sa OPPLAG : 400 ~(D~11~~~[1 ~Gl(!)[1~ (Dl1 0\1l1~~~1:J~~ 5827 ~~ \1IJ~al [1 \1[1[1~ [056] 83151 R E D A K SJO N E N Den faste ",tab: Bjørg BerCiJseth,.7. kl. Judith Bjørk, 7.kl. Torunn Elle. 7.kl. Anne Lise Kreken, J. kl. Hjørdis Kreken, 7. kl. Svanhild PrestegArd, 7. kl. Anne Berit Faaberg. Oslo-pendlar Laila Gjerde. har permisjon. - Aud ~ssey. -I fokus, Lars Thomassen, ansv. red. Ase Bakken pa maskin ~rutan Hj~rdis. Judith. Torunn, Anne Lise og ~vanhild. - Nils Neset, 5. kl. Liv Kreken, 5. kl. Anita B0en, 4. kl. Roger Vigdal. 4.kl. JOSTEDAL \ III 1& r = ~ 2,.. III III.- I Jostedal er det 41 husstandar som nyttar den offentlege boat~mminga. - 21 vanleqe husstandar, lb pensjonistar og 2 nær ingsdrivande. Araavgi f ta for vanlege husstandar e r 200,-kr. pr. Ar og for pensjonistar 125,- kr. O. V. 5. at kommunen subsidierar renovasjonsordninga med 85 000 kr pr. Ar (talet er fra 1979). Sekkene er grat is, roen om ein lyt ha boastativ, kostar dette 250 kr. I heile Luster kommune er det 4-500 abbonentar, dvs ca. 25%. Det har vore diskutert om ein i Luster ogsa Skulle innføre tvungen renovasjon. Noko ein kanskje kunne ønskje seg nar ein ser på biletet. Men det er ikkje praktisk og økonomis k mogleg enno. MEN. E'M'ER DET ME HAR SETT YMS E STADER I JOSTEDAL, VIL VI OPP MOlE P'LEI RE A TA DEL I DEN OFFENTLEGE RENOVASJONSORDNINGA! Kanskje HelserAdet skulle ta ei synfaring i dalen. (Biletet er teke mellom Gjerde og Mj~lver' attmed riksvegen). I så fall vil den sjølvsagte følgje verta, at teknisk etat set opp skiltet : Forurei nig - Bostømming BOSTDMMING' FORBO DE J
Studentar 0 pa skulen Bandball serien - l H- 17 B p.,.. Livdtun 5,. - D l 6S B,. Gaupne 5, - 16-32 6 <- Fortun 5 l l - l4- s. Hafslo 5 l l -,,. " 6. Skjolden 5 l 7-33, ~ 1. Jostedal 5 -. ~ I nnbyrdes oppgjer tel før målforskjellen. ~9nhild, Lindis, Solveig, Aae. TIL JSA. Hei~ Her kommer en liten hilsen fra oss fire ~rerskole8t ud enter, som har hatt praksis i 4. og 5. klasse. I klassen har vi gjennomført et integrert undervisningsopplegg med forming og 0- fag. Emnet for periode n har ~rt: ~Livet på ein gard før i tida. - Vi startet med en ekskursjon til Nedrelid. så har vi laget en stor gård i leire, laget skuespill. ssm1et gamle gjenstander, og siat, men ikke minst : Vi har laget vår egen lærebok: Hele klassen har vært med på A akrive og tegne sidene i boka, og permene har alle dekorert akkurat slik de vil le. Vi har likt 088 veldig godt her. og har følt 088 velkomne fra første dagen, både pa Lererværelset og i klassen. Klassen har vært kjempegrei hele tiden. så koselige og samarbeidsvillige ilever skal man lete lenge etter ~: TAKK FOR OSS! ' Hilsen frs Soveig, Lindia, Magnhild og Ase. (Tone ; TIL VÅRE SMÅ No har vi vaska golvet 1. Ja no er tida komen og vi m! si farvel vi vil sa nødig si det men PH venter vel. på SKolen ma vi slite mer for lærere å bli vi trenger masse kunnskap før vi kan slippes fri. 2. Liv AnnY, Reidun, Roger, Karianne, Vigdis, Liv, Nila og Mari Anne, Sigrid, Reidun 09 Gro, Anita, Arvid, Asbjørn og Else-Mari og aiat men ikke minat da vår kjære Arnulf gutt. 3. Og ingen navn vi glemte na av våre kjære 15m!. l aamarbeid med dere vi likte oas aå godt. Nå nærmer det seg slutten pa denne praksistid, i Jostedal 'n vi likte oss, og gjerne her vil bli. 4. på denne maten vil vi få takke varmt i dag, ai takk for alle timer som vi har hatt i lag. I Jostedalen var det gildt å vera ksn du tru. s! tårene de triller nar vi vår bil lyt snu. 4 Magnhild, Lindh og Me Foran frå v. : Siv Fossøy. Reidun Kreken, Torunn Elle Anne Lise Kreken. Bak f. v. :Bjørg Bergseth, Torunn Berget,. J udith Bjørk og Svanhild Prestegård. Handball jentene fortene r ros. Etter stor innsats både var og haust har dei gatt like til topps i den vanskelege skulekrins serien i handball. Tro feet heng i hallen på skulen. saman med alle dei andre 2. og 3. -plassane. Det gar fram av tabellen at Jostedal vann med s a me poengsum som Livdtun, men at kampen mellom Livdtun og J08t~ dal var avgjerande for resultatlista. Denne kampen vann Jostedal 16-7 :: Vi tapt~ for Skjolden 4-5. Her må ein syne Jostedal rettferd, utan å ta æra frå Skjolden. For at Skjolden kunne stille lag, matte to gutar til. Lars sa pa vegne av laget at det var OK, noko som jentene korkje før eller etter knurra over. Men gutekeeparen rydda godt opp i hagls kuret. Derfor. Fortent siger til Jentene. 5
~\1~~ fl 1][] I) (;J [l\]~aj ~ l) IIlgC3 (;]\7 1]1] []llil) 0~ &j~1][]i1i1i)1]1].. &j~[l\]ib~ajø I løpet av ~979 ble det klart at konaeajonabetingelsene for Leirdøla Kraftverk kom til 6 inneholde en bestemmelse om at bremjlingene på Nigardsbreen skulle fortsette. Det ble ogs! klart at mannskapene som Skulle gjøre maiingene måtte ha bedre forleqningsmuligheter, og ikkje minst matte vi ha bedre plass til alt utstyret. Det er n! bygget to hytter pa ca 25 m 2 hver. Den ene fungerer som garasje for snøscooter, verksted og lsge 2 pls88, mens den sndre 2 er mannakapshytte. Denne har et oppholdsrom på 12 m og et soverom pa 5 m, samt lagerplass for instrumenter 09 annet utstyr. De gamle hyttene var blitt for sm! og for d!rlige for alt det utstyr som etter hvert e r s amlet p A Stein~n n. og ikke minst for de krav som i dag s tilles til en arbe idspl ~s s. vi har jo arbeid pa breen til alle Ara tider og i all slags vær. og det kunne ga pa helsa løs i den gamle hytta. Like viktig var det imidlertid at vi ikke hadde muligheter til A drive vedlikehold og reparasjoner pa utstyret. med den følge at det raskt ble utslitt pg ødelagt. GAHLE HYTTENE OG STA FOR VEDLIKEHOLD OG UTRUSTN!NG. Foreløpig er begge de t o gamle hyttene i bruk. Der g ~mle garasjen som lager og den gamle hovedhytta som elektronikkrom fo r endel av det nye utstyret pl Steinmann. Denne elektronikken taler ikke s