MØTEINNKALLING. Vi ber om at forfall vert meldt til servicekontoret/utvalssekretær på telefon

Transkript

1 VOLDA KOMMUNE Utvalg: Driftsstyret Møtestad: Møterom A, Volda rådhus Dato: Tid: 14:00 MØTEINNKALLING Medlemar som er ugilde i ei sak vert bedne om å gje melding, slik at varamedlemar kan bli kalla inn. Jf. 8, 3. ledd i forvaltningslova. Vi ber om at forfall vert meldt til servicekontoret/utvalssekretær på telefon Varamedlemar får saksdokumenta førebels berre til orientering. Dei får særskilt melding når dei skal møte. B- saker er underlagt teieplikt og er unnatekne offentleg innsyn. Møtet er ope for publikum, med unnatak når b-saker vert handsama. Saksdokumenta er lagt ut til gjennomsyn på servicekontoret og på folkebiblioteket til møtet vert halde. Side1

2 VOLDA KOMMUNE SAKLISTE Saksnr. PS 6/13 PS 7/13 PS 8/13 PS 9/13 Sak Godkjenning av innkalling og sakliste Godkjenning av møteprotokoll frå forrige møte Klimaplan - Revisjon av handlingsplanen Den gode skuleeigar - utviklingsprogram for folkevalde og administrative skuleeigarar Side2

3 PS6/13Godkjenningavinnkallingogsakliste PS7/13Godkjenningavmøteprotokollfråforrigemøte Side3

4 VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Per Ernst Lundberg Arkivsak nr.: 2012/2033 Arkivkode: T78 Utvalsaksnr Utval Møtedato 7/13 Ungdomsrådet /13 Eldrerådet /13 Kommunalt råd for funksjonshemma /13 Driftsstyret Formannskapet Kommunestyret KLIMAPLAN - REVISJON AV HANDLINGSPLANEN Administrasjonen si tilråding: Kommunestyret godkjenner framlegg til Handlingsplan i høve Klimaplan for Volda , i samsvar med vedlegg 3 til denne saka. Vedleggsliste: 1. K-sak 29/10, møte Handlingsplan m/kommentar 3. Forslag handlingsplan Uprenta saksvedlegg: Klimaplan for Volda : Kommunedelplan, sjå Samandrag av saka: Kommunestyret vedtok i møte ein særs ambisiøs klimaplan for Volda for perioden Til planen er det knytt ein handlingsplan for åra Det vert no gjort framlegg om revisjon av denne. Saksopplysningar: I sak 29/10, møte , gjorde kommunestyret vedtak om å godkjenne framlegg til Klimaplan, jfr. vedlegg 1. I samandraget i nemnde sak går følgjande fram: Side4

5 Volda kommune har, som eit pilotprosjekt saman med andre kommuner på Sunnmøre og i Nordfjord, fått utarbeidd ein Klimaplan og praktisk retta Handlingsplan for klima og miljø. Siste åra har dei globale klimautfordringane stått sentralt i den politiske debatten, og det er rimeleg semje mellom klimaekspertane at det er naudsynt med ein reduksjon av energibruk og utslepp av klimagassar for å få eit bærekraftig miljø. På dette bakteppet gjekk Volda med i pilotprosjektet leia av Høgskulen i Volda og Møreforsking for å utarbeide kommunevise klimaplanar. Klimaplan med Handlingsplan ligg no føre til politisk handsaming. Vidare heiter det saksutgreiinga om Handlingsplanen, jfr. vedlegg 2: Prosjektgruppa har prøvd å legge fram ein så realistisk og ambisiøs handlingsplan som mogleg. Nivået på tiltaka i handlingsplanen kan og bør det vere fleire syn på. Den er kanskje ikkje ambisiøs nok, men tiltaka skal òg gjennomførast, det er ikkje gagn i å legge lista så høgt at ein berre riv. På den andre sida må tiltaka vere sterke nok til å ha effekt på klima og miljø i vår kommune. Eit sentralt eksempel er potensiale for sparing av energi/straum i kommunal bygningsmasse. Her er lista lagt ned til 5% sparing ut frå nivået i dag for heile kommunen, 10 % for kommuneorganisasjonen, noko som er under det nivået energi-kartlegginga synleggjorde. Dette illustrerer på ein god måte at ein gjennom prosessen har sett at det er store utfordringar i å berre stabilisere, om ikkje òg redusere forbruket. Som energiutgreiinga for kommunal bygningsmasse viser, er her eit årleg sparepotensiale på om lag 2. mill. kroner dersom ein lukkast med alle tiltaka. For å kunne ta ut dette potensialet må det arbeidast målretta og langsiktig. Noko av dette er allereie teke ut gjennom målingar/energistyring og ENØK-tiltak som utskifting av vindauge og isolering. Neste skritt for vidare uttak av potensial på dette området må sjåast i samanheng med oppbygging av leiing og gjennomgang av organisasjonen for eigedomsavdelinga. Det er i planarbeidet viktig å skilje mellom tiltak og målsetting. Tiltaka må vere finansierte, då ser ein budsjett for budsjett kor store ressursar kommunen verkeleg legg ned for klima og miljø for å realisere forslag som ligg i tiltaksplanen.. Målsetting i planen er gode tankar og vyar, men desse er ikkje finansierte. Det er difor heilt avgjerande at målsettingane vert tiltak, finansierte og gjennomførde. Vi er no inne i år 3 av planperioden, som og er siste året i Handlingsplanen. Då er det tid for å ta ei evaluering og revidere/lage ny Handlingsplan. Vurdering og konklusjon: Klima- og miljøarbeidet fell mellom stolar når vi ikkje har ein organisasjon der dette er naturleg forankra i dag. Såleis må miljøengasjementet tilpassast eit ambisjonsnivå som er realistisk der det pr. i dag er eigedomsavdelinga som tek seg av enøk, kommunalteknisk det som går på vatn og fysisk miljøskjødsel samt koordinering i høve renovasjonsselskapet, landbruk i høve landbruksnæringa, skulane og barnehagane det som går på haldningar mv. Planavd. tek ivare klima/miljø i si planlegging. Ansvaret for desse oppgåvene vil elles verte vurderte i samband med den omorganiseringa av administrasjonen som rådmannen har sett i gang. Av bortimot 70 tiltak i handlingsplanen er det etter det rådmannen kjenner til omla 23 tiltak som er gjort noko med/utført. Dette gjeld både kommunale tiltak og tiltak som andre har ansvaret for. Rådmannen har også bede avdelingane om statusrapport for dei tiltaka kommunen er ansvarleg for, og tilbakemelding på dette er følgjande (utover dei kommentarane som er skrivne til på Handlingsplanen i vedlegg 2): Barnehageavdelinga: Side5

6 o har laga plan for miljøsertifisering av alle barnehagane i Volda kommune (punkt 2 Miljømerking av alle einingar) o har ikkje premiert eit arbeid årleg i barnehagane (punkt 2 Informasjon) Avdeling for kart-, oppmåling- og byggesak: o Oppsette tiltak ikkje gjennomført då infohjørnet er etablert og informasjon finnast der og på heimesida. Folkehelsekoordinator: o Initierte gå/sykle til jobben-aksjon frå 2005, i samarbeid mellom bedriftsidrettslaget 3H. Alle tilsette fekk utdelt kvar sin stegtellar for å motivere fleire til å gå til jobben. Det vart også utarbeidd registreringsskjema for gå/sykle til jobben i perioden 1.mai-30.september same året, og førstepremien for deltaking var ein ny sykkel. Fleire andre premiar vart også nytta som motivasjon for deltaking. Registreringsperioden har halde fram sidan 2005, med 3H som pådrivar, men det syner seg at dei få som tek del i registreringa er dei same som elles er aktive, og det er stort sett dei same som tek del kvart år. Det ser ikkje ut til at fleire går eller syklar til jobb sjølv om kommune legg til rett for gulrot eller anna premiering. o Sykkelstativ har ikkje vorte kjøpt inn, då kommunen eller folkehelsekoordinator ikkje har hatt midlar til å investere i dette. Det har heller ikkje vore etterspurnad etter sykkelstativ. Men dette er sjølvsagt noko vi kan vurdere på nytt, og gjere ei kartlegging av behov for sykkelstativ i sentrum. o Betre tilrettelegging av gang/sykkelstiar og meir aktive kampanjar retta mot foreldre i barnehage og skule, samt internt i kommunen kan kanskje bidra til fleire gåande og syklande på sikt. Eg seier meg elles glad for at Informasjonshjørnet er kome på plass i rådhuset og at det på kommunen si heimside er sett opp direkte lenke til Klima og miljø, sjå Sameleis at miljøbrosjyra er distribuert til husstandane i kommunen. Det går elles fram i ein artikkel i Smp at kommunane på søre så langt har spart fleire millionar kroner i straumkostnader etter at det har vore satsa på energisparing i bygg, sjå Kommunane har nådd målet om å kutte talet på brukte kilowatt med femten prosent. Kommunane bruker no 9,1 gigawatt mindre straum enn før. Herøy, Ulstein, Ørsta og Volda vil også gå saman for å bytte ut fossilt brensel med elektrisitet i kommunale bilar. Som følgje av dette har Møreforsking bidrege i arbeidet med ein søknad til Transnova. I denne ber kommunane om støtte til å kjøpe inn el-bilar og til å opprette ladestasjonar. På noverande tidspunkt har ingen av dei fire kommunane bak søknaden kommunale el-bilar, og det er få ladestasjonar. Volda har to ved rådhuset og to ved Omsorgssenteret, og det vert arbeidd med å få etablert ein hurtigladestasjon i Furene. Det er sett av midlar i budsjettet til kommunal eigenandel for kjøp av 2 el-bilar i PLO i Som det går fram av Handlingsplanen er der mange partar som har ansvar, t.d. VØR, Regionrådet og Søre Sunnmøre Innkjøpssamarbeid. Men hovudansvaret for dei fleste tiltaka ligg til kommunen. Som nemnt ovanfor er det viktig at ambisjonsnivået ikkje ligg høgare enn at det er mogleg å gjennomføre. I sak 29/10 går følgjande fram om økonomi: Når det gjeld økonomien for gjennomføring av kommunen sine tiltak, vil dette kome til syne i dei årlege budsjett og økonomiplanar utarbeidd av den enkelte avdeling. Som det går fram nedanfor etterlyser fleire høyringsinstansar kostnadsrekning på dei ulike Side6

