Handlingsprogram Vedteken i Kommunestyret

Transkript

1 Handlingsprogram Vedteken i Kommunestyret

2 Tolv politisk prioriterte mål i perioden : 1. Sikra gjennomføring av nytt Sotrasamband, og vegsambanda Sotra nord og Sotra sør. 2. Leggja til rette for utvikling av kommunal infrastruktur, for ein stor del i samarbeid med fylkeskommunen, vegvesenet og FjellVAR og med bruk av eigedomsskatt som del av finansieringa. Eit slikt prosjekt vil vera vegutbetring frå Møvik til Eide. 3. Byggja og setja i drift lokalmedisinsk senter som del av ein framtidsretta helse- og omsorgssektor. 4. Førebu og leggja til rette for mogleg kommunesamanslåing i regionen. 5. Styringa av kommunen skal baserast på ein balansert og veldriven økonomi. 6. Vidareutvikla samarbeidet med næringsaktørar, skapa tryggleik for eksisterande arbeidsplassar og leggja til rette for nye etableringar. Arbeide for at det skapast fleire lærlingeplassar i kommunen og næringslivet. Ved nye offentlege kontraktar skal bedrifter som har lærlingar føretrekkjast. 7. Vidareutvikla gode løysingar for busetting, integrering og sysselsetting av flyktningar i fjellsamfunnet. 8. Sikra god rekruttering og god kompetanse i kommunen ved å leggja til rette for fleire heiltidsstillingar og auke grunnbemanninga, i første omgang innan omsorgssektoren. 9. Forbetra livskvaliteten til personar med rusproblem og psykiske utfordringar, gjennom tilrettelagte tenester og bustader. 10. Sikra trygge og gode oppvekstvilkår for barn og unge, der kunnskap, kultur og utvikling står sentralt. Vidare mobilisera befolkninga til å engasjere seg i frivillig arbeid, og vidareutvikla samarbeidet med frivillige lag og organisasjonar. 11. Sikra at elevar oppnår forventa kompetanse i dei grunnleggjande ferdigheitene lesing, skriving og rekning. 12. Arbeidet med kommunedelplan for energi, miljø og klima vert starta opp i

3 Innleiing Kommuneplanen skal ha ein handlingsdel som viser korleis vedtekne planar skal følgjast opp med tiltak. Kravet om handlingsdel er nedfelt i 11-1 og 11-4 i plan- og bygningslova. Det er vanleg å slå saman kommuneplanen sin handlingsdel med økonomiplanen. I Fjell kommune vert også planstrategien rullert årleg, saman med handlingsprogram, økonomiplan og årsbudsjett. Handlingsprogrammet viser kommunen sine prioriteringar av ressursar, planleggings- og samarbeidsoppgåver, og konkretiserer tiltaka som kommunen skal arbeida med i løpet av dei komande fire budsjettåra. Handlingsprogrammet for Fjell kommune viser kva administrative tiltak som skal prioriterast i perioden Programmet består av 73 tiltak som er delt inn i ni samfunnstema: - Samfunnsutvikling - Administrasjons- og organisasjonsutvikling - Samferdsle - Eigedomsforvalting - Helse, sosial og omsorg - Barnehage og skule - Miljø, klima og beredskap - Informasjonsteknologi - Kultur og friluftsliv Rådmannen rapporterer på status på tiltaka i handlingsprogrammet i årsmeldinga. 2

4 Samfunnsutvikling 1. Fremja ny politisk sak om framtidige modellar for utbyggingsavtalar. 2. Vurdera Fjell kommune si etablering i Ågotnes og Straume sentrum, mellom anna ved å leggja til rette for utvikling av offentlege tilbod og ikkje kommersielle møteplassar i den nye byen. 3. Følgja opp Byregionsprogrammet (Byreg) i samarbeid med Os, Lindås og Meland. 4. Etablera møtepunkt mellom kommunen og utbyggarar, til dømes frukostseminar. 5. Vera ein aktiv tilretteleggjar for utvikling av gode by- og stadskvalitetar. Administrasjons- og organisasjonsutvikling 6. Setja i verk konkurranseutsetjing der det er føremålstenleg i høve til økonomi, leveringsstabilitet og kvalitet. Det skal fortløpande rapporterast til politisk nivå om utviklinga i dette arbeidet. Eventuelt samarbeid med Bergen kommune i høve sakshandsaming skal undersøkjast. 7. Førebu og leggja til rette for kommunesamanslåing i regionen, med tanke på økonomiske og organisatoriske følgjer av alternative løysingar. 8. Gjennomgå arbeidsprosessar i organisasjonen, med tanke på effektivisering, automatisering og kvalitetsheving. 9. Gjennomføra samarbeids og utviklingsprosjekt med andre kommunar og andre land. 10. Utvikla samarbeidet med strategiske partnarar innan relevante forskingsmiljø. T.d. samarbeid med Sintef, UiB, HiB, UiS, Iris, Innomed, Innovasjon Norge, KS, RKBU, NIFES, Universitetet i Tromsø, Høgskulen i Hedmark, Stiftelsen Imtec, Implement i Danmark, Center for framtidsforsking i Danmark. 11. Gjennomføra brukarundersøkingar annakvart år som ein del av kvalitetsutvikling i tenestene. 12. Utvikla ny strategisk rekrutteringspolitikk for Fjell kommune. 13. Forsterka samarbeidsprosjekt om førebyggjande helsetiltak for medarbeidarar i kommunen. 14. Oppdatera matrikkelen, for å gje innbyggarar og utbyggarar oppdatert informasjon. 15. Fremja ny politisk sak om strategi for handtering av ulovlege tiltak etter plan- og bygningslova. Samferdsle 16. Fjell kommune skal bidra aktivt i reguleringsarbeidet av nytt Sotrasamband, nord/sør-traseane og vegsystema kring Straume sentrum. 17. Vurdera vidare deltaking i ein ny regional hamneorganisasjon med Bergen kommune som hovudaktør, eller skiping av ein alternativ organisasjon med anna deltaking. 1