nø og vanndamp, sa vi flr h!pe at folk ho ldeer seg unna hytta i vinter. SOm s agt er det installert endel nytt ~leut s tyr også. Dette utstyret maler s nødyp, snømengde og værforhol d pa forsk jellig måte, Meldinger blir sendt f ra Steinmann hvert 3. mi nutt. Ca 6 ganger pr d ag g4r e n satellitt over breen. Denne mottar meldingene og sender dem videre til en mottakerstasjon i. Tromsø, som så sender meldingene videre til Brekontoret pr telex. De mal lngene som sendes ~ denne måten er bl.a. vindstyrke temperatur og fo rskjellige opplysringer om anødekket. Srødypet males ~ en Snøstav som ved hjelp av flere lys- og temperaturfølere kan fortelle i hvilken høyde overkant av snøen ligger. Det er også mon t ert to akustis ke s nøm!lere som sender ut en lydimpuls og måler hvor l ang tid det tar før vi fl r re- ' fleksen fra snøoverflaten. Når vi vet i hvilken høyde instrumentet er monte rt, kan vi regne ut hvor mye s nø som er kommet. videre har vi en s nøpute som er en stor rund gummi pute fylt med 3600 l blanding vann og frostvæske. Denne puta har en s langeforbindelse til et nesten 4 m høyt rør. Ette r hvert som snøen legger seg på snøputa, k~n vi lese av i røret hvor mye snøen tilsvarer i vann. I de gamle hyttene har vi stadig vært plaget av at uvedkommende har brutt seg inn eller last seg inn. Dels er utstyr blitt borte. men viktigere er at vi aldri kunne være sikre pa at den provianten som var igjen i hytta fortsatt var der eller i hvilken tilstand hytta var nar vi kom. Det er lett å tenke seg at vi kunne få det nokså vanakelig om vi kom til Steinmann i uvær vinterstid for A finne hytts full av snø og tom for proviant. Dette har riktig nok ikke hendt, men det har stadig blitt borte proviant som de ansatte ved Brekontoret selveier og hadde regnet med! bruke ved senere besøk. vi håper å slippe innbrudd i de nye hyttene, og pa l itt sikt vil kanskje en av de gamle hyttene kunne sta som et nødkrypinn for turfolk. DET BESTE KUNNE KANSKJE VÆRE OH F.EKS. JOSTEDAL UWOOHSUG IWNNE OVERTA EN AV DE 6 1 Vi har også montert en temperaturføler i noen av hyttene og kan dermed se nar det er fo lk pa bes øk. Strøm t il alt dette flr vi fra et bilbatte ri som lades fra et solcellepanel. Hen~ikten med alt dette er A fa bedre greie pa hvordan sn0forholdene utvlkler seg gjennom vint eren. Det er ikke s ansynlig at det blir fast bemanning pa Ste i~ann igjen, verken s ommer eller vinter, men det kan nok hende at det blir besøk litt oftere e nn før. 7
OLAV GROY: MED REVY TIL OLDEDALEN Livsfarleg skuleveg Jostedal UOgdomslag var i sommar pa vitjing til Oldedalen ungdomslag. Denne turen skulle vere ei oppfylgjing av vitjinga oldedølene hadde til osa i fjor, og vonleg starten pa ein tradisjon : Nemleg at dei to ungdomslaga annakvart år vitjar kvarandre med litt program. Det var helg! den 14. og 15. juni me reiste. og interessa var sopaas at me utgjorde ei heil busslast med aktørar og ~aupportarar. Programmet me akulle ayne fram, var sterkt musikalsk prega. Av innhaldet kan nemnast viser og sketsj (lokale forfattarar), kveding, framføring av springar, lysbilete og sjølvsagt toradar og trekkspel. Eit passande namn på dette fann me matte vere "Rør og tull, 80ng og!juli Me reiste alaå laurdagsmorgonen, veret var fint og turen gjekk fort. Me øvde taxtisk gjennom pr ogrammet pa turen over Strynetjellet. Utpå ettermiddagen nadde me Oldedalen og fekk eervert mi ddag på Brikedalsbreen Turiststasjon. Klokka seke om kvelden tor me til ungdomshuset. Dette er heilt nytt, innvigd for omlag eit år sidan, og bygd pa dugnad. Storleiken var omlag slik me kjenner den fra Dø1eheimen, eo me slapp å bruke mikrofon. Litt over 8 kunne so han Anders setje det heile i gong. Me hadde nok sommarfuglar i magen nokon kvar (det var vel dei færraate av oss som var ~r1eg ecenevande), men nervøsiteten freista me vinne over pa beate måte. Desverre var nok ikkje oppslutninga tra Oldedalen aa god me hadde vona, men til gjengjeld var no joatedølene i salen desto meir med pa moroi. 8 Programmet gjekk godt det. tykte me sjølve, og applaus tekk me og. Det varte vel omlag halvannan time. og etterpa var det utedans til den 1joae morgon. Utpå dagen søndag kom so tida for heimturen, ajølv om det kanskje ikkje var aå livat pa busaen den dagen, ao var alle enige om at det hadde vore moro og at det gav meirsmak. Eg har ikkje nemnt namn, for programmet var det eg vil kalle eit samarbeidsproa;ekt, men eg vil.a rette ei takk til han Aamund aom laut xøyre pa oas og han Anders som fekk den tvilsame æra å prøve å finne ein trad og samanheng mellom dei ymse innslaga. Betre UTSTYR Me har fatt ny dreiebenk, kopieringsmaskin og PINGIS (bordtennis-bord) nr. J. Pingia speler me i mat frikvartera. OK I. ~, ~../, &... Etter flaumen for snart 1~ Ar sidan, tok vatnet stabbesteinane mange plassar. OgsA mellom banken og Høgebru. Mange sag med otte pa kva som kunne skje dersom det l a seg is på det nye oljegrusdekket. 30.september tok redaksjonen kontakt med vegstellet på Hermansve~k, som lova fendere innan 14 dagar. NOko lenger t id tok det (S Jølvsagt?), men no er alt pa plass. Takk til vegstellet _ trass i 1~ år. ' Vegg tll vegg på teppe Alle har vel høyrt om den raude lauparen. men den grae er vel mindre kjend. Desse grae ~llane har lege i vegakanten el god atund, og var jamvel med i flaumen. Dei flaut fra Sperl_ øyane til Samvirkelaget. I sommar rulla Vegveaenet d~ utover ve gen pa Fossøy og Mykl e myr. Ikk je nok med det - atein, grus og oljegrus vart l agt opp!. Myklemyr og Fossøy 9 JSA ringde til Ola Skjæret for A apørje han om nytten av denne grae lauparen. Han kan fortelje at den grae lauparen er av glaafi ber og sk,d hindre t'elahiv om vårane. Glasfiberduken kostar 6 kr./m2, og når varen k jem far me aj! om h an er verd pri'sen.
