Sakshandsamar: Ove Midtbø Vår dato Vår referanse Telefon: 57643176 09.05.2017 2017/675-552.1 E-post: fmsfomi@fylkesmannen.no Dykkar dato Dykkar referanse Aurland kommune Vangen 1 5745 Aurland Godkjenning av Flåm, Gudvangen, Aurlandsvangen og Undredal i Aurland kommune som typiske turiststadar Vi viser til søknad 17.01.2017, motteken her 09.02.2017, om godkjenning av at Flåm, Gudvangen, Undredal og Aurlandsvangen gjennom forskrift får status som typiske turiststadar heile året. Viser også til framlegg til forskrift som har vore sendt på høyring to gonger i samband vår handsaming, den 07.03.2017 og 10.04.2017. Med heimel i lov 24. februar 1995 nr. 12 om helligdagar og helligdagsfred 5 sjette ledd, jf. andre ledd nr. 4, godkjenner vi i forskrift at postområda Flåm og Gudvangen i Aurland kommune får status som typiske turiststadar heile året. Postområda Aurlandsvangen og Undredal får status som typiske turiststadar i perioden 1.mai til 30.september. Bakgrunn for saka Ved forskrift 23.03.2007 fekk postområda Flåm og Gudvangen i Aurland kommune status som typiske turiststadar i perioden 15.mai til 15.september kvart år. Aurland kommune har i søknad 17.01.2017, motteken her 09.02.2017, søkt om at områda Flåm, Gudvangen, Undredal og Aurlandsvangen gjennom forskrift får status som typiske turiststadar heile året. Søknaden betyr ei utviding av Flåm og Gudvangen sin gjeldande status som typiske turiststadar, og at områda Aurlandsvangen og Undredal får tilsvarande status. På grunnlag av motteken dokumentasjon, sende vi framlegg til forskrift på høyring 07.03.2017. Framlegget gjekk ut på at områda Flåm, Gudvangen, Aurlandsvangen og Undredal fekk status som typiske turiststadar i perioden 1. mai - 30. september kvart år. Vi gjorde ei ny vurdering av innkomne innspel i høyringsrunden. På grunn av fråsegner frå L.Hyllands eftf AS 28.03.2017, og frå Aurland kommune v/næringssjefen i høyringsrunden, fann vi det godtgjort at salet frå både Joker Gudvangen og Coop Marked Flåm i hovudsak skjer til turistar gjennom heile året. Vi la vekt på at både Gudvangen og Flåm har eit lågt tal fastbuande, samstundes som det vart godtgjort eit stort tal besøkjande turistar heile året. I brev 10.04.2017 vart det derfor sendt ut nytt framlegg til forskrift med følgjande ordlyd: «I Postområda Flåm og Gudvangen i Aurland kommune får status som typiske turiststader heile året. II Postområda Aurlandsvangen og Undredal i Aurland kommune får status som typiske turiststader i perioden 1. mai - 30. september kvart år.» Telefon 57 64 30 00 Organisasjonsnummer N-974 763 907 Nettstad fylkesmannen.no/sfj E-post fmsfpost@fylkesmannen.no Besøksadresse Hovudkontor: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Fjellvegen 11, 6800 Førde Postadresse Hovudkontor: Njøsavegen, 2 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Postboks 14, 6801 Førde
2/5 I løpet av den andre høyringsrunden har det kome innspel frå Handel og Kontor i Norge Region Vest 26.04.2017 og frå Arbeidstilsynet Vestlandet 26.04.2017. Handel og Kontor i Norge Region Vest viser i si høyringsfråsegn til at det skal gjelde ein restriktiv praksis for søknader om dispensasjon frå lov om helligdagar og helligdagsfred. Det vert også vist til at utsalsstadar etter ei lovendring 1.april 2003 har høve til å halde ope frå måndag kl. 00.00 til laurdag kl. 24.00, og at det såleis ikkje gjer seg gjeldande same behov for dispensasjon som tidlegare. Det vert også vist til fråsegn frå departementet om at sosiale-, helse- og velferdsmessige omsyn for arbeidstakarane, tilseier