5 Eigedomsforvalting 18. Leggja fram politiske saker der ein drøftar etterbruk, eventuelt sal, av Ekerhovd skule, Fjell skule, Kårtveit skule, og Misje skule. 19. Kommunen skal gjennomføra eit optimalt sal av eigedomar med sikte på reduserte låneopptak. Tomt i Solheimfeltet Kårtveit skule Syltøy skule 20. Fullføra utviding/ombygging av Ågotnes barnehage, Landro skule og moglegheitsstudie av Bjorøy skule, i påvente av prioritering i investeringsprogrammet. 21. Planlegging og gradvis gjennomføring av standardheving for dei eldre kommunale barnehagane, Ulveseth, Bildøy, Tussatjødna og Straume. Eiga årleg fordelingssak vert fremja. 22. På sikt gjennomføra ein gradvis auke i postane for uføresett og planlagt vedlikehald av bygg, frå om lag 90 kr/m2, til om lag 170 kr/m Vurdera Fjell kommune sitt driftsansvar av offentleg regulerte område i Straume sentrum. 24. Etablera parkavdeling med ansvar for å utarbeida plan for drift, vedlikehald og utvikling av offentlege uteområde. Helse, sosial og omsorg 25. Realisera planen for nytt lokalmedisinsk senter. g omsorg 26. Utarbeida samarbeidsavtale med Fjell bustadstifting, i tett dialog med stiftinga. 27. Planleggja og byggja bustader for personar med store oppfølgingsbehov knytt til rus og psykiatri. 28. Byggja fire bustader i tilknyting til eksisterande psykiatribustader på Blombakkane. 29. Utgreia behov for interkommunalt samarbeid/bustader, for menneske med særlege behov knytt til psykisk helse. 30. Framskaffa sju husvære i bufellesskap for menneske med psykisk liding, i tillegg til vidare utbygging som skildra i kommunedelplan for bustadutvikling. 31. Leggja til rette og sikra bufellesskap med døgnbemanning for unge/vaksne med nedsett funksjonsevne/menneske med utviklingshemming. 32. Framskaffa bustader utan døgnbemanning for utviklingshemma over 18 år. 33. Etablera bufellesskap for einslege mindreårige flyktningar. 34. Etablera fleire omsorgsplassar med heildøgnsbemanning ved Kvednatunet. 35. Reorganisera og vidareutvikla buoppfølgingstiltak for personar med samansette behov. 36. Etablera akuttplassar for ungdom som ikkje kan bu heime. 2

6 37. Oppretta eit utviklingsteam på 3 5 personar for å realisera tiltaka skissert i "Sjef i eige liv". 38. Utgreia etablering av Demensgrend i Fjell kommune. 39. Etablera eit døgnope aksjonssenter lokalisert i Lokalmedisinsk senter. Aksjonssenteret skal vera ein mottakssentral for tryggleiksalarmar og anna velferdsteknologi, og svara og vidareformidla telefonar frå innbyggjarane i kommunen. Aksjonssenteret skal aktivisera eit breitt nettverk av aktørar, både offentlege, private, pårørande, vener og frivillige, som kan aksjonera for å møta både akutte og langsiktige behov. 40. Etablera eit MO-senter (Mottakssenter) på Straume. MO-senteret skal romma: lågterskel helsetiltak, oppfylging i LAR (legemiddelassistert rehabilitering), og lågterskel arbeid og aktivitet. 41. Utvikla samarbeidsavtalar med frivillige lag og organisasjonar om lågterskeltilbod til ulike grupper. 42. Utgreia behov for støttekontakt for menneske med demenssjukdom. 42. Samarbeid med NAV, næringsliv og andre om alternative arbeidsplassar for menneske med utviklingshemming og menneske med nedsett funksjonsevne. 43. Utvida dagaktivitetstilbod for menneske med utviklingshemming ved Straume arbeidssenter. 44. Etablera oppsøkande verksemd for alle innbyggjarar over 75 år for tidleg identifisering av behov, og rettleiing om tiltak. 45. Tilby kunnskapsbaserte program for born og unge med psykiske lidingar og andre særlege utfordringar. Evaluera desse i samarbeid med forskarinstitusjonar. 46. Vidareføra pilotprosjektet rask psykisk helsehjelp for vaksne. 47. Tilsetja fastlege i Straume området, og etablera ytterlegare fastlegeheimlar i takt med befolkningsauka. Oppretta ny legestilling knytt til innbyggarar som er flyktningar og gjenforente, og arbeidsinnvandrarar som ikkje har rett til fastlege på vanlege vilkår. 48. Vidareutvikla «Muligheten» og andre aktivitetsretta tiltak, for å følgja opp aktivitetsplikt for sosialhjelp. 49. Vidareutvikla introduksjonsprogrammet, for å få flykningar i arbeid tidlegast mogleg. 50. Etablera bustadmodell for vanskelegstilte (frå leige til eige), med gradvis overgang frå å leiga til å eiga bustaden. Barnehage og skule 51. Utvikla systematiske språk og leseaktivitetar i barnehagen. Prosjekt i samarbeid med Lesesenteret v/ Universitetet i Stavanger. 52. Tilby foreldreprogrammet Dei utrulege åra, til foreldre i barnehagen. 53. Oppgradera leikeplassane i kommunale barnehagar. 3

7 54. Implementera prosjektet «Trygg i Fjell» i barnehagar og skular. Intensivera tiltak for å førebyggja, avdekkja og handtera mobbing (inkludert digital mobbing), krenkande åtferd og utestenging av barn og ungdom. 55. Forsterka samanhengen i opplæringa frå barnehage til yrkesliv, for å betra læringsutbytte og motverka fråfallet i utdanningsløpet. Implementera «Framtidsskulen i Fjell», eit prosjekt i tråd med nasjonal satsing for den framtidige skulen. 56. Etablera prosjektet Trygg i vatn for barneskulane. 57. Auka bruk av digital undervisningsform i skulane, med særleg vekt på bruk av nettbrett i skulen og digitale system på skuleadministrativt nivå. 58. Utvikla omgrepet kunnskapsbyen som ein del av byutviklinga på Straume. Miljø, klima og beredskap 59. Gjennomføra løysing for naudstraum i prioriterte område. 60. Gjennomføra prøvetaking i forureina område og tilsyn med private og offentlege avlaupsanlegg. 61. Laga eit prosjekt som skal fremja grøn mobilitet, i hovudsak gange, sykkel og kollektiv. Informasjonsteknologi 62. Fornya design og innhald i kommuneportal/heimesider. 63. Vidareføra satsinga på geografiske informasjonssystem (GIS), med oppdatert kartdata og brukarvenlege løysingar. 64. Etablera digitale tenester og elektronisk kommunikasjonsform som føretrekt kanal mot innbyggjarar og næringsliv (Digitalt førsteval). 65. Leggja til rette for og innføra heilelektronisk arkiv. 66. Utvikla bruken av velferdsteknologi som eit verkty for å auka meistring og eigenomsorg. Kultur og friluftsliv 67. Utvikla Opplev Fjell, ein applikasjon for smarttelefon og nettbrett som formidlar kultur- og friluftsaktivitetar. Prosjektet skal ha særskilt fokus på integrering av flyktningar. 68. Leggja til rette for friluftsliv i strandsona. 69. Etablera ungdomsklubb i Ågotnes-området. 70. Starta arbeidet med å leggja til rette for turstiar i Midtmarka, i tillegg til ei universelt utforma turløype og ein friluftsplass ved Fjell festning. 4

