Kom i gang med Zotero

Transkript

1 Kom i gang med Zotero Høgskulen i Volda, Biblioteket 2019

2 Innhald Komme i gang med Zotero... 2 Nedlasting og installasjon... 2 Registrer deg som brukar av Zotero... 3 Zotero i Word... 3 Oversikt over Zotero-biblioteket... 4 Verktøylinja i Zotero... 5 Legge til referansar manuelt i Zotero-biblioteket... 5 Legge til referansar frå Oria, andre databasar, nettsider, osv Legge til ei referanse ved hjelp av ISBN eller DOI:... 6 Legge til referanse gjennom PDF-fil... 6 Knytte ein PDF-fil til ein referanse... 6 Redigere referansar... 7 Legge til eller endre forfattarnamn i ein referanse... 8 Sortere og organisere Zotero-biblioteket... 8 Lage mapper/samlingar Slette referanse i Zotero Finne duplikatar Bruke referansar frå Zotero i Word Endre korleis ei referanse vert vist i teksten Referere til fleire kjelder på ein gong Endre bibliografisk informasjon Sette inn litteraturlista i Word Fjerne referansar frå Word: Lage ein kopi av dokumentet utan Zotero-koplingar Døme på registrering av ulike referansetypar i Zotero Bok med forfattar Kapittel i bok med redaktør Tidsskriftartikkel Dokument Nettside

3 Komme i gang med Zotero Zotero er eit gratis program som kan nyttast til referansehandtering. Zotero samlar inn, administrerer og siterer kjelder på liknande måte som EndNote. Du kan lagre referansar i eit bibliotek, og deretter bruke dei til å sitere i teksten og lage litteraturliste når du skriv. Zotero er lett tilgjengeleg på alle plattformer, og kan i utgangspunktet brukast over alt. Om du lastar ned programmet til ein datamaskin og samtidig opprettar ein konto på nettet, vil du få tilgang til biblioteket ditt frå kva som helst slags datamaskin. Zotero kan brukast saman med Word. NB! Zotero fungerer ikkje saman med Edge/Explorer. Nedlasting og installasjon 1. Før installasjon er det viktig å lukke Word. 2. Du lastar ned programmet frå nettsida 3. Vel Download, klikk på Download Zotero 5.0 for Windows. Etter installasjonen legg Zotero seg som eit program på skrivebordet. 4. I tillegg til å laste ned sjølve programmet, må du laste ned Zotero Connector for Chrome, Firefox eller Safari (avhengig av kva for nettlesar du brukar). Connector sørger for at Zotero kommuniserer med nettlesaren, og plugin for Word kjem automatisk med. Etter nedlasting av Zotero Connector vil eit lite ikon på toppen av nettlesaren bli synleg. 2

4 Registrer deg som brukar av Zotero 1. Registrer deg som brukar med brukarnamn og passord på for å klargjere for synkronisering av bibliotek. NB! Du mottek ein e-post som du må stadfeste. 2. Gå tilbake til Zotero programmet som du nettopp installerte. Klikk i menyen på Edit Preferences - Sync og legg inn brukarinfo i felta for synkronisering. Du har no tilgang til Zotero-biblioteket ditt frå alle datamaskinar med internettilgang. Zotero i Word 1. Klikk på Zotero-fanen på Verktøylinja og deretter på Document preferences 2. Sjekk at du har rett stil og språk: Eks.: APA 6th (American Psychological Association 6th edition) og norsk bokmål eller norsk nynorsk. 3

5 Oversikt over Zotero-biblioteket Når du har begynt å fylle biblioteket ditt med referansar, vil det etter kvart sjå ut som dette: Biblioteket ditt, der du kan lage mapper. Hovudfeltet med kjelder. Ein runding bak referansane tyder at dei innheld fulltekst eller lenke. Om du klikkar på pilen til venstre for ein referanse, ser du om den har ein PDF eller ei lenke knytta til seg. Registreringsskjerm. Her kan du registrere nye referansar eller redigere dei referansane du har importert. 4

6 Verktøylinja i Zotero Legge til note Legge til pdf Ny mappe (collection) Setje inn ny referanse (manuelt) Legge til ein referanse ved å søke opp ISBN eller DOI Søk i biblioteket Legge til referansar manuelt i Zotero-biblioteket Du kan legge til referansar manuelt med hjelp av symbolet Hugs å velje rett referansetype (Item type). Det styrer kva felt som skal fyllast ut. Dei mest brukte referansetypane er: Book, Book section, Journal article, Document, Web page (sjå døme s ). Ofte går det raskare å søke opp referansane i Oria eller ein annan database og importere dei inn i Zotero, framfor å legge dei inn manuelt. Legge til referansar frå Oria, andre databasar, nettsider, osv. Den enklaste måten du kan legge til referansar i Zotero biblioteket på, er å klikke på Zotero-ikonet i nettlesaren når du har referansen framme på skjermen. Avhengig av om det er ei bok, ein artikkel eller ei nettside du har framme, vert Zotero-ikonet vist som ulike symbol i nettlesaren: for artikkel for bok for nettsider Når du ser på ei liste av dokument i ein database, vises symbolet for ei mappe. Om du klikkar på mappe-symbolet, kan du legge til fleire kjelder på ein gong ved å hake av for dei kjeldene du ønskjer å legge til i biblioteket ditt: 5