at faste utsalsstadar ikkje skal kunne halde ope på søndagar og helgedagar. Arbeidstilsynet Vestlandet viser til at dei ikkje har merknader til framlegget til forskrift som vart sendt på høyring 10.04.2017. Regelverk Lov om helligdager og helligdagsfred 5, jf. 2, har føresegner om opningstider for sal frå faste utsalsstadar. Utsalsstadar skal ifølgje 5 første ledd, jf. 2 bokstav a, halde stengt på helgedagar. Fylkesmannen kan, etter søknad frå ein kommune, i forskrift bestemme at eit område skal reknast som typisk turiststad heile eller deler av året, jf. lov om helligdager og helligdagsfred 5 andre ledd nr. 4, jf. 5 sjette ledd. Berre område der salet i hovudsak skjer til turistar kan reknast som typiske turiststadar. Ot.prp. nr. 11 (2002 2003) gir utfyllande informasjon om kva som kjenneteiknar ein typisk turiststad: «Nr. 4 fører vidare unntaket for typiske turiststeder frå den gjeldande lova. Med typiske turiststader er i første rekkje meint mindre stader der salet i periodar hovudsakleg skjer til turistar. Det er her tenkt på stader der dei faste innbyggjarane er få i forhold til talet på tilreisande/besøkjande i løpet av året, eksempelvis stader som Beitostølen, Geiranger, Geilo og Lyngør. Ein typisk turiststad treng ikkje omfatte heile kommunen. Ein typisk turiststad er dessutan kjenneteikna ved at dei næringsdrivande ofte er avhengige av turistsesongane, da kundegrunnlaget er for lite til at dei kan overleve av sal til fastbuande. Også utsalsstader i mange byar og på større stader kan oppleve omsetningsauke i turistsesongen, men denne auken kan neppe seiast å vere så vesentleg at han kan danne grunngivinga for å gi løyve til søn- og helgedagsope. Det er vidare eit vilkår at salet i periodar hovudsakleg skjer til turistar, jf. 5 sjette ledd. Kor lang denne perioden må vere, og kor stor del av omsetninga som må skje til turistar i denne perioden, må avgjerast konkret i kvart enkelt tilfelle. Fylkesmannen kan avgrense unntaket i 5 andre ledd nr. 4 frå kravet om at faste utsalsstader skal halde stengt på helgedagar til å gjelde for utprega «sesongstader» i bestemte periodar av året. Med «delar av året» er meint periodar av ei viss lengd; kortare tidsrom på f.eks. eit par veker vil såleis ikkje vere tilstrekkeleg» I felles brev 03.09.2012 til Fornyings-, administrasjons-, og kyrkjedepartementet frå Fylkesmannen i Oppland og Fylkesmannen i Sogn og Fjordane bad vi om ei generell tilbakemelding på korleis regelverket om godkjenning som typisk turiststad skal praktiserast. I brev frå departementet 21.09.2012 heiter det mellom anna at: «Som typisk turiststad kan, etter lova, berre reknast område der salet i dei aktuelle periodane hovudsakleg skjer til turistar. Vurderinga må basere seg på skjøn. Aktuelle moment i vurderinga vil mellom anna vere om dei fastbuande er få i høve til talet på tilreisande/besøkjande i løpet av året, og om dei næringsdrivande er avhengige av turistsesongen på grunn av lite sal til fastbuande. I tillegg vil det kunne vere eit relevant
3/5 moment om staden har eit "merkenamn" som turiststad, slik som til dømes Beitostølen, Geiranger, Geilo og Lyngør. Det er opp til Fylkesmannen å gjere ei konkret vurdering i kvart høve. Det er Fylkesmannen som etter lova har fått oppgåva med å ta avgjerd i saker om typiske turiststader. Departementet føreset at Fylkesmannen gjer ei konkret vurdering i kvart høve når kommunen sender søknad om å få fastsett i forskrift at eit område skal reknast som typisk turiststad. Departementet finn det ikkje føremålstenleg å fastsetje nærare