Møre og Romsdal fylkeskommune Sakshandsamar: Heidi Eikrem Fylkeshuset Telefon: 98417806 Seksjon: Region Møre og Romsdal forvaltningsseksjon 6404MOLDE Vår referanse: 14/15146 Dykkar referanse: 42876/2014/S00 Att: Håkon Slutaas Vår dato: 23.12.2014 Dykkar dato: 23.06.2014 FRÅSEGN TIL REGIONAL FORVALTNINGSPLAN VASSREGION FOR MØRE OG ROMSDAL Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal viser til pågåande høyringsforslag til Regional plan for vassforvaltning for Møre og Romsdal vassregion 2015-2021. Innleiing Formålet med den regionale vassforvaltningsplanen er å gje rammer for fastsetting av miljømål som på lang sikt skal gi en mest mulig heilskapleg beskyttelse og ein berekraftig bruk av vatnet i vassregion Møre og Romsdal. Myndigheitene er forplikta til å delta i utarbeiding av miljømåla, og vidare til å legge dessetil grunn for si planlegging og verksemd, jf. plan og bygningslova 8-2 og vassforskrifta 29 femte ledd. Sektormyndigheiter, fylkeskommunane og kommunane har innanfor sine ansvarsområde ansvaret for å utrede forslag til tiltak samt premissane for fastsetting av miljømål. Den myndigheit som har ansvar for å treffe vedtak om tiltak vert derfor den sentrale premissleverandør innanfor sitt ansvarsområde ved utarbeiding av planar og program etter for skrifta, jf. plan- og bygningslova 8-3 første ledd og vassforskrifta 22 andre ledd. Forvaltningsplanen for vassregion Møre og Romsdal følgjer ikkje disposisjon som er satt opp i vegleiar for dei regionale vassforvaltningsplanane (vegleiar 01:2013) Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal vil difor følgje disposisjonen i forvaltningsplanen. Vi vil først beskrive vårt sektoransvar, deretter kommentere dei fem første kapittel i plandokumentet kvar for seg. Postadresse: Postboks185Sentrum5804 BERGEN Besøksadresse: Parkgata3 Telefon: 03495 Telefaks: 70123520 Organisasjonsnr971203420 E-postadresse: postmottak@fiskeridir.no Internett: www.fiskeridir.no
Kort om Fiskeridirektoratet sitt sektoransvar og rolle i planarbeidet Fiskeridirektoratet har ansvar for forvaltninga av viltlevande marine ressursar og for akvakultur, og vårt regelverk følgjer i hovudsak av akvakulturlova og havressurslova. Inkludert i dette er også ansvar for oppfølging av miljøpåverknaden desse næringane måtte påføre naturen. Føre var-, miljømessig forsvarleg- og økosystemtilnærminga har sentrale roller både i akvakulturlova og havressurslova. Fiskeridirektoratet skal sikre at fiskeri- og havbruksnæringa vert drive og vidareutvikla på ein berekraftig måte samtidig som vi skal sikre at næringa oppfyller dei fastsette miljøkrav. Vår rolle i arbeidet med vassforvaltningsplanane er å legge faglege premissar og gje faglege råd om miljøpåverknad frå akvakultur og fiskeri innanfor vårt sektoransvar. Dette vil danne grunnlaget for ei fortløpande oppdatering av kunnskap og utforming av miljømål i dei regionale vassforvaltningsplanane. Vassforskrifta legg til grunn ei betydeleg samhandling og samordning mellom aktørane innan norsk vassforvaltning for å sikre at vatnet på lang sikt har god miljøtilstand. Sjømatnæringa er kanskje den næringa som er mest avhengig av reint vatn for å sikre ein god produksjon, og er kanskje også den næringa som direkte vil ha størst nytte av at vassforskrifta er etablert. Som sektormyndigheit skal Fiskeridirektoratet ivareta miljøet samtidig som vi skal legge til rette for ei god næringsutvikling. Derfor er arbeidet med vassforskrifta svært nyttig og positivt både for oss og dei næringane som vi forvaltar. Forord og samandrag Forordet til forvaltningsplanen er ikkje ferdigstilt i høyringsutkastet til forvaltningsplanen. Vi føreset at forordet vil innehalde dei punkt som er beskrive i rettleiaren (01:2013). Vidare framgår det av same rettleiar at samandraget skal innehalde beskriving av viktige moment som tiltaksprogram og overvaking. Dette bør takast med i den endelege forvaltningsplanen. Samandrag 2
Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal meinar at vassdirektivet er eit godt utgangspunkt for ein langsiktig og kontinuerlig prosess med å skape ei betre og meir samordna vassforvaltning i Møre og Romsdal. Vi vil likevel foreslå fylgjande: For planperioden 2016-2021 bør samarbeidsform og etablering av gode relasjonar mellom samarbeidspartane framhevast mykje tydelegare, og være ei prioritert oppgåve. Den langsiktige etableringa av arbeidet vil være avhengig av kor godt samarbeidet fungerar og kor raskt ein klarer å etablere dette grunnlaget. Dette er særleg viktig fordi regelverket, rettleiarane og metodikken har tapt ein del av sin verdi som normativ rettesnor for samarbeidet, blant anna på grunn av rekkefylgja av sentrale arbeidsprosessar og manglande finansiering av overvaking. Vi meinar at samarbeid om kunnskapsutfordringane er det naturlege utgangspunktet for den komande planperioden. Det er store utfordringar på dette området, og det er difor viktig at det blir gjort på ein fagleg og sakleg måte av alle partar. Ved å etablere ein felles læringsprosess vil ein over tid styrke samarbeidet og samstundes få ein heilheitleg og tverrfagleg forståing av formålet med vassdirektivet. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal meinar at plandokumentet bør vere tydeleg og handlingsorientert rundt etablert kunnskap, og sette inn tiltak dersom eller der det er nødvendig. Eksempelvis verkar det å være brei semje om at utslepp av miljøskadelege stoff til det marine miljøet er ei stor utfordring for miljøet i Møre og Romsdal. Slike utslepp forureinar botnsedimenta og økosystema. Gjennom eit koordinert samarbeid på tvers av sektorar vil ein kunne prioritere å rydde opp i dette. Mangel på sentral styring (avklaring) og/eller effektiv mekanisme for konfliktløysing har skapt store utfordringar i arbeidet hittil. Utfordringane kring karakterisering av miljøeffektar av rømt oppdrettsfisk er eit godt døme på ein prosess som burde ha vore handtert på ein betre måte. Vi meinar at det for planperioden 2016-2021 bør vere ei prioritert oppgåve å klargjere korleis usemje mellom styresmakter skal handterast i arbeidet med vassforvaltning. Grunnlaget for arbeidet med vassforskrifta er klassifiseringa. Vi trur at det vil vere nyttig om dette arbeidet vert gjort av nasjonale, uavhengige forskningsmiljø, og at dette vil gi eit fagleg og vitskapleg kunnskapsgrunnlag med truverdigheit samtidig som fagkunnskapen også kan brukast i andre samanhengar. Vi trur at det vil vere ein fordel om det regionale arbeidet først tek til i risikovurderinga, der ein skal ta regionale hensyn. 3
Beslutnadsgrunnlaget og prosessen rundt utarbeiding av miljømål og tiltak bør forklarast slik at lesaren kan foreta ei sjølvstendig vurdering om forvaltningsplanen har følgt de fastsette retningslinjer, jf. vassforskrifta 22. Aktuelle problemstillingar kan vere: Kva betyr det at premissane for utarbeiding av miljømål skal følgje sektoransvaret? Kva er samanhengen mellom fastsetting av miljømål og gjennomførte karakterisering og analyser? Jf. vassforskrifta 24 andre ledd. Korleis har samarbeidet om å utarbeide miljømål for den enkelte vassførekomst blitt organisert, jf. vassforskrifta 24. Sektormyndigheitene si rolle som deltakarar i prosessen bør kome tydeligare fram i plandokumenta, jf. plan- og bygningslova 3-2. Aktuelle problemstillingar kan vere: Kva skil deltaking frå medverknad? Korleis er det lagt til rette for at sektormyndigheitene skal kunne bidra med sine innspel innanfor sitt eige sektoransvar? Kva betyr det i praksis og for effektivitet for planen, at dokumenta er på kant med sektorlovgjevinga eller overordna nasjonale føringar? Har planen som er skissert i planprogrammet blitt følgt? Har eventuelle endringar tatt omsyn til dei fastsette formåla etter planprogrammet? Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal meinar det er viktig å formidle bodskapet i planen til flest mogeleg. Det at plandokumenta er tilgjengelig og lettfatteleg er viktig. Det kan gjerne visast til andre meir krevjande dokument og prosessar, men sjølve planen bør formidlas slik at folk flest kan skaffe seg oversikt over korleis det står til med vatnet i Møre og Romsdal. Kapittel 1: Planbeskriving 1.1 Formål med planen Av høyringsdokumentet framgår det at Hensikta med forvaltningsplanen er å gi ei oversiktlig framstilling av korleis ein ønskjer å forvalte vassmiljøet og vassressursane i vassregionen i eit langsiktig perspektiv. Fiskeridirektoratet meinar at også formålet med planen bør kome tydeleg fram i dokumentet. Ved å gjengi formålsskildringa i vassforskrifta 1, tydeleggjer ein den overordna hensikta og den rettslige betydinga med planen. Ved å ta utgangspunkt i formålsbestemminga kan ein slå fast at formålet med vassforskrifta er å gi gode rammer for fastsetting av miljømål. Samtidig vert det klart at forskrifta pålegg planleggarane å sikre at det vert produsert eit nødvendig kunnskapsgrunnlag som grunnlag for regionale vassforvaltningsplanar og tiltaksprogram der ein har sikra at miljømåla vert oppfylt. 4
1.2 Verknad av planen I forvaltningsplanen er det gitt ein overordna beskriving av korleis forvaltningsplanen får verknad for kommunal, regional og statleg verksemd samt planlegging i regionen. Av teksten kan ein forstå planen til å bere virke ved at sektorane fattar vedtak om gjennomføring av tiltak. Det bør presiserast at planen også kan leggast til grunn på andre måtar, som vidare planlegging eller særlige tiltak, budsjetter eller enkeltvedtak. Det bør også gå fram at planen i seg sjølv ikkje gir pålegg om tiltak, men at det er ei plan- og rammeforskrift der ein skal identifisere og kartlegge vassmiljøet, og foreslå eventuelle nødvendige tiltak som gjer at ein når dei fastsette miljømål. Tiltaka skal være innanfor gjeldande regelverk, og etter vassforskrifta er det styresmaktene innanfor den aktuelle sektor som er den sentrale premissleverandør ved utarbeiding av miljømål, planar og program. Tiltaksprogrammet skal vere i samsvar med plan- og bygningslova 6-2, og oppsummere relevante tiltak som må vere heimla i gjeldande lov og forskrift. Under dette kjem også det som blir fastsett i medhald av vedlegg VI i vassforskrifta. Tiltaksprogrammet skal i tillegg liste opp alle relevante typar av tiltak som vert foreslått for å oppfylle miljømåla. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal forventar reell relevansvurdering av slike forslag før dei vert lagt ut som forslag til tiltak. Verknad av planen heng nøye saman med ressursar og budsjett, og det er viktig å være klar over at dei økonomiske rammene ikkje er økt med innføring av vassforskrifta. Eit absolutt krav er at det skal føreligge overslag over kostnadar som inngår i tiltaksprogrammet. Det rettslege grunnlaget må også vere gjort greie for. Som kjent så skal eventuelle vedtak om gjennomføring av tiltak etter tiltaksprogrammet gjerast av ansvarleg myndigheit innanfor gjeldande lovgjeving og budsjett. Gode vurderingar innan nytte-kost der ein ser effekten av arbeidet vil nok også fremme vassarbeidet i dei ulike departementa sine budsjett. 1.3 Vurderingar i høve naturmangfaldlova kapittel II 1.3.1 Kunnskapsgrunnlaget 8 Følgjande framgår av planen: Møre og Romsdal fylkeskommune finn kunnskapsgrunnlaget som tilfredsstillande i høve til å fatte vedtak i saka. 5