8 71. Arrangera Kultur og idrettsgalla for regionen. 72. Setja i gang eit pilotprosjekt knytt til kultur og økonomi. Prosjektet skal sjå på kulturfeltet sine tilskotsmoglegheiter i framtida, crowdfunding, betre e-løysingar knytt til lokale tilskot, og gebyrlette for frivillige lag og organisasjonar. 73. Etablera kulturvernprosjekt for Krotastova frå Lie, Brattholmen skule, Høybøen, og kompetansesenter for bygningsvern på Gjerdet. 5

9 Utkast til planstrategi Vedtatt utsett av Kommunestyret

10 Vedtak i kommunestyret (sak 125/2015): 7. Kommunestyret sluttar seg til at arbeidet med kommunedelplan for energi, miljø og klima vert starta opp i Kommunestyret viser til at planstrategi vart utsett i Komité for drift og forvaltning og stadfestar at oppstart av plan for frivilligpolitikk vert utsett til avgjerd om eventuell kommunesamanslåing er gjort. 11. Kommunestyret vedtek at arbeidet med trafikksikringsplanen og kulturminneplanen vert starta opp i

11 Årsbudsjett 2016 Jfr. Kommuneloven 44 med tilhøyrande forskrifter Økonomiplan Jfr. Kommuneloven 44 med tilhøyrande forskrifter Vedteke KS Vedteke KS

12 1. ØKONOMISK STATUS STATSBUDSJETTET KOMMUNEOPPLEGGET ENDRINGAR I DET ØKONOMISKE OPPLEGGET FOR REGJERINGA SITT FRAMLEGG FOR BUDSJETTÅRET SAMLA VEKST I FRIE INNTEKTER TILTAKSPAKKE FOR AUKA SYSSELSETTJING BARNEHAGE OG SKULE HELSE OG OMSORG INNTEKTSSYSTEMET I FLYKTNINGAR OG INTEGRERING KOMMUNEREFORM ØKONOMISKE NØKKELTAL FJELL KOMMUNE BRUTTO OG NETTO DRIFTSRESULTAT DISPOSISJONSFOND UBUNDE INVESTERINGSFOND LÅNEGJELD EIGENKAPITALDEL LANGSIKTIG KAPITALFOND KOSTRA ANALYSE KOSTRA-TAL FOR FJELL KOMMUNE DEMOGRAFISKE TILHØVE ÅRSBUDSJETT DRIFT 2016 FJELL KOMMUNE INNLEIING ØKONOMISK OVERSIKT DRIFT Tabellen som følgjer viser ei meir detaljert oversikt over driftsbudsjettet for 2016: INNTEKTER OVERFØRINGAR MED KRAV TIL MOTYTING FRIE INNTEKTER; RAMMETILSKOT OG SKATT PÅ INNTEKT OG FORMUE ANDRE STATLIGE OVERFØRINGAR UTGIFTER LØNSUTGIFTER / LØNSOPPGJER SOSIALE UTGIFTER KJØP AV VARER OG TENESTER SOM INNGÅR I TENESTEPRODUKSJON KJØP AV VARER SOM ERSTATTAR TENESTEPRODUKSJON OVERFØRINGAR AVSKRIVINGAR BRUTTO DRIFTSRESULTAT FINANS RENTEINNTEKTER, UTBYTTE OG EIGARUTTAK RENTEUTGIFTER, PROVISJONAR OG ANDRE FINANSUTGIFTER AVDRAGSUTGIFTER SEKTORANE RÅDMANNEN RÅDMANNEN STABSFUNKSJONANE SERVICETORGSJEFEN KULTURSJEFEN SKULESJEFEN BARNEHAGESJEFEN

13 5.3.8 SOSIALSJEFEN NAV HELSESJEFEN OMSORGSSJEFEN PLAN- OG UTBYGGINGSSJEFEN EIGEDOMSSJEFEN HOVUDPRIORITERINGAR INVESTERING INVESTERINGSPROGRAM KOMMENTARAR TIL EINSKILDE INVESTERINGSPROSJEKT IKT- SJEFEN SERVICETORGSJEFEN PLAN OG UTBYGGINGSSJEFEN EIGEDOM, BYGG OG ANLEGG ØKONOMIPLANEN HOVUDTALA I ØKONOMIPLANEN

14 1. Økonomisk status Netto driftsresultat Fjell kommune har betra netto driftsresultat dei siste 4 åra og resultatet i 2014 var på + 10,4 mill. Driftsrekneskapen for 2014 var belasta med ekstrautbetalingar til dei private barnehagane for åra med 16,4 mill. Dersom ein korrigerer for dette ville netto driftsresultat ha vore 26,8 mill. Dei siste åra har det vore gjennomført innsparingstiltak i heile organisasjonen som har bidrege til årleg resultatforbetring og positivt resultat i Status 2. tertial 2015 Status pr. 8 månader i 2015 viser eit netto driftsresultat på om lag minus 8 mill før bruk og avsetjing til fond. I tillegg er det venta meirinntekter utover budsjett knytt til integreringstilskot (mottak av flyktningar) på om lag 13 mill. Det er knytt uvisse til mellom anna skatteutviklinga og finansavkastninga dei resterande månadene. Eigenkapital og gjeld Eigenkapiltalgraden (Eigenkapital/Total kapital eks kapitalkonto) har vore stabil dei 3 siste åra og låg på 6,8 % ved utgangen av Disposisjonsfondet var ved utgangen av 2014 på om lag 91 mill og har vore stabilt på om lag same nivå sidan Fjell kommune har lånegjeld på om lag 1,4 mrd. ved utgangen av 2014 noko som utgjer om lag 57 tusen pr. innbyggjar. Det langsiktige kapitalfondet var på om lag 226 mill ved utgangen av 2014 og med gjeldande lågt rentenivå er det ikkje venta at den vil auke vesentleg i Likviditet Likviditeten har betra seg noko gjennom 2014 og styrka seg ytterlegare i Dette har samanheng med resultatforbetringa i form av innsparingstiltaka dei siste åra. Utviklingstrekk i planperioden Fjell kommune står framfor store utfordringar i åra som kjem, mellom anna som følgje av endra behov i befolkninga. Særleg vil dette gjelde innanfor tenesteområda omsorg, sosial og helse. Endringar i befolkningssamansetninga og eit aukande tal eldre i Fjell kommune i åra som kjem gjer at ein lyt tenke annleis, mellom anna i utformina av tenestene til ulike brukargrupper. For å møte noko av utfordringane er det allereie vedteke å byggje eit Lokal medisinsk senter. Det er ei målsetjing å setje av 10 mill kvart år til bygging lokal medisinsk senter (LMS). I tillegg kjem nye oppgåver knytt til auka busetjing og integrering av flykningar i perioden. Det er venta at realauken i dei frie inntektene (skatt og rammetilskot) vil vere moderat i 4-års perioden, mellom anna som følgje av svak oljepris og strukturelle endringar i olje- oljerelatert næring. I tillegg er det venta relativt svak vekst i verdsøkonomien. 3