I FOKUS:AUD FOSSøy Mange hevdar at Jostedalen vinters tid stort sett e r samansett av gamle folk, snø og lite tidtrøyte. Om helgane k jem vekependl arane og studentane f rå Sogndal attende til dalen og lagar "liv". - Ja, noko sant er det vel i dette, men nar ein ser på alle aktivitetane som føregår i dalen, må ein seie at Jostedalen l ever og gror, -sender ut nye skot dag for dag. å r for Ar. Korleis vert det med masse nye folk ~9 maskiner, ståk o~ bråk? - Ikkje den same, gamle 90e. Eg høyrer til dei jordnære, - også i bokstaveleg t yding, sjølvom eg ikkje går på all e fire kvar dag. Møkabonde (avløysar) er ikkje noko høgstatusyrke, men eit all sidig og triveleg yrke. Folk på Indre Hafslo retta ryggen i potet - åkrane då eg byrja Bom avløysar der i haust, - ei jente på traktor~ Bøn der vert sett på som svært trege til å godta noko nytt, men likevel.. ~ Eit år på jordbruksskule fekk meg til å søkje på jobben, og eg angrar ikkje. Eg pendlar mellom Jostedalen og Hafslo kvar dag. Hafslobygdingane, - eller dei 4 gardane som eg arbeider på, lyt byggje seg breiare gards- og grendavegar, for volvoen fekk seg ein trøkk i haust, som han ikkje hadde meir enn passeleg godt av. Gymnastida og "sogndalslivet" (som Olav skriv om ein annan stad i avisa) lengtar eg attende til ymse stunder. Likevel er det gjevande å få ta del i songkorøvingar, leikarring (bade lærar og elev) og ikkje å forgl~~ skule- og bygdeavisa, JSA. Pianoet har fatt sta som møbel hittil, men hapar å få tid t il både Bach og Beethoven utover vinteren. 10 ]~ It~ysit:a I: Judith Bjørk Aja Svanhild PrestegArd : Æmmm Æ (osb) Anne Lise Kreken Herligheten Hjørdi s Kr eken Fy deg! Bjørg Bergseth Duuuuu J JJJ~d. Torunn Elle Audun Tvedt Harald Elvekrok Olav Neset 50 kjekt Kan eg få ga å drikke? Hol d kjeft! Søte Halvar nye DRIFTS BYGnlnGdR IDdlEn. HESJEVOLL Li dvin har ein hest som heiter Polly og er 14 år gammal, men stallen manglar i den nye driftsbygninga. Der skal vere kyr og s au, som skal innfløttast i haust, ette r plan ane ~ Det er mykje møe, seier Lid~in. Men når han byrja på fjøsen i april og vert ferdig no ti l vinteren, må han vel seie seg nøgd med de t? 11 JSA har merka seg at fleire nye ~riftsbygningar er under bygging l dalen. Dette er e i pos itiv utvikling. JSA har intervjua desse gardbrukarane og fått vit e lit t om den nye bygninga, dri f t Sf orm, dyretal med meir. BJ0RK. And 7rs Bjørk skal nytte nyefjøsen 1 vlnter. Han tok til med bygginga våren 1979 og har hatt 2 snikkarar med seg for å få bygn inga ferdig. I fjøset vert det plass til 7 kyr, 3 ungfe, 50-60 vinterfora sauer og 20-30 høns. Anders har om lag 40 mål dyrka j or d. Gamlefjøsen vart både for liten og tungvindt. Men med t ida skal gamlefjøsen nyttast til bingar t il gris. Ande r s fortel at bygni nga er taksert t i l ein halv mill ion, men t ilskotsordningane er gunst i ge. Ved s i da av å ver e gardbrukar a r beider Ander s som lastebils jåf ør, så kona Hel ga g jer mykje av f j øs arbeidet. SVERRE TVEDT. Fjøsen til Sverre TVedt vart bygd i 1946, men store endringar har skjedd i det siste. Arbeidet med fjøsen starta alt for 3 Ar sidan, og ny låvebru og høgbygg med sil o ar står no om lag ferdig. I Tillegg kjem nytt mjølkerom og r e s t aurering av husdyrrommet. SOlveig og Sverre Tvedt vil ha 10-12 kyr og noko ungbeist når alt står klart om eit års tid. Framh. neste side
'* Kroken byrja førebuingane til ELVEKROK l ny fjøs i fjor vinter. I Krokaskredene hogg Lars s a man med Arne og Anders Aasen Hauge tømmer til bygninga. Lars og Marit har 60 mål dyrka jord i dag, men vil dyrke minst 30 til i næraste framtid. Dei satsar på mjølkeproduksjon. Mykje av grunn- og støypearbeidet er unnagjort i haust, så til våren kan byggjinga ta til. Med sine 100 år er gamle-fjøsen moden for utskifting. 12 LYJQC:JA. Han Melkior Yttri vil og ha nytt hus t i l kyr ne og sauene sine. f or det gamle er både lit e og skrøpeleg. Dersom alt går etter planen,vert nybygget ferdig t i l neste haust, og det vil ha rom til 4 kyr mv oppal og 50-60 vinterfora s auer. Melkior tenkjer på å dyrke noko mei'!' me.d tida attåt dei 40 måla han allereie har. Det vert fint med ein ny meiner kona Brita, og. fjøs, LIV ESPE Kristen Øvregard. Pendlar Liv Eape har flytta på Heajevollen med kvigene sine i fjøsen til Nyf jøsen då 1 --Nei, han vert nok ikkje ferdig til jul, verken sjølve fjøsen eller høgbygget. Men når areal er nydyrka (55 mål frå før), kan 15 kyr setjast på bås i nye- f jøsen. Stå på, Liv~ dit ta~ ~ Det går hålkande Nye driftsbygningar og nydyrking gjev vel klåre signal om at jordbruket har fått ei oppblomstring siste året i Jostedalen. Eg har lyst å g je bondekvinnene i Jostedalen ein ekstra honnør for arbeidet dei trottug har utført på gardane på lik linje med andre bondekvinner i Noreg, opp gjennom tidene. Sjølvom det er driftsbygninga til Per, Ola og Knut, fins t det som regel eit kvinnfolk på garden og~ Diktet "Kjøkengolvet H illustrerer bondekvi nna sin arbeidsinnsats. Kjøkengolvet Eit slite kjøkengolv med kvist og kuvar. ~it stille vitne om ei tid som I ~ar. FrA omn til skåpet, bort til kjøkenbenken har tusen trøytte trakk sett aine far. Dei aleit s eg ned i tjukke bord og plankar, så kvistane sto harde.,kuvne att. Det var ein slitets veg opp gjennom Ara. frå morgon tidleg og til seint pa ' natt. 13 He r har ho vandra mange hundre miler, ei kvardagskvinne i sin kvardagsstrid. Sjøl var ho kvisten, og ajøl var ho malmen, den gode, faste ved i ætta si. Her gjgkk ei gammal ei med sølv i håret og ryggen kroket, både s tøl og stiv. Her har ho vandra glad, den unge kona, med høgstdagsglansen kring aitt unge liv. Det ligg ein dysk att mellom gamle vegger, det ligg eit livsverk i eit slite golv, frå ei som gjekk her både helg og søkn, med fat og koppar og med klut og sølv. Det gamle kjøkengolvet kan fortelja si tålmods soge gjennom å r og dag. om gode dagar og om tunge dagar, om lykkestunder og nederlag. Det ligg ei omsorg he r for alt og alle, dei gode hender og dei milde sinn. som g jev seg sjøl kvar dag for seg og sine - den malrone kvisten der i golvet finn. Den lause veden tæres t opp med åra, men golvet gøymer på ein edel skatt, - d~i gode henders gjerning som vart gjort her skal stå som s eige f aste kvistar att.
