Indre Hordaland jordskifterett Rettsbok Sak: 1230-2009-0001 LANGELAND Gnr. 377, 376 i Voss kommune Oppstarta: 23.08.2010 Avslutta: 29.12.2011
SAKSFØREBUANDE MØTE Rettsmøtedag: 23.08.2010 Stad: Jordskifteretten sine lokaler i Voss Sak nr.: 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377 Saka gjeld: Krav om grensegang etter jordskiftelova 88 Jordskiftedommar: Tore Fykse Protokollførar: Saka er kravd av: Til handsaming: Jordskiftedommaren Birger Langeland 1 Gjennomgang av kravet 2 Vidare framdrift i saka Partar: Eigar av gnr. 376/1, Ingar Fasteland, Teigdalsvegen 752, 5707 Eigar av gnr. 376/2, Anders J. Fasteland, Teigdalsvegen 750, 5707 Eigar av gnr. 377/1, Birger Langeland, Teigdalsvegen 800, 5707 Eigar av gnr. 377/3, Olav Normann Langeland, Seimshagen 3, 5700 VOSS Eigar av gnr. 377/4, Hans Olav Langeland, Gartnerløkka 5, 3722 SKIEN Eigedomane ligg i Voss kommune. Til stades: Ingar Fasteland, Jan Fasteland for Anders J. Fasteland, Birger Langeland, Olav Normann Langeland, Frå jordskifteretten møtte og avd.ing. Sigbjørn Hauge. Dei andre partane var lovleg innkalla, men møtte ikkje. På spørsmål hadde ingen merknader til innkallinga. Jordskiftedommaren gjorde merksam på at det er kravd meddommarar i saka. Desse er ikkje innkalla til dette førebuande møtet. Dei vil verta innkalla til evt. hovudførehaving dersom det vert aktuelt. Partane hadde ikkje merknad til dette. Jordskiftedommaren gjorde greie for hovudreglane i domstollova 106-108. Ingen kjende til noko som kunne tilseie at jordskiftedommaren var inhabil. Jordskiftedommaren gjorde greie for at føremålet med munnleg saksførebuing er å avklarte partstilhøva og å få oversyn over dei problema som ein ønskjer å få løyst. Dommaren gjorde merksam på at det ikkje vert teke realitetsavgjerder i dette møtet utan at alle partane er samde om det. 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 1
Følgjande dokument vart framlagde: 1 Krav om sak for jordskifteretten datert 10.02.2009 vedlagt to ulike avskrifter av utskiftningsforretning halden 22.05.1833 2 Melding/forkynning til partane om at jordskifteretten har motteke krav om sak, datert 19.02.2009 3 Utskrift av rettsbok for Indre Norhordland jordskiftesokn sak 1/1968 framside + s. 12. Innlevert av Birger Langeland 4 Avskrift utskiftningsforretning halden 22.05.1833 for det som gjeld grensa mellom Sevalstad og Langeland. Innlevert av Birger Langeland 5 Kopi av del av utskiftningsforretning halden 22.05.1833. Innlevert av B. Langeland 6 Brev datert 12.06.2009 frå jordskifteretten til partane vedlagt kopi av dok 3, 4 og 5. 7 Innkalling til saksførebuande rettsmøte datert 08.07.2010. 8 Brev datert 16.07.2010 frå jordskifteretten til partane med endring av dato for rettsmøtet. Endra frå 26. til 23. august. Olav N. Langeland la fram 9 Fullmakt datert 20.08.2010 frå Hans Olav Langeland til Olav N. Langeland. Dokumenta vart gjennomgått i nødvendig grad. Birger Langeland gjorde greie for kravet. På slutten av 1950-åra vart det bygd ei hytte ved Nedre Blåvatnet. Løyve til dette vart gjeve av eigarar under Sevalstad gnr. 376. Far hans har alltid meint at dette området høyer til Langeland gnr. 377. Det same hadde syster til far hans gjeve uttrykk for. Området hadde vore nytta av Langeland m.a.når dei i tidlegare tider nytta stølen sin ved. Han synte til dok nr. 4 som beskriv grensa mellom Langeland og Sevalstad frå Qvandjælskjæften til høieste Blaavand Stigen. Gloppa ved Qvandjælskjæften er partane kjende med, medan gloppa i Blaavandhaugen har dei ikkje funne. Denne meiner han skal liggja på sørsida av utløpet frå nedre Blåvatnet. Blaavand Stigen er det som på kartet i dag er kalla Blåvasshorgi. Grensa går derifrå til Kringsdalsnipa. Olav Normann Langeland var samd i Birger Langeland si framstilling. Ingar Fasteland meinte at den omtala