7 Pass på å lese korrektur og sjekke at alt ser rett ut når du har fått referansane inn i biblioteket. Legge til ei referanse ved hjelp av ISBN eller DOI: Dersom du har boka sitt ISBN-nummer eller artikkelen sin DOI, kan du legge til referansen ved å klikke på symbolet biblioteket ditt. og skrive det inn. Då søker Zotero opp boka/artikkelen og legg den til i Legge til referanse gjennom PDF-fil Om du har lagra PDF-filer på datamaskinen din, kan du hente dei inn i Zotero-biblioteket og samtidig få med dei nødvendige opplysningane om referansen. Dra PDF-fila inn i biblioteket, eller bruk funksjonen «Store copy of file» eller «Link to file» frå det grøne pluss-teiknet. NB! Det er ikkje alltid du får med referanseopplysningane på denne måten (gjeld t.d. referansar frå Idunn), så du må alltid sjekke om referansen ser rett ut. Knytte ein PDF-fil til ein referanse Du kan knytte ein PDF til ei bestemt referanse som allereie finst i biblioteket ditt ved å høgreklikke på referansen og velje Add attachment - Attach stored copy of file. NB! Pass på at innstillingane dine under Edit Preferences - General er haka av for Automatically retrieve metadata for PDFs: 6

8 NB! Du må alltid kontrollere at ein referanse er lagt inn i biblioteket på rett måte, dette er spesielt viktig når du hentar inn data frå Oria, andre databasar, nettsider og pdf-ar. Om det er feil eller manglar i referansen, må du inn og redigere. Redigere referansar Du redigerer referansane i det høgre feltet i biblioteket. Pass på at du har rett Item type, det styrer kva felt som skal fyllast ut for å få referansen rett i litteraturlista. 7

9 Legge til eller endre forfattarnamn i ein referanse Du kan legge til eller fjerne forfattarar på ein referanse ved å bruke pluss-eller minusteiknet til høgre for forfattarnamnet. Når du held musepeikaren over feltet framfor pluss- og minusteiknet, får du beskjed om at du kan bytte til Single field (skal brukast når organisasjon er forfattar) eller Two fields (brukast for personlege forfattarar). Ved personlege forfattarar skriv du etternamn i det første feltet (Last) og fornamn i det andre feltet (First). Sortere og organisere Zotero-biblioteket Om du har mange referansar i biblioteket, kan du nytte søkefeltet øvst til høgre for å søke på tittel, forfattar eller emne. 8

10 Om du ser i biblioteket ditt, kan det hende nokre av dei har ein blå runding til høgre for seg. Dei blå rundingane tyder at referansane inneheld fulltekst eller lenke. Dersom du dobbeltklikkar på dei blå punkta, vert dei importerte artiklane eller nettsidene opna. Dersom du klikkar på pilen til venstre for ein referanse, kan du sjå om den har ein PDF-fil eller lenke knytt til seg: I fanen på midten, der referansane ligg, finn du eit tabell-ikon øvst til høgre: Her kan du velje kva felt du ønskjer å vise på skjermen, til dømes tittel, forfattar, referansetype, år, dato for når du la inn kjelda i Zotero, osv.: 9

11 Lage mapper/samlingar Etter kvart som du får ein del referansar, kan det vere lurt å organisere biblioteket i mapper/samlingar (collections) etter til dømes fag eller emne. Klikk på mappe-symbolet øst til venstre for å lage ei ny mappe. Du legg til referansar i mappene dine ved å drage dei frå midt-fana og over i ønska mappe. Dei vert då liggande både i hovudbiblioteket og i samlingane. Om du sletter ein referanse frå ei mappe, vil den framleis ligge i hovudbiblioteket heilt til den blir sletta der også. Slette referanse i Zotero For å slette ein referanse i Zotero kan du bruke Delete-tasten. Du kan også høgreklikke på referansen og velje Move item to trash. Finne duplikatar For å finne duplikatar (identiske referansar), klikkar du på i venstremenyen. Zotero viser alle duplikatar i midtfanen. Dersom du klikker på ein av referansane, vil Zotero foreslå å slå dei saman til éin, Merge items. (Haug, 2017) 10