Av kapittel 3.7 i plandokumenta står det at arbeidet med vassforvaltninga skal være basert på kunnskap, og at den konkrete kunnskapen er så fråverande at miljøtilstanden i hovudsak er basert på faglege skjønnsmessige vurderingar. Vi viser vidare til våre kommentarar til kapittel 3.1 om organisering av arbeidet og kapittel 3.3 om medverknad. Her går det fram korleis vi har opplevd at arbeidet med forvaltningsplanen har vore organisert, og at dette har ført til lite mogelegheiter for påverknad for oss som sektormyndigheit. Etter at forvaltningsplanen er sendt på høyring har Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal sendt inn våre faglige vurderingar av påverknad frå akvakultur. Dette er eit stort løft i kunnskapsgrunnlaget for kystvatn, og vil bidra meir til eit kunnskapsbasert vedtak for kystvatn enn vi har hatt hittil. Vi forventar at våre faglege vurderingar vert lagt til grunn i den endelege forvaltningsplanen for vassregion Møre og Romsdal. På bakgrunn av det kunnskapsgrunnlaget som er lagt til grunn i forslag til planen, stiller Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal spørsmål om kven som har føreteke denne faglege skjønnsvurderinga for blant anna dei områda der vi har sektoransvar? Er verkeleg dette grunnlaget godt nok til å fatte beslutnadar på? Kapittel 2: Regional vassforvaltningsplan 2.1 Kva oppnår vi med planen? I følgje rettleiar (01:2013) er dette kapittelet tenkt å oppstille og konkretisere kva arbeidet med vassforskrifta vil bety for blant anna drikkevatn, næringsutvikling og næringsformål, biologisk mangfald, fiske- og fritidsaktiviteter. I forvaltningsplanen for vassregion Møre og Romsdal er ikkje rettleiar fylgt på dette punktet. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal trur også at det å fjerne seg frå tekniske og faglege begrep, vil gjere at også allmennheita i større grad vil engasjere seg i forvaltningsplanen, samtidig som ein skaffar seg ei overordna oversikt over kva ein faktisk oppnår med planen dersom ein når dei fastsatte miljømåla. Kapittel 3: Korleis har vi arbeidd og prioritert? Dei regionale forvaltningsplanane dekker no heile landet, og Fiskeridirektoratet ser at vassforskrifta representerar eit stort løft mot ei samordna og heilskapleg forvaltning av vatnet i Noreg. Ulike sektorar og interesser skal no arbeide i lag mot 6
eit felles kunnskapsgrunnlag og saman fastsette miljømål, og vi trur at dette på sikt vil føre til ein berekraftig bruk av vassressursane. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal meinar det er gjort mykje bra arbeid med forslaget til forvaltningsplanen. Plandokumenta tek utgangspunkt i mange viktige utfordringar for vassmiljøet i regionen. Likevel har Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal ein del merknadar til dokumentet slik det føreligg, samt til måten arbeidet har vore organisert og utført på. 3.1 Organisering av arbeidet / 3.2 Endra føresetnadar I følgje rettleiar for dei regionale vassforvaltningsplanane (01:2013) s. 20 skal dette punktet gjere greie for korleis arbeidet har vore organisert og kven som har deltatt i arbeidet. Kapittelet er tenkt å gi ei kort framstilling av oppgåver og ansvar for deltakarane, samt oversikt over møter og deltaking i vassregionutvalet og vassområda. Vassforvaltningsplanen for Møre og Romsdal har ikkje følgt vegleiaren med å framstille organiseringa i forvaltningsplanen. Det står i kapittel 6 i forvaltningsplanen at medverknadslogg skal ligge som vedlegg, men den følgjer ikkje dei øvrige høyringsdokumenta. Planen for deltaking og medverknad i planarbeidet skal i hovudsak følgje prosessreglane i plan- og bygningslova og vassforskrifta, mens kvar enkelt vassregion kan detaljbestemme organiseringa gjennom det regionale planprogrammet. I forvaltningsplanen forventar vi at organiseringa av arbeidet blir grundig analysert slik at ein kan dra lærdom av dette til neste planperiode. Til dømes står det i planprogrammet at arbeidet på vassområdenivå skal organiserast som temamøter. Dette for å legge til rette for medverknad og samtidig bruke tid og ressursar på ein fornuftig måte. Det er planlagt ei faggruppe for blant anna oppdrett, men vassregionmyndigheita stilte denne gruppa i bero i påvente av sentrale avklaringar. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal meinar at dette må formidlast gjennom forvaltningsplanen fordi manglande oppstart av arbeidsgrupper mogeleg kan forklare noko av den varierande oppslutninga rundt arbeidet. Det å fråvike frå planprogrammet må inngå i evalueringa av organiseringa, og samtidig må det gjerast greie for korleis vassregionmyndigheita har kompensert manglande progresjon i arbeidet med og i faggruppene sidan det var tenkt som ein viktig medverknadsarena. I forvaltningsplanen må det også drøftast korleis arbeidet med karakteriseringa er utført og om dette er gjennomført i samsvar med dei gitte retningslinjer. Planen bør 7
også innehalde dokumentasjon på korleis ein har involvert ansvarleg sektormyndigheit i arbeidet. For Fiskeridirektoratet har spesielt karakteriseringa og det vidare arbeidet som er basert på denne, skapt mykje unødig uro. Vassforskrifta med kgl. resolusjonar slår fast at det er ansvarleg sektormyndigheit som skal være premissleverandør for sine ansvarsområde. Vi førutsett då at vi som sektormyndigheit vert involvert i arbeidet og at det vert tilrettelagt slik at vi får ivaretatt vårt sektoransvar. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal er klar på at blant anna karakteriseringsarbeidet ikkje er organisert og tilrettelagt i samsvar med dei fastsette rammer. Karakteriseringa er grunnlaget for det vidare arbeidet fram til ein ferdig forvaltningsplan. Klare retningslinjer som vert følgt av alle, er heilt nødvendig for å skape gode samarbeidsforhold innanfor ein relativ ny arbeidsmetode. For Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal er det svært viktig at arbeidet med vassforskrifta vert organisert og tilrettelagt slik at vi som sektormyndigheit kan delta og utøve vår myndigheit på ein adekvat måte. Slik har det ikkje vore for inneverande planperiode. 3.2 Handtering av usemje I følgje vassforskrifta 26 skal vassregionmyndigheita arbeide for at ein oppnår einigheit om forslaget til forvaltningsplan i vassregionutvalet. Vassregionmyndigheita eller medlemmar i vassregionutvalet kan krevje at eventuell ueinigheit vert gjengjeve i planen. Dersom en ikkje vert einige om enkelte prioriteringar eller det oppstår uavklarte problemstillingar, må desse presenterast i planen. Alternativt kan spørsmålet krevjast avklara på sentralt nivå. I forvaltningsplanen for vassregion Møre og Romsdal er det lista opp to punkt i kapittel 1.8 der det er usemje om planforslaget. Særskilt når det føreligg usemje forventar Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal at forvaltningsplanen inneheld avklaringar for vidare handtering av desse to punkta, og korleis vassregionutvalet skal stille seg til planarbeidet på desse fagområde inntil den aktuelle usemja er løyst. 3.3 Medverknad Plan og bygningslova skil mellom medverknad frå lokalsamfunnet og organiserte/uorganiserte interesser og deltaking frå offentlege organ. 8
Etter plan og bygningslova 3-2 tredje ledd har alle offentlege organ rett og plikt til å delta i planlegginga når den berører deira saksfelt eller deira eigne planar og vedtak og skal gi planleggingsmyndigheita informasjon som kan ha betyding for planlegginga. Vassforskrifta utdjupar sektorane sitt ansvar i forhold til arbeidet med vassforvaltningsplanane i vassforskrifta 22 andre ledd, som fastslår at Sektormyndigheter, fylkeskommuner og kommuner har innenfor sine ansvarsområder ansvar for å utrede forslag til tiltak, samt å utrede premissene for fastsettelse av miljømål. Plan og bygningslova 5-1 rettar seg mot planmyndigheta for å sikre alle rett til medverknad, og denne vert utdjupa i vassforskrifta 27 der ein eigen bestemmelse sikrar offentlegheita sin rett til å medverke. Skilnaden mellom sektormyndigheiter og offentlegheita er at sektorane har ein rett og plikt til å bidra i planarbeidet, mens offentlegheita kan fremme sine synspunkt fordi dei har rett til det. Dette er av stor betyding for organisering og tilrettelegging av arbeidet med planen, men også dei rettslige konsekvensane dersom det ikkje vert lagt til rette for henhaldsvis deltaking og medverknad. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal har prøvd å etterleve ovanfornemnde føringar om å delta i planlegginga. For dei områder der vi er ansvarleg myndigheit har vi stort sett fått høve til å kome med innspel, men vi opplever at våre tilbakemeldingar i liten grad er lagt vekt på i prosessen. Parallelt med dette er det forankra i kgl.res at for neste planperiode bør samarbeid med og forankring i VRU styrkast. På kva måte har vassregionmyndigheita følgt opp dette punktet? Det som kanskje har bidrege aller mest til uklare linjer er etter vårt synspunkt Miljødirektoratet og Fylkesmannen si rolle overfor vassregionmyndigheita. Fiskeridirektoratet og Miljødirektoratet har eit til dels overlappande ansvar for miljøpåverknad ved organisk utslepp frå akvakulturanlegg. På tross av at kompetansen er delt mellom to etatar, har Fylkesmannen karakterisert og lagt inn data i vann-nett som berre er representert frå deira ståstad. Fiskeridirektoratet opplever dette som at vi ikkje får utøve vårt sektoransvar, og det er svært problematisk. Rett nok har vi blitt anmoda om å foreta ein etterkontroll av dei registreringane som er publisert på vann-nett, men dette anser ikkje vi som å delta i arbeidet og legge dei nødvendige føringar for arbeidet. I følgje vassportalen er det heller ikkje halde møter i referansegruppa. 9
3.4 Oppsummering av vesentlige vassforvaltningsspørsmål I følgje rettleiar for vesentlege vassforvaltningsspørsmål (02:2011) skal dokumentet gje svar på spørsmålet om kva som er hovudutfordringane for vassmiljøet i regionen. For å kome fram til dette skal ein først ha føreteke ei påverknadsanalyse der alle påverknadar vert identifisert, og kva som forårsakar påverknaden. Deretter skal desse påverknadane risikovurderast og gje ei oversikt over kva for vassførekomstar som står i risiko for ikkje å nå miljømålet god økologisk tilstand ved utgangen av 2021. For at vi skal få ein heilheitleg forvaltningsplan blir det i rettleiar gitt eksempel på kva fokus ein i tillegg bør ha. I følgje rettleiar kan innkomne uttalingar og ny kunnskap som kjem til undervegs i prosessen påverke miljøtilstands- og risikovurderingar heilt fram til utkastet til forvaltningsplanen skal ut på offentleg høyring. Då dokumentet vesentlege vassforvaltningsspørsmål blei skreve for vassregion Møre og Romsdal var det i vann-nett registrert rømt oppdrettsfisk som påverkar i alle kystvassførekomstar. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal gjorde Fylkesmannen i Møre og Romsdal oppmerksam på at vassforskrifta ikkje oppstiller rømt oppdrettsfisk som eit kvalitetselement for kystvatn, og at dei registreringane som var gjort i kystvatn ikkje var riktig. Etter kvart vart desse registreringane i kystvatn rettmessig fjerna. Av forvaltningsplanen kan ein tydeleg sjå av figur 4, 5 og 6 i kapittel 4 at blant anna avrenning og utslepp frå fiskeoppdrett gir minimal påverknad. Dette er tydeleg ny kunnskap som har kome til etter at vesentlege vassforvaltningsspørsmål var ferdigstilt. Dette er store endringar som er kome til etter at dokumentet vesentlege vassforvaltningsspørsmål blei skreve, men endringa er ikkje beskrive eller forklart i forvaltningsplanen. Denne store endringa av kunnskapsgrunnlaget må beskrivast, og det må også gjerast greie for kva som ligg til grunn for desse endringane. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal har meldt usemje på dette, jf. kap 1.8 i forvaltningsplanen. Vi krev at dei faktiske forhold vert tydeleg beskrive i forvaltningsplanen. 3.5 Prioriteringar i arbeidet For vassregion Møre og Romsdal er det bevisst valt å ikkje gjennomføre ei nytte-kost analyse. Dette er ei stor svakheit med forvaltningsplanen og gjer at den heller ikkje 10