hytta låg på Sevalstad sin grunn og var ikkje kjend med at Langeland har hatt eit anna syn på dette. Det hadde alltid vore oppfatninga at Blåvatnet og områda kring tilhøyrer Sevalstad. Han la fram 10. Kopi av Utskiftningsforretning frå 22. mai 1833 innhenta frå Statsarkivet. Grensa mellom Sevalstad og Langeland er der beskreven til å gå VNV frå gloppa ved nedre Blåvatnet. Grensa endar då i Kringsdalsnipa og ikkje i Blåvasshorgi. Vidare la han fram 11. Kjøpekontrakt datert 09.11.1980 for overdraging av hytta ved Blåvatn frå Askjell Brunborg til Trond Hårvik med påteikning datert 10.11.1980 frå grunneigarane på Sevalstad om at dei er einige om at Hårvik får overta hytta og at den får stå på vår eigedom. 12. Kopi av målebrev for punktfeste for hyttetomt på gnr. 376 bnr. 1 Sevalstad utferda av Voss kommune 26.06.2001. 13. Brev datert 18.02.2003 vedlagt kopi av festekontrakt datert 05.12.02 som syner at punktfestet og hytta er overteken av Roger Hårvik. 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 2
Desse dokumenta meiner han syner at området tilhøyrer gnr. 376 Sevalstad. Jan Fasteland slutta seg til Ingar Fasteland si framstilling av saka. ------------------------- Det vart føreteke synfaring. Med på synfaringa var Ingar Fasteland, Jan Fasteland, Birger Langeland, jordskiftedommaren og avd. ing. Sigbjørn Hauge. Partane påviste gloppa ved Kvanndalskjeften. Deretter gjekk ein opp til Blåvatnet og det vart leita ein del etter gloppa som skal vera i Blåvasshaugen eller haugane. Ingar Fasteland påviste eit merke som kanskje kan vera ei gloppe. Noko anna vart ikkje funne eller påvist. Partane hadde også i førevegen leita ein del etter denne gloppa. Jordskiftedommaren gjorde merksam på at det er partane sitt ansvar å skaffe fram dokument og andre bevis. Den vidare framdrifta av saka vart drøfta. Partane ville vurdera om dei ynskte meir tid til å leita og evt. skaffa fram meir dokumentasjon på kor grensa går. Partane hadde ikkje meir å påvisa og synfaringa vart avslutta. ---------------------- Onsdag 24.08.2010 mottok jordskifteretten frå Birger Langeland 14. Utskrift av rettsbok nr. 59 for Indre Nordhordland jordskiftesokn. Grensa frå Kringsdalshorgi til Byvasshovden er omtala på s. 12 17. Birger Langeland hadde drøfta med dei andre eigarane under gnr. 377 og kome til at dei ikkje trong meir tid for å skaffa fram dokument eller leita meir etter gloppa ved Blåvatnet. Ingar Fasteland opplyste over telefon same dag at eigarane under gnr. 376 ynskte meir tid til leiting etter gloppe mm. Dei ynskte at saka vart utsett til ettersommaren 2011. Jordskifteretten vurderer det slik at gnr. 376 sitt ynskje om utsetjing skal imøtekomast. Innkalling til neste møte vert send i vanleg brev med minst éi vekes varsel, jf. jsk.lova 14. Utskrift av rettsboka vert send til partane i vanleg brev. Saka vert utsett inntil vidare. Retten heva. Voss, 27.08.2010 Tore Fykse 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 3
RETTSMØTE Rettsmøtedag: 19.08.2011. Stad: Jordskifteretten sine lokaler i Voss. Sak nr.: 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377 - utsatt frå 27.08.2010. Saka gjeld: Krav om grensegang etter jordskiftelova 88. Jordskiftedommar: Tore Fykse, som einedommar etter jordskiftelova 9 andre ledd.. Protokollførar: Saka er kravd av: Jordskiftedommaren Birger Langeland. Til handsaming: Hovudforhandling i tvist om grense mellom gnr. 376 og gnr. 377 Partar: Eigar av gnr. 376/1, Ingar Fasteland, Teigdalsvegen 752, 5707 Eigar av gnr. 376/2, Anders J. Fasteland, Teigdalsvegen 750, 5707 Eigar av gnr. 377/1, Birger Langeland, Teigdalsvegen 800, 5707 Eigar av gnr. 377/3, Olav Normann Langeland, Seimshagen 3, 5700 VOSS Eigar av gnr. 377/4, Hans Olav Langeland, Gartnerløkka 5, 3722 SKIEN Eigedomane ligg i Voss kommune. Til stades: Ingar Fasteland, Jan Fasteland, Birger Langeland og Olav Normann Langeland. Frå Jordskifteretten møtte og Sigbjørn Hauge. På spørsmål frå jordskiftedommaren hadde ingen merknader til innkallinga til møtet eller til måten retten var samansett på. Ingen kjende til noko som kunne tilseie at jordskiftedommaren var inhabil. Partslista vart gjennomgått. Følgjande dokument vart framlagde: 15 Brev datert 01.09.2010 frå retten til partane vedlagt kopi av rettsboka frå møtet den 23.08.2010 og dok 10 14. 