15 2. Statsbudsjettet Kommuneopplegget 2.1 Endringar i det økonomiske opplegget for 2015 I revidert nasjonalbudsjett var det ein rekna skatteauke for kommunane i år på 4,6 prosent. Dei rekna skatteinntektene for inneverande år er ikkje endra frå revidert nasjonalbudsjett til no. Den samla pris og kostnadsveksten i kommunane (kostnadsdeflatoren) var i revidert nasjonalbudsjett 2,9 prosent. Av dette var rekna lønsvekst 3,2 prosent. Rekna pris- og lønsvekst er ikkje endra frå revidert nasjonalbudsjett til no. 2.2 Regjeringa sitt framlegg for budsjettåret 2016 Det er rekna med ein nominell skatteauke for kommunane frå 2015 til 2016 med 7,4 prosent. Skatteøyret for kommunane er i ,35 prosent. Det er i statsbudsjettet lagt opp til at det kommunale skatteøyret blir 11,8 prosent for Årsaka til framlegget om auken i det kommunale skatteøyret frå 2015 til 2016 er at skattedelen av kommunane sine inntekter er redusert i 2015, som følgje av skattekompensasjonen i revidert nasjonalbudsjett i rammetilskotet, jf. målsetjinga om ein skattedel på 40 prosent av inntektene. Det er lagt opp til at skattedelen av kommunane sine samla inntekter skal vere om lag 40 prosent. Den samla pris og kostnadsveksten i kommunane (kostnadsdeflatoren) er i framlegget 2,7 prosent. Av dette utgjer pårekna lønsvekst også 2,7 prosent. Deflatoren blir nytta til prisjustering av statlege rammetilskot og øyremerka tilskot i statsbudsjettet. Frie inntekter - skatt og rammeoverføring samla Vedlagt tabell syner rammeoverføring og pårekna frie inntekter for Pårekna skatt og inntektsutjamning i tabell byggjer på kommunane sin reelle skatteinngang i I høve til dette grunnlaget er det justert for berekna skatteutvikling i 2015 og I berekning av skatteprognose for 2016 er det justert for same endring i prosent i høve til rekneskap 2014 for alle kommunane uavhengig av den lokale utviklinga i kvar kommune etter Denne skatteprognosen er nytta som grunnlag for pårekna inntektsutjamning. Kommunane må justera for lokale tilhøve knytte til skatteutviklinga. Folketalsutviklinga fram til vil dessutan påverka inntektsutjamninga i rammeoverføring. Veksten i rammeoverføring frå 2015 til 2016 vil variera mellom kommunane. Hovudårsakene er følgjande punkt som påverkar kommunane ulikt: - endra kriteriedata og befolkning - verknad av endringar i inntektssystemet - endring i fordelinga av skjønstilskot - endring i veksttilskot - endring i distriktstilskot. Endra kriteriedata, til dømes talet på psykisk utviklingshemma eller eldre, og befolkning er særleg viktig. 4

16 Prisjustering frå 2015 til 2016 er innarbeidd i oversynet for dei frie inntektene Samla vekst i frie inntekter Det er lagt opp til ein realvekst i dei frie inntektene for kommunane frå 2015 til 2016 på 4,2 mrd. Denne veksten er no den same både om ein reknar vekst frå inntektsnivået i år i revidert nasjonalbudsjett eller frå noverande pårekna inntektsnivå i år, då dette er det same nivået. Veksten er realauke, det vil seie at prisjustering til kroner kjem som eit tillegg. Det er lagt opp til at auken i dei frie inntektene frå 2015 til 2016 skal dekka auka ressursinnsats i kommunane til: 1. Kr. 1,7 mrd. i pårekna meirutgifter som følgje av befolkningsutviklinga, både med omsyn til folkevekst og alderssamansetjing. Samla meirutgifter knytte til befolkningsutviklinga er pårekna å utgjere kr. 2,1 mrd. Heile denne utgiftsveksten er for primærkommunane. 2. Det er venta at pensjonskostnadene for kommunane vil auke ut over det som blir kompensert gjennom prisjustering av inntektene. For kommunane kan denne realveksten i utgiftene omtrentleg reknast til om lag kr. 0,8 mrd. Auken i pensjonskostnadene har samanheng med lønsutviklinga, låg rente, auka levealder og redusert amortiseringstid for premieavvik. 3. Delar av veksten i dei frie inntektene kan dessutan knytast til følgjande satsingsområde: -Kr. 400 mill. til auka satsing innan rusomsorg. Fordeling etter delkostnadsnøkkel for sosialhjelp i inntektssystemet. -Kr. 200 mill. til auka satsing på helsestasjon og skulehelsetenesta. For 2016 vil tilskotsnivået med dette kome opp i samla kr. 667,7 mill. Fordelt mellom kommunane etter talet på innbyggjarar 0-19 år, minst kr ,- per kommune. -Kr. 400 mill. til meir fleksible barnehageopptak. Det er heilårsverknaden i 2016 av kompensasjon frå Utgjer for heile året opp mot kr. 750 mill. Fordeling etter delkostnadsnøkkel for barnehage i inntektssystemet. Det er rekna med ein nominell vekst i kommunane sine samla frie inntekter på landsbasis frå 2015 til 2016 med 4,3 prosent. Veksten er rekna i høve til noverande berekna inntektsnivå i år. Med berekna prisvekst i kommunesektoren på 2,7 prosent, svarar det til ein realauke på 1,6 prosent i frie inntekter for kommunane samla i landet frå 2015 til Auka rammeoverføring blir gitt for nye oppgåver og omfattar også heilårsverknader i denne samanhengen. Utrekna prosentvekst i dei frie inntektene er korrigerte for oppgåveendringar både for kommunane samla og kvar for seg, blant anna i vedlagt tabell. Endringar i rammeoverføring i denne samanheng inngår med andre ord ikkje i den utrekna prosentveksten. 5