, MATKREJKEN 50 9 smlzlr 2 bananer l kopp farin l egg l 1/2 kopp kveitemjøl l ts natron l 'tos bakepulver l as vaniljesukker 4 ss' fløyte Smelt og avkjøl smøret. Bananene og farinen akal rørast til ei mjuk masse, tilset eg9 og smør. Sikt pa mjøl, natron, bakepulver og,vaniljesukker vekselsvis med fløyten. Midde!svarm orm - GROVE RUNDST'iKKER. ca. 30 min. 2 1/2 dl grovt kveitemjøl 2 1/2 dl fint kveitemjøl 1/2 t3!llilt l tll sukker, l 5s margarin eller olje l pakke gjær l 1/2 dl skumma mjølk Bland mjøl, sukker og salt saman. Lunk mjølka til ca. 37 grader C og rør gjæren ut i mjølka. Lag ei grop i mjelblandinga og hell margarin eller olje og mjølk i. ~r til deigen er jamn. Set deigen på ein lun stad. sl skal han heva aeg til han blir dobbel aa stor. Form deigen til rundstykker og aet dei på ei smurd plate. omnen Skal ha ein temperatur pa 250 grader C. Steiketid ca. 15 min. LN 14 FRUKTSALAT. 3 bananer 3 e ple 5 appelliner 2 eggeploll'llner 2 ss farin 3 dl kremfløyte Skrell f rukta og 5k~r ho i bitar. PiSk eggedosis av sukker og eggeplommer. Tilset rom og stivpiska kremfløyte. Bland alt og server det godt avkjølt. POTETSALP.T. l kg fsste, kokte, skrelte poteter skal skjærast i tunne skiver eller terningar. Blanda ein dressing av like delar ~jones og Y09hurt. Ha potetene i og smak salaten til med ca. l ss. finhakka løk eller grasløk, pressa sitron, og om du likar det, litt sennep. Alle me har spurt, meiner det er mykje tytebær nede i dalen. Dei har plukka mellom l - 30 liter tytebær. I Fossøyane har dei plukka framme på Kleiva, Løype, Gardsmarka i Hauane og i Skårane. Og dei som ' er litt l ure, vi l ikkje seia kvar dei har plukka. Somme har ikkje mat ta gatt langt for å f i nna bæra, men andre har ikkje vore sa heldige. Sjølvs.agt har dei støytt på nokon, men vi vil ikkje seia kven. Men ei dame har s agt at ho hadde støytt på 2 kalvar som dei hadde leitt etter. Av bæra som er plukka, blir det for det meste laga saft og syltetøy, men dei som vil venta med bryet, frys dei ned. AG og SF ~ 4: Saue- ~ Me har spurt Gunnbjørg Ruud o m sauesankinga i haust. Dei har 3a sauer 09 har mista ei søye 09 eit lam. Dei s leppte sauene i Brennehau9ane, men måtte l ike pa Hompedalen fer dei fann sauene sine. I Aras løp ha r dei filistacirka 6 sauer. AG 09 SP 15 Den nye læraren: MARIE FREDHEIM. Marie kjem fra Hafslo og er 25 Ar. HO bur på hybel h jå Aslaug og Kriaten på Øvre.gard. Ho kom rett frå Sogndal Lærar skule til Jostedalen, så dette er fyrste posten hennar. elevar eller lærarar har skremt henne pa Hafs l o att enno. Det ser ut til A verte eit trivele9 Ar, seier Marie. Livretten hennar: Livsinteresser: ~rkje Fleskassus (kvi t s aus ml bruna ' flesk ) Musikk - qammaldans, og ikk je å forqløyme koret. Lesing Syklinq Ho har ikkje bil og har i kkje teke operasjon.
DALEN Sl KRIMINELLE FORTID iltidul rmbrrg, Mikkel Ormberg var gardbrukar på Ormberq - ein villstyring og med mange mord,på samvitet. JSA SAG EIN AV HQRDSTADANE SAMAN MED KRISTEN ORMBERGSTØL I HAUST. UTI EI UR - MANNURI - GJEKK MOR DET pa EIN HE I L FAMILIE FØRE SEG. ætte VART BANEN TIL MIKKEL. Han skaut mannen. Kona og ungane spanderte han ikkje krut på ein gong, men slo dei nådelaust ihel. For alt dette bryet t ann han usle 3 shilling - ikkje akkurat nokon storfangst. ~ Krist e n fortel : ~De t byrja å li noko pl dag. Mikkel og tenestejenta skar korn på åkeren. Kona til Mikkel heldt til på stølen som budeie. Den allmenne ferdavegen gjekk om Ormberg. Ein mann med kjerring og unge kom tuslande. Dei var usikre på vegen vidare og s purde aeg fo r. Mikkel s åg det var f ramandfolk og augna sjansen til! gjere eit spikk. Desse folka skulle over fjellet t ll Luster, men Mikkel synte dei! fylgje elvi utover i staden. Han visste at dei d! ville gå aeg faat og matta snu attende mot Ormberg. Tenestejenta skjøna kva Mikkel hadde føre. men kunne ingen ting. gjere. HO var r edd Mikkel. Ferdafolki t akka for opplysningane og tok i veg utetter elvi. Men da dei kom utat Hus ØY tunnelen, stengde g jelet for vidare ferdsel. og dei måtte snu. Dei hadde ikkje gatt langt pa attendeveg før lt0rkret kom pa dei, og dei måtte finne ein plass A liggje for natta. Innunder ein hiller gjorde dei sa opp bål, og fann eitkvart lite og bite i nedi skreppa si. Lite ante dei at Mikkel var på veg u t ove r i skogen med ~rse. Han skulle ikkje skyte på korkje hare eller rev. - Nei, desse uskuldige folka skulle miss e livet i kveld. Nokre av k noklane me fann under helleren. Under denne hilleren som s kull e vere soveplassen til desse ferdafolki, ligg bein re star av menneskekroppane den dag i dag. fotogratert som de ser. 16 JSA har Kristen Ormbergstøl og redaksjonen pa drapetaden. Kvifor sørga ikkje slektningane fo r gravferd? Kristen fortel at desse folki kom like trå Røros via Handspiki. TUren gjekk nedover Jostedalen, og dei skulle reist vidare til vigdalen og Luster der sjøvegen skulle føre dei til Bergen. Mannen hadde skrivekunnakapar og hadde fått seg arbeid. TUren fekk alså eit brått avbro t av denne mykje omsnakka Mikkel Ormberg. Lensmannen visste at Mikkel ikkje oppførte seg 10vlVdi9 allt-id men ville gje hah ein sjanse til'å for ~ tre seg. No måtte det 'rettsak tll, for etter dette siate mordet var grensa nådd. Ko~a til Mikkel sydde raud t r Ad krln9 halskragen på skjorta h ans som teikn på at ho samtykte i at han matt~ dømmast. Tenestejenta skulle vltne mot Mikkel, og dei reiste i lag heimover til Mari t jara der rettssaka Skulle føreg!. Men jenta kom aldri så langt at ho tekk tortel j e dommar og rettsfolk o m u~jerningane til Mikkel. I HaukAsgJelet støytte han ho utfor vegen og nedi gjelet, - og slik ~da livet hennar. Mikkel vart likevel funnen akuldi9 i tl~ire brotsverk, og avrettinga tann stad dagen etter rettssaka pa Fjørebakken i 1626. Ei lette tor grannel ag og bygdatolk matte det vere å få denne sane. l ause personen av dage. 17
