KLAGE LØYVE TIL UTSETTING AV UTANLANDSKE TRESLAG TIL JULETREPRODUKSJON PÅ EIGEDOMEN GNR. 110, BNR 49 I KRISTIANSAND KOMMUNE

Transkript

1 Miljødirektoratet v/fylkesmannen i Vest-Agder fmvapostmottak@fylkesmannen.no 20. januar 2015 KLAGE LØYVE TIL UTSETTING AV UTANLANDSKE TRESLAG TIL JULETREPRODUKSJON PÅ EIGEDOMEN GNR. 110, BNR 49 I KRISTIANSAND KOMMUNE Vi viser til sak 2014/510 hos Fylkesmannen i Vest-Agder. Klaga gjeld eit vedtak dagsett Vedtaket blei tilgjengeleg på Miljøvedtaksregisteret Det er i vedtaket vist til fylkets retningsliner for denne typen saker som ein del av grunngjevinga for vedtaket. Retningslinene følgjer ikkje vedtaket, og vi har spurd etter desse ved e- post den Etter vår førespurnad har vi ved e-post fått utsett klagefrist til Hovudpunkt i denne klaga - Treslaga sine eigenskapar og kunnskapen om frøspreiing er ikkje vurderte på ein god måte - Moglegheitene for å hogge plantefeltet etter at produksjonen er over i fall det blir eigarskifte føre avverking, er ikkje omtala - Området rundt plantearealet er ikkje godt nok vurdert med omsyn til naturverdiar som kan påverkast negativt av frøspreiing frå det omsøkte arealet - Søkjars føresetnader for internkontroll er ikkje dokumentert og informasjon om internkontroll manglar heilt Bruk av utanlandske treslag to hovudstrategiar Etter vår oppfatning er bruken av utanlandske treslag basert på to typar strategiar for at dei ikkje skal gjere skade i norsk natur. SABIMA Pb St. Olavs plass, 0130 Oslo sabima@sabima.no WWF-Norge, Postboks 6784 St. Olavs Plass, 0130 Oslo wwf@wwf.no

2 1. Arten har ikkje evne til å formeire seg, eller området arten blir brukt i har ikkje føresetnader for at arten kan formeire seg. 2. Arten og området er slik at formeiring utanfor utplantingsområdet er mogleg, men tiltak skal hindre at så skjer. I denne saka er det ikkje dokumentert at strategi nr. 1 er aktuell. Vidare innsamling av dokumentasjon der dette manglar i dag vil sannsynlegvis klargjere at dei tre aktuelle treslaga har evne til å formeire seg i norsk natur. Området rundt utplantingsstaden er av ein slik art at det ikkje vil vere praktisk mogleg å hente inn rømlingar. Såleis er det i denne saka heilt og fullt basert på strategi nr. 2 ovafor for å unngå at utanlandske treslag blir spreidd til norsk natur. Treslaga som det er gitt løyve til Treslaga det er søkt om og gitt løyve til er Nordmannsgran (Abies nordmannia), Koreaedelgran (Abies koreana) og Fjelledelgran (Abies lasiocarpa). Kunnskapsgrunnlaget om korleis desse treslaga vil oppføre seg i norsk natur over tid er svært mangelfull. Koreaedelgran Med eit nettsøk på koreaedelgran får ein opp t.d. Sjølv unge tre har kongler, blir det reklamert med. I vedtaket blir det sagt at «Kunnskapen om artenes økologiske egenskaper er derfor rimelig god, og en kan anta at artene ikke vil spre seg utenfor det aktuelle juletrefeltet dersom de ikke blir frøbærende.» Vi må berre registrere at det ikkje er grunnlag for føresetnaden når det gjeld koreaedelgran. Med tanke på biologien til koreaedelgran, må ein rekne med at trea set kongler før dei blir selde som juletre. Vi har ikkje sett at nokon har gjort forsøk på å finne ut om koreaedelgrana spreier seg under norske tilhøve. Det er eit dokumentert tilfelle av frøspreiing i Noreg. Å setje frø er ressurskrevjande for ei plante. Når dei utviklar kongler, så er det difor sannsynleg at det er for å utvikle frø. Om konglene berre er til pynt, eller om dei inneheld frø som kan spire, er ukjent, men ein bør av føre var-grunnar legge til grunn at dei kan vere frøproduserande og ha spiredyktige frø når dei set kongler. Derfor vil planting av dette treslaget medføre spreiingsrisiko, noko som vil vere problematisk med omsyn til dei registrerte naturverdiane som finst i området.