7 tiltak. Dette er adm. i prinsippet samd i, prosjektgruppa for utarbeiding av klimaplanen har så langt ikkje hatt kapasitet til anna enn å prioritere det klimafaglege. Utgangspunktet er at klima- og handlingsplan er ei politisk viljeserklæring til å kome i gang med dette arbeidet, utan at ein skal nedvurdere at gjennomføring vil koste. Rådmannen vil difor rå til at ny Handlingsplan vert sett så realistisk som mogleg slik at den er mogleg å gjennomføre ut frå dei økonomiske føresetnadane kommunen har. Helse og miljøkonsekvensar: Er vurdert i k-sak 29/10 Økonomiske konsekvensar: Tiltak som krev økonomiske midlar må vere avklart i budsjett og økonomiplan. Beredskapsmessige konsekvensar: Er vurdert i sak 29/10. Rune Sjurgard rådmann Utskrift av endeleg vedtak: Klageinstans: Side7

8 VOLDA KOMMUNE Servicekontoret «MOTTAKERNAVN» «KONTAKT» «ADRESSE» «POSTNR «POSTSTED» Arkivsak nr. Løpenr. Arkivkode Avd/Sakshandsamar Dato 2008/ / SVK/ US MELDING OM POLITISK VEDTAK - KLIMAPLAN FOR VOLDA KOMMUNE Vi melder med dette frå at kommunestyret den , hadde føre ovannemnde som sak 29/10, der det vart gjort slikt vedtak: Klimaplan for Volda kommune , og Handlingsplan vert eigengodkjent med fylgjande endring: Under pkt. Viktige tiltak frå handlingsplanen, Transport, 4. kulepkt.: Ved neste utskifting (kjøp/lease) av bil skal ein vurdere el-bil. s. 20, andre avsnitt. Etter: dagens forbruk vert det føya til: Innan 2020 er målet å redusere energibruken med 20% i høve til dagens forbruk. Det same vert tilføya i avsnitt 4, s. 20 etter kartlegginga til ES. Tilføying i handlingsplanen: Under Bruk av kommunale kjøretøy Alle nye kjøretøy som kommunen kjøper (eller leaser) inn skal om dette er tilgjengeleg og praktisk forsvarleg vere kjøretøy som kan gå på biodrivstoff eller nytte andre miljøvennlege alternativ. Sakutgreiinga med vedlegg følgjer vedlagt. Volda kommune, servicekontoret Unni Strand sekretær Kopi til: Sakshandsamar Roger Nedreklepp Postadresse: postmottak@volda.kommune.no Stormyra 2 Telefon: Telefaks: Org. nr: Bankgiro: 6100 Volda Side8

9 SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Roger Nedreklepp Arkivsak nr.: 2008/153 Arkivkode: 143 Utvalsaksnr Utval Møtedato 27/10 Det faste planutvalet /10 Kommunestyret KLIMA - OG HANDLINGSPLAN FOR VOLDA KOMMUNE Handsaming i kommunestyret: Jens Johan Hyvik, V, kom med fylgjande endringsframlegg: Tilføying i planen: s. 20, andre avsnitt. Etter: dagens forbruk vert det føya til: Innan 2020 er målet å redusere energibruken med 20% i høve til dagens forbruk. Det same vert tilføya i avsnitt 4, s. 20 etter kartlegginga til ES. Tilføying i handlingsplanen: Under Bruk av kommunale kjøretøy Alle nye kjøretøy som kommunen kjøper (eller leaser) inn skal om dette er tilgjengeleg og praktisk forsvarleg vere kjøretøy som kan gå på biodrivstoff eller nytte andre miljøvennlege alternativ. Røysting: Fyrste avsnitt i Jens Johan Hyvik sitt framlegg vart samrøystes vedteke. Andre avsnitt i Jens Johan Hyvik sitt framlegg fekk 25 røyster og vart vedteke. 2 røysta mot. Tilrådinga frå det faste planutvalet vart samrøystes vedteken. Vedtak i Kommunestyret Klimaplan for Volda kommune , og Handlingsplan vert eigengodkjent med fylgjande endring: Under pkt. Viktige tiltak frå handlingsplanen, Transport, 4. kulepkt.: Ved neste utskifting (kjøp/lease) av bil skal ein vurdere el-bil. s. 20, andre avsnitt. Etter: dagens forbruk vert det føya til: Innan 2020 er målet å redusere energibruken med 20% i høve til dagens forbruk. Det same vert tilføya i avsnitt 4, s. 20 etter kartlegginga til ES. Vår ref.: 2008/153 Side 2 av 12 Side9

10 Tilføying i handlingsplanen: Under Bruk av kommunale kjøretøy Alle nye kjøretøy som kommunen kjøper (eller leaser) inn skal om dette er tilgjengeleg og praktisk forsvarleg vere kjøretøy som kan gå på biodrivstoff eller nytte andre miljøvennlege alternativ. Handsaming i det faste planutvalet: Ordføraren opplyste om ei redaksjonell endring i tilrådinga frå administrasjonen. Tilrådinga skal lyde: Klimaplan for Volda kommune , og Handlingsplan vert eigengodkjent. Arild Iversen kom med fylgjande endringsframlegg: Under pkt. Viktige tiltak frå handlingsplanen, Transport, 4. kulepkt.: Ved neste utskifting (kjøp/lease) av bil skal ein vurdere el-bil. Røysting: Arild Iversen sitt framlegg fekk 8 røyster og vart vedteke. 1 røysta mot (Opedal). Tilrådinga frå administrasjonen vart samrøystes vedteken. Tilråding frå Det faste planutvalet til kommunestyret: Klimaplan for Volda kommune , og Handlingsplan vert eigengodkjent med fylgjande endring: Under pkt. Viktige tiltak frå handlingsplanen, Transport, 4. kulepkt.: Ved neste utskifting (kjøp/lease) av bil skal ein vurdere el-bil. Administrasjonen si tilråding: Klimaplan for Volda kommune , og Handlingsplan vert med dette lagd fram for eigengodkjenning Vedlegg: underlagsmaterial for klimaplanen 1. Grunnlag med utfyllande informasjon og underlag for plandel 2. Forvurdering av energibruk i kommunal bygingsmasse 3. Avfall 4. Møte med lokale lag og organisasjonar i Volda og Ørsta 5. Møte i Næringsforum 6. Oppsummering frå idèmyldring og gruppearbeid i Volda kommunestyre 7. Kva kan eg/min organisasjon gjere 8. Barnehagekonkurransen 9. Adresseliste - høyring Arbeidet med planen: Vår ref.: 2008/153 Side 3 av 12 Side10