Kontakt med»dei GAMLE«AMMA BERGSE'I,.H, I lill MIUH: Jon Laberg skriv følgjande om han : Han var i allefall på Ormberg i 1684, men om han var frå bygdi, er uvisst. Frå rettsprotokollen for 1689 siterer han: "Mikkel Orrnberg, ~synder, blev formedelst sin forseelse for kort tid siden henrettet. - Rettarmannen vart henta frå ytre Sogn, -og Ol~ Asen og Mikkel Bjørk kan elles vitne at Mikkel Ormberg sat i fengsel i alt 34 veker til han vart "rettet". Arstalet kan såleis diskuterast. YYA /Æeda~e/b: A/1/./Vrff Æ(&f)'/v 1,"(.< Ann~ Berg~eth. -18 Ar, - sogndalsjostedøl på handelsskulen, - 3. året pa marknads f øringslina. Medrekna s amtlege snarvegar tek det 20 minutt å gå til skulen frå krypinn 'et på Leite. Krypinn'et hyser både TV, radio og kassettspelar, så ho kjedar seg ikkje utanom lekselesinga. Engelsk er yndlingsfaqet. ~n. bedriftsøko nomi er heller lkk]e vekke. Kv a ho eller s gjer på i fritida? Tek del på teorikurs til førarprøven. På spørsmål om ho likar seg i SOgndal, er svaret både ja og nei. Og - jent ~ er blåruss dette skuleåret så yndlingsf~rqen er f ølgjeleg blått. (Tradisjonen. tro avsluttar JSA alle sine i ntervj uer med id!otspørsm!la om s krivereidskap, ost etc.) Anna tek ikkje i sin munn, verken gammalost eller fyllepenn. Anne's Re~nlend.r 18 ".~, 1<. 'Ol... '......, (, -- C - - ". ~" ~ -. \ 1.-='.. :-'1 _:iil-, - ~l"-t,. I -,. S"......_...... ~..,'~... V '"--.,.11 _,,,..~.~~... I samband med KOngens medalje til Anne Bøen kompone r t e Oddvar Stegagjerde denne reinlendaren til Anne. Den vart overrekt i glas og ramme og framført av komponisten pa den store dagen. 30 DAGAR SEINARE KOM KONGEN MED SIN, Dei fle5te veit at ho Anne er eldst i bygdi med sine snart 94 år (fødd 30/12-1886 ). Og, -ho er framleis aktiv. Handarbeid har det i kkje vorte så lite ~v, og det gjeld også den ai ste tida. Særski lt kan me nelme at ho er mellom dei fåe som enno kan, - Og driv med fingring. -HO er enno i full aktivitet med dette, og grunna det fekk ho JSAmedaljen den 1. OKTOBER. Og det vanka enno meir gjevt på ho sein- 19 ~~e. Den 30. oktober var det etort ftamm0te pa Bøen, for da fekk ho Anne Kongens forteneatemedalje. Me gratule r er og skriv som ei viss avis inni "hovedstaden " : J SA, - alltid f oran:
I. Klosse 80-81 FRÅ DEI YNGSTE PÅ SKULEN f Vigdis heiter eg, vil du leike med ~g.. Eg-heiter Bjørn. e9 badar i ei tjørn. Fr! vens tre: Ingar Norberg, Bjørn Andre Skjæret, Vigdis Vigdal, ASle Åsen og Morten Vigdal. SP0RSMM.: 1. Likar du seg pa skulen? 2. Kva for eit fag likar du best? 3. Kor. mange skiver har du med deq? 4. Kva drikk du til maten? 5. Kva gjer du i friminutta? 6. Ha r du lang Skule veg? 7. Er han fllrlec;j? 8. Kva heiter lær aren d ykkar? 20 Både ASle, Vi gdis. Bjørn- Andre og Morten likar seg på Skulen. Al l e likar gym best for det er aa moro. 2 brødskiver til niate et dei kvar dag og drikk mjølk med eller utan O'boy attat. l f riminuttane hoppar dei paradis og leikar "sprut u t a l le mine duer." Bjørn-Andre køyrer buss frå Myklemyr, så han meiner at skuleveqen er lang og litt farleg også. Dei andre tykkjer skul e vegen er passeleg lang. Lærarane til l. klassingane er Marie, Asbjørg og Magd a. E9 heiter Morten, katten star i porten. Eg heiter Olav, og eg er ator. 21 Eg heiter lncija r og heng i ringar.
Redaksjonen yngler veslejenta t1l Lsila og Terje kom skrikande til verda den. 7. september. Ho var da 51 ~ l ang og vog 3 550 gram. omkrinaen rundt hovudet var 33 cm. HISTO RIELAGET Jostedal historielag vart skipa i 1949 og hadde 30- åra jubileum i fjor med ei lita markering av dagen. I l heiter det: ~Føremålet for 1a~t er A ta vare pa historiske og kulturelle minne frå Joatedal. Den fyrste oppgavs laget har, er l fl gje ut ei meir utførleg bygdebok for Jostedal." Det har vore nedlagd mykje arbeid desse Ara med å samla s toff og skaffa pengar i kassa. sa skul le bygdebokarbeidet endeleg bli e in reali tet. For 3 Ar sidan engas jerte Luster bygdeboknemnd Lars Øyane til å skriva alektabok for s eg og da fall det naturleg A ta med Jostedal og. Kommunen har betalt arbeidet hans desse åra. Men Anne Berit Faaberg har og. gjort ein god jobb med slekts- 22 granskinga. Ætteboka for Jostedal vil koma i sal i 1982. Nærare opplysningar kap ein få hjå formann i bygdeboknemnda, Oddbjørn Bukve. Han har nysa teke i nitiativet t~l A lags ei ny bok om kultursoga til Jostedal. Det er Per Sandal 80~ akal skriva ho. I 1978 måtte histori elaget fjerna skulehuset i Krundal av di eigaren av tomta bad om det. DA tok styret pa ny til! aj! eeg om etter ei brukbar tomt til bygdetun. FrA fer var det s0kt om tomt på Niqsrdaqrandane. Der vart det nekta. sameleis pl Gjerde. Laget hadde hug å samle dei fle husa dei eigde, stabburet i Li, Kvernhuset på Nigardsqrandane og Skulehuset. Prestegarden er ataten ain eigedom og der fann me ut at me kunne fa ein rimeleg tomt. Nokre peika på at det var fint at bygdetunet låg nær kyrkja, som er eit fint gamalt byggverk. så var det å s økja staten ved Kyrkje- og undervianingsdepsrtementet om kjøp eller leige. Etter ein del spørsmål fekk me positivt svar. Saka g jekk att og fram til mange instansar, jordstyre, bygningsråd. fylkeslandbruksstyre og s taten att. Alle var berre posit ive til søknaden var. Og sa kom skøyta att ferdig til tinglysing. Leigeavtalen var pa kr. 120,- for året. Men flaumen reiate med Kvernhuset. Det s kulle me gjerne hatt i tunet vårt. Ellers er det store oppgåver som ligg framfor oas. Knut Sagerøy, som er formann, vil fa tomtearealet oppmalt og snart laga e in hegning omkring. Då må me gå ut t il bygde foket og be om hjelp. Skulle nokon ha hus eller dei meiner er av verdi,al me g jerne i mot dette som eller mot betaling. Ellers i styret Sigbjørg Sperle Anna Faaberg Eldbjørg Haugen Albert Myklemyr ting t.' gave sit: - nestformann kasaerar akrivar Sigb j0rg Sperle \, Tandberg og Xnut fea tar varmekabel t il dei nye reyrene. JSA har teke opp denne saka tidlegare, og skulen har no endeleg fatt drikkandes vatn. Nye røyrer av plastikk saman med varmekabel er1agt ned i staden for gamle røyrene, som var laga av kopar. Desse røyrene har vore nytta sidan skulen stod ferdig for 12 Ar sidan. Vassinntaket er og flytta. Arbeidsfolka bora etter vatn om lag BO m ovanfor skulen og fann vatn..22...m 1lOJU.. 1woIa.. Oil 23