16 Kopi av brev datert 04.03.2011 frå Statsarkivet til Birger Langeland vedlagt kopi av originalen til utskiftninga som tok til 22. mai 1833. 17 Brev datert 14.03.2011 frå retten til partane vedlagt kopi av dok 16 med vedlegg 18 Brev datert 05.07.2011 frå retten til partane med innkalling til rettsmøtet i dag. 19 Oppsummering datert 16.08.2011 av Sevaldstad sitt syn i grensegangsaka, 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 4
underteikna Ingar Fasteland, med 6 vedlegg a. (1) Kopi av utskiftningsforretning av 22. mai 1833 (handskreven) b. (2) Kopi av avskrift av utskiftningsforretning av 22. mai 1833 (maskinskreven) c. (3) Kopi av utskiftningsforretning av 22. mai.1833 same som dok 16. d. (4) Kopi av del av utskiftningsforretning av 22. mai 1833 (maskinskreve) e. (5) Kart i mål 1:20000 med inntegna grensepåstand frå Sevaldstad og korrigerte himmelretningar. f. (6) Fotografi av gloppe ved Kvanngjelskjeften pålagt kompass som syner himmelretninga for gloppa. 20 Brev datert 16.08.2011 frå jordskifteretten til partane vedlagt kopi av dok 19 m/vedlegg. 21 Fullmakt udatert frå Aslaug Fasteland til Jan Fasteland 22 Fullmakt datert 26.08.2011 frå Hans Olav Langeland til Olav Langeland Dokumenta vart gjennomgått i nødvendig grad. Partane vart formana og gav forsikring. Birger Langeland, eigar av gnr. 377 bnr. 1, forklarte seg. Han synte særleg til dok 16 som etter hans meining er kopi av den originale grensebeskrivelsen, jfr. statsarkivet sitt brev av 04.03.2011. Han meiner grensa går frå tidlegare påvist gloppe ved Kvanngjelsskjeften, opp til eit punkt i haugen (Blåvasshaugen) sør for elva frå Blåvatnet og til Blåvasshorgi. Han la ned påstand i samsvar med dette. Olav Normann Langeland slutta seg i hovudtrekk til Birger Langeland si framstilling og påstand. Ingar Fasteland eigar av gnr. 376 bnr. 1, forklarte seg. Han viste til framlagde dokument, særleg til oppsummeringa innteke i hans brev av 16.08.2011 med vedlegg dok 19. Hytta ved Blåvatnet er godkjent frådelt som feste på gnr. 376. Her hadde han funne eit merke som han meiner er den beskrevne gloppa i Blåvasshaugen. Elles peikar himmelretningane i grensebeskrivelsen og bruk av ordet nipe på at endepunktet for grensa er Kringsdalsnipa. Han la ned påstand i samsvar med dette. Jan Fasteland slutta seg i hovudtrekk til Ingar Fasteland si forklaring og påstand. Det vart føreteke synfaring. Med på synfaringa var Ingar Fasteland, Jan Fasteland, Birger Langeland, jordskiftedommaren og avd. ing. Sigbjørn Hauge. Gloppa ved Kvanngjelskjeften, som også vart påvist den 23.08.2010, vart innmålt. Oppe ved Blåvatnet har partane leita etter den beskrevne gloppa som skal vera i Blåvasshaugen eller Blåvasshaugane. Ingar Fasteland påviste eit merke som han meiner er ei gloppe. Dette er gnr. 376 sin påstand og punktet vart innmålt. Gnr. 376 meiner at frå dette punktet går grensa vidare til Kringsdalsnipa. På haugen på sørsida av elva påviste Birger Langeland eit punkt som er gnr. 377 sin påstand til grensepunkt i Blåvasshaugen. Også dette vart innmålt. Gnr. 377 meiner at grensa går frå dette punktet og vidare til Blåvasshorgi. 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 5