11 Prosjektgruppa som vart oppnemnd av kommunestyre og adm.sjef legg med dette fram Klimaplan for Volda , og Handlingsplan med vedlegg for politisk slutthandsaming. Volda kommunestyre gjorde slikt vedtak 4. mars 2008 i sak 2008/153: 1. Volda kommune sluttar seg til som pilotkommune i klimaplanprosjektet i regi av Høgskulen i Volda 2. Formannskapet er styringsgruppe for prosjektet 3. Kommunestyret vèl tre personar frå politisk hald til prosjektgruppe 4. Adm.sjefen peikar ut to personar til prosjektgruppa 5. Styringsgruppa/(formannsk.) avgjer om det skal opprettast ei referansegruppe Referansegruppe vart ikkje oppnemnd. Prosjektgruppa har vore: Håvard Strand leiar Ingrid Opedal Egil Berg Knut Innselset - adm Roger Nedreklepp - adm og sekr. Som det gjekk fram av saksframstillinga då kommunestyret gjorde sitt vedtak, er klimaprosjektet eit pilot- og samarbeidsprosjekt mellom Høgskulen i Volda med samarbeidspartane Møreforsking Volda, Enøk-senteret, Tussa Kraft og Volda og Ørsta Reinhald, og alle kommunene på Søre Sunnmøre, i tillegg Sula og Hornindal. Prosjektgruppa har i alt hatt fem møte i plenum med deltakar kommunane og Høgskulen med fleire. Eit kombinert oppstartmøte/temamøte, tre temamøte, og avsluttande møte 22. april -09, der ein mellom anna fekk glimrande døme på praktisering av lokaltilpassa klimaplanar i så vidt ulike kommunar som Ålesund og Tingvoll. Temamøta var: 10. mars -08 om energibruk og klima, 28. mai -08 om transport og klima, 8. september -08 om forbruk og 12. november -08 om avfall. På dei same tema har det vore haldne fire møte mellom prosjektgruppa i kommunen og prosjektleiinga ved Høgskulen/Møreforsking, der ein gjekk inn på særeigne tilhøve for Volda kommune. Vidare har styringsgruppa hatt ei rekkje arbeidsmøte for å tilpasse planen for vår kommune, dette gjeld i særleg grad handlingsplanen. Eit særs viktig grunnlag for handlingsplanen er energivurderinga av kommunen sin bygningsmasse, utført av Enøk-senteret AS. Dette var eit prosjekt i prosjektet finansiert av Enova. I samband med prosjektet vart det og, med bakgrunn i midlar Volda kommune fekk tildelt frå KoBE og Husbanken, arrangert ein særs vellukka og matnyttig temadag om vedlikehald og drift av kommunale bygg, energi og miljø i januar -09. I prosessen har prosjektgruppa arrangert fleire møte for næringsliv, lag/organisasjonar (saman med Ørsta) og folkemøte. Faktisk to folkemøter grunna dårleg frammøte på første, men det er synd å seie at klima er nokon kioskveltar i Volda. Formannskapet har fått ei orientering om framdrifta i prosjektet, det same har kommunestyret som også fekk kome med innspel gjennom ein idédugnad. Nemnast må òg Austefjord barnehage sitt gode bidrag i Sunnmørsposten sin klimakonkurranse for barnehagane i deltakarkommunene. Vår ref.: 2008/153 Side 4 av 12 Side11

12 Til slutt kan nemnast at nokre av deltakarane i prosjektgruppa har delteke på fleire temamøte i regi av Klimanettverket i Møre og Romsdal, der Volda kommune er medlem, og på tema-møte om kommunale klimaplanar i regi av Enova. No i februar deltok tre sektorsjefar og ein politkar på seminaret Klimapla frå plan til praksis på Gardermoen. Samandrag av saka: Volda kommune har, som eit pilotprosjekt saman med andre kommuner på Sunnmøre og i Nordfjord, fått utarbeidd ein Klimaplan og praktisk retta Handlingsplan for klima og miljø. Siste åra har dei globale klimautfordringane stått sentralt i den politiske debatten, og det er rimeleg semje mellom klimaekspertane at det er naudsynt med ein reduksjon av energibruk og utslepp av klimagassar for å få eit bærekraftig miljø. På dette bakteppet gjekk Volda med i pilotprosjektet leia av Høgskulen i Volda og Møreforsking for å utarbeide kommunevise klimaplanar. Klimaplan med Handlingsplan ligg no føre til politisk handsaming. Saksopplysningar Bruk av energi og utslepp av klimagassar er kanskje den største globale utfordringa vi har som samfunn i dag. Kvar kommune vil spele ei sentral rolle dersom nasjonale klimamål skal oppfyllast.(vevatne mfl.-05). Ein viktig føresetnad for å kunne oppnå redusert energibruk i kommunene er heilskapleg kompetanse på området, samarbeid over sektorgrenser og at utviklinga er planstyrt. Den nære historia om klimaarbeidet i Volda kommune kan førast attende til k-styret sitt vedtak av 15. januar 2007 der ein m.a. ber adm. om å søkje Enova om tilskot til utarbeiding av kommunal energi- og miljøplan. Prosessen førte av fleire grunnar ikkje fram, og saka låg litt i dødvatnet inntil invitasjonen frå prosjektet ved Høgskulen/ Møreforsking (der òg Tussa, Enøk-senteret og VØR òg er med) om eit interkommunalt pilotprosjekt på klimautfordringane. Dette prosjektet takka Volda k- styre ja til (i sak k-2008/153). Kommunen vil gjennom ein eigen klimaplan ta initiativet til å sikre at ein oppnår ei ønskt utvikling innan klima- og energirelaterte område. Volda kommune bør og vil vere ei drivkraft i å utnytte lokale energiressursar, spillvarme og ubrukte energipotensiale. Kommunen ønskjer også å gjere sitt til at transport vert redusert, og med det minske presset på klimaet, dette både gjennom planar og tiltak. Miljøvenlege tiltak/løysingar på handtering av avfall er ikkje minst viktig i klimaplan- arbeidet. Ei viktig utfordring vil vere å sikre at slike planar som Klimaplan for Volda både har fagleg tyngde og politisk legitimitet. Dette har ein freista få til med dei vedtak politiske fora har gjort, og ved dei møte og orienteringar som politiske fora har fått. Kopling til kommunen sitt plansystem er eit viktig grep, difor vert klimaplanen fremja som ein del av kommuneplansystemet. Med god forankring er planen i større grad sikra at tiltak vert gjennomført, også i tider der miljø ikkje er i vinden. Klimaplan og handlingsplan vert å rullere, handlingsplanen kvar k-styre periode. Sjølvsagt vert det ingen miljøgevinst berre med å utarbeide og legge fram ein plan, tiltaka må setjast ut i livet. Arbeid etter planvedtak. Planen må også ha forankring hjå folk flest. I arbeidet har ein vel ikkje lukkast i nemneverdig grad å skape det store engasjementet rundt arbeidet med klimaplanen, sjølv om dei som har delteke på dei ulike møta i ulike fora har gjeve viktige bidrag. Ein vil likevel tru at dette viktige Vår ref.: 2008/153 Side 5 av 12 Side12

13 feltet opptek mange, og at mange ynskjer å gjere sitt for å redusere dei dramatiske følgjene av å ikkje redusere klimagassutsleppa. Prosjektgruppa har søkt og fått løyvd, kr frå KS til informasjon om klimatiltak. Gruppa vil så snart planen er vedteken utarbeide ein faldar som på ein enkel og illustrativ måte set fokus på klima- og miljøtiltak som innbyggarar og næringsliv i kommunen kan gjennomføre. Den framlagde Klimaplanen talar stort sett for seg sjølv. Den gir eit generelt bakteppe for situasjonen no på dei sentrale emna: energi, transport, forbruk og avfall. I tillegg til landbruk og anna næringsliv syner dette samla sett dei utfordringane det moderne samfunn har med stabilisere, helst minske klimagass utsleppa, som mellom anna er ei følgje av vekst i energibruk og forbruksvekst. Prosjektgruppa har prøvd å legge fram ein så realistisk og ambisiøs handlingsplan som mogleg. Nivået på tiltaka i handlingsplanen kan og bør det vere fleire syn på. Den er kanskje ikkje ambisiøs nok, men tiltaka skal òg gjennomførast, det er ikkje gagn i å legge lista så høgt at ein berre riv. På den andre sida må tiltaka vere sterke nok til å ha effekt på klima og miljø i vår kommune. Eit sentralt eksempel er potensiale for sparing av energi/straum i kommunal bygningsmasse. Her er lista lagt ned til 5% sparing ut frå nivået i dag for heile kommunen, 10 % for kommuneorganisasjonen, noko som er under det nivået energi-kartlegginga synleggjorde. Dette illustrerer på ein god måte at ein gjennom prosessen har sett at det er store utfordringar i å berre stabilisere, om ikkje òg redusere forbruket. Som energiutgreiinga for kommunal bygningsmasse viser er her eit årleg sparepotensiale på om lag 2. mill. kroner dersom ein lukkast med alle tiltaka. Det er i planarbeidet viktig å skilje mellom tiltak og målsetting. Tiltaka må vere finansierte, då ser ein budsjett for budsjett kor store ressursar kommunen verkeleg legg ned for klima og miljø for å realisere forslag som ligg i tiltaksplanen.. Målsetting i planen er gode tankar og vyar, men desse er ikkje finansierte. Det er difor heilt avgjerande at målsettingane vert tiltak, finansierte og gjennomførde. Vurdering og konklusjon: Ut frå den generelle energi- og klimadebatten bør òg Volda kommune sjå grundig på sitt forbruks- og utsleppsmønster, både som organisasjon og for kommunen samla. Når no prosjektgruppa legg fram sin Klimaplan med handlingsplan for tidsromet for politisk handsaming, er det med full visse om at dette nok berre er eit lite steg på vegen men ein start må vegen ha. Ein hadde gjerne sett at prosessen var enno betre, meir engasjement i klima/miljøspørsmål så vel i det politiske miljøet som i ålmenta - prosjektgruppa har ikkje makta å setje dette tilstrekkeleg på dagsorden det var hit vi kom. Klima- og miljø vert nok likevel ein del av den politiske og ålmenne kvardagen i overskueleg framtid alt talar for det, sjølv om det store engasjementet førebels ikkje har vore så stort. Helse- og miljøkonsekvensar: For det globale miljøet ser det ut som reduksjon av energibruk og utslepp av klimagassar er naudsynt for å berge eit berekraftig miljø på jorda, dette er det rimeleg semje om mellom rådande klimaekspertar(jf. FN sitt klimapanel). Tiltak som skal betre klima og miljø vedkjem alle, ei global utfordring av dimensjonar - Volda kommune må medverke med sin skjerv. Helseplager aukar sterkt i samfunnet i dag, ofte livsstilrelaterte plager og sjukdomar (prof. P.Hjort). Mange av klimatiltaka, som t.d. å gå og sykle meir i staden for å ta bilen, vil også ha Vår ref.: 2008/153 Side 6 av 12 Side13