TIL HØGRE : Jentene i friluftsgruppa tek inn suppe i Vikaselet. UNæR..: Gu tane i gruppa ventar på ute~da av ~elet med noko hardare kost! Temaveka varda fra 29/9-3/10. 4. klasse til og med 7. klasse hadde høve til ~ velje mellom 4 tema, og a'rbeide med det heile veka: Og så venta me i s paning på dokketeateret. 1. 2. Drama Friluftsliv 3. 4. Gardactnft Skule- og bygdeavisa - JSA SOm avslutting på veka vart alle foreldre i nvitert. Frammøtet var godt! Mødrene møtte best opp, medan Gunnar Kjærvik kom som einaste representant for mannfolka! DRAMA. l dran~gruppa deltok 7 jenter. Gutane har meir interesse for dei andre alternativa ser det ut som. Dei laga kvar si dokke til eit dokketeater med urframføring fredagen for foreldre og medelevar. Stykket heitte ~Sn0k vit og dei 7 dvergane. K TIL HØGRE: Ragnar Vigdal brukte b!de fele og songstemme dl han underviste om dei gamle folk~tonane. Gjestene fekk kaffi og bollar m(tyttebær8yltetøy. Bollane var skulebakte, og bæra til syltetøyet hadde og elevane plukka. Dei o PPO~tt e fekk og ei kort orientering om veka. Kva t ankar sit elevane og leiarane att med etter ei slik veke? SOm leiar for dramagruppa laga Asbjørg manuskriptet til stykket. Ragnar Vigdal, som får nærare presentasjon ein annan stad i avisa, lærde Kdramajentene" to folket o\1ar. "Dette var rroro! Me vil velje drama neste gong og," seier jentene. TIL HØGRE: Avisfolk kan nyttast til s å mangt. Her er det bolletrillingo til avslutningsfesten. '-).... JSA spurde deltakarane på dei ulike gruppene: 24 25
1 I t BILETA pa F0RRE SIDA: 1. "Bøndene"pa veg fra markene. 2. Anita og Liv i redaksjonen i arbeid mod overføringsbokstavo.r. 3. Siv syner fram si ~pelande sjølvlaga dokke etter generalprøva. 4. Og så dei som valde avisarbeid. (Svanhild var deltidsar beidar og var ikkje til stades under fotograferinga) blaut Arnulf. Om kvelden spela me kort og det vart sein leooing. Men då me omsider var korme til sengs, sov me godt. TOrsdag var det å pakka sekkene og reisa ned att. SKULE- OG BYGDEAVISA. I redaksjo nen er vi 10 stykker med Lars. ~ars forklarte korleis avisa vert til fer vi byrja: intervjuing, reinskriving, maskinskri-ving:, fo,toqrafering, trykking. 2 26 4 3 GARDSDRI ft. Anders Bjørk leia gruppa som valde gardsdrift. Elevane er sv~rt villige t il lo vere med i arbøidet, seier Anders, og han kunne godt tenk.t seg og hatt dei lengre. Men ei anna årstid h adde vore laglegare etter Anders si meining. Elevane seier at noko hardt arbeid har dei i alle fall ikkje hatt, aa dette var berre rroro. FRI.LUFTSGRUPPA MAndag starta me dagen med lo planlegg j a programmet for veka. Derett er reiste me opp til Vamberg og lag.. oss god suppe. så var det nedatt pl skulen der me snakka o m tur en til Geisdal en og kva me skulle ha med oss. Tysdag heyrde me ferst på Ragnar Vigdal og sa laoa me oss middag nedb i skogen. Deretter var det bllkonkurranse, som gjekk ut pl A tenna eit bll med berre J fyrstikker utan papir i-aus-ande regnver. Onsdag reiste me til Geisdalen. Det regna s A det var sleipt etter vegen. Leiv Xreken felgde oaa. Dl me kolli opp, kveikte me i omnen og laga oss suppe. Ei stund etter kom ein suppande 27 Så delte vi oss inn i grupper og fekk arbeidsoppgåver som vi delte mellom oss. vi laga spørsmål og reiste rundt i bil og i ntervjua folk. Onsdag den 1/10-80 tok sprekaate delen av redaks jonen (hm, hm) - Lara, Svanhild. Hjørdis, Judith og TOrunn - seg ein tur pl Geisdalen f o r A snakke med friluftgruppa (og f or å hjelpe dei). Vi kom opp i 5- tida i ausande regn. Me hadde fatt lant Xveaselet, og me fyrte straks opp, og bytte pa oss turre klede. I Vika-selet låg jentene i friluftsgruppa. Dei fekk ikkje fyr i omnen. Men så kom proffane ( TE og ALX) og hjelpte del. Det hasta nemleg med oppfyringa for Olav var lova kaffe. Etterpå spelte vi drittsekk til kl. 9 (- og litt til). Gutane kom med jamne mellomrom som erter på ei anor. Til s l utt var heile gutegjengen samla her. Men sa skull e me l egge oss og qu~ane måtte ga. Hjørdis heldt snorkekonsert heile natta., I t illegg vakna me av ;"t gutane kom inn og ea at det hadde snødd 10 cm. Dagen etterpå pakka me 09 At, 09 gjekk ned att på J kvarter.
":I""U'ilsar.n fortid LITT OM VAR TVILSAME FORTID. I JSA har det vore fleire artiklar om vare forfedre (mødre). Men nokre sm&plukk i var historie for liksom! fa fram særtrekk for dalen. skulle vere pa sin plasa. Det var ikkje alltid at folk som skulle inneha offentlege embete, var like gqdt skikka til oppgåvene i tidlegare tider. Mellom anna Lars Snetun som var lensmann i Jostedalen fr! 1768 og utover vart rekna som vill 09 ~styrleg. Han skulle visst nok i eit gravøl pa Ormberg ha teke nedom aeg buksa og vist heile laget uterlighed. Og slikt vart nok heller ikkje i hine hårde dage rekna fo r sømeleg framferd. Skulen i Jostedalen tok til i 1741, og det var vanskeleg! få kvalifiserte lærarkrefter (Det har vel kanskje betra aeg i det siste 11). Men daverande klokkar, Ola Grov, s~ulle vere ansvarleg, og han hadde løn etter akkordsystem. For kvart barn som han lærde abc- boki og "Luthers liden katekisme~ skulle han ta 2 danske ort og for kvar som Lærde forklaringa, Skulle han fa 16 skilling. No~o å ta opp i samband med debatten om Lærarløner? Hen aldri 80 gale at det ikkje er godt for noko. Det gjekk framover med skulen "i Jostedalen. l 1833 da alle lærarar i 5o9n fe~k vitnesburd om flid, dugleik og dannelse, kom dei "tvq pedagogerne" i Jostedal ut som dai to beste i SOgn - nar det galdt flid og dannelse. Det kan vel vere godt tor den jostedølske lærarstand av i dag! aleppe uona ei vurdering av dannelsen. At jostedøler er eit framifrå fol~ aferd som har sett spor etter seg over heile verdi, 28 veit nok dei fleste. Og i ein av Laberg sine bøker om Jostedalen står fylgjande om Jostedalsrypa: ~NOgen av hennes ætlinger reiste over til England og Island og blev der anseende og mektige folk. Det paståea at dronning Victoria s~al nedatamme tra Rypeslekten Så no veit "me at det e ngelske kongehuset er i s lekt med oss, SOM eit apropos til vidferdi til jostedølene kan eg til slutt nemne no~o som mange sikkert har høyrt før, men som kanskje er nytt for nokon. Når amerikanarane etter mykje bal endeleg hadde greitt og tått fol~ på månen, og s kulle hauste æra tor den storhendinga, tekk dei ai liva overrasking. For der sst nemleg to russarar og ein krundøl og spelte tel. - Olav Grav JSA bed om orsaking tor den dårlege biletkval iteten. Det ER Olav Grov! -, FERSKE FJES Familien ~jem fd Øyre Ardal og består av tire personar: Nils, Oddny, Beate og Anny. Grunnen til at dei flytta var at far til Nils døydde og dei reiste heim og overtok garden. Familien likar seg i dalen og angra ikkje på at dei slo seg ned her. Garden er på ca. 55 mal dyrka jord, og dei har bade ~yr og sau. Me har s purt om Beate likar s eg på skule n~ og det gjer ho. Anny går i barnehagen og likar seg godt der. 29 DØYPTE I JOSTEDAL KYRKJE Søndag den 14~ september vart det døypte 2 born i Jostedal kyrkje. Ann-Kristin Sperle og Astrid Halveg. Fadrar til Ann-Kristin var Solveig og Jarle Sperle, Arne Fossøy og Annlaug Brun. Fadrar til Astrid var Kari og Birger Halveg og Liv og Arne Halveg.
