensområde. Verna vassdrag bør synleggjerast i kartet. Innspel frå statlege etatar Fylkesmannen i Hordaland - brev dagsett 16.juli 2009 Dette er den første regionale planen av sitt slag i landet, og slik sett eit pionerarbeid når det gjeld utvikling av metode og bruk av datagrunnlag for sentrale tema. Det er gjort eit grundig arbeid i høve til å samle, systematisere og presentere fakta og data om ulike tema, og for avgrensa geografiske område. Høyringsutkastet er på fleire punkt ikkje i samsvar med nasjonale retningsliner for slike planer. Planen må sikre at sakshandsaminga kan gjennomførast i samsvar med nasjonale mål for areal- og naturforvaltning, og dei fylkespolitiske retningslinene må gjenspegle nasjonal politikk. Føringar for INON-område må spesifiserast i retningslina og omsynet til biomangfald, friluftsliv og fjordlandskap av stor verdi må skjerpast. Vidare planarbeid må også stadfeste krav til vurdering av, og betre dokumentasjon av sumverknadar. Det same gjeld for deltema med usikkert eller manglande kunnskapsgrunnlag. Om sumverknader seier Fylkesmannen: Etter vårt syn er kap. 5 eit godt grunnlag for å peike ut område med trong for særlige restriksjonar pga høgt konfliktnivå. Døme på slike område er landskap med høgt potensiale for kraftutbygging, fleire eksisterande inngrep samt store landskap-, natur- og kulturverdiar. Vidare om krav til søknader om ytterlegare dokumentasjon: For tilhøvet mellom sumverknadar og ytterlegare dokumentasjon seier OED sine retningsliner fylgjande: I enkelte tilfeller der en må anta at små kraftverk kan medføre vesentlige sumvirkninger eller utilsiktede virkninger, kan det stilles særskilte krav til dokumentasjon overfor søker for å belyse dette. Krav om ytterlegare dokumentasjon er ikkje vidareført i planframlegget, verken for sum - verknadar eller einskilde tema. Etter vårt syn må planen omfatte slikt krav for tema og område med ujamt eller manglande kunnskapsgrunnlag, for utbyggingsprosjekt som råkar natur- og artstypar av stor verdi samt for område med potensial for natur- og artstypar av stor verdi. Om Inngrepsfrie naturområde i Noreg (INON): INON er eit anna viktig og sårbart tema som vedkjem småkraftutbygging. For dette temaet er det gjort mykje godt arbeid i framlagt plan, som ikkje er gjenspegla i retningslina. INON -areal og villmarksprega område i sær, er i rask tilbakegang. Temaet er difor omfatta av nasjonale miljøpolitiske føringar, og kan etter vårt syn ikkje utelatast frå regionale planar. Vi ber difor om at temaet vert tatt inn i retningslina. Om biologisk mangfald vert det peika på at retningslinene er lite restriktive i høve overordna miljømål. Det vert vist til tidlegare innspel frå Fylkesmannen som dei meinar vil vere tilfredsstillande i høve overordna føringar for biomangfald. I ettertid har dei kome til at underpunkt 1 under biologisk mangfald dekkar opp for underpunkt 2 og 3, som difor eventuelt kan fjernast. Fylkesmannen meiner vidare at retningslina om friluftsliv bør skjerpast. Fjordlandskap av stor verdi bør handsamast like strengt som urørt fjordlandskap (svært restriktivt). Også for sårbart høgfjell av stor verdi ynskjer fylkesmannen skjerping av retninglina til svært restriktiv. 4

5 Direktoratet for naturforvalting brev dagsett 24.juni 2009 DN mener at "Fylkesdelplan for små vasskraftverk i Hordaland " er en godt utarbeidet plan. Vi savner imidlertid mer fokus på sumvirkningene/samlet belastning (Naturmangfoldloven) både innenfor de ulike delområdene og i retningslinjene for saksbehandlinga i fylket. Videre er vi meget kritisk til utelatelsen av INON i retningslinjene for saksbehandlinga og vil på det sterkeste anmode om at dette tas inn igjen. Vi mener også at naturtypene fossesprøytsoner og bekkekløfter bør inn under punktet om biologisk mangfold (R5). I de samme retningslinjene bør det også inn et punkt som ivaretar framtidige prioriterte arter og utvalgte naturtyper som er sentrale elementer i den nye Naturmangfoldloven som trer i kraft Norske ansvarsarter og konvensjonsarter bør også komme med under punktet om biologisk mangfold. Fylkesdelplanen som nå foreligger fra Hordaland er den første ferdigstilte delplanen for små vannkraftverk og det er følgelig naturlig å anta at den vil bli brukt som et bakgrunnsdokument i utarbeidelsen av planer også i andre fylker. Med utgangspunkt i dette finner DN det spesielt viktig at ovennevnte forhold blir tatt hensyn til. NVE Region Vest brev dagsett 9.juli 2009 Innleiingsvis vil vi peike på at fylkesdelplanen gjev ei god oversikt over område med viktige allmenne interesser, og i tillegg viser planen ei regional verdivurdering av dei ulike område. NVE merkjer seg at retningslinene er forholdsvis detaljert utforma, og at dei delvis grip inn i forhold som høyrer inn under konsesjonshandsaming etter vassdragslovgjevinga. Status for planen er omtalt i kap 1.2 under overskrifta "Korleis skal planen nyttast". NVE rår til at det vert laga ei eiga overskrift med tittel "Status for planen" der det kjem klart fram at planen har status som retningsgjevande. R6 pkt.1: NVE tolkar retningslina til å vere strengare utforma enn det som er skrive i st. prp. om nasjonale laksevassdrag. Formuleringar i st.prp. og andre styrande dokument vil vere førande for NVE si sakshandsaming. R11: NVE kan ikkje sjå at det er trong for R 11 og viser til hovudintensjonen med planen om at den skal medverke til å betre grunnlaget for vurdering av mogleg utbyggingsprosjekt. R11 går detaljert inn på innhaldet i ein konsesjonssøknad og etter vårt syn vert dette teke i vare gjennom NVE sitt rettleiingsmateriale for søknader. For moglege søkjarar er det viktig å halde seg til rettleiingsmateriell frå ansvarleg styresmakt. Regionale/lokale styresmakter har høve til å kome med innspel til NVE sitt rettleiingsmateriell dersom dei meinar dette er utilstrekkeleg/mangelfullt. NVE vil og peike på at krava til innhald i byggesøknader vert teke i vare gjennom krav som er stilte i plan- og bygningslova. ( ) Med bakgrunn i dette vil NVE tilrå at R11 vert avgrensa til følgjande formulering: "Søknader om konsesjon for småkraftverk skal følgje NVE sine malar og rettleiingsmateriell for småkraftverksøknader, som ligg på internettsida nve.no Fiskeridirektoratet Region Vest brev dagsett 17.juni 2009 I kapitel 5 Inndeling i underområde står det for nokre område kor det finnast settefisk anlegg. Ut i frå det vi kan sjå er ikkje alle settefiskanlegg i alle område tatt med. På under Registre og Akvakulturtillatelser er ei Excel fil der ein lett kan sortere ut settefiskanlegg i ei kommune i Hordaland. Vi vil be om at dette vert retta opp. Under kap 6.2. Fylkespolitiske retningsliner står det: ' I all ny vasskraftutbygging bør ein ta omsyn til andre interesser i området. Ta omsyn vert soleis lågaste nivå i den verbale skalaen - og vert normalkravet for dei tema der det ikkje er gitt fylkespolitiske retningsliner."' Fiskeridirektoratet Region Vest tolkar dette til at det skal takast omsyn til settefiskanlegg ved behandling av søknader for bygging av små vasskraftverk, og vi sluttar ut ifrå dette at våre interesser er ivaretatt i fylkesdelplan for små vasskraftverk i Hordaland Innspel frå energiselskap BKK Produksjon AS brev dagsett 04.mai 2009 BKK skriv i si fråsegn at fylkesdelplan for små vasskraftverk i si noverande form er eit dokument som i hovudsak fokuserar på dei negative forholda ved utbygging av småkraft. I følgje BKK er omtalen i planen av eit standard småkraftverk med oppbygging, inngrep og verknader ikkje er god nok. Det vert peika på at eit normalt småkraftverk ikkje har magasin, og at anlegg i ei sideelv ikkje har verknad på hovudelva som tek i mot avløpet. Verknader på vasstrengen er det sentrale i høve biologisk mangfald, og er ulik frå prosjekt til prosjekt, og kategorisering på dette feltet er ikkje mogeleg. Tiltak som minstevassføring, terskelbygging og ymse fisketiltak reduserar dei negative verknadene, og er ei viktig side ved småkraftutbygging som burde vore omtalt for ikkje å 5

6 gje ei feilaktig negativ framstilling av inngrep og verknader. Noverande system for konsesjonshandsaming tek i vare dei same tema som planen omfattar. Kapittelet om sumverknader er i følgje BKK for tynt og gjev berre døme på negative konsekvensar som kan oppstå. BKK meiner det burde vore ei drøfting av kva som meinast med verdi og kva som meinast med tap. Det vert vist til ein rekkje eksempel med område med omfattande kraftutbygging der t.d. sårbart høgfjell og friluftsliv vert klassifisert med stor verdi. BKK meiner dette er døme på at desse utbyggingane ikkje har øydelagt store verdiar eller tap av naturmangfald. Når det gjeld nasjonale laksevassdrag meiner BKK at retningslinene slik dei no er utforma går lenger enn intensjonen til vernet. BKK er uroa for at tid avsett til høyringsinnspela er for kort til at dei vert teke med i den politiske handsaminga, og at for rask sakshandsaming vil gje eit dårleg resultat. BKK har erfaring for at det med open dialog, sunn fornuft og tilpassingar er fullt mogeleg å oppnå verdiskaping og fredeleg sameksistens mellom vasskraftprosjekt og andre interesser. Indre Hardanger Kraftlag AS epost dagsett 26.juni 2009 Jondal Energi epost dagsett 22.juni 2009 Kvam Kraftverk epost dagsett 30.juni 2009 Dei tre kraftselskapa har med mindre variasjonar likelydande fråsegner, og vert difor presentert samla. Dei tre kraftselskapa meiner dei positive verknadene ved skånsam utbygging har kome for lite fram i plandokumentet. Største delen av planen har vekt på dei truslane småkraftutbygging kan medføre, og meiner mange vil oppfatte planen som ein verneplan. Småskala vasskraftutbygging er rein energi utan CO2-utslepp og er moment som burde hatt større plass. Det vert peika på at å utelate verna vassdrag gjev