17 Det vil også omfatta innlemming i rammetilskotet av øyremerka tilskot, til dømes innlemming i 2016 i samband med døgnopphald for personar med behov for hjelp med ein gong Tiltakspakke for auka sysselsettjing Regjeringa legg fram ein særskilt tiltakspakke for auka sysselsetjing. Som ein del av denne tiltakspakken er det framlegg om eit eige øyremerka eingongstilskot til kommunane for 2016 på til saman kr. 500 mill. Tilskotet skal nyttast til vedlikehald og rehabilitering av skular, sjukeheimar og omsorgsbustader. Tilskotet vil bli fordelt mellom kommunane med eit likt kronebeløp per innbyggjar utan søknad, om lag kr. 96,- per innbyggjar. Tilskotet kjem i tillegg til den signaliserte veksten i inntektene i framlegget frå 2015 til Prosjekt som blir finansierte av tilskotet må bli gjort ferdig i Tilskot vil berre bli gitt for arbeid på bygg som er eigd av kommunen eller kommunale føretak (KF). Kommunane må gi ei kort rapportering med omsyn til bruken av inntektene. Rutinane for rapportering vil bli avklart nærare Barnehage og skule Barnehagar Frå 2016 vil dei ikkje - kommunale barnehagane få den same finansieringa som kommunale barnehagar, det vil seie 100 prosent av tilskot kommunale barnehagar. Kommunane blir kompenserte med samla kr. 180 mill. i auke i rammetilskotet. Det blir gjort endring i forskrift om finansieringa av ikkje - kommunale barnehagar for å gi betre samsvar mellom reelle utgifter og tilskot frå kommunane. Det blir teke omsyn til at dei private barnehagane samla har lågare pensjonsutgifter enn dei kommunale. På den andre sia har dei private samla høgare kapitalutgifter enn dei kommunale. Det er rekna at dette gir ei netto innsparing samla på om lag kr. 338 mill. for kommunane som blir trekt ut av rammetilskotet. Ny naturfagtime Det er framlegg om å auka timetalet i naturfag med ein veketime på trinn frå hausten Kommunane blir kompenserte gjennom ein auke i rammetilskotet samla for 2016 med kr. 77,6 mill. Rentekompensasjon skulebygg og symjeanlegg Rentekompensasjonsordninga for lån til rehabilitering og nybygg av skular og symjeanlegg blir vidareført i Det er lagt opp til ei samla investeringsramme, som grunnlag for rentekompensasjon, på kr. 15 mrd. fordelt over åtte år frå og med For 2016 er ramma for skulebygg og symjeanlegg, som grunnlag for rentekompensasjon, kr. 1,5 mrd. Heile investeringsramma for perioden frå 2009 på kr. 15 mrd. blir med dette nytta. Investeringsramma omfattar både kommunane og fylkeskommunane. Ordninga blir administrert av Husbanken. 6

18 2.2.4 Helse og omsorg Døgnopphald - hjelp Det blir ei plikt for kommunane frå 01. januar 2016 å tilby døgnopphald for personar med trong for hjelp med ein gong. Det har vore ei gradvis oppbygging for å sikre at kommunane skulle få tid til å bygge opp tenesta er det siste året i opptrappingsplanen over fire år. Finansieringa har vore delt mellom halvdelen som øyremerka tilskot og halvdelen frå dei regionale helseføretaka når tilbodet var etablert. I 2016 blir både det øyremerka tilskotet og bidraga frå helseføretaka innlemma i rammetilskotet. Finansieringa av tenesta kjem med andre ord frå 2016 gjennom rammetilskotet til kommunane, til saman om lag kr. 1,2 mrd. Tilskotet blir fordelt mellom kommunane etter delkostnadsnøkkel for pleie og omsorg i inntektssystemet. Dagtilbod demente Regjeringa vil kome med framlegg til endring av helse- og omsorgstenestelova slik at kommunane frå 01. januar 2020 får plikt til å tilby dagaktivitetstilbod til heimebuande personar med demens. Det er lagt opp til utbygging av tilbodet fram mot år Det er framlegg om øyremerka tilskot i 2016 på til saman kr. 71,3 mill. for å leggje til rette for 1200 plassar i Tilskotet utgjer om lag 30 prosent av kostnadene med etablering og drift. Sjukeheimsplassar og omsorgsbustader For 2016 er det framlegg om å gi tilsegn om tilskot for om lag 2500 nye einingar med heildøgns omsorg, fordelt mellom omsorgsbustader og sjukeheimsplassar. Maksimalt berekningsgrunnlag av investering for kvar eining er i underkant av kr. 3,0 mill. (kr. 3,4 mill. i pressområde) i Dette grunnlaget blir prisjustert til kroner. I 2015 er tilskotssats 55 prosent av godkjent investeringsgrunnlag for sjukeheimsplassar og 45 prosent av godkjent investeringsgrunnlag for omsorgsbustader. Det er lagt opp til dei same tilskotssatsane i 2016 som i Målgruppa for ordninga er personar med behov for heildøgns helse- og omsorgstenester uavhengig av alder, diagnose og funksjonshemming. Tilskotet kan gå til bygging, kjøp eller utbetring. Ressurskrevjande tenester Ordninga med øyremerka tilskot for ressurskrevjande tenester gjeld for tenestemottakarar til og med det året dei blir 67 år. Utbetaling av tilskot til kommunane i 2016 er basert på direkte lønsutgifter i 2015 knytte til tenestemottakarar. Det er innarbeidd ei pårekna auke i det samla øyremerka tilskotet frå saldert budsjett 2015 til budsjettframlegget for 2016 med kr. 1,2 mrd., til i underkant av kr. 9,3 mrd. i 2016 (faktisk utbetaling kan bli høgare). Det er lagt opp til følgjande for 2016: 7

19 - Kompensasjonsgraden blir vidareført med 80 prosent av netto utgifter ut over innslagsnivået. - Innslagsnivået for å få kompensasjon blir auka per brukar frå kr ,- til kr ,- for netto utgifter i Det er med dette lagt opp til ein auke i innslagsnivået på kr ,- utover prisjustering. - Kompensasjonen som blir utbetalt frå staten til kommunane i 2016 skal kommunane inntektsføra i sine rekneskap for Kommunane skal inntektsføra den pårekna kompensasjonen for det same året som utgiftene har vore. Tilskot for psykisk utviklingshemma (16 år og eldre), som del av rammetilskotet, blir trekt frå nettoutgiftene i berekningsgrunnlaget. Eventuelle øyremerka tilskot blir også trekt frå berekningsgrunnlaget. 8