J F K opp i 6. divisjon INTERVJU MED REIDAR KREKEN (SUPER- KEEPEREN VAR ). Hausten 1976 vart Jostedal Fotballklubb stifta (etter noko klabb og babb). Laget har i tre sesongar spela i 7. divisjon, og Reidar har vore med heile tioa. NAr laget størtar att A spela kampar til våren (16. DIVISJON), bli r det antan Oddvin Kveane eller Jan Fossøy som skal s tå mellom stengene. Helst blir det vel Oddvin, for Jan sluttar kanskje. l desember skal årsmøtet vera, og då blir det kans kje Hor DU hour~ FOr? Hei du! Det går ingen veg 9jennom enga der, ropa bonden til ein sportsfiskar. Nei, eg ser det, men eg finn nok fram l i kevel, svara fiskaren. valgt ny trenar. Reidar Kreken, Olav Bruheim og Oddbjørn Bruhaug skal i militæret i 1981, så dei kan ikkje spela alle kampane komande s esong. NOrman Kj~rvik og Torbjørn Tufte n går på Teknikken på Gjøvik og kan vel heller i kkje stil la opp på alle kampar våren 1981. Oddvin og Arvid Kveane, Arve Tvedt og Einar Fossøy får då sjansen til å spela. Ut giftene til l age t blir og større i 1981 då det i 6. divisjon er fleire kampar å s pela enn i l divisjon. Dessutan blir reislne lengre. OK o~ Den AE At du går og pine r deg med denne tannverken. Var det mi tann, så drog eg henne ut! Ja, det gjorde eg og dersom det var di tann. ~Q li l,'fl' :: - Det e r rart med deg, Lars, 8a han Per, håret ditt er mykje gråare enn Skjegget. Ja, men du ma hugsa på at håret er tjuve år eldre, sa han Lars. Er ordet bukse eintal eller fleirtal, Gunnar? Båe deler. Det er eintal øvst og flei rtal neds t. 30 lnh.g Jul, då har me juletre a l le fer i pest og pa Men når julekvel den kje m tek me alle pakker frem Papir er der pakk i pakk Dei vaksne snakkar s nakk i s nakk Borna går rundt juletre so får dei 09 dei vaksne med LR H~\)OE ALLE \TORE,",K~ sone o
Leiar i Luster Musikkskule, Ase Gulliksen, - no ogsa som kordirigent i Jostedal saman med ASbjørg. Formannen i koret, Lars yttri, vil halde fram med lange kaffipauser under øvinga. 32 Redaksjonen har teke turen heim til formannen i Jostedal songko r, Lars yttri, og stilt han ' nokr e spersmal. Det e r dei som har lurt på om songkoret er nedlagt,.men det stenner ikkje. Dei byrja å eva att i oktober. Songkoret hsr no fatt ein ' ny dirigent i tillegg til ASbjørg. Ho heiter Åse Gulliksen. Lars sa at dei ønskjer at fleire byrjar i songkoret og spesielt treng dei nokre pl tenor stemna. Kor mange songarar har koret? Då me slutta fer jul i fjor, hadde me IB damer og 6 menn (for li te karar). Lars var åleine tenor. Kva songar syng de for det meste? Helst folketonar og religiøse songar. Har de delteke på noko storarrangement? Me har vore på Lustrastemna i Fortun, Gaupne og på Hafslo. Men me har dg framført ~nge songar på ulike tilskipingar her i Jostedalen. Korleis skaffar de pengar til koret? Me har fatt kulturmidlar og gåver fra Luster Sparebank. Medlemspengar her me 09 hatt. Etter at dette intervjuet vart gjort har Jostedalen SOngkor hatt fyrste øvinga si 1 haust. Oppmetet var ikkje overveldande Lars (stakkar) sit framleis åleine, og han lengtar sart etter ein eller to-tre- fire saman med seg. Asbjørg og Åse leiar noko kvar. Me friska oppatt tidlegare innøvde songar, og hadde det retteleg kje:r;t. I pausen spanderte Lars yttri kaffi - og so ein bokse med masse gode kaker. Kaker til mange fleire enn oss frammøtte. Alle songarar i Jostedalen som les dette. Kom på neste eving me treng dykk!!!! HELGSdmUnG I KRUnDdLEn \ Staden der alt gjekk føre seg. SOm de ser er biletet teke under ei øvingsøkt. Helga 27. og 2B. september hadde Jostedal Skulemusikk øvingar på leirskulen i Krundalen. Steinar Gjengedal dirigerte. Saman med elevane deltok Lars på trombone (trekkbasun), ASbjørg bass og Marie kornett. Utanom musikkøvingane spelte vi kort og leika (til langt på natt). Anne-Lise, Svanhild og Lars kom jamvel for seint til frukost, for dei sat på loftet og spelte drittsekk (h0yrt slikt). Kvart på 4 s0ndag var.det slutt, og då rydda vi og reiste heim. LK 09 TE 33 Her må vi skyte i nn at korpset har hatt nok ei samling i Krundalen, nemleg B. og 9. november. Steinar Gjengedal var med oas denne gongen og. I tillegg fekk trommeslagarane instruksjon av trommespesialisten fr! Gaupne, Leif Arne Øvrebø. SOm vanleg vart dette ei utbyterik helg med mykje eving. Laurdag slutta me spelinga klokka 21.15:: Men det vart sjølvsagt også mykje leik og konkurransar, som musikkantane sjølve var ansvarlege for. Og kjøkenet stod som vanleg for dei store gastronomiske opplevingane. Takk til Laura Kjærvik og Gunnvor yttri den 27/2B-9, og Herdi8 Elle, AStri Børgseth og Marit Elvekrok den 27/28-11. velkommen attende Steinar Gjengedal og Leif Arne 0vrebø ~
ORDTYDINGAR TIL MALET VART I NR. 2-1979/80. VEINGSNE AS.MRYTE A sj.pikke.. spiss pa srd/plog som gar nedi jorda, ardplog jarn, dvs. jarnskoen framme på arden. Det er og truleg at namnet på den høgste fjelltoppen i bygdi - Vangsen e ller Vangsnetoppen, kjem av dette ordet. Etter skapet A døme er det gjerne ikkje sa u rirneleg? ved saing av korn, køyrde med l iten ard for A fa ei s~l, lett ~for~. det h ende ein harva etterpå... brukte grev istaden for ard (som ovanfor) pa sml Akerlappar TREBJfNN TREPIKKE TINDLE ARDSKJElER ARD-DRETT SI<AK!VAGE TR0ING AMBOD HENNE (HENNA) SUPAND PATE KAKESl(JfNE SURPE L/l.NGSPAN ALvEREN BUFORASK BUFLEH!BUFLI/A BUFLE pa ARD ekorn hakkespett skjeker 'p.! sledar) skjeker 'på ein ard) skjeker 'p.! ein ard) skjeker ~d eit tvertre ofte nytta i skogen.. bygningsnavar reds kap. verktøy hovudhuda med har ("skalp") suppe.. poteter brlildskive oftast gitt til kyrne: hakka halm med vatn og mjøl. avstand