14 positive effektar på helsa. Redusert bilbruk vil også ha gunstige effektar på den lokale luftkvaliteten. Om ein gjennom eit betre miljø kan bidra til god helse og velvere, der sjølvsagt den enkelte må yte sitt viktige bidrag, har ein kome langt. Økonomi: Planarbeidet er i vesentleg grad finansiert med stønad frå Enova (kr. 100`) og Tussa (kr. 100`), kommunen sin eigendel er i form av eigeninnsats (kr. 50`). Arbeidet med forvurdering enøktiltak i kommunal bygningsmasse (vedl.2) er finansiert i eige prosjekt av Enova med 50% inntil kr. 100`, kommunal eigeninnsats vert då tilsvarande, kr.100. Når det gjeld økonomien for gjennomføring av kommunen sine tiltak, vil dette kome til syne i dei årlege budsjett og økonomiplanar utarbeidd av den enkelte avdeling. Som det går fram nedanfor etterlyser fleire høyringsinstansar kostnadsrekning på dei ulike tiltak. Dette er adm. i prinsippet samd i, prosjektgruppa for utarbeiding av klimaplanen har så langt ikkje hatt kapasitet til anna enn å prioritere det klimafaglege. Utgangspunktet er at klimaog handlingsplan er ei politisk viljeserklæring til å kome i gang med dette arbeidet, utan at ein skal nedvurdere at gjennomføring vil koste. Kommentarar til innsende merknader til Klimaplan med Handlingsplan for Volda kommune. Klimaplan for Volda var til handsaming i Det faste planutvalet 29. juni Planen vart så lagt ut på Rådhuset i juli/august, men av ulike grunnar diverre ikkje sendt på høyring før 10. oktober til 40 institusjonar/lag, sjå vedlagde adresseliste. Då fristen var ute for høyring 30. november var det komne inn i alt 10 merknader. Administrasjonen sine kommentarar til høyringsrunden: Høyringsinstansane sine synspunkt i kursiv. 1. Notat til Klimaplanen frå Berit Koen: Koen kommenterer innleiingsvis tekniske ting som språk og layout. Dette meiner vi alt er retta opp. Miljøsertifisering. Adm. seier seg samd med Koen, og vil i Handlingsplanen doble innsatsen fram til Forkortingar som eks. TØI side 32. Adm. tek dette med seg og vil bruke fullt ut institusjonen sitt namn ved første gongs bruk i eit dokument. Om å bruke konkrete namn på bedrifter og ikkje eks. ei av bedriftene i kommunen. Side 16. Adm. tek ikkje dette til følgje, grunna at dette kan endre seg fort over tid og dermed vere feil eller uktuelt. Om nokre anlegg på på fornybar energi. Adm. tek dette til følgje og rettar det opp i planen. Vår ref.: 2008/153 Side 7 av 12 Side14

15 Handlingsplanen. Forankring i barnehage og skule. Adm. tek dette punktet til følgje og rettar det opp i Handlingsplanen Oppsamlingsstasjonar av glas og metall i bustadfelta. Adm. er samd om at fleire returpunkt ville auke graden av sortering, men ettersom planen inneheld mange kostnadskrevjande tiltak innan avfallshandteringa vil ein overlate til VØR å vurdere tiltaket. Bålbrenning i og nær bustadfelt. Ein må skilje mellom brenning av reint, tørt trevirke/organisk materiale, og søppelbrenning. Det sistnemnde er forbode å brenne for ein kvar. Forbod mot brenning av eks. hageavfall må i tilfelle nedfellast i politivedtektene. Kommunen må stille krav i samband med HMS overfor enrepenørar om sortering og oppsamling av avfall i samband med byggeverksemd. Avfallshandtering ved nybygg og rehabilitering er ivareteke med gjeldande lovverk, avfallsforskrifta, med heimel i Lov om forureining, og nemnt i eige punkt i Handlingsplanen. 2. Innspel frå Roy Inge Heltne: Syte for at det i Volda sentrum og på bygdene vert oppretta ubetente miljøstasjonar der folk kan levere mindre mengder spesialavfall når det høver seg. Adm. syner til innspelet som VØR har i sine merknader til Klimaplanen, og ein oppmodar dei til å vurdere dette innspelet i sitt vidare arbeid med avfallshandtering. Tek opp problemstillinga med restavfallet etter loppemarknad/byttedagar og kostnadene med dette. Adm. oppmodar VØR vurdere gode/rimelege ordningar for dei som leverer restavfall etter nemnde arrangement. Det er viktig at slikt restavfall vert levert godkjent deponi. 3. Bjørkedal skoglag: Skoglaget kjem med mange og godt fagleg underbygde innspel, dette gjeld ikkje minst innspela om auka bruk av trevirke og Co2-binding i skog. Andre innspel høyrer likevel meir heime i fagplanar/innspel til skogbruket. Investeringsnivået i skogkultur bør aukast. Dette er alt på plass i handlingsplanen, der fokus på auke av skogareal òg aukar Co2- bindinga. Hogst av både industrivirke og virke til energiformål bør aukast. Adm. meiner at både Klimaplanen og Handlingsplanen set fokus på bruk av ny fornybar energi og vassbasert oppvarming, òg bruk av bioenergi. Dette òg som kommentar til strekpunkt 6. frå Bjørkedal skoglag. Kaianlegg for utskiping av tømmer. Volda er så heldig å ha kaianlegget på Vikeneset, dei siste 3 åra har mest alt tømmer frå Volda/Ørsta gått med båt til kjøparane, ei ordning som fungerer svært godt. Landbr.avd i kommunen arbeider òg med meir langsiktige løysingar. Vår ref.: 2008/153 Side 8 av 12 Side15

16 Mest mogleg bruk av trevirke ved nybygg, rehab. og vedlikehald. Adm. vil imøtekome dette punktet ved å ta inn ei presisering i Handlingsplanen auka bruk av trevirke, jf. uttale frå Møre og Romsdal fylke, siste avsnitt. 4. Framtiden i våre hender. FIVH: Om å arbeide for større skilnad mellom dei som leverer mykje og lite søppel, og ei premiering for dei som leverer lite restavfall. Organa i VØR har sjølv differensiert gebyra for levering av avfall, og vi har tru for at denne utviklinga held fram i tråd med dei tankar FIVH har. Om speilvendt mottak av reklame i posten. Saka har for kort tid sidan vore oppe i Volda k-styre, det det vart fatta eit negativt vedtak, sett frå FIVH si side. K-styret gjorde vedtak om det i den klimabrosjyra som skal sendast alle husstandar etter at Klimaplanen er vedtaken, skal leggast ved info om uønskt reklame og nei takk til reklame klistremerke. Om kollektivreiser for tilsette og politikarar. Dett er alt gjeldande praksis i dag å nytte kollektiv transport/time-ekspressen for både tilsette og politikarar på tenestereiser/oppdrag for kommunen. 5. Fjordvarme AS: Fjordvarme har i si høyring ei rekkje konstruktive tankar og moment i høve varme/ kjøling, og adm. tek til seg at dette nok er underkommunisert i planen så langt. Ved første revisjon av Klimaplanen for Volda vil forstudia om sjøvatn til energiformål, utarbeidd av nettoppp Fjordvarme ligge føre. Det er i ettertid, , kome dette framlegget til Handlingsplanen frå Fjordvarme: Volda kommune tek ansvar for å utarbeide ein varmeplan for Volda sentrum gjennom arbeidet med forstudie av bruk av sjøvatn til energiformål i Volda. Administrasjonen vil tilrå denne formuleringa inn i Handlingsplanen. Volda kommune skal i sine arealplanar så langt som regelverket tillet, sette krav i føresegnene til lavtemperert vassboren varme i alle nybygg. Adm. vil foreslå å ta dette punktet inn i Handlingsplanen. 6. Statens vegvesen: Vegvesenet har ein gjennomgang av sin eigen Miljøstrategi for Region Midt, vedteken i juni 2009, planen vil òg kome miljø og klima i Volda til gode. Vegvesenet peikar på at Volda sin Klimaplan er i tråd med tiltaka omtala i sin eigen Miljøstrategi. Vegvesenet ser det som viktig å tilrettelegge for auke i sykkelbruk, gåande og kollektivreisande på bekostning av bilbruk - eit sentralt emne i Klima- og Handlingsplanen. Vegvesenet etterlyser kostnadsoverslag i Handlingsplanen for dei ulike mål og stategiar. Adm. er i prinsippet heilt samd med Statens vegvesen at kostnader bør være med i Handlingsplanen. Skal planen være betre til nytte under budsjettering, er det viktig at ein får fram kostnadene ved dei enkelte tiltaket, og ei kostnadsramme av klima- og miljøtiltaka i økonomiplanperioden. Vår ref.: 2008/153 Side 9 av 12 Side16