20 2.2.5 Inntektssystemet i 2016 Det vil kome eit høyringsnotat om inntektssystemet før jul. Inntektssystemet vil bli vurdert nærare i kommuneproposisjonen for Inntektsutjamninga er 60 prosent av skilnaden mellom kommunane sitt skattenivå og gjennomsnittleg skattenivå for landet. Tilleggskompensasjon, for kommunar med lågt skattenivå, er 35 prosent av skilnaden mellom kommunen sitt skattenivå og 90 prosent av skattenivå for landsgjennomsnittet. Overgangsordninga med inntektsgarantitilskot (INGAR) gir kompensasjon for ei utvikling i rammetilskotet meir enn kr. 300,- per innbyggjar under landsgjennomsnittet frå eit år til det neste. INGAR tek ikkje omsyn til endring i skatt, inntektsutjamning, veksttilskot og skjønstilskot. INGAR tek omsyn til endringar i inntektssystemet, innlemming av øyremerka tilskot i rammeoverføring, oppgåveendringar, endringar i kriteriedata, bortfall av småkommunetilskot og nedgang i distriktstilskot. Telletidspunkt for innbyggjartal og aldersfordelinga i utgiftsutjamninga som grunnlag for rammeoverføring i 2016 vil vere i år. For inntektsutjamninga i 2016 er telletidspunktet innbyggjarar per For andre kriterium i utgiftsutjamninga enn aldersfordeling er telletidspunktet for rammeoverføring i Småkommunetilskot Kommunar med under 3200 innbyggjarar får eit småkommunetilskot, dersom kommunen sitt skattenivå er under 120 prosent av landsgjennomsnittet, i gjennomsnitt dei siste tre åra. Det er ikkje lagt opp til å prisjustera småkommunetilskotet frå 2015 til Det vil seie at det er same nominelle tilskotsbeløp i 2016 som i Veksttilskot Det er lagt opp til ein auke i det samla veksttilskotet til kommunane. Dette blir gjort ved å redusera minstenivået for å få tilskot frå 1,6 prosent til 1,5 prosent. Kommunane må ha hatt, på same måte som for 2015, ein årleg gjennomsnittleg folkevekst i dei siste tre åra over minstenivået for å få tilskot. Tilskotet blir for kvar innbyggjar utover dette minstenivået prisjustert frå kr ,- i 2015 til kr ,- i Kommunane må ha eit skattenivå under 140 prosent av landsgjennomsnittet, i årleg gjennomsnitt dei siste 3 åra, for å få veksttilskot. Distriktstilskot Distriktstilskot for Sør - Noreg blir gitt med ein sats per kommune og ein sats per innbyggjar, begge delar differensiert etter distriktsindeks. Jo lågare indeks, jo større distriktsmessige utfordringar. Kommunane må ha distriktsindeks mellom 0 og 46 for å få tilskot. Kommunane må ha eit skattenivå under 120 prosent av landsgjennomsnittet, i årleg gjennomsnitt dei siste 3 åra, for å få distriktstilskot. 9

21 Endring arbeidsgivaravgift Frå 01.juli 2014 blei 31 kommunar i landet tilbakeførte frå sone 1 til sone 2 for arbeidsgivaravgift. I Hordaland omfatta det kommunane Tysnes, Jondal og Kvinnherad. Desse kommunane har i 2015 fått eit trekk i rammetilskotet lik utrekna reduksjon i arbeidsgivaravgift. Det er lagt opp til at dette trekket i rammetilskotet blir trappa ned over fem år frå og med Skjønstilskot Fylkesmannen vil senda grunngjevinga for fordelinga av det ordinære skjønstilskotet for 2016 til kommunane. Kr. 400 mill. i årleg skjønstilskot blei innført frå og med 2011 til kommunar som årleg taper meir enn kr. 100,- per innbyggjar på endringane i inntektssystemet frå det same året. Kommunal- og moderniseringsdepartementet (KMD) har gjort utrekning med fordelinga av tilskot mellom kommunane. Det kjem i tillegg til Fylkesmannen si fordeling av skjønstilskot. Fordelinga ligg fast med same årlege tilskotsbeløp til neste revisjon av kostnadsnøklane i inntektssystemet Flyktningar og integrering Det er for 2016 framlegg om å styrka integreringstilskotet med kr. 50 mill. i ekstratilskot til kommunar ved busetjing av flyktningar. Kriteriet for å få dette tilskotet er at kommunen i 2016 buset fleire enn det dei blei oppmoda om i Tilskot blir gitt med kr ,- for kvar person kommunen buset utover dette i Det er framlegg om å styrka det særskilte tilskotet for busetjing av einslege, mindreårige flyktningar med kr. 25 mill. Tilskot blir utbetalt til kommunane når einslege, mindreårige flyktningar blir busett. Det er framlegg om å auka tilskotssats frå kr ,- i 2015 til kr ,- i Regjeringa vil leggje fram ein tilleggsproposisjon for budsjettet i haust som følgje av det høge talet på asylsøkjarar Kommunereform Fylkesmannen har i brev av 19. mai 2015 om kommuneproposisjonen omtalt dei økonomiske verke-midla i reformperioden. Det er ikkje lagt opp til endringar når det gjeld dette. 3. Økonomiske nøkkeltal Fjell kommune I det følgjande vert det presentert ulike økonomiske tabellar som gjev eit oversyn over Fjell kommune si økonomiske stode. 3.1 Brutto og netto driftsresultat Brutto driftsresultat gjev uttrykk for resultatet av kjernedrifta, og inkluderar resultatet for dei ulike tenesteområda. Brutto driftsresultat viser om kommunen sine løpande inntekter er store nok til å dekke løpande utgifter, før finansområdet. Brutto driftsresultat er driftsinntekter (skatt, rammetilskot, brukarbetaling) minus driftsutgifter (lønn, varer og tenester og avskrivingar). 10

22 Netto driftsresultat viser endeleg resultat inklusive finansområdet. Teknisk Beregningsutvalg (TBU) tilrår at netto driftsresultat bør være minst 1,75 % av driftsinntektene i ein kommune med god økonomi. Då har kommunen nok overskot til å sikre stabilitet i tenestene ved til dømes å avsetje til disposisjonsfond, samt til å dekke uføresette utgifter. Tabell 1; Tabellen under viser utviklinga i brutto og netto driftsresultat dei siste 5 åra (tal i heile tusen) Total Volum Rekneskap Budsjett rekneskap 2010 Brutto driftsresultat Brutto driftsresultat Brutto driftsresultat Brutto driftsresultat Brutto driftsresultat Netto driftsresultat Netto driftsresultat Netto driftsresultat Netto driftsresultat Netto driftsresultat Disposisjonsfond Disposisjonsfondet er ein del av eigenkapitalen som kan disponerast både i drifts- og investeringsrekneskapen utan særskilte bindingar. Tabell 2; Tabellen under viser utviklinga i disposisjonsfond dei siste 5 åra (tal i heile tusen). Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Disposisjonsfond Ubunde investeringsfond Ubunde investeringsfond er ein del av eigenkapitalen som berre kan nyttast i investeringsrekneskapen utan særskilte bindingar. Tabell 3;Tabellen under viser utviklinga i ubundne investeringsfond dei 5 siste åra (tal i heile tusen). Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Ubundne Investeringsfond Lånegjeld Lånegjelda er ein del av den langsiktige gjelda som det er knytt rente- og avdragskostnader til. Lånegjelda finansierer dei langsiktige investeringane i bygg og anlegg. Tabell 4; Tabellen under viser utviklinga i lånegjeld dei siste 5 åra (tal i heile tusen). Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Lånegjeld Lånegjelda i 2014 utgjorde 105,7 % av driftsinntektene. 11