Ingen av partane kunne med sikkerheit seia kvar Blåvasshaugen er. Partane hadde ikkje meir å påvisa eller leggja til og dommaren erklærte forhandlingane for avslutta og tvisten teken opp til doms. På spørsmål hadde ingen merknader til forhandlingane. Retten heva. Voss, 19.08.2011 Tore Fykse 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 6
RETTSMØTE Rettsmøtedag: 29.12.2011. Stad: Jordskifteretten sine lokale i Voss. Sak nr.: 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377 - utsatt frå 19.08.2011. Saka gjeld: Krav om grensegang etter jordskiftelova 88. Jordskiftedommar: Tore Fykse, som einedommar etter jordskiftelova 9 andre ledd.. Protokollførar: Saka er kravd av: Til handsaming: Jordskiftedommaren. Birger Langeland. Avseiing av dom. Partar: Eigar av gnr. 376/1, Ingar Fasteland, Teigdalsvegen 752, 5707 Eigar av gnr. 376/2, Anders J. Fasteland, Teigdalsvegen 750, 5707 Eigar av gnr. 377/1, Birger Langeland, Teigdalsvegen 800, 5707 Eigar av gnr. 377/3, Olav Normann Langeland, Seimshagen 3, 5700 VOSS Eigar av gnr. 377/4, Hans Olav Langeland, Gartnerløkka 5, 3722 SKIEN Eigedomane ligg i Voss kommune. Til stades: Jordskiftedommaren. Partane var ikkje innkalla. Jordskiftedommaren kjende ikkje til noko som kunne tilseie at han var inhabil. Følgjande dokument vart framlagde: 23 Brev datert 29.09.2011 frå retten til partane vedlagt kopi av påstandskartet - dok 24. 24 Kart datert 26.08.2011 i mål 1:15000 med innteikna grenespåstandar etter innmåling den 19.08.2011. Jordskifteretten avsa slik Bakgrunn: dom: På slutten av 1950-åra vart det bygd ei hytte ved Nedre Blåvatnet. Hytteplasseringa har avdekka at det er usemje om deler av grensa mellom gnr. 376 Sevaldstad og gnr. 377 Langeland, og såleis om hytta er bygd på grunn tilhøyrande gnr. 376 eller gnr. 377. Partane har ulik oppfatning av beskrivelsen av grensa slik den vart fastsett ved forretning i 1833 og 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 7
grenseforløpet i terrenget frå ei vinkelgloppe ved Kvanngjelskjeften som partane er samde om. Partane har merka: Gnr. 376 v/birger Langeland peika på at hytta som vart bygd ved Nedre Blåvatnet på slutten av 1950-talet ligg på gnr. 377. Byggherren innhenta løyve av eigarar under Sevalstad gnr. 376, men Langeland reagerte ikkje den gongen då dei hadde ikkje noko å merka til hytteplasseringa eller hyttebyggjar. Dette området meiner han er klart del av gnr. 377 og då det vart oppretta punktfeste under feil gardsnummer måtte Langeland reagera og kravde difor grensegangsak. Desse eigedomsforholda hadde far hans vore klar på og syster til far hans hadde gjeve uttrykk for det same. Deler av området hadde vore nytta av Langeland m.a. når dei i tidlegare tider nytta stølen sin som tidlegare låg ved Hestevatnet. Etter grensebeskrivelsen frå 1833 er det og slik. Han synte særleg til dok 16 som etter hans meining er kopi av den originale grensebeskrivelsen. Han meiner grensa går frå tidlegare påvist gloppe ved Kvanngjelsskjeften, opp til eit punkt i haugen (Blåvasshaugen) sør for elva frå Blåvatnet og til Blåvasshorgi. Han synte til dok nr. 4 og dok 16 som beskriv grensa mellom Langeland og Sevalstad frå Qvandjælskjæften til høieste Blaavand Stigen. Gloppa ved Qvandjælskjæften er partane kjende med, medan gloppa i Blaavandhaugen har dei ikkje funne. Denne meiner han skal liggja på sørsida av utløpet frå nedre Blåvatnet. Blaavand Stigen er det som på kartet i dag er kalla Blåvasshorgi. Grensa går frå Kvanngjelskjeften til Blåvasshaugen, derifrå VSV til Blåvasshorgi som samsvarar med himmelretninga innteke i dok 16, som han meiner er den originale grensebeskrivelsen. Dette er feil innført i grunnboka som VNV. I alle høve er stadnavnet rett og det finns berre ein fjelltopp med den stavinga og det er Blåvasshorgi der han meiner grensa mellom gnr. 376 og gnr. 377 endar. Han la ned slik påstand: Grensa mellom gnr. 376 Sevaldstad og gnr. 377 Langeland går frå sameint punkt (gloppe) ved Kvangjelskjeften til Blåvasshaugen sør for utløpet frå Nedre Blåvatnet og vidare til Blåvasshorgi. Olav Normann Langeland slutta seg i hovudtrekk til Birger Langeland si framstilling og påstand. Gnr. 377 v/ingar Fasteland eigar av gnr. 376 bnr. 1, forklarte seg. Han viste til framlagde dokument, særleg til oppsummeringa innteke i hans brev av 16.08.2011 med vedlegg dok 19. Han meinte at den omtala hytta ligg på Sevalstad sin grunn og har ikkje vore kjend med at Langeland har hatt eit anna syn på dette før no. Det hadde alltid vore oppfatninga at Blåvatnet og områda kring tilhøyrer Sevalstad. Dette må og ha vore oppfatninga på nabogarden Geilen då dei etter krigen hadde planar om å byggja kraftverk. Sevalstad fekk då førespurnad frå Geilen om løyve til å føra Øvre Blåvatnet mot vest. Det vart likevel 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 8
ikkje noko av oppdemming og utbygging av kraftverk då. Gardane Sevaldstad og Ro hadde felles kvern. For å sikra nok vatn til sjølve malinga så vart Nedre Blåvatnet saman med Rodalsvatnet kunstig oppdemt. Grensa mellom Sevalstad og Langeland er i den tinglyste forretninga frå 1833 beskreven til å gå VNV frå gloppa i Blåvasshaugen ved nedre Blåvatnet. Med den retninga endar grensa i Kringsdalsnipa og ikkje i Blåvasshorgi. Det er påpeika at deler av grensa er beskreven med ulik himmelretning i ulike dokument. Når det er tilfelle, så må det vera det tinglyste som skal tilleggjast vekt og som fortel kvar grensa går. Hytta ved Blåvatnet er godkjent frådelt som feste på gnr. 376. I haugen nær hytta hadde han funne eit merke som han meiner er den beskrevne gloppa i Blåvasshaugen. Elles peikar himmelretningane i grensebeskrivelsen og bruk av ordet nipe på at endepunktet for grensa må vera Kringsdalsnipa. Han sette fram slik Påstand: Grensa mellom gnr. 376 Sevaldstad og gnr. 377 Langeland går frå sameint punkt (gloppe) ved Kvangjelskjeften til påvist gloppe i Blåvasshaugen nordaust for utløpet frå Nedre Blåvatnet og vidare til Kringsdalsnipa. Jan Fasteland slutta seg til Ingar Fasteland si utgreiinga og påstanden. Retten ser det slik: Den omtvista grensa vart merka og beskreven i utskiftningsforretning den 22. mai 1833. Dette er grense nr 1i forretninga som er mellom gnr. 376 Sevaldstad og gnr. 377 Langeland. Siste del av denne grensa frå Blaavandshaugen og til endepunktet Blaavands Nipen er beskreven med ulike himmelretningar i nokre av dokumenta partane har lagt fram. Frå gloppe i stein ved Kvanngjelskjeften som partane er samde om går grensa vidare i VNV opp til Blåvasshaugen der det vart hogge ei gloppe, - så langt er dei framlagde dokument likelydande. Herifrå er det i nokre dokumnet skreve at grensa går vidare i VNV og i andre dokument at grensa går VSV. I alle dokumenta er endepunktet for grensa Blaavandsnipen el. BlaavandsStigen. Retning og retningsendring av grensa: I kopi av panteboka framlagt som dok 10 er utskiftningsforretninga frå 1833 innteken og der er retninga skreven VNV frå Blåvasshaugen. Som vedlegg til dok 16 er framlagt eit dokument som statsarkivar Yngve Nedrebø i brev av 04.03.2011 (dok 16) meiner er den originale utskiftningsforretninga som vart lagt til grunn for tinglysinga. Den syner ein knekk på grensa frå WNW til WSW i Blåvandshaugen. I eit framlagt utskrift stempla Voss sorenskrivarembete 21. 09.1961 ( dok 4) av same grense, er retninga på siste del av grensa frå Blaavandhaugen til BlaavandStigen W.S.W. Det same syner ei utskrift som vart lagd fram i jordskiftesak 12/1963, jfr. vedlegg 4 til dok 19. Tinglysinga vert gjort ved at originaldokument vert avskreve. Avskriving kan vera ei kjelde 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 9