17 Så langt har korkje prosjektgruppa eller adm. hatt kapasitet, og kanskje heller ikkje kunnskap, til å få opp truverdige kostnader ved dei enkelte tiltak. 7. Møre og Romsdal fylke: Fylket har generelle merknader/utdjupingar til Klima- og Handlingsplan for Volda, og konkrete merknader på tema Natur- og miljøvern, Landbruk, Skog og Bioenergi. Adm. er samd med det meste av merknadene og vil dels i prinsippet kome i møte fleire av dei. men handlingsplanen bør innehalde ei klarare prioritering av tiltak, anslagsvis kostnad og finansiering. Adm. er i prinsippet samd i dette, prioritering/finansiering/kostnader er sjølvsagt viktig som styringsreidskap i kommunen sitt budsjettarbeid for å realisere klimaplanen. Dei fleste tiltak har ei kostnadsside. Ein viser òg til det som vart kommentert under økonomi i saka og til svar på Vegvesenet sine merknader om kostnadsrammer. Dei einskilde sektorane må arbeide dei ulike klimatiltaka inn i sine budsjett og vere ansvarleg for å gjennomføre tiltaka. Prioritering er nærast eit belasta omgrep, men likevel vanskeleg å kome utanom. Det er klart at nokon vil hevde planen er for ambisiøs, andre for lite. Det må være samsvar mellom den klima- og handlingsplan som no vert vedteken, og politiske vilje til gjennomføring. Merknadene på landbruk, skog og bioenergi var stort sett i planen, eller justert opp etter merknader m.a. frå Bjørkedal skoglag. Det vert vist til forprosjekt BB2012 om auka bruk av tre som byggemateriale. Punktet i Handlingsplanen vil sterkare presisere at ein brukar treverk på bekostning av særleg stål og betong i eit klimaperspektiv. 8. Norges vassdrags og energidirektorat NVE: NVE sitt innspel til Klimaplanen tek utgangspunkt i statlege planretningsliner fastsett sept om klima og energiplanar. NVE peikar vidare på fleire sentrale utgreiingar som kan vere til stor nytte i det vidare arbeidet med rullering av Klimaplanen. Med visning til St.meld. nr. 26( ) Regjeringens miljøpolitikk og rikets miljøtilstand, og St.meld. nr. 22 ( ) Samfunnssikkerhet, vil NVE peike på at kommunane si arealplanlegging skal medverke til å redusere trugsmål mot liv og helse, materielle verdiar som følge av klimaendringane. I eit endra klima er det grunn til å ha særleg aktsemd mot flaum, erosjons- og skredutsette områder, kartlegge kvar slike områder er og vurdere avbøtande tiltak. Her viser adm. til det som står i forordet om avgrensing av planarbeidet, m.a. når det gjeld klimatilpassing. Ein vedgå at planen i sikkert altfor liten grad tek opp desse alvorlege emna. Volda er nok, ikkje mellom dei mest utsette kommunene når det gjeld ulykker og hendingar knytt til naturkreftene. Kommunen har likevel mykje krevande terreng både i og mellom busetnadene. Moment frå det som er framme i innspelet frå NVE må vektleggast i kommunen sin framtidige kommunedel- og reguleringsplanar. Vår ref.: 2008/153 Side 10 av 12 Side17

18 I planutkastet saknar vi ei samla oppstilling av klimagassutslepp i kommunen fordelt på kjelder. No er heldigvis stasjonære klimagassutslepp eit mindre problem i Volda, like fullt alvorleg nok. Som eit vedlegg til planen vil ein gå inn på SSB sin Klimakalkulator for å få oppdaterte verdiar og prognoser for klimagassutslepp i Volda. 9. Dalsbygd Grendalag (Grendautval): Dei moment som Dalsbygd Grendalag (Grendautval grendautvala er høyrings-innstans) fører fram meiner ein er ivaretekne i planutkastet. 10. Volda/Ørsta Reinhaldsverk VØR: VØR har kome med eit særs fyldig innspel til Klima- og Handlingsplan for Volda. Avfall og forbruk er eit viktig kapittel i planen, og kjem sterkt i inngrep med VØR/Retura sitt arbeid. Adm. tek til vitande at klimagruppa i Volda kommune nok kan ha blanda litt roller om kven gjer kva i avfallspolitikken. Det er sjølvsagt VØR sine organ og administrasjon som i tråd med nasjonalt lovverk og styringssignal frå eigarane utformar rutiner og dagleg utfører desse. Likevel må det vere lov og rett for ein eigarkommune å kome med råd og/eller ynskjemål for avfallshandteringa i VØR sitt område. Det vil ta tid for innfasing av dei ulike tiltaka, som i hovedsak bør samanfalle med VØR sin tidsplan. Adm. vil ta til fylgje det VØR skriv om vedtak av ordninga om matavfall/våtorganisk, og endre teksten i Klimaplanen slik VØR framstiller det i høyringsnotatet. Vidare endring i avsnittet om hushaldningsavfall og deponi av dette, og vi har teke ut avsnittet om fri levering. Dette i tråd med utsagnet om mange detaljar kan verke forvirrande og lite opplysande. Kommentarar til dei enkelte punkta. 1. Utsortering av våtorganisk avfall frå restavfallet. Omformulering om våtorganisk avfall er teke inn i Klimaplanen. 2. Laurdagsope miljøstasjon. Kommunen vil arbeide for laurdagsope på miljøstasjonen i Hovdebygda slik at ordninga er fleksibel og femner enno fleire enn i dag, eks. pendlerar og fritidsbustader. 3. Vurdere å bygge ut fleire mottak for farleg avfall. Viser til kommentar til Roy Inge Heltne sitt innspel og overlet det til VØR sine organ i det ein vonar på konstruktiv og god praktisk løysing. 4/12. Byttekroken kostnadsfri levering. Adm. meiner at redusert forbruk/auka gjenbruk er eit godt klimatiltak. Gjenbruksverkstad må vurderast særskilt og kome som eit initiativ frå kommunen, der òg VØR vert trekt med. 5/6. Rettleiing frå VØR, heimekompostering og info.til hushaldningane. Adm. ser poenget at dette er saker for VØR sine organ. Går ut av Handlingsplanen 7. Info. til Næringslivet. Går ut av Handlingsplanen. 8. Utdeling av plastsekkar for plastattvinning ein gang pr. år i 2010 Vår ref.: 2008/153 Side 11 av 12 Side18

19 Adm. viser til saksutgreiinga frå VØR som slår fast at tilrettelegging for utsortering av plast er eit viktig klimatiltak. Det er viktig at brukarane finn ordninga godt tenleg i praksis og med det oppnår målsettinga om plastattvinning i klimaplanen. 9. Auka differensiering heimekompostering. Adm. og VØR er samd om ordninga. 10. Revidere heimesidene. Går ut av Handlingsplanen. 11. Ryddeaksjon på bygdene. VØR har gjennom dei siste 15-åra gjort ein stor innsats med tanke på innsamling av metallskrot på bygdene. Kommunen/grendautvala har dei siste fire åra spela ei sentral rolle for å få ryddeaksjonen gjennomført på beste måte. Dette har ført til breitt engasjement, aksjonane har vore vellukka, og må halde fram. Dette er òg VØR sin klare intensjon. Gjenvinning av metall er både eit miljø- og klimatiltak. Med dette legg administrasjonen Klimaplan m/handlingsplan framfor politiske organ til eigengodkjenning. Jarle B. Krumsvik Adm.sjef Utskrift av endeleg vedtak: Fylkesmannen i M&R, Fylkeshuset, 6404 Molde. M&R fylke, Fylkeshuset, 6404 Molde. Høyringsinstansane etter adresseliste Vår ref.: 2008/153 Side 12 av 12 Side19

