Nokre viktige landskapselement langs Langedalselva frå Karbø-bru til Klipphølen. Frå Per Ingebrigt Karbø 19/6-2016

Transkript

1 Nokre viktige landskapselement langs Langedalselva frå Karbø-bru til Klipphølen. Frå Per Ingebrigt Karbø 19/ Karbø-bru med kvernhus Knud Knudsen år 1880 Området mellom Godhølen og Karbø-brua Opp mot Godhølen er det ein kulp i ei svøde som kallast badekaret. Det blir varmt vatn i sol. Den store hølen (sandhølen) nedafor er også brukt til bading. Bakevje gjer at det legg seg mykje sand i denne hølen. Denne sanda er opp i gjennom åra brukt til lokale prosjekt. Det legg seg også is som kan nyttast som skøyteis i kalde vintre.

2 Karbø-bru Brukara er gamle, men brua oppå er bygt om fleire gonger. Den er eigd av grunneigarane i fellesskap. Siste ombygging var i 1998, med støtte som jordbruksveg til Karbø og skogsveg. Fordeling av kostnadane var då 50% på Karbø, 25 % på grunneigarane på Langeland i fellesskap og 25% på grunneigarane på Tryggestad i fellesskap. Parkeringsplass Plassen sør for Karbø-bru er parkeringsplass for turgåarar og andre sumar og vinter. Det er planer om informasjonstavle der, men det har ikkje blitt realisert enda. Saga. Aust for Toskedalselva, ned mot Langedalselva, er det murar etter ei stor oppgangsag. Sagbladet ligg på Karbø. I Bygdeboka står det om Langeland sag: «I 1575 vart sagbladet frå Langeland sag stole og «sagkvernen sønderhugge» av Henrik Knudson Sæbø «med hans anhængere» Knud Øye og Olaf Nordang. Domen lød: Hvad han (Henrik) haver bortført skal han føre tilbage og derhos bøde Hans Majestet Kongen 10 mark og hver av eierne af sagbladet 1 mark sølv. Attåt skal Henrik betale skaden etter takst fastsett av 12 mann og så betale for 3 stemnefall 8 ørtuger og 14 mark etter kong Hans si rettarbot.» Juraså med sprut Jurasåar (jettegryter) er det mange av både i hovudelvane, sideelvane og delvis i gamle elvefar. Det er ikkje gjort systematisk registrering av disse, Ei spesiell, lita juraså ligg rett ovafor Gytta. Den har hol i botn. Når elva har ei spesiell vassføring,, står spruten ut av holet. Svartefjellet. Dette er ein av dei beste fiskehølane. Det går sti ned på sørsida. I det svarte berget veks det spesielt mykje av Møre og Romsdal si fylkesblome, og Norges nasjonalblomst; Bergfrue/Fjelldronning. I Norges planter står det; Ingen norsk fjellplante kan måle seg med bergfrue kva angår skjønnhet. Denne planten har hovedutbreiinga si i Norge, i resten av Europa er den sjeldan. Svartefjellver: Det er når elva stiger opp ved sterkt sumarregn. Då er det godt fiske i Svartefjellet. Storleik er vanlegvis kring 2 hg, men ein får også nokre på halvkiloen. Styggegjelet. Styggegjelet er nedafor Svartefjellet. Det er saman med Brautagjelet ovafor Hellesyltfossen og Ringdalsjuvet (delvis tørlagt) dei største gjela i elva. Nedste Gjerdet. Mellom Fylkesvegen og Gjerde- Olehølen var det ein plass, som no er gått tilbake til hovudbruket. Det er berre steingardar igjen der no. Bykset. Er ei innsnevring der elva renn i ein sterk straum i ei kløft i fjellet. Spreke folk kan hoppe over begge vegar, men det er ikkje farefritt. I bygdeboka står det om kona på Nedsthaugen frå som heitte Kari, fødd Grande. Det var ei «grepa» kjerring; «Bykset over Longedøla, som berre rett spreke karar no vågar seg på, bykste ho over begge vegar når det høvde så.» Klipphølen. Dette er kjent som storfiskhølen. Denne hølen er svært djup, og går langt nedover elva. Difor blir fisken stor, truleg er det rovfisk på fleire kilo der. Fiske Både Toskedalselva (seterelva) og Langedalselva har gode stammar av aure. I Toskedalselva er det to gode fiskehøler nedafor Tverabrua, og fleire gode høler oppover. I Langedalselva er det størst fisk i hølane nedafor Karbø-brua.

3 . Oter Der oteren går på land forbi fossane viser det oterstiar. Det er også oterhi. Bileta er ved Klipphølen.

4 Padling. Hellesylt har dei siste åra vore ein viktig padledestinasjon. Det finst mange bilete og filmar. Nedre del av Langedalselva er særlig kjent for mange fine «dropp». Bildet under er ved Brithellaren. Lånt frå Fri Flyt. Filmen under beskriver padleruta i nedre del av Langedalselva. Bildet er ved Gytta.

5 Fossekallreira Disse er vanskeleg å finne; innunder dei kvitaste fossane, eller langs strie stryk. Denne filmen viser mykje frå Langedalselva.