eit ubalansert inntrykk, då det er høve i dag med skånsam utbygging i verna vassdrag. Grensa på 1MW for utbygging i verna vassdrag er ifølgje kraftselskapa ulogisk, og meiner det bør setjast ei meir fleksibel grense om ei større utbygging gjev betre resultat enn det ei lita utbygging gjev. Kraftselskapa har ikkje innvending til at det er laga verdikart, men er skeptisk til bruken av desse om dei vert lagt oppå kvarandre lag på lag slik at mest heile Hardanger vert farga med raudt. Usikre data inneber og at verdikarta må nyttast med varsemd. Til sist nemner kraftselskapa dei positive sidene småkraft kan ha for landbruk, folketal og sysselsetting i indre Hordaland, og ber om at fylkesdelplanen må utformast slik at den stør opp kring desse i staden for å leggje nye stengsler. Hordaland fylke må ikkje få strengare reglar enn det andre konsesjonssøknader i andre fylke vert handsama etter. I Jondal Energi si fråsegn er det gjort følgjande oppsummering: Vi meiner at planen er lite balansert av di verneinteressene og dei negative konsekvensane er vektlagt medan det ikkje er teke omsyn til dei positive verknadene ved kraftutbygging. Ein treng inntekter og arbeidsplassar for å oppretthalda levande bygder. Verna vassdrag må vera med i planen, og rettigheitshavarar må få moglegheiter til å uttala seg. Planen må omarbeidas til å verta eit verktøy for småkraftutbygging slik han var tenkt, og ikkje eit nytt dokument som hindrar fornuftig kraftutbygging. Kvinnherad Energi telefax dagsett 25.juni 2009 Styret i Kvinnherad energi har i møte vedteke følgjande fråsegn: 1. Kvinnherad Energi AS kan ikkje slutta seg til forslaget til fylkesdelplan for små vasskrattverk i Hordaland slik det no ligg føre. 2. Nettsituasjonen i fylket og dei ulike kommunane i samband med utbygging av små vasskraftverk er for lite vektlagt i planen. Manglande nettkapasitet på eksisterande linenett er faktisk den viktigaste årsaka til at mange småkraftverk ikkje vert realisert. 3. Planen bør oppmoda statlege styresmakter om statlege tilskotsordningar, t.d gjennom ENOVA, som for vindkraftanlegg, slik at kostnadane med opprusting av linenett ikkje vert velta over på innbyggjarane eller småkraftutbyggjarane. 4. Fylkesdelplanen fokuserar for lite på dei positive verknadane av småkraftutbygging, m.a. styrking av lokalt næringsgrunnlag og produksjon av fornybar energi. 5. Planen må også omfatta område som er verna etter særlover. 6. Høyringsutkastet må oppfattast som ein ny verneplan og eit instrument for å hindra vesentleg ny skånsom småkrattutbygging. 7. Arbeidsgruppa skulle også vore representert med representantar for nettselskap, grunneigarar og småkraftforeninga. 6

7 Odda Energi AS brev dagsett 1.juli 2009 Odda Energi meiner planen i for stor grad framstår som ein verneplan og tar i for liten grad for seg dei positive sidene ved småkraftutbygging. Dei meiner og skånsam utbygging i verna vassdrag burde ha vore med i planen. Vidare burde nettsituasjonen vore vist større merksemd, då dette er ei økonomisk utfordring for netteigar og utbyggjar i dagens regime. Odda Energi har og kommentarar til samansetting av arbeidsgruppa, og meiner denne burde hatt representantar frå nettselskap, kraftutbyggarar, grunneigarar og småkraftforeninga. Når det gjeld verdikarta vert det peika på at datagrunnlaget for nokre tema er mangelfullt og må nyttast med varsemd. Når det gjeld sumverknader meiner Odda Energi at ein her også burde hatt med dei positive verknadene av den fornybare energien som små vasskraftverk bidreg med. I tillegg burde også mogleg negativ effekt på t.d. friluftsliv og reiseliv verdisettast. Vidare bør det gjerast samla vurderingar av samfunnsøkonomi og bedriftøkonomi i område der det er stor konsentrasjon av mogelege små vasskraftverk. SKL Produksjon brev dagsett 30.juni 2009 SKL Produksjon meinar at planen er svak i høve måloppnåing, og nemner særskilt at planen ikkje syner korleis ein vil oppfylle målet Hordaland vil stimulera til og ynskjer auka bruk av fornybar energikjelder. Det peikar på at NVE sine potensialetal for utbygging er lang høgare enn det som er teknisk/økonomisk realistisk og byggje ut, og ved å nytte desse kan sumverknadene oppfattast som meir negativt enn reelt. SKL har og merknader til at grunneigarorganisasjonane ikkje har vore representert i prosessen. Vidare er det kommentarar om metodikken der det vert stilt spørsmål om generell kunnskap på områdenivå eigentleg er gyldig for einskilde konkrete prosjekt. SKL har og kommentar til at verdivurderingsskalaen er endra frå OED-rettleiaren sitt omgrep liten til planen sitt omgrep noko som ein oppfattar som signal om å vere meir restriktiv. Det vert vidare oppmoda om å nytta verdikarta med stor varsemd. Til sist er det framlegg til konkrete endringar i dei fylkepolitiske retningslinene: Vi stiller oss her bak vedtaket som vart gjort av fylkesutvalet i møte 22. april