20 Side20

21 Side21

22 Side22

23 Side23

24 Side24

25 Side25

26 Side26

27 Side27

28 Side28

29 Handlingsplan Mål og strategi Aktivitet Status Indikator Ansvar Tidsfrist Informasjon Endre haldningar gjennom informasjon Forankring i barnehage og skule Halde vedlike og oppdatere informasjon på heimeside og Informasjonshjørnet Haldningsskapande arbeid i høve læreplanar m..m Rutine etablert Rutine for kontinuerleg arbeid med klimaspørsmål er etablert Servicekontoret Skuleavdelinga Barnehage- Avdelinga Stasjonær energi internt i kommuneorganisasjonen Energileiing og energioppfølging Enøktiltak i kommunal byggmasse Energileiing for heile kommuneorganisasjonen Innarbeide naudsynt utstyr for energistyring for alle kommunale bygg fordelt på kvart av åra i økonomiplanperioden Konvertere minst eitt bygg frå el-varme til vassboren varme Ta i bruk ny fornybar energi i minst eitt bygg til Detaljutgreie alle lønsame enøk-tiltak i kommunale bygg og anlegg Enøk-kartlegging gjennomført vår 09 System for energileiing etablert. Ansvar for energileiing fordelt. Felles energistyring i alle kommunale bygg etablert Minst eitt kommunalt bygg konvertert Eitt kommunalt bygg til forsynt med ny fornybar energi Rådmann Eigedomsavd. Eigedomsavd. Eigedomsavd. Eigedomsavdeling Side 1 av 4 Side29

30 Energieffektive nybygg Auke bruken av fornybar energi Avfall og forbruk Velje alle energieffektive løysingar som er lønsame etter LSA (livssyklus analyse) ved renovering og nybygg Prioritere lågenergi- og passivstandard der dei finst som alternativ Velje ny fornybar energi som oppvarmingskjelde i alle nybygg der det er føremålstenleg Vurdere å montere solvarmeanlegg på minst eitt kommunalt bygg i løpet av planperioden Halde fram informasjon til hushalda om sorteringsordningane i VØR. Gjeld både praktisk informasjon om ordningane og miljøeffektar av kjeldesortering Nettsider Informasjonsskriv med datoar for henting Kommentar: Vart utgreidd og vurdert ved bygging av Dalsfjord skule. Vart frårådd av konsulent Kommune/ VØR Eigedomsavdelinga Eigedomsavd. Eigedomsavd. Eigedomsavdeling Redusere avfall og forbruk Stimulere lag og foreiningar til å arrangere byttedagar og/ eller loppemarknad Halde fram med ryddeaksjon med utplassering av containerar på bygdene kvar vår Gjere dei tilsette i kommunen medvitne om klimamåla til kommunen Vurdere samarbeid med nabokommunar om utstyr/ maskiner som er lite i bruk Skjer til ein viss grad i dag Kampanje vert gjennomført årleg Fleire byttedagar m.m. Halde fram med årleg ryddeaksjon Gjennomførte info.møte/ auka medvit om klimamåla Samarbeidsmøte gjennomført Frivilligsentra len Landbruksavd./ Retura Rådmann Rådmann Årleg Transport Auke gange og bruk av sykkel til/ frå arbeid og skule med 10 prosentpoeng Arbeide for utbygging av gang- og sykkelvegar i samsvar med Trafikktryggingsplan Arbeide for utbetring av fortau, undergang og fotgjengarfelt i samsvar med Trafikktryggingsplan Under arbeid Under arbeid Kommunalteknisk avd. Kommunalteknisk avd Framleis rette meir fokus på sykling til jobben for Ordning i gang, Tal kommunalt tilsette Folkehelse- Plan- Side 2 av 4 Side30

31 kommunalt tilsette men nødvendig med meir fokus som sykler til jobben koordinator perioden Auke talet på kollektivreisande Generelt arbeide opp mot styresmaktene for å betre forholda for kollektivreisande Arbeide for å få etablert buss-skur på alle stoppestader Venterom med toalett på Morrismarka Auke i kollektivtrafikken og reduksjon i privatbilismen i området Kommunalteknisk avd. Kommunalteknisk avd. Statens Vegvesen Ordførar/rådmann Bruke Plan- og bygningslova medvite i areal- og transportspørsmål Byggje vidare på eksisterande strategi for fortetting innafor det sentrumsnære området Neste utskifting (kjøp/ lease) av bil i heimetenesta skal vere elbil Legge til rette for ladepunkt i Furene Motivere kommunetilsette til samkjøring, særleg mellom Volda og Ørsta Tal på el-baserte kjøretøy i heimetenesta Samarbeid Grøn Hverdag/ fylkeskommunen Kommunalteknisk avd. Personalsjef Samordnings - og utviklingsstaben Pleie- og omsorgsavd 2014 Andre tiltak Næringsliv Samarbeid med Volda Næringsforum for å fremje informasjon til og dialog med næringslivet i kommunen Ta initiativ til at eksisterande videokonferanseutstyr kan gjerast tilgjengeleg for fleire for å spare tid, pengar og miljø Nytte Volda Næringsforum til å arbeide målretta med klimaplanen: - Inspirere ved å vise til gode døme frå verksemder i kommunen - Informere og oppfordre til å gå inn i miljøsertifiseringsordningar - Gjennomføre ei spørjeundersøking blant verksemdene i kommunen for å kartlegge miljøstatus Jfr. Kulturnæringshagen sitt utstyr, og ny teknologi lokalt (smarttelefonar osb.), t.d. Skype Klima og miljø fast tema i Næringsforum ein gong i året IKT-avd. Dagleg leiar Volda Næringsforum Side 3 av 4 Side31

32 og framtidige planar Landbruk Auke bindinga av CO2 i skog Kompetanseheving hjå tilsette ved landbrukskontoret i kommunen i høve kunnskapsgrunnlaget innafor klimagassreduserande tiltak. Motivere skogbrukarar til aktiv skogkultur og skogpleie i tråd med tilrådingane frå landbruksstyresmaktene Halde seg oppdatert på kunnskapsgrunnlaget innafor skogbruk og klima. Deltaking på kurs eller seminar Opprette kontakt med skogeigarlaget for auka aktivitet Større fokus på kunnskapsgrunnlaget innanfor skogbruk/klima Landbruksavd. Landbruksavd. Landbruksavd. Andre klimagassreduserande tiltak Sørge for at kriteria for tildeling av SMIL-midlar er i tråd med nasjonale føringar for klimatiltak i landbruket Følgje opp nasjonale føringar for eit strengt jordvern, særleg store og samanhengande område Vurdere nøye dispensasjonssøknadar vedrørande endra spreietidspunkt. Kontinuerleg arbeid i plansamanheng og enkeltsaker Løpande vurdering Gjeldande praksis er i tråd med målsettinga Ikkje nedbygging av den beste jorda og den best arronderte jorda Gjeldande forskrift vert praktisert Bruk av midlar i SMILordninga Landbruksavd. Planutvalet/ Landbruksavd. Landbruksavd. Side 4 av 4 Side32

33 VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Per Ivar Kongsvik Arkivsak nr.: 2013/253 Arkivkode: 085 Utvalsaksnr Utval Møtedato 9/13 Driftsstyret Kommunestyret DEN GODE SKULEEIGAR - UTVIKLINGSPROGRAM FOR FOLKEVALDE OG ADMINISTRATIVE SKULEEIGARAR Administrasjonen si tilråding: 1. Kommunestyret går inn for at Volda kommune deltek i utviklingsprogrammet Den gode skuleeigar i regi av KS, Fylkesmannen i Møre og Romsdal og Møre og Romsdal fylkeskommune. 2. Kommunestyret går inn for at Volda melder på fem deltakarar: To utøvarar av skuleeigarrolla på administrativt nivå peika ut av rådmannen og tre utøvarar av skuleeigarrolla på politisk nivå peika ut av kommunestyret: Kommunestyret går inn for at Volda kommune sine deltakarar i utviklingsprogrammet vert oppnemnt som prosjektgruppe for den vedtekne gjennomgangen av skuledrifta i Volda kommune, jf vedtak i PS 165/12 Budsjett 2013 og økonomiplan Skuleavdelinga vert samstundes oppnemnt som sekretariat for prosjektgruppa. 4. Kostnadene med deltakinga på programmet for i år vert å dekkje i samband med budsjettkorrigering i 2013 og for neste år i samband med komande budsjett. 5. Kommunestyret går inn for at prosjektgruppa får i oppgåve å sjå på følgjande punkt: a. Vurdering av tenestestrukturen, og framlegg til optimal tenestestruktur, basert på balanse mellom forsvarlege tenester og effektiv drift (inkludert omsynet til kapitalutgifter ved ev investeringstiltak). b. Kartleggje utgiftsdrivarar og kome med framlegg til korleis desse kan styrkast. c. Vurdere konsekvensen ved bruken av ein eller to kontaktlærarar i dei store klassene i Voldaskulen. Side33