retningsliner om kva for eit moment i vurderinga til Fylkesmannen som bør ha størst vekt.» Fylkesmannen si vurdering Lov om helligdager og helligdagsfred skal verne om den alminnelege helgedagsfreden ved å setje grenser for kommersiell aktivitet på søndagar og andre helgedagar. I vurderinga av ein søknad om status som typisk turiststad må vi vege omsynet til helgedagsfreden og omsynet til arbeidstakarane, opp mot andre omsyn som gjer seg gjeldande i saka. I førearbeida til lova, Ot.prp. nr. 11 (2002-2003), er det vist til at det med «typiske turiststeder» i første rekkje er meint mindre stadar der salet i periodar hovudsakleg skjer til turistar. Det er her tenkt på stadar der dei faste innbyggjarane er få i høve til talet på tilreisande i løpet av året. Vidare er ein typisk turiststad kjenneteikna ved at dei næringsdrivande ofte er avhengige av turistsesongane, fordi kundegrunnlaget er for lite til at dei kan overleve av sal til fastbuande. I Aurland kommune fekk postområda Flåm og Gudvangen status som typiske turiststadar delar av året ved forskrift 23.03.2007 ( 15.mai til 15.september). Den nye søknaden gjeld ei utviding av statusen som typisk turiststad, både for periode og kva for område i kommunen som skal få denne statusen. Omsetningstal frå utsalsstadane i Flåm, Gudvangen, Aurlandsvangen og Undredal syner at omsetnaden er klart størst i sommarmånadane juni, juli og august. Omsetningstala syner også ein stor omsetnad i månadane rett før og rett etter sommarmånadane. Statististikk og opplysningar om overnatting- og besøkstal til kommunen, syner ein auke dei siste åra. Turisttrafikken er størst i sommarmånadane, og i dei tilstøytande månadane mai og september. Vi meiner derfor det er godtgjort at den store i omsetnaden for utsalsstadane i Flåm, Gudvangen, Aurlandsvangen og Undredal i perioden mai til september, i hovudsak skuldast sal til besøkjande turistar. Når det gjeld Flåm og Gudvangen, har begge desse stadene eit lågt tal faste innbyggjarar. Butikkane på begge desse stadane har dokumentert ei høgare omsetning enn det talet på fastbuande skulle tilseie gjennom heile året. Det er også godtgjort at begge desse stadane har eit høgt tal besøkjande turistar heile året. I tillegg til høge omsetningstal, blir det vist til at det frå 1. januar 2017 vart starta opp med to daglege båtturar for turistar mellom Flåm og Gudvangen. I fråsegna frå L.Hyllands eft. 28.03.2017 (Joker Gudvangen), vert det peikt på at Nærøyfjorden står på UNESCO si verdsarvliste, og at det går turistrute på fjorden heile året. Nærøyfjorden har eit sterkt merkenamn, og har hatt anløp av turistskip sidan slutten av 1800-talet. Som ledd i satsinga på heilårsturisme, vert det også vist til at det i Gudvangen no blir bygd ein Vikinglandsby, som mest sannsynleg vil auke talet på besøkjande turistar til Flåm og Gudvangen ytterlegare. Postområda Aurlandsvangen og Undredal har tidlegare ikkje hatt status som typiske turiststadar. Begge desse stadane var omfatta av søknaden frå kommunen i 2007. Manglande dokumentasjon av omsetningstal for butikkane på desse stadane, var hovudårsaka til at verken Aurlandsvangen og Undredal vart godkjent som typiske turiststadar i 2007. I den nye søknaden frå kommunen er det no