tillegg har vi desse merknadene/framlegg til endringer: R6 pkt. 3: For kraftverksutbygging oppstraums aktuell elvestrekning for fisk skal det vurderast om automatisk forbisleppingsventil skal monterast R7: (Tillegg til noverande tekst) Gjennom konkret utforming skal ein søkja å gjera tiltaket til ein positiv ressurs for friluftslivet. R8: (Tillegg til noverande tekst) Gjennom konkret utforming skal ein søkja å gjere tiltaket til ein positiv ressurs for kulturmiljøet. R9: (Tillegg til noverande tekst) Gjennom konkret utforming skal ein søkja å gjere tiltaket til ein positiv ressurs for reiselivet. Småkraft AS epost dagsett 26.juni 2009 Småkraft meiner planen framstår som ein rein verneplan med einsidig vekt på ulemper og skadeverknader ved småkraftutbygging. At dei konkrete retningslinene gjev rom for nyanser og vurderingar vert likevel oppfatta som positivt sjølv om det ikkje veg opp for det negative inntrykket total sett. Småkraft oppfattar planen som ei undergraving av NVE sin konsesjonshandsaming og vil vere overlappande/gje dobbeltarbeid i høve den handsaminga som i dag vert gjort i regi av NVE. Fylkesdelplanen vil ikkje vesentleg forenkle dagens konsesjonshandsaming. Småkraft meiner det er mogeleg å gjere nytteverdianalysar på meir generelt nivå. Metodikken er ei forenkla Samla Plan analyse og nyttar fastsetting av nytteverdi og skadeverknad i skala 0-6. Resultat kan plottast i eit diagram der ein kan samle fleire kraftverksprosjekt i same område. Når det gjeld nett meiner Småkraft at tekst om kostnadsfordeling ved nettforsterking vert presentert som eit problem, og meiner dette bør fjernast då dette vert eit feilaktig argument mot bygging av småkraft. Nettselskap og småkraftutbyggarar arbeider for å få eit betre regelverk for korleis linjekostnader skal dekkast. Dei meiner og at nettkostnader for småkraftutbyggere alltid vil inngå, og ikkje bør nytast som negativ bakgrunnsteppe. Småkraft meiner og at tekst om lokal busetting er for negativt vinkla og bør skrivast om. Døme her er utsegna om at det ikkje er buplikt knytt til småkraftverk. I høve verdiskaping vert det vist til at masteroppgåva med dømet Oftedal kraftverk som er referert i fylkesdelplanen er basert på låge estimat for kraftpris, og at ein i dagens marknad vil forvente større verdiskaping. I høve til verdiar i Hordaland peikar Småkraft på at småkraftverk som t.d. Alsåker kraftverk gjev positiv bidrag til oppleving av Hardanger som reisemål der det ligg nær Nasjonal turistveg. Småkraft nemnar at randsone i samband med oppretting av Hardangervidda nasjonalpark var innanfor og ikkje utom vernegrensa. At ein i seinare tid nyttar randsone om område utom vernegrensa inneber at ein i praksis utvidar vernegrensa. 7

8 Statkraft brev dagsett 3.juli 2009 Sammendrag og konklusjoner: De fylkespolitiske retningslinjene gir en grei oversikt over verneformål og de verneverdier en ønsker å ivareta. De gir dessuten en god oversikt over målsettinger og behov for vannkraftverk og betydningen av disse for samfunnsutviklingen lokalt og i miljøspørsmål både lokalt og nasjonalt/ internasjonalt De geografiske verdivurderingene i fylkesdelplanen er grovmasket og basert på dagens til dels begrensede kunnskap (datagrunnlag) om lokale forhold. Dersom dette materialet brukes aktivt i beslutningssammenheng, så vil det bli utfordrende å nå de politiske målsettingene om vannkraftutbygging i fylket. Planen gir liten veiledning om hvor det kan være mest aktuelt å starte planlegging av vannkraftverk, men vil gi et godt grunnlag for forslag til og fastsetting av utredningsprogram for tiltaksforslag. Statnett brev dagsett 30.juni 2009 Fylkesdelsplanen gir en god oversikt over småkraftverkpotensialet i Hordaland. Den tar for seg de ulike områdenes landskap og forsøker også å vurdere verdien av de ulike områdene basert på diverse vurderinger av landskapenes særtrekk og kulturelle verdi. Planen omhandler i mindre grad nettilknyttingen av småkraftverkene, selv om det bemerkes at dette kan være en utfordring.( ) I planen er det påpekt at et kraftverk kan være et lite inngrep mens mange kraftverk i samme område sammen kan oppfattes som et stort inngrep. Nettmessig kan det være motsatt. Dersom en ledning først bygges, er det bedre jo flere som kan benytte denne ledningen med tanke på å få mest mulig kraft realisert i forhold til det inngrepet ledningen medfører. Nettforsterkninger vil også koste penger. Problematikken rundt hvem som skal betale er nevnt i planen. Om det er kraftverkseierne eller forbrukerne i området. Belastes kraftverkseierne i form av store anleggsbidrag, vil trolig mange prosjekter bli bedriftsøkonomisk ulønnsomme. Belastes kundene må nettselskapene og NVE vurdere om prosjektene inkludert nødvendige nettforsterkninger er samfunnsøkonomisk lønnsomme. Vi er inneforstått med at å gå dypere inn i slike vurderinger ikke hører hjemme i deres plan, men