til feil, - enten ved at originalen vert tolka feil eller ved reine skrivefeil. Jordskifteretten finn å måtta festa lit til statsarkivar Nedrebø si vurdering om at vedlegg til dok 16 er den originale utskiftningsforretninga og at det såleis er gjort feil ved innføring i panteboka. Denne vurderinga saman med at dersom utskiftningsmennene meinte at grensa skulle ha retninga VNV også etter gloppa i Blåvasshaugen, så ville beskrivinga mest sannsynleg vore og vidare i same retning eller slik som det er innteke i nokre av dei andre grensenebeskrivelsane i same utskiftningsforretning som viser i samme direction. Når det ikkje er formulert slik ved Blåvasshaugen, tyder det etter retten si vurdering på at her har grensa eit knekkpunkt. Retningsendring frå VNV til VSV er ca 45 grader, noko som må kallast ein vesentleg endring av grenseforløpet. Partane kan ikkje plassera Blåvasshaugen geografisk, - og har ulike meiningar om kvar denne haugen er; - gnr. 376 Sevaldstad meiner det er på nordsida av utløpet frå Nedre Blåvatnet medan gnr. 377 Langeland meiner det er haugen på sørsida av utløpet. Grensepåstandane er i samsvar med det, og viste på påstandskartet dok 24. Ingen av påstandane samsvarar med retninga VNV frå gloppa i Kvanngjelskjeften og til partane sine respektive Blåvasshaug, - heller ikkje om det vert korrigert ved at dalen vert sett til N S slik gnr. 376 meiner det kan ha vore gjort ved utskiftninga i 1833. Retningsendringa for gnr. 376 sin påstand i sin Blåvasshaug er ca 11 grader, medan endringa for gnr. 377 i sin Blåvasshaug er ca 41 grader. Gnr. 377 sin retningsendring her er med andre ord tilnærma same vinkel som det er mellom VNV og VSV (45 grader). Bruk av himmelretningar i grenseskildringar som er formulerte for over 150 år sidan, har erfaringsmessig ikkje same nøyaktigheit som nyare skildringar. Men dei gjev ein god peikepinn på kva hovudretning utskiftningsmennene meinte og særleg kvar det er retningsendring på grensene. Jordskifteretten er etter dette kome til at det mest sannsynleg er ein vesentleg retningsendring av grensa i Blåvasshaugen og at den er tilnærma 45 grader. Navnebruk i utskiftninga frå 1833 og seinare: Gnr. 376 meiner at grensa skal enda i Kringsdalsnipa og har forma påstanden ut frå det medan gnr. 377 har i sin påstand at endpunktet for grensa er Blåvasshorgi. I alle framlagde dokument er endepunktet beskreve som høieste Blaavands Nipen eller til høyeste Blaavandsstigen. Originaldokumentet har statsarkivar Nedrebø skreve av som høieste Blaavands Nipen. Avskrifta Stigen kan vera ei feiltolking av Nipen og jordskifteretten finn å kunna legg det til grunn i saka. Etter jordskifteretten sin kunnskap og vurdering har alltid navnebruk vore viktig og har halde seg stabil over lengre tid i eldre tider. I seinare tid er mange stadnavn etter kvart vorte gløymde eller ein er ikkje fullt ut klar over kvar staden er, jfr. partane sine ulike oppfatningar av Blåvasshaugen. Ei viss endring av navn og skrivemåte førekjem også. Grensebeskrivelsen er etter jordskifteretten si vurdering heilt klar på at grensa endar i høieste Blaavands Nipen. Spørsmålet vert då om utskiftningsmennene med dette endepunktet meinte dagens Kringsdalsnipa slik som gnr. 376 påstår eller dagens Blåvasshorgi slik som gnr. 377 påstår. Etter retten si vurdering er det meir sannsynleg at siste stavinga i stadnavna nipa og horg kan ha vorte endra/ombytt i daglegtale enn at fyrste del av navna Kringsdals og Blåvass er vorte ombytte. Den markante retningsendringa som er beskreve i knekkpunktet etter 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 10