følgjer dei fastsette retningslinjer. Korleis skal ein då foreta prioriteringar? Har ein då verkeleg eit tilstrekkelig grunnlag å fatte vedtak på? I Møre og Romsdal har ein difor valt at vassområda har prioritert på vassførekomstar og område, og vala er basert på eksisterande engasjement eller fordi ein antar at tiltaket har gode føresetnadar. Desse utvalte områda har blitt prioritert, og det er bra. Likevel saknar Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal ei oppstilling av dei faglege vurderingane av desse prioriteringane, og også ein beskriving av korleis dette skal føre til at dei fastsette miljømåla vert nådd. Vi stiller også spørsmål ved at det er vassregionområda som har føreteke prioriteringane, er dette i samsvar med vassforskrifta? Kapittel 4: Korleis står det til med vatnet vårt? Vassforskrifta 15 har ein bestemmelse på korleis karakteriseringa, vurdering av miljøpåverknad og økonomisk analyse skal utførast. Vedlegg til forskrifta beskriv korleis arbeidet skal gjennomførast samt at det er utarbeida rettleiarar til arbeidet. Vassforskrifta 22 slår fast at den enkelte sektor skal utrede premissane for fastsetting av miljømål, samt forslag til tiltak for at miljømåla nås. Det er viktig at det vert lagt til rette for at sektorane får bidra med sin kunnskap inn i arbeidet, og at dette vert anerkjent og lagt til grunn. Det er også svært viktig at arbeidet er oversiktleg og transparent slik at ein lett kan sjå kva som ligg til grunn for dei vurderingane som er føreteke. På denne måten skapar ein legitimitet kring planen som skal vedtakast. Det er ein føresetnad for vassforskrifta at ein i samråd har fatta slutningane. Denne felles forankringa rundt planen, trur vi gir sektorane eit eigarforhold til planen og dermed vert meir bevisst på å inkludere planen i den daglege verksemda. I starten av forvaltningsplanen er akvakultur lista opp som ein vesentlig påverkar, men utover i dokumentet har akvakultur ei svært lita rolle, og er ikkje lenger ein vesentleg påverkar. Frå vår ståstad er det ikkje samsvar mellom det som blei lista opp som vesentleg vassforvaltningsspørsmål og det som faktisk viser seg å vere ein påverknad, og det er heller ikkje forklart nokon stad kvifor beslutnadsgrunnlaget er vesentleg endra, jf. våre kommentarar til kap 3.5. Utredningsprinsippet i forvaltningslova 17, plan- og bygningslova 1-9 fjerde ledd om miljøinformasjon og dokumentinnsyn, og vassforskrifta 27 første ledd siste punktum om rett til miljøinformasjon i form av bakgrunnsdokument, slår fast at 11
opplysningar som vert brukt i utarbeiding av forvaltningsplanar skal gjerast tilgjengeleg. Fylkesmannen si faglege vurdering som ligg til grunn for karakterisering og risikovurdering må derfor kome klart fram. Illustrasjonane av den økologiske tilstanden og pålitelegheitsgrada kunne med fordel ha våre illustrert på vassområdenivå eller sektorvis. På den måten vil det vere lettare å sjå kva for fagfelt det er størst behov for kunnskap, og i kva for geografiske områder. I Miljødirektoratet si sammenstilling av dei regionale vassforvaltningsplanane står følgjande på side 12 siste avsnitt: Sektormyndighetene skal innenfor sine ansvarsområder bidra med kunnskap om påvirkninger. Likevel uttrykker enkelte sektormyndigheter at deres innspill ikke er inkludert i vurderingen av risiko. Informasjonen i vann-nett skal brukes som kunnskapsgrunnlag både for planene, forvaltning og senere sektorenes saksbehandling av foreslåtte tiltak. Relevante sektormyndigheters tillitt til kunnskapsgrunnlaget er vesentlig dersom planene skal legges til grunn for sektorenes planlegging og virksomhet. Uenighet knyttet til vurdering av påvirkningsgrad og risiko bør fremgå tydelig av planen, samt beskrivelse av hvordan videre prosess skal håndtere dette. Dette er vesentlig for at relevante sektormyndigheter i tilstrekkelig grad kan legge planen til grunn i sitt arbeid med tiltak. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal kjenner seg igjen i denne beskrivinga frå Miljødirektoratet. Vassforskrifta er tenkt å være eit arbeid der ein i fellesskap gjer gode faglege vurderingar basert på den kunnskapen som kvar enkelt myndigheit har, og at dette vert samla i eit felles dokument. Vi har deltatt på dei aller fleste møta der vi har vore innkalla, men det har enda ikkje vore diskutert konkrete vassførekomstar. For dei møta som er helde er det også i svært liten grad skreve møtereferat, i alle fall ikkje som er sendt til møtedeltakarane for kommentar/godkjenning før ferdigstilling. Vi ser på det som svært dårleg forvaltningsskikk. Vi registrerar også at logo/forfattar av dokumentet er Møre og Romsdal fylkeskommune, og ikkje Møre og Romsdal vassregion. Vi forstår at arbeidspresset er stort for dei som koordinerar dette arbeidet og at dette er ei ny arbeidsform som det kan være utfordrande å få til i praksis. Likevel er vi klar på at det er nødvendig i følgje gjeldande retningslinjer slik at vi får ein forvaltningsplan som vert inkludert i det daglege arbeidet i tida framover. 4.1 Påverknadar 12
Vassregionmyndigheita har skissert påverknadane som har middels til svært stor påverknadsgrad i tabellar som gir oversikt over påverknad i elve-, innsjø-, og kystvassførekomstar. Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal foreslår at ein knytt påverknadane til vassførekomstar, eller i alle fall vassområde. Dette for å lettare identifisere kor dei ulike påverknadane er størst, samt at det vil gjere det lettare å prioritere påverknadane innanfor eit vassområde. Kapittel 5: Miljømål, unntak og tiltak Fastsetting av miljømål skal ifølge vassforskrifta 24 andre ledd utarbeidast på bakgrunn av gjennomførte karakteriseringar og analyser, jf. 15 og tiltaksvurderingane i 25. Tiltaksprogrammet er vedlagt forvaltningsplanen, men karakteriseringa som ligg i botn for alt arbeidet berre er registrert i vann-nett. I forvaltningsplanen for vassregion Møre og Romsdal er heller ikkje miljømåla beskreve, og det er derfor ikkje mogeleg å ta stilling til om dette er gjort etter gjeldande regelverk og vegleiarar, eller om dette gjenspeilar dei risikovurderingane og tiltaksanalyse som skal ligge til grunn. For svært mange vassførekomstar er vurderinga berre føreteke av Fylkesmannen, og på bakgrunn av dette er det føretatt ei risikovurdering. Dette betyr at det er både prosessuelle og materielle manglar ved gjennomføringa av vassforskrifta for vassregion Møre og Romsdal. I Miljødirektoratet si samanstillinga av dei regionale vassforvaltningsplanane er det gitt nokon føringar eller retningslinjer for nettopp dette. Dei skriv at vann-nett i prinsippet brukast som kunnskapsgrunnlag både for planane, forvaltning og seinare vurdering av føreslegne tiltak, og at dersom ikkje myndigheitene kan stille seg bak det som er lagt inn, er konsekvensen at det ikkje vert brukt. Det har også konsekvensar for rettsverknaden av ein regional plan. Dersom ein ikkje er einig om miljøtilstanden vil også risikobildet vere skeivt, og det er stor sannsynlegheit for at planen ikkje vert brukt etter formålet. Kapittel 6: Referanseliste og vedlegg i planen Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal kan ikkje sjå at medverknadsloggen følgjer vedlagt plandokumenta. 13
Når det gjeld overvakingsprogrammet har Fiskeridirektoratet region Møre og Romsdal har levert eit eige brev med kommentarar sidan overvakingsprogrammet ikkje inngår i høyringa, vår referanse 14/15146-3. Med helsing Ole Einar Jakobsen seksjonssjef Heidi Eikrem rådgiver Mottakarliste: Møre og Romsdal fylkeskommune Fylkeshuset 6404 MOLDE Kopi til: Tilsynsseksjonen Postboks 185 Sentrum Norges Fiskarlag Postboks 1233 Sluppen FHL Havbruk Postboks 1214 Pirsenteret 5804 BERGEN 7462 TRONDHEIM 7462 TRONDHEIM 14