de er viktige i forhold til å vurdere hvilke prosjekter som er realistiske å få bygget. Et forslag til supplement til dagens plan er et kart, på lik linje med de andre vedlagte kartene, med fargelegging av områder med god nettkapasitet, evt ett kart relatert distribusjonsnettet og ett kart relatert regionalnettet. Dette nødvendigvis i samråd med distribusjon- og regionalnettselskapene i området. Innspel frå interesseorganisasjonar og andre Bergen Turlag - brev dagsett 1.juli 2009 Bergen Turiag, DNT og FNF Hordaland holder fortsatt fast på tidligere innspill til planen, og er glad for at noen av disse er tatt hensyn til i høringsutkastet. Men vi mener først og fremst at hørings-dokumentet må endres tilbake til utkastet uten Fylkesutvalgets endringer av , selv om også den opprinnelige planen etter vårt syn ikke ivaretok friluftsinteressene på en tilstrekkelig måte. ( ) Fra nasjonalt hold er formålet at fylkesdelplanen og den fremtidige bruken av denne skal medføre at det tas mer hensyn til naturmangfold, landskap og friluftsliv i småkraftsaker. (...) det er i Fylkeskommunens mål for utbygging også mål om at utbygging må ta hensyn til miljø og arealverdier; til naturmangfold, friluftslivsområder og store landskapsverdier. Derfor stiller vi oss bl.a. undrende til at referansegruppen i prosessen med småkraftplanen har hatt dominans av representanter fra utbyggersiden, inkl. politikere og ordførere, og i mindre grad parter som først og fremst representerer verneinteressene og fagmiljø innenfor naturforvaltning. Slik høringsutkastet nå foreligger, vurderes retningslinjene å være lite restriktive i forhold til å få utbyggingstillatelse. Som vi også har nevnt tidligere må stor varsomhet og restriktivitet vises spesielt i randsonene til nasjonalparker og andre verneområder, i tillegg til at ytterligere reduksjon av INON vurderes nøye. Alle småkraftsaker bør inn i en samlet plan. I Fylkesdelplanen må det tydelig fremgå at sumvirkninger kan være svært negativt for de omtalte temaene, spesielt det som går på landskapsopplevelsen og da også friluftsliv og reiseliv. Vurderinger av sumvirkninger må gjøres innenfor hvert enkelt underområde, eventuelt også sammen 8

9 med naboområder, og der alle sider ved en utbygging tas med, inkl. ev. nettutbygging. Hvis mulig må det bli en samordnet behandling av saker innenfor enkelte områder, for å kunne vurdere sumvirkningene( ). Mål for utbygging framlegg om at ordet særleg vert teke inn att i 4. målpunkt: 4. Ny fornybar energiproduksjon i små-, mini- og mikrokraftverk må ta særleg omsyn til naturmangfald, friluftslivsområde og store landskapsverdiar. Fylkespolitiske retningsliner Bergen Turlag meiner fylkesutvalet sitt tillegg R0 ( denne planen er meint å vere eit verkøy for politisk skjønn ) ikkje kan vere med i retningslinene då vurdering av konflikter og i kva grad eit tiltak er i tråd med omsyna i planen må gjerast av fagetatar. Planen skal være et verktøy for bedre ivaretakelse av naturmangfold, landskap og friluftsliv, der grunnlaget er kunnskapsbasert. Skal planen være et verktøy for politisk skjønn er vår vurdering at formålet med planen ikke oppnås. Forslag til INON-retningsline (lik framlegg frå arbeidsgruppa). 1. Ein skal ikkje gje løyve til utbygging i villmarksområde, og ein skal vere svært restriktiv med kraftutbygging i inngrepsfri sone 1 eller 2 som verkar inn på omfanget av villmarksområde (INON > 5 km frå teknisk inngrep). 2. Ein skal vere svært restriktiv med kraftutbygging som verkar vesentleg inn på omfanget INON-område som er topografisk samanhengande frå fjord til f}ell. Bergen Turlag kan ikkje sjå at planen kan godkjennast av Miljøverndepartementet utan at det vert teke omsyn til INON. Forslag til Biologisk mangfold-retningsline.(lik framlegg frå arbeidsgruppa, berre punkt med endring er vist.) 1. Ein skal ikkje gje løyve til utbygging av små vasskraftverk som kan føre til skade på artar som er "kritisk truga" (CR), "sterkt truga (EN)" eller "sårbar (VU)" på den norske raudlista. 5. For elver som fungerer som hekkeområde for vintererle eller fossekall må det setjast krav om monaleg minstevassføring. For vintererle er det også viktig å halde skogen langs elva intakt. For fossekall kan oppsetting av eigne reirkasser vere eit avbøtande tiltak der trygge reirplassar forsvinn. 6. For naturtypar som krev til stabil høg luftfukt må ein ikkje fråføre vatn i ein slik grad at fukttilhøva vert endra. Ein skal vere svært restriktiv med å gje løyve til inngrep eller redusert vassføring i bekkekløfter og fossesprøytsoner som er velutvikla, er av ein viss storleik eller har førekomstar av raudlista artar. 7. Etablering av røyrgate og anleggsveg må ikkje føre til vesentleg inngrep i naturtypar av stor eller middels verdi, eller skade eventuelle førekomstar av raudlisteartar på slike lokalitetar. 