Kvanngjelskjeften tyder og på det same, dvs at dagens Blåvasshorgi er det mest sannsynlege endepunkt for grensa mellom gnr. 376 og gnr. 377 ut frå grensebeskrivelsen. I sin Blåvasshaug har gnr. 376 påvist det dei meiner er ei gloppe. Den har hovudretning mot Kringsdalsnipa. Samanlikna med gloppa ved Kvanngjelskjeften og kjennskapen retten elles har til grensemerker generelt, så vurderer retten dette merket til mest sannsynleg å vera naturskapt og ikkje laga i samband med forretninga i 1833. Gnr. 377 har ikkje påvist noko merke/gloppe der dei meiner Blåvasshaug er, men har markert eit punkt som sin påstand i saka. I dok 14 i jordskifteretten si avgjerd i sak 1/1968 er m.a.grensa frå Kringsdalsnipa mot aust og nordaust fastsett slik ved rettskraftig dom: Etter dette vert grensa mellom Langeland og Teiglandslien på søraustre side og Fosse på motsette sider å fastsette til å gå frå Kringsdalsnipo (h. 1048) austover langs høgste Kringsdalshorgi (h. 1025 og 968), frå høgde 983 i I merknad til denne avgjerda peiker jordskifteretten på at så langt det har vore mogeleg fylgt regelen om at vasskillet i området skal danna grensa. I sak 1/1968 (jfr. dok 3 og 14) er ikkje eigedomar under gnr. 376 nevnd som part. Avgjera i den saka tyder på at gnr. 376 ikkje har felles grense med andre eigdomar medrekna gnr. 377 med utgangspunkt i Kringsdalsnipa og austover langs høgste Kringsdalshorgi mot aust, der Langeland og Teiglandslien er oppførde som eigarar på eine sida av grensa og Fosse i Vaksdal som eigar på andre sida av grensa. Bruk av areala Ingen av partane har i særleg grad aktivt utnytta deler av det omtvista arealet. Frå Langeland si side er det nevnt at dei beita i området ved Nedre Blåvatnet i den tid dei nytta stølane sine som låg lenger mot aust og nord ved Hestevatnet. I nordaustenden av Nedre Blåvatnet vart det på slutten av 1950-åra bygd ei lita hytte. Det er opplyst at den vart bygd etter løyve frå eigarane på Sevaldstad då dei meinte dette var areal tilhøyrande gnr. 376. Hytta vart seld til ny eigar i 1980 (jfr dok 11). Tomta vart seinare godkjend delt frå gnr. 376 som festetomt. Frådelinga vart gjennomført i 2001, jfr dok. 12. Etter Sevaldstad si meining syner dette at området tilhøyrer gnr. 376. Birger Langeland opplyser at eigarane på gnr. 377 heile tida har meint at hytta er bygd på areal tilhøyrande gnr. 377. Særleg far hans og farsyster var overtydde om det. Langeland hadde likevel ikkje noko å merka til at hytta vart bygd eller personen som bygde og gjorde difor ikkje noko med saka den gongen. Hytta er bygd i utkanten av det omtvista området og er etter retten si vurdering ikkje noko prov for korleis eigarforholda er, men derimot korleis Sevaldstad har oppfattar eigarforholda slik det og kjem til uttrykk i grensepåstanden. Spm. om overføring av vatn frå Øvre Blåvatn Frå Sevalstad er det opplyst at då Geilen etter krigen planla å byggja eit privat vasskraftverk, så fekk Sevalstad spørsmål om dei kunne gje løyve til å føra vatn frå Øvre Blåvatnet mot Geilen. Det vart ikkje noko utbygging den gongen, men etter Sevalstad si 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 11
meining tyder det på at brukarane på Geilen meinte at i alle høve Øvre Blåvatnet tilhøyrde Sevalstad. Etter retten si vurdering kan heller ikkje dette reknast som noko prov for at Sevalstad er eigarar i området Øvre Nedre Blåvatnet. Ei anna forklaring som retten vil peika på kan vera at Geilen ville innhenta aksept frå Sevalstad til å demma opp Øvre Blåvatnet og føra løpet mot vest, fordi det ville påverka vassføringa i hovudelva som m.a. går over Sevalstad og som Sevalstad m.fl. gjorde seg nytte av m.a. til å mala korn. Konklusjon: Etter ei samla vurdering er retten komen til at endepunktet for grensa er Blåvasshorgi. Det avgjerande for retten er grensebeskrivelsen og bruk av stadnavnet Blåvass som må vera det alle i dag kallar Blåvasshorgi. Ein meiner vidare at det også i denne saka er naturleg å trekkja grensa i hovudsak etter vasskiljet, jfr. merknader ovanfor referert frå sak 1/1968 (dok 14). Mellompunktet i Blåvasshaugen der grensa etter beskrivelsen endrar retning frå VNV til VSV, vil etter retten si vurdering vera i området der Langeland meiner grenspunktet skal vera. Då inga gloppe vart funne, vil Langeland sin påstand verta lagt til grunn. Retten kom til slik slutning: Grensa mellom gnr. 376 Sevalstad og gnr. 377 Langeland går frå gloppe i stein ved Kvanngjelskjeften til Blåvasshorgi med mellompunkt i haugen aust for utløpet i Nedre Blåvatnet i samsvar med gnr. 377 Langeland sin påstand. Rettsformannen la fram dok 25 Grensekart i mål 1:15000 datert 29.12.2011 kartarkivnr. 