23 Tabell 5;Tabellen under viser renteberande gjeld i % av totale inntekter inklusiv finans og totale driftsinntekter dei 5 siste åra (tal i heile tusen). Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Lånegjeld Driftsinntekter Totale inntekter inkl. finans Lånegjeld i % av driftsinntekter 111,5 % 110,6 % 102,3 % 102,1 % 105,7 % Lånegjeld i % av tot. Inntekter 107,0 % 109,2 % 100,0 % 99,8 % 103,4 % 3.5 Eigenkapitaldel Eigenkapitaldelen er den frie eigenkapitalen delt på lånegjeld. Eigenkapitaldelen viser ein fallande tendens fram til 2012 grunna auka gjeld og reduksjon i eigenkapitalen. Frå 2013 til 2014 er det berre ein liten nedgang. Tabell 6; Tabellen under viser eigenkapitalgraden dei siste 5 åra (tal i heile tusen). Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Eigenkapital (disp.fond og ub.kap.fond) Lånegjeld EK/Gjeld 25,27 % 19,85 % 15,16 % 14,33 % 13,90 % 3.6 Langsiktig kapitalfond Tabellen under viser utviklinga i det langsiktige kapitalfondet og kapitalfondet i % av lånegjeld. Tabellen 7; Tabellen viser langsiktig kapitalfond dei siste 5 åra og kapitalfond i % av lånegjeld (tal i heile tusen). Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Langsiktig kapitalfond Kapitalfondet i % av lånegjeld 25,75 % 21,45 % 18,26 % 15,88 % 16,11 % 4. Kostra analyse Nemninga KOSTRA står for kommune- stat rapportering og gjev styringsinformasjon om prioriteringane til kommunal og fylkeskommunal verksemd, dekningsgrad, bruksratar og produktivitet. 4.1 Kostra-tal for Fjell kommune Statistisk Sentralbyrå publiserer i april kvart år tal frå Kostra-rapporteringa for året før. Føremålet med KOSTRA er å gi informasjon om ressursbruk i kommunar og fylkeskommunar. Prinsippet er at tala skal gi eit representativt bilde av ressursbruken i kommunen og gi grunnlag for samanlikning kommunane i mellom. SSB utarbeider kvart år rapportar på utvalde nøkkeltal. Desse viser ressursbruken til kommunen innan sentrale tenesteområder som barnehage, grunnskule, omsorg, helse, barnevern og sosialtenesta (Nav). Tala er rekna ut både pr. innbyggjar (prioritering) og pr. brukar av dei aktuelle tenestene (produktivitet). Tabellen under viser Fjell kommune samanlikna med kostragruppe 13 (store kommunar, > inb., med unnatak av dei 4 største byane i Norge), Hordaland, landet utan Oslo og landet totalt: 12

24 Fjell Kostragruppe 13 Hordaland Landet uten Oslo Utvalgte nøkkeltall Finansielle nøkkeltall Brutto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter 1,1 0,6-0 0,4 0,3 Netto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter 0,8 1 1,2 1 1 Frie inntekter i kroner per innbygger Langsiktig gjeld i prosent av brutto driftsinntekter 198,4 209,3 203,7 210,6 203,1 Arbeidskapital ex. premieavvik i prosent av brutto driftsinntekter 11,5 14,8 7 14,3 11,5 Netto lånegjeld i kroner per innbygger Prioritering Netto driftsutgifter per innbygger 1-5 år i kroner, barnehager Netto driftsutgifter til grunnskolesektor (202, 215, 222, 223), per innbygger 6-15 år Netto driftsutgifter pr. innbygger i kroner, kommunehelsetjenesten Netto driftsutgifter pr. innbygger i kroner, pleie- og omsorgtjenesten Netto driftsutgifter til sosialtjenesten pr. innbygger år Netto driftsutgifter per innbygger 0-17 år, barnevernstjenesten Netto driftsutgifter til administrasjon og styring i kr. pr. innb Dekningsgrad Andel barn 1-5 år med barnehageplass 90 91,4 91,1 90,9 90,2 Andel elever i grunnskolen som får spesialundervisning 6,9 7,6 7,7 8,1 8 Legeårsverk pr innbyggere, kommunehelsetjenesten 8 9,8 9,7 10,4 10,3 Fysioterapiårsverk per innbyggere, kommunehelsetjenesten 5,8 8,7 8,5 9 8,9 Andel mottakere av hjemmetjenester over 67 år Andel plasser i enerom i pleie- og omsorgsinstitusjoner 83,3 94,5 93,8 94,8 95 Andel innbyggere 80 år og over som er beboere på institusjon 8,3 12,2 14,5 13,4 13,7 Andelen sosialhjelpsmottakere i alderen år, av innbyggerne år 3,1 : : 3,9 4 Andel barn med barnevernstiltak ift. innbyggere 0-17 år 2,6 : : 4,8 4,8 Sykkel-, gangveier/turstier mv. m/kom. driftsansvar per innb Kommunalt disponerte boliger per 1000 innbyggere Årsverk i brann- og ulykkesvern pr innbyggere 0,42.. 0,76 0,73 0,72 Produktivitet/enhetskostnader Korrigerte brutto driftsutgifter i kroner per barn i kommunal barnehage Korrigerte brutto driftsutgifter til grunnskole, skolelokaler og skoleskyss (202, 222, 223), per elev Gjennomsnittlig gruppestørrelse, årstrinn 13,3 15,2 14,9 14,3 14,4 Korrigerte brutto driftsutg pr. mottaker av hjemmetjenester (i kroner) Korrigerte brutto driftsutgifter, institusjon, pr. kommunal plass Årsgebyr for vannforsyning (gjelder rapporteringsåret+1) Årsgebyr for avløpstjenesten (gjelder rapporteringsåret+1) Årsgebyr for avfallstjenesten (gjelder rapporteringsåret+1) Gjennomsnittlig saksbeh.tid for private forslag til detaljreg. Kalenderdager Gj.snittlig saksbehandlingstid for opprettelse av grunneiendom. Kalenderdager Bto. dr.utgifter i kr pr. km kommunal vei og gate Lovanvendelse Andel søknader om motorferdsel i utmark innvilget Andel innvilgede disp.søknader for nybygg i 100-m-beltet langs sjø. Prosent Landet Tala viser at skulesektoren i Fjell kommune har høgast ressursbruk pr. elev uavhengig av kven ein samanliknar seg med: 13