3 Fjelledelgran Det er kjent at fjelledelgran set frø og at denne kan spreie seg i norsk terreng, mellom anna på Hirkjølen på Ringebu 1 og ved Voksenkollen i Oslo 2. Får dette treslaget høve til å setje kongler, vil ein få spreiing av treslaget til omgjevnadene. Det er berre eit spørsmål om kor gamle trea må vere før dei set kongler, og om dei får høve til å bli så store/gamle. Ein gjennomgang frå USAs landbruksdepartement seier dette: «Subalpine fir may begin to produce cones when trees are 1.2 to 1.5 m (4 to 5 ft) tall and 20 years old» 3. Det blir gjort forsøk med fjelledelgran i Noreg, med bruk av norsk frømateriale, så det skal vere råd å skaffe meir dokumentasjon. 4 Nordmannsedelgran Treslaget er ikkje vurdert med omsyn til Norsk svarteliste, som følgje av at treet har bruksområde i hovudsak til juletre og at det går ein del år før treet set kongler. Treslaget er også bruka som parktre som har blitt så gamle at dei set kongler, men det er til no ikkje kjent spreiing i Noreg. Det er truleg heller ikkje gjort nokon spesiell undersøking om treslaget spreier seg der ein har sett kongler. Frå Danmark veit ein at nordmannsedelgran set kongler frå årsalder. I Danmark blir det sanka frø frå frøplantasjar av denne arten. Ein bør difor legge til grunn at fråverande risiko for spreiing har som føresetnad at trea blir hogd før dei set kongler. Utfordringar knytt til avverking av trea før kongleproduksjon Ein må rekne med at alle tre treslaga vil kunne setje frø og spreie seg til norsk natur om dei får høve til å nå kjønnsmogen alder. Det avgjerande er difor om regelverket sikrar at trea blir fjerna i tide. Det er vidare klart at koreaedelgran set kongler allereie i juletrestorleik, og følgjeleg oppfyller ikkje treslaget vilkåra for å kunne nyttast. Når det gjeld regelverket er det sentralt at det kan bli gitt pålegg om hogst, før treet blir kongleberande. Ordninga er no slik at det er eigar og ikkje eigedom som hefter for slike avtaler knytt til løyver. Det er mogleg å tenkje seg ei rad komplikasjonar der dette kan gå gale. Vi kan ta nokre: Viss ny eigar har overtatt eigedomen etter skifte og vilkåret ikkje har vore framlagt, vil ny eigar då vere bunden av avtala førre eigar har inngått med fylkesmannen? Viss ny eigar betalte ein betre pris for eigedomen som følgje av at avtala ikkje var kjent, vil fylkesmannen då kunne tvinge gjennom tiltak overfor den nye eigaren som ikkje vil vedkjenne seg avtala, eller må fylkesmannen då tvinge dette gjennom ved hjelp av den gamle eigaren som ikkje lenger har tilgang til eigedomen? Når juletrea er hausta, så er det fullt mogleg at resten blir ståande ei tid før oppryddingsfristen kjem. Då er ein i ein situasjon der inntektene har stoppa opp og det berre er utgifter igjen. Motivasjonen til hogst kan då vere dårleg. Ein ny eigar som ikkje har interesse av juletreproduksjon kan vere lite orientert om ulike treslag. Når fylkesmannen spør om slutthogst er utført, er det ikkje sikkert at svaret har så stor verdi med omsyn til kva treslag som står igjen. Kor tett på situasjonen vil fylkesmannen vere? I denne saka er det gitt pålegg om at trea skal vere hogde 20 år etter planting. Viss fleire av desse treslaga kan vere kongleberande ved 20-årsalder, har ein ikkje tid til å krangle på etter denne fristen lnr

4 Det er elles i løyvet gitt høve til at nye juletre blir planta saman med eksisterande tre på same felt. Vedtaket burde i det minste ha sagt noko om dette. Det vil vere umogleg å følgje opp det nye feltet utan at ein set tilsvarande krav til oppfølging av det eksisterande feltet. Dei eldste trea i det eksisterande plantefeltet vil venteleg kunne vere 20 år gamle i løpet av kort tid og bør også gå inn i systemet med slutthogst seinast etter 20 år. Vidare er det gitt løyve til at plantinga skjer i perioden fram til november Det tyder at det kan vere tre som skal slutthoggast over ein lang periode. Det er ein etter måten liten produksjon som det vil vere avgrensa moglegheiter til å følgje opp, noko som lett fører til at oppfølginga blir svak. Systemet er lite robust, utrygt juridisk og dessutan uprøvd. Moglegheitene for komplikasjonar er dessverre ein faktor ein må rekne med. Følgjeleg må ein vurdere dette saman med risikoen for uønska verknader viss ein får frøspreiing. Utplantingsområdet og område som kan bli påverka Av søknaden kan det sjå ut til at det er eit tidlegare juletrefelt som anten skal plantast på nytt eller supplerast. Det er vedlagt ein planteplan frå 15 år tilbake. I pkt. 8 i søknaden er det oppgjeve at det er eller har vore planta ut juletre av nordmannsgran, koreaedelgran, sibirsk edelgran, fjelledelgran og nobelgran. Flyfoto frå plantefeltet stemmer med at sjølve utplantingsområdet ser ut til å ha små verdiar for biologisk mangfald. Områda rundt utplantingsområdet Gardskartet som følgjer vedtaket er berre eigna til å avklare detaljplasseringa av plantefeltet på eigedomen. Kva som finst elles, innafor 2-5 km frå utplantingsområdet går ikkje fram av dokumenta i saka. Figur 1. Kart frå Gislink. Raud sirkel med gult omriss er omsøkte juletrefelt. Naturtypelokalitetar går fram med grønt raster, verneområde med raudt raster.