129675. 1. Grensebekrivelse: Grensene går i rette liner mellom dei grensepunkta som det er oppgitt retning for. Retninga mellom punkta er rekna ut frå koordinatane til punkta og er oppgitt i høve til nordretninga på kartet. Sirkelen er delt inn i 400 gradar. Avstanden mellom grensepunkta er horisontale mål i meter. Grensemerka er boltar av aluminium med hovud. Hovudet har påskrift "GRENSE" og JORDSKIFTERETTEN. For grensepunkta i grense nr. 1 er koordinatane fastsette med fasemålande tofrekvent satellittmåleutstyr med bruk av C-pos og totalstasjon. Koordinatane for grensepunkta har ein forventa presisjon betre enn 0,1 meter. Koordinatsystem, Euref 89 (WGS 84), sone 32. 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 12
Grensene er viste på jordskiftekart med kartarkivnr. 129675. Kartet er på eitt blad i målestokk 1:15000 Grense 1 Eigedom til venstre: Gnr. 376 Sevaldstad Eigedom til høgre: Gnr. 377 Langeland Punktnr Skildring Retning Avstand X-koordinat Y-koordinat 1 Sveigloppe i stein (anna merke) 6735040,98 341094,74 287,88 310,65 2 Off. godkj. grensemerke i fjell 6734982,21 340789,70 Frå punktnr 2 går grensa i retning om lag 230 gon til Blåvasshorgi. Avstanden er om lag 2 030 meter. (NB: Grensemerke i pkt 2 vil verta sett ned våren 2012). 2. Diverse 2.1 Jordskiftekostnader Jordskiftekostnader og gebyr skal dekkast av partane i samsvar med jordskiftelova 74. Kostnadene i denne saka vert slik: Registreringsgebyr Kr 4 300 Partsgebyr kr 860 x1,8 x 2 Kr 3 096 Grenselengdgebyr kr 860 x 2 x 5 Kr 8 600 Grensemerker Kr 50 Sum kr 16 046 Kostnadene er etter retten sitt skjønn fordelt mellom partane etter den nytten dei har hatt av jordskiftet, jf. jordskiftelova 76. Jordskifteretten har i samband med dette lagt til grunn at dei to gardsnummera har hatt lik nytte av at grensa mellom dei er fastsett. Internt på gardsnummera er kostnadane delt tilnærma i samsvar med bruka si skyld. Retten set opp denne fordelinga av kostnadene: Gnr./bnr. Eigar skal betale kr har betalt kr skuldar kr har til gode kr 376/1 Ingar Fasteland 4 012 4 012 376/2 Anders J. Fasteland dødsbu 4 011 4 011 377/1 Birger Langeland 2 675 4 300 1 625 377/3 Olav Normann Langeland 2 674 2 674 377/4 Hans Olav Langeland 2 674 2 674 SUM 16 046 4 300 13 371 1 625 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 13
Dei pålagde beløpa forfell til betaling 15 dager frå forkynningsdatoen. Pengar til gode for Birger Langeland vert utbetalte samstundes med forkynninga av saka. 2.2 Forkynning Forkynning skjer etter reglane for postforkynning. 2.3 Iverksetjing Dersom ikkje anna er særskilt bestemt, skal avgjerdene i denne saka setjast i kraft ein månad etter at saka er rettskraftig. 2.4 Avslutting av saka Saka vert avslutta i dette møtet. Fristen for anke er éin månad rekna frå forkynningsdatoen. Reglane om anke følgjer forkynninga. 2.5 Matrikkelføring Når saka er rettskraftig, vil det verta sett fram krav om matrikkelføring til den lokale matrikkelmyndigheit. 2.6 Tinglysing Når saka er rettskraftig vil den verta tinglyst på desse eigedomane: Gnr. 376 bnr. 1, gnr. 376 bnr. 2, gnr. 377 bnr. 1, gnr. 377 bnr. 3 og gnr. 377 bnr. 4 - alle i Voss kommune. Saka er slutt. Retten heva. Voss, 29.12.2011 Tore Fykse 1230-2009-0001 LANGELAND GNR 377Indre Hordaland jordskifterett 14