4/5 lagt ved dokumentasjon som underbyggjer at både Aurlandsvangen og Undredal har større omsetning enn normalt i perioden mai til september. Det er også godtgjort at den store omsetning i hovudsak skuldast sal til besøkjande turistar i den aktuelle perioden. Undredal har også få faste innbyggjarar slik som Flåm og Gudvangen. Men for Undredal sin del er det ikkje lagt fram opplysningar som syner ei høg omsetning i perioden utanom turistsesongen. Det er heller ikkje godtgjort at Undredal har eit høgt tal besøkjande turistar gjennom heile året. For Aurlandsvangen er det lagt fram tal som syner større omsetning enn elles i året for perioden mai til september, og det er godtgjort at omsetningsauken i hovudsak skuldast sal til besøkjande turistar i turistsesongen. Aurlandsvangen har også ei relativt høg omsetning gjennom heile året, men har også betydeleg fleire fastbuande enn både Flåm og Gudvangen. Vi kan derfor ikkje sjå at det er godtgjort at salet frå utsalsstadane på Aurlandsvangen i hovudsak skjer til besøkjande turistar utanfor turistsesongen. Fylkesmannen har vurdert opplysningane i søknaden opp mot gjeldande regelverk. Som Handel og Kontor Region Vest peiker på i si brev 26.04.2017, har departementet tidlegare uttalt at det skal førast ein restriktiv praksis for å kunne gjere unntak frå hovudregelen i lov om helligdager og helligdagsfred. Vi tolkar brevet frå Fornyings-, administrasjons-, og kyrkjedepartementet 03.09.2012, slik at det ikkje er grunnlag for å stramme inn praktiseringa av regelverket. Vi vurderer at alle dei fire stadane som er omfatta av søknaden frå Aurland kommune, oppfyller kriteria for å kunne få status som typiske turiststadar deler av året, jf. førearbeida og føringar frå departementet. Vi legg særleg vekt på opplysningane som syner ei høgare omsetning for dei faste utsalsstadane på dei fire stadane for perioden mai til og med september enn elles i året, og at det er besøkjande turistar som er hovudårsaka til dette. Vi meiner også at både Flåm og Gudvangen fyller kriteria for å kunne få status som typiske turiststadar heile året. Begge desse stadane har eit lågt tal fastbuande, samstundes som det er godtgjort ei relativt høg omsetning og tal på besøkjande turistar heile året. I vurderinga har vi også lagt vekt på at både Flåm og Gudvangen har sterke merkevarenamn som turiststadar. Konklusjon Med heimel i lov 24. februar 1995 nr. 12 om helligdager og helligdagsfred 5 sjette ledd, jf. andre ledd nr. 4, godkjenner vi i forskrift at postområda Flåm og Gudvangen i Aurland kommune får status som typiske turiststadar heile året. Postområda Aurlandsvangen og Undredal får status som typiske turiststadar i perioden 1.mai til 30.september. Vi fastset slik forskrift: I Postområda Flåm og Gudvangen i Aurland kommune får status som typiske turiststadar heile året. II Postområda Aurlandsvangen og Undredal i Aurland kommune får status som typiske turiststadar i perioden 1. mai - 30. september kvart år.
5/5 III Verknaden av dette er at postområda Flåm og Gudvangen i Aurland kommune heile året er unnatekne frå reglane om opningstider i lov om helligdagar og helligdagsfred 5 første ledd. Postområda Aurlandsvangen og Undredal i Aurland kommune er i perioden 1. mai til 30.september unnatekne frå reglane om opningstider i lov om helligdager og helligdagsfred 5 første ledd. Forskrifta trer i kraft straks. IV Forskrifta vert sendt til Norsk lovtidend avd. II for kunngjering. Fylkesmannen si avgjerd er ikkje eit enkeltvedtak etter forvaltningslova, og kan ikkje påklagast. Med helsing Gunnar O. Hæreid ass.fylkesmann Anne Kristin Eitungjerde juridisk sjef Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift. Kopi til: Sogn og Fjordane politidistrikt Postboks 85 6901 FLORØ Handel og Kontor i Norge Region Vest Rådhusgaten 4 5014 BERGEN Arbeidstilsynet Vestlandet Postboks 4720 Sluppen 7468 TRONDHEIM