34 Vedleggsliste: 1. Invitasjon til utviklingsprogram for folkevalde og administrative skuleeigarar. 2. Informasjon om utviklingsprogrammet. 3. Informasjon frå KS til politiske parti. Samandrag av saka: Volda kommune har fått invitasjon til å delta i eit utviklingsprogram i regi av KS, Fylkesmannen i Møre og Romsdal og Møre og Romsdal fylkeskommune. Programmet kalla Den gode skuleeigar er mynta på folkevalde og administrative skuleeigarar. Det vil seie folkevalde som ynskjer å auke kunnskapen om utfordringar og mogelegheiter når det gjeld politisk styring av skulen, og tilsette i administrasjonen som har ansvar og oppgåver knytt til kommunen som skuleeigar. Det er ein føresetnad at både folkevalde og representantar frå administrasjonen vert melde på frå kvar kommune som deltek. Inntil fem personar kan delta frå kvar kommune. Saksopplysningar: Ein aktiv skuleeigar er viktig for utviklinga av skulen. Utviklingsprogrammet Volda kommune har fått invitasjon til å delta i skal bidra til ei positiv endring i kommunalt skuleeigarskap, slik at kommunen kan vidareutvikle skulane sine. Målsetjinga er å gje folkevalde og administrativt tilsette auka kunnskap og ferdigheiter i dialogbasert styring. I dialogbasert styring får ein utveksla erfaringar og kunnskapar i ein vekselvis læringsprosess der resultatet er at ein forstår andre sine synspunkt og er i stand til å tileigne seg nye perspektiv og ny kunnskap. Utviklingsprogrammet har hovudvekt på utvikling av den gode styringsdialogen mellom politisk nivå, administrativt nivå og skulenivå. Målgruppa for utviklingsprogrammet er utøvarar av skuleeigarrolla på politisk og administrativt nivå. I Volda kommune er det driftsstyret som er det politiske utvalet for grunnskulesaker. Programmet er lagt opp med fire fagsamlingar over to dagar med tilhøyrande arbeidsseminar, til saman åtte dagar. Første samling er planlagt april 2013 og siste samling april Under arbeidsseminara får kvar kommune høve til å drøfte kva ein ynskjer å vidareutvikle i eigen kommune, på grunnlag av ny kunnskap og nye idear ein har fått på samlingane. Det vert også lagt opp til at deltakarane skal arbeide vidare med vidareutvikling av styringsdialogen i eigen kommune mellom samlingane. Kommunestyret vedtok ein gjennomgang av skuledrifta i Volda kommune, og administrasjonen vart beden om å vurdere å opprette ei prosjektgruppe for arbeidet. Administrasjonen ser det som formålstenleg at deltakarane i utviklingsprogrammet Den gode skuleeigar også vert oppnemnt som prosjektgruppe for gjennomgangen av skuledrifta i Volda kommune, jf vedtaket i kommunestyret : Kommunestyret bed administrasjonen fremje sak om ein gjennomgang av skuledrifta, inkludert vaksenopplæringa. Ein bed administrasjonen vurdere behovet for innhenting av ekstern kompetanse på område ein vurderer dette som naudsynt for å heve kvaliteten på gjennomgangen. Oppnemning av ei eiga prosjektgruppe bør også vurderast. Ein føreset stor grad av involvering av dei tilsette og skulane. (.) Slik vedtaket også opnar for, ser administrasjonen det som formålstenleg å dele opp gjennomgangen slik at prosjektgruppa får i oppgåve å sjå på følgjande punkt: Side34

35 1. Vurdering av tenestestrukturen, og framlegg til optimal tenestestruktur, basert på balanse mellom forsvarlege tenester og effektiv drift (inkludert omsynet til kapitalutgifter ved ev investeringstiltak). 2. Kartleggje utgiftsdrivarar og kome med framlegg til korleis desse kan styrkast. 3. Vurdere konsekvensen ved bruken av ein eller to kontaktlærarar i dei store klassene i Voldaskulen. Skuleavdelinga vil fungere som sekretariat for prosjektgruppa, og får ansvar for å kalle inn til arbeidsmøte mellom samlingane i utviklingsprogrammet. Vurdering og konklusjon: Administrasjonen rår til at Volda kommune deltek i utviklingsprogrammet Den gode skuleeigar i regi av KS, Fylkesmannen i Møre og Romsdal og Møre og Romsdal fylkeskommune, og melder på to representantar for frå administrasjonen og tre folkevalde representantar. Rådmannen syner til intensjonen med driftsstyret i den politiske organisasjonsstrukturen. Rådmannen stiller derfor spørsmål om det kan vere naturleg å velje deltakarar derfrå som kan ha engasjement og lyst til å delta på dette skuleigarprogrammet. I samband med den vedtekne gjennomgangen av skuledrifta i Volda kommune ser ein det som formålstenleg at deltakarane vert oppnemnt som prosjektgruppe for dette arbeidet. Skuleavdelinga vert samstundes oppnemnt som sekretariat for prosjektgruppa. På bakgrunn av arbeidet til prosjektgruppa vil rådmannen gjere faglege vurderingar og fremje ei sak for kommunestyret. Økonomiske konsekvensar: Det er ikkje deltakaravgift knytt til utviklingsprogrammet, men kommunane må dekke eigne kostnader til reise og opphald. Estimerte kostnader: 5 deltakarar på 4 samlingar m. overnatting kr ,- Reisekostnader kr ,- Frikjøp av folkevalde representantar kr ,- Kostnaden vert å dekke ved budsjettkorrigering i 2013/framlegg til budsjett og økonomiplan Rune Sjurgard rådmann Utskrift av endeleg vedtak: Skuleavdelinga Medlemene i prosjektgruppa Klageinstans: Side35

36 KS Møre og Romsdal Til kommunane i Møre og Romsdal v/ ordførar og politisk leiing, rådmann og skulefagleg ansvarleg Dato: 24. januar 2013 «DEN GODE SKULEEIGAR» Invitasjon til utviklingsprogram for folkevalde og administrative skuleeigarar Alle kommunar ønskjer å tilby ein grunnskule som er kjenneteikna av godt læringsmiljø og godt læringsutbyte, der elevane kan få utvikle seg både fagleg, kulturelt og sosialt. Ein aktiv skuleeigar som jobbar målretta og godt med utvikling av skulen spelar ei viktig rolle for elevane si læring. KS, Fylkesmannen i Møre og Romsdal og Møre og Romsdal fylkeskommune ynskjer med dette å invitere folkevalde og administrative skuleeigarar med på utviklingsprogrammet Den gode skuleeigar. Utviklingsprogrammet vil formidle kunnskap frå forsking på sentrale tema knytt til nasjonal og kommunal styring av skulen, skuleeigarrolla og skuleleiing, og kva faktorar som er avgjerande for elevane sitt læringsmiljø og læringsutbyte. Det vert også lagt opp til at deltakarane skal arbeide med vidareutvikling av styringsdialogen i eigen kommune/fylkeskommune både på samlingane og mellom samlingane. Målgruppa for utviklingsprogrammet er utøvarar av skuleeigarrolla på politisk og administrativt nivå. Det vil seie folkevalde som ynskjer å auke kunnskapen om utfordringar og moglegheiter når det gjeld politisk styring av skulen, og rådmann/fylkesrådmann og tilsette i administrasjonen som har ansvar og oppgåver knytt til kommunen som skuleeigar. Det vert føresett at både folkevalde og representantar for administrasjonen vert melde på frå kvar kommune som deltek. Inntil 5 personar kan delta frå kvar kommune. Utviklingsprogrammet er utvikla i god dialog med fylkesstyret og rådmannsutvalet i KS Møre og Romsdal, og rådmannsutvalet har hatt ein representant i arbeidsgruppa. Det er i oppbygginga av programmet lagt vekt på den læringa som skjer knytt til styring av utdanning også kan overførast til andre tenesteområde i kommunen/fylkeskommunen. Meir informasjon om programmet finn de i vedlagte brosjyre og på KS Midt-Norge sine heimesider. Praktiske opplysningar: Side36

37 Påmelding av deltakarar skal gjerast samla frå kvar kommune via epost til: Namnelista skal innehalde stillingstittel, personleg e-postadresse og telefon (helst mobil). Påmeldingsfristen er sett til 1. mars Det er ikkje deltakaravgift. Kommunane må dekke eigne kostnader til reise og opphald. Første samling er lagt til april Vår ambisjon er at alle kommunane melder seg på utviklingsprogrammet. Med helsing for samarbeidande partar Knut Støbakk fylkesstyreleiar KS Møre og Romsdal Alf Åge Berg rådgjevar KS Møre og Romsdal Side37