25 Figuren syner at Fjell kommune brukar ca. kr pr. elev pr. år medan snitt for Hordaland er kr og Kostragruppe 13 er kr På årsbasis utgjer dette gapet om lag 57 mill i høve Kostragruppe 13. For barnehagesektoren er det ikkje like eintydig, men dei fleste andre ligg lågare enn Fjell. Det er ekstra utbetalingar til dei private barnehagane knytt til klagar tidlegare år, ekstern husleige og overføringar til private barnehagar som forklarer dette. Innan pleie og omsorg har Fjell kommune den lågaste ressursbruken av alle. Det er særleg tenester knytt til pleie og omsorg i heimen som forklarer dei låge tala for Fjell. Også innanfor helse, sosialtenesta og barnevern er ressursbruken gjennomgåande lågare enn andre kommunar. 4.2 Demografiske tilhøve I tillegg til Kostra-tala som viser dei økonomiske tilhøva har Fjell fleire utfordringar knytt til demografiske tilhøve framover. Det eine er den relative nedgangen i innbyggjartal i barnehagealder (0-5 år) og skulealder (6-15 år). For born i skulealder er det nedgang også i absolutte tal. For innbyggarar over 67 år er utviklinga stikk motsett. (Sjå figurar) 14

26 Figur: Prosentvis del av befolkning med alder 6-15 år Tabell 1 Befolkningsframskrivninger Fjell kommune Kilde: SSB år år år år år år og eldre Totalt For skulesektoren tyder dette på ein reduksjon i tenesteproduksjonen totalt i dei næraste åra framover. Dette kan gje rom for vidare innsparing i skulesektoren som kan omfordelast inn mot sektorar med auka press, til dømes omsorgssektoren. Nedgangen i elevtal er størst på Lille-Sotra 15

27 medan delar av Store-Sotra har vekst. Fjell kommune vert trekt og i rammeoverføringa for elevar i private skular med brutto 29,9 mill for budsjettåret Det er krevjande å justere kapasiteten i den offentlege skulen tilsvarande. Dei trendane som er skissert for skule gjer seg også gjeldande for barnehage. Trafikale tilhøve gjer det vanskelegare å få full utnytting av samla barnehagekapasitet. Figur: %-vis del av befolkning med alder 0-5 år : I figurane under er det vist faktisk utvikling i ulike aldersgrupper frå 2000 til 2015, vidareført med SSBs framskrivingar frå

28 Figur 1 Utvikling i aldersgruppene 0-5 år og 6-15 år for Fjell kommune , indeksert slik at nivået i 2000=100. Kilde: SSB "Barne- og ungdomsgruppene" 0-5 år 6-15 år Figur 2 Utvikling i aldersgruppene år, år og over 90 år for Fjell kommune , indeksert slik at nivået i 2000=100. Kilde: SSB "Eldregruppene" år år 90 år og eldre Ifølge SSB vil tal personer i aldersgruppa år auke relativt kraftig i de neste åra. I aldersgruppa år er det venta ei moderat utvikling i de næraste årene, og ein relativt kraftig vekst etter ca Tal personer i aldersgruppa over 90 år er venta å få ein moderat auke dei neste åra. 17

29 5. Årsbudsjett drift 2016 Fjell kommune 5.1 Innleiing I budsjettet for 2016 er aktivitetsnivået frå hausten 2015 vidareført inn i Lønsoppgjer for 2015 er også innarbeidd med heilårsverknad i Det er ikkje budsjettert med inntekter frå mogleg eigedomsskatt og heller ikkje avkastning frå det langsiktige kapitalfondet. Det er vidare sett av 10 mill til Lokal medisinsk senter (LMS). Til budsjettseminaret på Panorama la rådmannen fram eit budsjettforslag i balanse med bruk av bundne fond (NAV) på 8 mill og avsetjing til fond med 10 mill til LMS. Det er dette framlegget til budsjett som vil bli handsama i det vidare arbeidet. Alle samanlikningar er gjort i høve til revidert budsjett Prisindikatoren for 2016, som er eit vekta snitt av løns- og prisvekst, utgjer 2,7%. Lønsveksten er rekna til 2,7 % i statsbudsjettet. 5.2 Økonomisk oversikt drift Tabellen som følgjer under viser hovudtrekka i driftsbudsjettet for 2015 og 2016 og rekneskapen for 2014: Hovudoversikt Budsjett Budsjett Rekneskap Driftsinntekter Driftsutgifter Brutto driftsresultat Netto finansutgifter Motpost avskrivninger Netto driftsresultat Bruk av avsetjingar Avsetjingar Rekneskapsmessig meir/mindreforbruk

30 Tabellen som følgjer viser ei meir detaljert oversikt over driftsbudsjettet for 2016: Hovudoversikt Budsjett Budsjett Avvik Brukerbetalinger Andre salgs- og leieinntekter Overføringer med krav til motytelse Rammetilskudd Andre statlige overføringer Andre overføringer Skatt på inntekt og formue SUM DRIFTSINNTEKTER Lønnsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tjenester som inngår i komm tjenesteprod Kjøp av varer og tjenester som erstatter komm tjprod Overføringer Avskrivninger SUM DRIFTSUTGIFTER BRUTTO DRIFTSRESULTAT Renteinntekter, utbytte og eieruttak Gevinst på finansielle instrumenter SUM EKSTERNE FINANSINNTEKTER Renteutgifter, provisjoner og andre finansutgifter Avdrag på lån SUM EKSTERNE FINANSUTGIFTER RESULTAT EKSTERNE FINANSIERINGSTRANSAKSJONER Motpost avskrivninger NETTO DRIFTSRESULTAT Bruk av disposisjonsfond Bruk av bundne fond SUM BRUK AV AVSETNINGER Dekning av tidligere års merforbruk Avsetninger til bundne fond SUM AVSETNINGER REGNSKAPSMESSIG MER- MINDREFORBRUK Inntekter Driftsinntektene aukar med totalt 114,3 mill, ei auke på 8,17% i høve til revidert budsjett Dei frie inntektene (skatt og ramme) aukar med 67 mill, ei auke på 5,8%. 19

31 800,00 700,00 Fordeling driftsinntekter budsjett ,00 500,00 400,00 698,79 300,00 515,22 200,00 100,00 150,90 0,00 Skatt på inntekt og formue Rammetilskudd Overføringer med krav til motytelse 54,78 48,61 44,56 Andre salgs- og leieinntekter Brukerbetalinger Andre statlige overføringer 0,30 Andre overføringer Tal i heile mill Brukarbetaling og andre sals- og leigeinntekter Alle gebyr og brukarbetalingar er vedteke auka med 2,7%. For å få samsvar mellom budsjetterte inntekter og faktiske inntekter er ikkje alle budsjettpostar auka tilsvarande. Plansakbehandling er auka med 25% og kostnadsdekningsprosenten frå 70 til 75 prosent. Byggesaksgebyr er vedteke auka med 10%. 20