12 Bruke referansar frå Zotero i Word For å setje inn ein referanse (ei tilvising) i teksten brukar du Add/Edit Citation. Første gongen må du velje kva referansestil du vil bruke: Du kan når som helst endre referansestil i Fanen Document preferences. Når du klikkar på Add/Edit Citation, kjem det opp eit vindauge der du kan søke etter forfattar, tittel eller emneord for å finne rett referanse frå Zotero-biblioteket: Klikk på referansen, eller trykk Enter på tastaturet. Då får du opp ei førehandsvising av korleis referansen vi sjå ut i teksten: 11

13 Du set referansen inn i teksten ved trykke Enter på tastaturet: (Haug, 2017) Endre korleis ei referanse vert vist i teksten For å endre korleis ein referanse vert vist i teksten, markerer du referansen og trykker på Add/Edit Citation, deretter klikkar du på referansen igjen inne i den raude ramma for å få opp felt som kan redigerast. Du kan til dømes legge inn sidetal eller utelate forfattaren dersom han er nemnd i teksten. Referere til fleire kjelder på ein gong Om du vil referere til fleire kjelder på ein gong, kan du gjere det ved å legge til fleire referansar i Add/Edit Citation. Søk opp alle referansane du skal vise til samtidig (trykk Enter mellom kvar referanse du søker opp) Trykk deretter Enter på tastaturet igjen for å samle alle referansane i same parentes: (Haug, 2017; Manger, 2013; Nesheim, 2008) Endre bibliografisk informasjon Dersom du treng å endre den bibliografiske informasjonen til ein referanse som til dømes år, forfattar eller andre opplysningar, må du gjere det i Zotero-biblioteket. Når du har gjort endringane, kan du klikke Refresh frå verktøylinja i Word for å oppdatere endringane der. 12

14 Sette inn litteraturlista i Word Litteraturlista vert ikkje sett inn i dokumentet ditt automatisk. Plasserer musepeikaren på den staden i teksten litteraturlista skal vere. Klikk deretter på Add/Edit bibliography. Alle referansar du viser til i teksten vidare vil automatisk komme med i litteraturlista også. Døme på litteraturliste: Fjerne referansar frå Word: Det er ulike måtar å fjerne referansar på: Dersom du har referert berre til éi kjelde inne i parentesen, kan du fjerne den ved å trykke på Backspace-tasten på tastaturet. Klikk deretter Refresh for å fjerne referansen frå litteraturlista. Dersom du har referert til fleire kjelder samtidig inne i parentesen, må du først markere referansen og klikke på Add/Edit citation. Du får opp eit vindauge som viser alle referansane samtidig, og set musepeikaren bak den referansen du ønskjer å fjerne. Trykk deretter Enter for å fjerne referansen. I dette tilfellet vert referansen automatisk fjerna også frå litteraturlista. Dersom du av ein eller annan grunn ønskjer å fjerne ein referanse berre frå litteraturlista, gjer du det ved å klikke på Add/Edit bibliography. Marker kva for referanse som skal fjernast og bruk den grøne pila for å fjerne den. 13

15 Lage ein kopi av dokumentet utan Zotero-koplingar Når du er ferdig med teksten/oppgåva di, kan du fjerne koplinga mellom Zotero og Word slik at du står igjen med eit Word-dokument i rein tekst. Lag første ein kopi av dokumentet. Behald originaldokumentet for eventuell seinare bruk. Opne kopien og fjern koplinga ved hjelp av Unlink citations. Det er ikkje mogeleg å kople Zotero til referansane og litteraturlista igjen, så ikkje gjer dette før du er heilt ferdig med arbeidet i Zotero. No kan du gjere endringar i referansane manuelt i Word, dersom det trengs. 14

16 Døme på registrering av ulike referansetypar i Zotero Bok med forfattar Slik skal referansen sjå ut i APA 6th: Haug, P. (2017). Spesialundervisning: Innhald og funksjon. Oslo: Samlaget. Følgande felt må vere utfylt (evt. også edition-feltet når det er ei seinare utg. enn 1. utg.): Kapittel i bok med redaktør Slik skal referansen sjå ut i APA 6th: 15

17 Følgande felt må vere utfylt: Tidsskriftartikkel Slik skal referansen sjå ut i APA 6th: 16

18 Følgande felt må vere utfylt: Dokument Det finst mange ulike typar referansar som kan registrerast i denne kategorien. Her er eit døme på korleis det er gjort med rammeplan: Slik skal referansen sjå ut i APA 6th: 17

19 Følgjande felt må vere utfylt: Nettside Slik skal referansen sjå ut i APA 6th I dette tilfellet er nettsida udatert og vi skriv u.å. (utan år): Følgande felt må vere utfylt: 18