5 Tveitvann naturreservat ligg nord for omsøkte juletrefelt, i ein avstand av 300 meter. Innafor naturreservatet ligg det i alt 12 naturtypelokalitetar av fleire typar som alle vil bli negativt råka viss utanlandske treslag spreier seg. Sør for juletrefeltet ligg det også ein naturtypelokalitet, Prestebekken, Tveit, av typen bekkekløft og bergvegg, med verdi «svært viktig». Av kart og flyfoto vurderer vi det slik at terrenget innafor verneområde og naturtypelokalitetar vil vere svært krevjande med omsyn til rømlingkontroll. Viss ein oppdagar spreiing i området, vil frø alt ha spreidd seg til område som vanskeleg kan saumfarast. Det er ein betydeleg risiko for at rømlingane kan bli gamle før ein finn dei. Sjølv om risikoen ved juletreproduksjon er mindre enn for ordinært skogbruk, så er verdiane som kan bli råka store i dette høvet, og det vil vere vanskeleg å motverke skade om spreiing av frø først skjer. Føresetnaden for at ikkje uheldige eller svært uheldige følgjer for det biologiske mangfaldet skal kunne oppstå er altså basert på at noverande eigar kan garantere for at restane av juletrefeltet blir hogd 20 år etter utplanting. Truleg er det ikkje nokon annan måte å sikre slik gjennomføring på enn å tinglyse ei slik avtale som hefte på eigedomen. På Artskart er det få registreringar frå området, noko som tyder på at området ikkje er spesielt godt kartlagd, i alle fall ikkje på artsnivå. Dette blir omtala også av Fylkesmannen i løyvet. T.d. finst det ikkje registrering av artar knytt til bekkekløft- og bergvegglokaliteten sør for omsøkte område. Det ein har av dokumentert artskunnskap frå denne lokaliteten finn ein på faktaarket for lokaliteten. Ein bør merke seg at det er påvist «svært gamle store innhule eiker» i denne lokaliteten. Lokaliteten er registrert i 1997, og det bør vere tid for eit nytt besøk i lokaliteten slik at ein kan oppgradere kunnskapen om området. Det er mykje mogleg at dei gamle, hole eikene etter noverande kartleggingsnorm skal kartleggast som den utvalde naturtypen hole eiker. Lokaliteten med «Intakte lavlandsmyrer» er mellom dei som bør kartleggast på nytt sidan metodikken for kartlegging av myr er utvikla ein del sidan Fleire av myrtypane er raudlista. Det er usikkert kvifor Fylkesmannen meiner det på tross av manglande kartlegging ikkje vil vere trua arter eller trua naturtypar i området. Det kan vere dette er fordi ein reknar med at tre hoggas før dei set kongler, men så vil ikkje vera tilfelle for koreaedelgrana. Søkjars kvalifikasjonar Risikoen knytt til utplanting av utanlandske treslag tilseier at ein også må stille visse krav til søkjar. Søknadsskjemaet er den staden søkjar kan presentere at han kan vere i stand til å følgje opp ei utplanting av utanlandske treslag. Søkjar har ikkje fylt ut pkt. 20 og 21 i søknadsskjemaet. Punkta handlar om vurdering av risiko for skade på utplantingsområdet og områda rundt, og vidare om internkontroll. Punkta høyrer ikkje under dei som det er valfritt å fylle ut. Følgjeleg ser det ut til at søkjar ikkje har forståing for at utplantingstiltaket kan ha skadeverknader for det biologiske mangfaldet i området. Ein kan vel også anta at det ikkje er internkontroll knytt til eksisterande

6 juletreverksemd. Når det ikkje ligg føre noko om kva internkontroll vil gå ut på i dette høvet, er det umogleg å ha ei oppfatning av kva kostnad denne vil føre med seg. Det er ingen som har nokon garanti for at dei er til stades 25 år fram i tid. Såleis må ein også sikre seg at det finst ein eigar i framtida som er klar over dei pliktene som finst knytt til oppfølging av utanlandske treslag. Generelt vil ei tinglysing på eigedomen av plikta vere ei minimumsløysing. Oppsummering Konsekvensane av spreiing av utanlandske treslag vil vere spesielt stor i området. Området er vanskeleg å kontrollere med omsyn til rømlingar. Koreaedelgran fyller openbert ikkje vilkåra for å kunne plantast ut. Marginane for dei andre to treslaga er truleg heller ikkje store. Det er ikkje avklara kva oppfølging som skal gjelde for eksisterande plantefelt. Sidan konsekvensane av frøspreiing er så store i området, er det nødvendig at plikta til fjerning av utanlandske treslag blir tinglyst som hefte på eigedomen. Det einaste trygge alternativet i denne saka er at søknaden blir avslått. Med venleg helsing Christian Steel Generalsekretær, SABIMA Heidi Sørensen Teamleder landmiljø, WWF-Norge