8. Ein bør unngå splitting av leveområde for villrein med barrierar som permanent veg eller røyrgate i dagen. Eventuell utbygging må i minst mogeleg grad uroa villreinen. Forslag retningsline friluftsliv (meir restriktiv enn arbeidsgruppa sitt framlegg) 1. Ein skal vise særleg varsemd med løyve til ny vasskraftutbygging der tiltaket vil redusere opplevingskvalitetane i friluftsområde med stor og middels verdi, oppgangssoner til nasjonalpark og vassdrag langs mykje nytta turvegar/stier. Bergen Turlag peiker på at verdikart for friluftsliv berre gjeld LNF-område, og at det i kvite område også er område med store friluftslivverdier der utbygging kan vere konfliktfylt. Det vert lagt fram ny informasjon om hytter og turnett i ulike delområde som ein ber vert teke med i planen. Dette gjeld Kvamsfjella i delområde 8 Samlafjorden, Folgefonna (fleire delområde) samt innspel frå Haugesund turistforening om Åkrafjorden/Matrefjorden og Seljestad/Røldal der ein ynskjer verdisetting auka frå middels til stor både for friluftsliv og reiseliv. Seljestad er også ynskja med inn i delområdet.i tillegg er oppfartsområde frå Odda og Tokheim til Folgefonna framheva som viktig der småkraftutbygging vil vere uheldig og fri vassføring store delar av året er viktig (driftsvatn vert sleppt vinterstid for å sikre Boliden driftsvatn). Forslag retningsline samling av inngrep (lik framlegg frå arbeidsgruppa). Samlokalisering med tekniske inngrep og etablert arealbruk er ønskjeleg for å samle inngrep, og det er ønskeleg at etablering av nye anlegg skjer nær eksisterande infrastruktur. Forslag endring i retningsline om søknadsfase 1. Alle søknader skal som minstemål følgje mal frå NVE for småkraftverksøknader. I konsesjonssaker skal det i tillegg til obligatorisk biologisk kartlegging vere ein grundig presentasjon og vurdering av tema landskap, friluftsliv og reiseliv i område der desse har middels og stor verdi. 9

10 Naturvernforbundet Hordaland epost dagsett 1.juli 2009 Om planarbeid og prosess: Etter vår mening ville det vært mer hensiktsmessig å gjøre en rangering i forhold til konfliktnivå med utgangspunkt i ressurskartleggingen, her omtalt som en samlet plan tilnærming.(..) Samtidig som NVH er uenig i planens utgangspunkt bør arbeidsgruppen berømmes for å ha gjort et godt stykke arbeid og utviklet et planutkast som langt på vei var et steg i riktig retning. Det var derfor overraskende og svært skuffende at Fylkesutvalget (møte 23.april) så til de grader har valgt å torpedere hele planen på en slik måte at den er blitt både uforpliktende og tannløs. ( ) Naturvernforbundet Hordaland har en del kritiske kommentarer også til arbeidsgruppen sitt utkast. (..)Referansegruppen i planarbeidet har hatt stor overvekt av næringsinteresser som representerer kraftbransjen. Det har gitt seg utslag i rammer og retningslinjer hvor verdivurderingen er sortert slik at det skal mye til før man fraråder utbygging. Naturvernforbundet Hordaland (NVH) meiner småkraft kan vere positivt for lokal busetting, men dette er ikkje alltid malen. Moment her er at lite av skatteinntektene frå eit småkraftverk går til kommunen, utbygging gjev lite varige arbeidsplasser, stor årsinntekt frå eit kraftverk ikkje alltid sikrar busetting (ikkje buplikt), vidare gardsdrift og kulturlandskapspleie ikkje er sikra, rettane til kraftverket kan verte selt til store aktørar både i inn og utland, samt at verdiskapinga kjem på eit fåtal hender medan lokalsamfunn og andre næringar om t.d. reiseliv kan verte skadelidande. Når det gjeld klima peiker NVH på at ønske om meir fornybar energi for å redusere fossil energibruk ikkje legitimerer uvettig og planlaus utbygging. Ein ny kwh fornybar energi er ikkje alltid det same som 1 kwh mindre fossil energibruk, det kan like gjerne vere 1 kwh meir forbrukt energi. NVH peiker på at meir småkraft også inneber trong for utbetring av kraftnett, og at desse inngrepa også bør inn i sumverknadsproblematikken. Dette kan og vere eit argument for å samle utbygginga i eitt område, framfor spreidd utbygging i heile fylket. For NVH er det svært viktig at retningsline om INON vert teke inn att i planen og nemner ein rekkje stortingsmeldingar som påpeikar kor viktig det er å ta vare på inngrepsfrie naturområde, med nasjonale mål for å hindre ytterlegare tap av urørt natur. NVH har også endringsforslag til retningsliner for fjordlandskap, sårbart høgfjell, biologisk mangfald og friluftsliv. Eigne retningsliner for samlokalisering samt skjerping av retningsliner for søknadsfase vert fremja. NVH sitt framlegg er: Fylkespolitiske retningsliner for små vasskraftverk Dei fylkespolitiske retningslinene er utarbeidd med heimel i plan- og bygningslova og skal gjerast gjeldande for planlegging og forvalting på kommunalt, fylkeskommunalt og regionalt statleg nivå i Hordaland R1 R2 R3 Overordna rammer Hordaland er positiv til bygging av små vasskraftverk der omsyn til miljø og andre arealinteresser er ivareteke. I område med særskilt vern skal ein i utgangspunktet ikkje gje løyve til nye vasskraftanlegg, og ein bør vere svært restriktiv med plassering av nye anlegg tett opp til verna område. I verna område er det verneføresegnene som er styrande for kva inngrep som vert akseptert. I verna vassdrag kan konsesjon for kraftverk opp til 1MW og opprusting av eksisterande anlegg vurderast om tiltaket ikkje svekker verneverdiane i området. Rammer for utbygging Fjordlandskap: 1. I urørte fjordlandskap skal ein ikkje gje løyve til kraftutbygging som reduserer det urørte preget i landskapet. 