38 Fire fagsamlingar med arbeidsseminar Programmet er lagt opp med fire fagsamlingar over to dagar med tilhøyrande arbeidsseminar, til saman åtte dagar. På samlinga arbeider vi oss gjennom dei ulike elementa i modellen. Under arbeidsseminara får kvar kommune høve til å drøfte kva ein ønskjer å vidareutvikle i eigen kommune, på grunnlag av ny kunnskap og nye idear som ein har fått på samlinga. Det vert også lagt opp til at deltakarane skal arbeide med vidareutvikling av styringsdialogen i eigen kommune mellom samlingane. Programmet vil innehalde ei rekkje førelesingar frå ressurspersonar frå ulike universitet og høgskular. Desse har forska på sentrale tema knytt til nasjonal og kommunal styring av skulen, skuleeigarrolla, skuleleiing og kva for faktorar som er avgjerande for elevane sitt læringsmiljø og læringsutbyte. I tillegg til desse ressurspersonane, vil vi i programmet invitere kommunar og fylkeskommunar som har lukkast godt som skuleeigarar, for å sjå og lære av det dei har gjort. Kommunar/fylkeskommunar som har vore nominerte, eller har motteke skuleeigarprisen vil vere av særleg interesse. I tillegg vil nokre av deltakarkommunane bli utfordra til å formidle sine erfaringar i løpet av utviklingsprogrammet. Samling 1 Frå internasjonale trendar og nasjonale mål til lokal styring av utdanning april 2013 Samling 2 Det lokale handlingsrommet og den gode styringsdialogen september 2013 Samling 3 Leiing av endring og utvikling i det lokale handlingsrommet januar 2014 Samling 4 Samhandling om kvalitet mellom politisk nivå, administrativt nivå og skulenivå april 2014 Meir informasjon På nettsida til KS Midt-Norge Norge/Oppvekst-og-utdanning/ blir det lagt ut meir informasjon om programmet og samlingane og andre praktiske opplysningar. Fristen for påmelding er 1. mars Dersom du har spørsmål kan du ta kontakt med: Alf Åge Berg, rådgjevar i KS: alf.age.berg@ks.no tlf InMedia Kommunikasjon Den gode skuleeigar Eit utviklingsprogram for folkevalde og administrative skuleeigarar April 2013 april 2014 KS, Fylkesmannen i Møre og Romsdal og Møre og Romsdal fylkeskommune Jørn Thomassen, assisterande utdanningsdirektør i Møre og Romsdal: fmmrjoth@fylkesmannen.no tlf Rune Solenes Opstad, assisterande fylkesutdanningssjef i Møre og Romsdal fylkeskommune: rune.opstad@mrfylke.no tlf Korleis kan vi som skuleeigarar fremje utvikling av ein skule med høge faglege, kulturelle og sosiale kvalitetar? KS Møre og Romsdal Side38

39 Kvifor tilbyr vi eit utviklingsprogram for skuleeigarar? Alle kommunar og fylkeskommunar ønskjer å tilby ei utdanning som er kjenneteikna av godt læringsmiljø og godt læringsutbyte, der elevane kan få utvikle seg både fagleg, kulturelt og sosialt. Vi veit at ein aktiv skuleeigar kan spele ei viktig rolle ved å leggje til rette for elevane si læring. Men - kva kan dei folkevalde og administrasjonen som skuleeigarar konkret gjere for å fremje utvikling av ein god skule? KS Møre og Romsdal har i samarbeid med Fylkesmannen og Møre og Romsdal fylkeskommune teke initiativ til eit utviklingsprogram, for å samle det fremste vi har av kunnskap og erfaring om korleis kommunen kan vere ein god skuleeigar. Vår grunnmodell for dialogbasert styring Utviklingsprogrammet skal byggje på «grunnmodell for dialogbasert styring» slik den kjem fram i modellen under. Utviklingsprogrammet har hovudvekt på utvikling av den gode styringsdialogen mellom politisk nivå, administrativt nivå og skulenivå. Difor er desse tre nivåa framheva særskilt i modellen nedanfor. For å kunne gjere ein god jobb som skuleeigar lokalt, må vi forstå korleis skulen vert styrt frå nasjonale styresmakter si side, og korleis vi vert påverka av internasjonale trendar. På den andre sida må vi og forstå kva som kjenneteiknar skulen som institusjon og lærarane sin kvardag i klasserommet. Ikkje minst må vi vite kva faktorar som tel mest for elevane sitt læringsutbyte og læringsmiljøet i skulen. Målsetjing Utviklingsprogrammet skal bidra til ein positiv endring i kommunalt skuleeigarskap, slik at kommunane og fylkeskommunen kan vidareutvikle skulane sine. Utviklingsprogrammet skal gje folkevalde og administrativt tilsette auka kunnskap og ferdigheiter i dialogbasert styring av skulen. Gjennom samlingar som byggjer både på forskingsbasert og erfaringsbasert kunnskap, skal deltakarane bli endå meir kvalifiserte til å utøve sine roller i ein utviklande styringsdialog. Programmet skal vere eit tilbod for kommunane i utøving av profesjonelt skuleeigarskap; korleis kan skuleeigarar jobbe med å utvikle ein skule med høge faglege, kulturelle og sosiale kvalitetar? Målgruppe Målgruppa for utviklingsprogrammet er utøvarar av skuleeigarrolla på politisk og administrativt nivå. Det vil seie folkevalde som ønskjer å auke kunnskapen om utfordringar og moglegheiter når det gjeld politisk styring av skulen, og rådmann/fylkesrådmann og tilsette i administrasjonen som har ansvar og oppgåver knytt til kommunen som skuleeigar. Dette kan vere kommunalsjef, fylkesdirektør, etatssjef, skulefagleg ansvarleg, rådgjevar og liknande. Det vert føresett at både folkevalde og representantar for administrasjonen vert melde på frå kvar kommune som deltek. Inntil 5 personar kan delta frå kvar kommune. Vår ambisjon er at alle kommunane melder seg på programmet. Nasjonalt nivå Lokalpolitisk nivå Kommunenivå adm. Skulenivå Team- og lærarnivå Stortingsmeldingar Lovar og forskrifter Læreplanar Målingar og tilsyn, rapportering Elev Elev Elev Elev Elev Elev Elev Elev Elev Elev Elev Elev Kommuneplan og kommunedelplan Økonomiplan, handlingsprogram, enkeltsaker Kvartalsrapportering og årsmelding Dialog mål og resultat (kommunenivå) Analyse, kommuneplan og kommunedelplan Økonomiplan, handlingsprogram, enkeltsaker Mål, rammer, kvalitetssystem, rapportering Dialog mål og resultat (politisk og kommunenivå) Analyse, verksemdplan med mål/satsingar Organisering, kvalitetssystem, rapportering Kulturbyggjing og nærleiing (tett på) Dialog mål og resultat (kommune- og lærarnivå) Analyse ift mål i verksemdplan og læreplan Mål for trinn, klasse og elev Oppfølging trinn, klasse, elev, rapportering Dialog mål og resultat (skulenivå) Modellen viser også til tradisjonelle reiskapar for styring (t.d. planar og rapportering) som vi i dag nyttar for å sikre gode resultat og ei positiv utvikling av skulen. Sjølv om vi har mange reiskapar, opplever mange kommunar og fylkeskommunar eit stort behov for å utvikle ein meir vital styringsdialog mellom dei tre nivåa, der innhald og kvalitet i skulen i større grad kjem i sentrum. Side39

40 KS Møre og Romsdal Til partia i Møre og Romsdal Dato: 23. januar 2013 Korleis kan vi som folkevalde gå inn i skuleigarrolla og fremje utvikling av ein skule med høge faglege, kulturelle og sosiale kvalitetar? KS Møre og Romsdal i samarbeid med Fylkesmannen og Møre og Romsdal fylkeskommune har no sendt invitasjon til kommunane til deltaking i utviklingsprogrammet «Den gode skuleeigar». Alle kommunar ønskjer å tilby ein grunnskule som er kjenneteikna av godt læringsmiljø og godt læringsutbyte, der elevane kan få utvikle seg både fagleg, kulturelt og sosialt. Ein aktiv skuleeigar som jobbar målretta og godt med utvikling av skulen spelar ei viktig rolle for elevane si læring. Utviklingsprogrammet er lagt opp med fire samlingar over to dagar, med start i april Programmet vil formidle kunnskap frå forsking på sentrale tema knytt til nasjonal og kommunal styring av skulen, skuleeigarrolla og skuleleiing, og kva faktorar som er avgjerande for elevane sitt læringsmiljø og læringsutbyte. Vedlagt er brosjyre med informasjon om utviklingsprogrammet. Folkevald deltaking frå kvar kommune er obligatorisk. Vi ønskjer derfor gjennom dei politiske partia å gjere merksam på dette høvet til å få meir og ny kunnskap om det å skape ein god skule, og korleis ein i kvar kommune kan få til god styringsdialog. Vi håpar at alle partia i Møre og Romsdal vil spreie informasjonen om utviklingsprogrammet til sine lokallag og motivere til deltaking. Med helsing for samarbeidande partar Knut Støbakk fylkesstyreleiar KS Møre og Romsdal Alf Åge Berg rådgjevar KS Møre og Romsdal Side40