2. I fjordlandskap av stor verdi skal ein vere svært restriktiv med løyve til kraftutbygging. Inngrep som fjernar eksponerte fossar og vassdrag eller reduserer heilskapen i landskapet skal ikkje gis løyve. Ein skal legge vekt på at terrenginngrep, vegar, røyrgater mm. ikkje fører til varige sår som reduserer opplevingsverdien i landskapet. 10

11 R4 R5 R6 R7 R8 R9 R10 Sårbart høgfjell: 1. I sårbart høgfjell av stor verdi og i sårbart høgfjell tett opp mot nasjonalparkane skal ein ikkje gje løyve til vasskraftanlegg som fører til permanente synlege inngrep. 2. I andre område med sårbart høgfjell bør ein være svært restriktiv med løyve til ny kraftutbygging, spesielt i eksponerte område mot viktige reiselivsområder og verdifulle friluftsområde. Inngrepsfrie naturområder (INON): 1. Ein skal ikkje gje løyve til kraftutbygging i villmarksområde og utbygging som verkar inn på omfanget av villmarksområde (INON > 5 km frå teknisk inngrep) 2. Ein skal vere svært restriktiv med kraftutbygging som verkar inn på INON-område som er samanhengande frå fjord til fjell. Biologisk mangfald 1. Ein skal ikkje gje løyve til utbygging før det er gjort tilstrekkeleg utredning av konsekvensar for biologisk mangfald. 2. Ein skal ikkje gje løyve til utbygging av små vasskraftverk som fører til skade på arter som er kritisk truga (CR), sterkt truga (EN) eller sårbar (VU) på den norske raudlista. 3. I elvar med elvemusling skal ein ikkje gje løyve til kraftverk som kan føre til negativ verknad på arten. 4. For vatn med hekkande lom skal ein ikkje gje løyve til reguleringar som inneber endra vasstand eller endra svingingar i høve til dagens situasjon. 5. For elver som fungerer som hekkeområder for vintererle eller fossekall må det setjast krav om monaleg minstevassføring. For vintererle er det viktig også å halde skogen langs elva intakt. For fossekall kan oppsetting av eigne reirkasser vere eit avbøtande tiltak der trygge reirplassar forsvinn. 6. For naturtypar som krev til stabil høg luftfukt må ein ikkje fråføre vatn i ein slik grad at fukttilhøva vert endra. Ein skal vere svært restriktiv med å gje løyve til inngrep eller redusert vassføring i bekkekløfter og fossesprøytsoner som er velutvikla eller har førekomster av sjeldne eller raudlista artar. 7. Etablering av røyrgate og anleggsveg må ikkje føre til vesentleg inngrep i naturtypar av stor eller middels verdi, eller skade eventuelle førekomstar av raudlisteartar på slike lokalitetar. 8. Ein skal unngå splitting av leveområde for villrein med barrierar som permanent veg eller røyrgate i dagen. Eventuell utbygging må i minst mogeleg grad uroa villreinen. Fisk 1. I nasjonale laksevassdrag skal ein ikkje gje løyve til bygging av kraftverk på lakseførande strekning. Ein må vise særleg varsemd ved utbygging oppstraums lakseførande strekning, og utbygging krev særskilte tryggleikstiltak for å redusere risiko for skade på laksestammen. 2. I lakseførande elvar bør ein ikkje gje løyve til bygging av kraftverk på lakseførande strekning, og ein må vise særleg varsemd ved utbygging oppstraums lakseførande strekning. 3. For elvestrekningar med sjøaure eller storaure skal ein ikkje gje løyve til vesentlege vasstandsreduksjonar. Der det er store fiskeinteresser skal ikkje tilhøva for fiske reduserast. For kraftverksutbygging oppstraums aktuell elvestrekning for fisk må automatisk forbisleppingsventil monterast. Løyve til utbygging i mindre viktige område for sjøaure og storaure føreset auka og differensiert minstevassføring, ekstra høg minstevassføring i gytevandringstida og sikre inntaksordningar for å unngå tap av fisk i turbin. 4. Gyteområde for innlandsfisk må ikkje reduserast i eit slikt omfang at det er til trugsel for bestanden eller gjev vesentleg negativ innverknad for fiske. Friluftsliv 1. En skal ikkje gi løyve til utbygging i friluftsområder av stor verdi og være svært restriktiv i friluftsområder av middels verdi. 2. En bør vise varsemd med å gi løyve til utbygging langs mye brukte DNT ruter. 3. En skal være restriktiv med å gi løyve til utbygging i oppgangssonene til nasjonalparkene. Kulturminne 1. I område med verneverdige kulturminne og kulturmiljø nær aktuell elvestrekning skal ein være restriktiv med løyve til ny vasskraftutbygging. Tiltak skal ikkje redusere verdien til eller ha negativ innverknad på kulturminna. Reiseliv 1. I område med stor verdi for reiselivet der tiltaket vil redusere opplevingskvalitetane skal ein ikkje gje løyve til ny vasskraftutbygging. 11

12 R11 1. Samlokalisering med tekniske inngrep og etablert arealbruk er ynskjeleg for å samle inngrep, og det er ønskeleg at etablering av nye anlegg skjer nær eksisterande infrastruktur. 2. I avgrensende områder med et stort antall potensielle prosjekter bør det på forhånd gjøres en miljøvurdering og prioritering av de ulike potensielle prosjektene. R12 Alternativ bruk av eventuelle tunnelmasser skal vurderast framfor tippar i terrenget. R13 Søknadsfase For små vasskraftverk i Hordaland gjeld følgjande krav for konsesjonssøknader samt søknader som har fått konsesjonsfritak og skal til kommunal handsaming 1): 1. Alle søknader skal som minstemål følgje mal frå NVE for småkraftverksøknader. I konsesjonssaker skal det i tillegg til obligatorisk biologisk kartlegging vere ein grundig presentasjon og vurdering av tema landskap, friluftsliv og reiseliv i område der desse har middels og stor verdi. 2. Oversiktskart som syner eksisterande kraftverk i området og areal med særskilt vern skal vere del av søknaden 3. Kart med innteikna kraftverk, inntaksdam, vassveg tilkomstvegar, anleggsvegar, kraftliner, tipper og andre arealinngrep som er naudsynt for å gjennomføre utbygginga skal vere del av søknaden. 4. For tiltak som kan ha influens på område med særskilt vern må konsesjonssøknaden ha særleg grundig omtale av verneverdiar og verknader for desse. 5. I område med potensial for naturtypen fossesprøytsone eller bekkekløft skal ekstra detaljert kartlegging gjennomførast som del av konsesjonssøknaden for å avdekke eventuelle førekomstar av raudlisteartar. 6. Konsesjonssøknad skal innehalde fotoillustrasjon som viser nærverknad og fjernverknad av inngrep med varierande vassføring. 7. Som del av søknadsprosessen må fylkeskommunen som kulturminnestyresmakt kontaktast for oppfylling av undersøkingsplikta etter kulturminnelova. Eventuell felles synfaring og pålegg om arkeologiske undersøkingar må vere oppfylt innan fylkeskommunen skal ta stilling til saka. 8. Som del av søknadsprosessen må planstatus i høve til kommuneplan avklarast. 1) Punkt 4, 5 og 6 gjeld ikkje for søknader som har fått konsesjonsfritak. Naturvernforbundet i Kvam epost dagsett 4.juli 2009 Når det gjeld dei store linene i høyringsutkastet viser Naturvernforbundet i Kvam til fråsegner frå Naturvernforbundet i Hordaland og Samarbeidsrådet for naturvernsaker. Fråsegnen tek på same vis opp verdien av natur utan inngrep, og meinar at ein plan som ikkje tek omsyn til urørte naturområde vert bortkasta. Om fjordlandskap i delområde 4 og 8 har dei følgjande merknader: Fjordlandskapet er viktig i dette området og fjordlandslapet er truleg Hordaland sitt viktigaste varemerke. I Hardanger vert det brukt mange honnørord når det vert argumentert for at 420kV-linja skal leggjast i kabel og ikkje i luftspenn. Naturvernforbundet i Kvam vil understreka at den same argumentasjonen kan og skal brukast mot andre store naturinngrep. I vårt distrikt har me eit samanhengjande område som framstår som nær urørt frå fjord til fjell på nordsida av fjorden. Fosselva og Steinsdalsfossen er alt med i den nasjonale verneplanen. Vidare har me eit fjordlandskap mellom fjorden, Fyksesund og Hamlagrø der til dømes Øystesevassdraget framleis går urørt frå fjorden til kjeldene i Fuglafjell 1300 meter over havet. NVE føreslo vern av heile vassdraget. I samband med fylkesdelplanen er det høve til å ta vare på dette unike fjord- og fjellområdet. Det er derfor svært riktig og positivt at retningslinjene inneheld eit punkt for å ta vare på fjordlandskapet. Diverre ser ikkje retningslinjene ut til å vera strenge nok til å halda det unike landskapet fritt for kraftutbygging og linjer. Samarbeidsrådet for Naturvernsaker epost dagsett 1.juli 2009 SRN er ikke prinsipielt mot bygging av småkraftverk, men mener det bør skje der de negative konsekvensene er minimale, f.eks. i sterkt regulerte vassdrag og/eller der kartlegging viser at verdiene for alle fagfelt er små. For øvrig er energisparing/effektivisering og satsing på ny, fornybar energi (sol, offshore vind, bio, bølger) langt viktigere og mer miljøvennlig enn mer vannkraftutbygging. SRN er deler ikkje fullt ut påstanden om at småkraftverk har mange positive virkninger (få varige arbeidsplasser, sumverknad av mange småkrafteverk i eit område omfattande negativt for natur og opplevingsverdi, kraftinntekter vil berre i avgrensa omfang medverke til busetting, og at 5TWh småkraft i nasjonal samanhang er relativt lite og forsvarer ikkje inngrepa dei medfører). Det er positivt at Hordaland fylkeskommune har tatt initiativet til å lage en fylkesdelplan for småkraftverk. Den overordnede planen må imidlertid inkludere urørte naturområder (INONområder) 12