frå langfinger til tommeltott, nar handa er heilt utspent. Nytta som mil. stundalaus, rastlaus.. ein som handlar tankelaust, akøytealaust A vere skøyteslaus og framfus... plog, herav til A bryte til, lage pote'""ndo< 34 var størat (nytta og v;teard (mindre. Æd. LA LOSTABBE BROTET BUNDEL SNAR nar ein bar i nn tørt korn. alle aks akulle ligge inn ilostabben. der kornet lag. i ei gammallavalån var (oftast) brotet pa ei side, og løa pa andre sida. det ein batt kornbandet saman med. to kornband bundne saman pa staur. (Tb igangen for A f A det til å henge fast pa stauren l. A FERE TE (FERDE TIL ).. A lage til TIKREBLEGG jarnkile med ring, slo denne inni stokken. med drageband s om ein drog stokken etter. UPPF0R KRAKK brukt til, klive opp pa nar ein førde upp ~ - sette kornet pa staur. RlSTEL FLEIRE ORD OG grennhevd hev øje øjaslaust 0nin9 (øne) alel11.jsk Ansne tokne UTTRYKK: jarntein. brukt till forsterke arden. sneddi/ s nedden før tram gneki/ gneken tuajdjtusken trebole å 90" snoti/snoten a(v)baksle.p.!e veli/vslen kove lovakake slorne/slomen akove hovetunnug gnuspel ovaoor truti/truten tluri/fluren ovalap snuppande framtom trast damlaust/tokkalaust 35
NKUF.. Noregs Kri4telege UngdomsForbund NKUF, ka~skje betre kjent under boketavane KFUM og KFUK, er 100 Ar i Ar, I dette høvet vil speidarar, klubbmedlemer, triangelborn. idrettsfolk og andre eom er tilelutta NKUF, ga fra dør til dør for A samle inn pengar til dette arbeidet, 5 mill. kr. er malet. Ein rekner med 30 000 innsamlarar. Og her i Jostedal 9jorde Joetedal Kr. ungdomsklubb ein del av jobben. MAndag 10/11 drog 2 bilar fra Høgebru i kvar sin retning, laeta med raude boksar og kjappe klubbmedlemer. l ca. 3 timar trala me det meete av dalen. Me møtte nok ein del skeptiske døler rundt om, - kva var no dette for elag inneamling? ungdomsforbundet?? Likevel, resultatet av aksjonen er me nøgde med. Bankmann Harald Bruheim op~ a banken mandag kveld og talde opp pengane, medan innsamlarane t ok inn brus og boller. Kr. 2. 136 ~3S vart resultatet. Takk til alle som var med og gav. ls~ gar til var eigen klubb her i dalen. Takk ogea til ejåfør Lare Yttri og "fotfolket" : Judith Bjørk, Torunn Elle, Liv Nelly yttri, Jorunn Vigdal, Anne Lise Kreken, Hjørdie Kreken, Lails Brun, TOne Kjærvik og Svanhild PrestegArd. Planane Jostdal Kr. Ungdomsklubb har for varen 1ge1: IS. J an. "Godt NyttAr~" 29." Spelefilm: "Om A overleve. H 19.feb. Trondkveld 36 Takk til bankmannen var, Hsrald Bruheim. eom opna banken på kveldstid og talde pengane som kom inn. Bak skr anken et yremedlemmene Tone og Laila. 5.mar. "Gje ei hand".trond 19. PiZZa-kveld 2.apr. Spelefilm: Shiokari pass" 30." Besøk av Hermann 14,mai "VArslepp meia Blønnl Endre- Ola og 1'øQer HOrpen kom eingong i nærkamp med bjønn pa Kampenhamrane. Dei hadde vore etter bjønnen og fatt aara han, sa han var byrja misae krefter. Endre-,Ola kom uforvarande på den sara bjønnen utpå kanten av hamrane, og bjønnen gikk til Atak pa han. Den vart liggjande over Ola, oq bjønnen droq i han for A fa han opp att, -oq soleie dra han med eeg utfor atupet. Begge villa da slege eeg i hel, men den eåra bjønnen ek jøna vel at dette var slutten, og da kunne den like godt dra mannen med utfor og drepe han med. Endre-Ola var ein kraftig kar, og han fekk tilfeldig eolid s penntak i ei steinhelle. Bjønnen hadde miet mykje krefter, og Endre-Ola greidde A holde att ~ Ola hadde sjølvsagt ikkje fatt høve til A skjote, men no kom Teger til. nan matte passe på A sk jote i rett tid, s& han ikkje skulle ekade ala. Han ga bjennen e i kule i ekalien. DA sa Endre- Ola: "Det var godt A k jenne at taket letn a~ Teger Skaut to bjennar på denne maten. Den andre eoga har Leiv Nordh~im fortalt i eit anna nummer av JSA. Det var etter den jakta at karane feira, - og kom inn på. kor mange bjønnar Stor - Ola~la Larsson) hadde ekote. Teger nemnde at han hadde no skote bj0nn han og. -Ja, evara Stor- Ola,-det var uvant for deg å akjote bj0nnen nar eg heldt han At deg ~ 3 gonger betre! I tidsrommet 1734 t. o. m. 1748, - altaå 15 Ar. vart det drepe 30 bjennar i Joatedalen. Til samanlikning kan nemnast at i same tidsrom skaut luetringane 14 og hafslobygdingane berre 10. (ERGO : Josted01ene var dobbelt så gode bjønnajegrar som lustringane, og 3 gonger betre enn hafslobygdingane. ) I tidsekrift fra Historielaget for Sogn star det at i Jostedalskyrkja llg eit b jørne.kinn framfor alteret - i eldre tid. OM JOSTEDØL ENE SKREIV PRESTEN MATHIAS FOSS I 17S0: -dei er av bondestand -er nette i kledrakt -har lært eeg mange handverk og 09 er fli nke med øks og kniv i tre -er gode ekyttarar og jegrar -er gode til I rekne ut tidene - er lengelevande -er reinslege (~~) -har gode hovud til A ~re og begripe ting Sagt om JOSTED8LENE 37 -dei flytter aldri, - dei trivst ikkje andre stader aame kor gale dei har det i Jostedalen! ~29' så vei t me.!!tl. Jon Laberg har skrive at det var urad A fa til dom i e i sak i bygdi. Vitni viss te alltid svært lite i retten, -hll... -...(l.arleo, -dersom dei i det heile.~p. "en ting kunne prova. ~. dk ene va~l ut- - dregne i åre e, - og tilaiet g10ynrle~
iii kjr"t i Iti riga hygit! Kristen kom til Snøtun fr! Asen i 1903. Då var han 11 år gamal. Lina kom til Snøtun frå Bergset i 1921. 13 born fekk dei, av dei 11 som lever, - og som er spreidde vidt o mkring. Vas5anlegg ~ Kristen fortel at det var på garden då dei kom i 190~ Eit vasshus var oppsett, og ned til dette var del lagt trerøyrer: Desse var laga av fure, men ofte vill e ein halet nytte osp som s kulle vere best. Frå først av hadde ein lagt r øyr ene heilt fram til stovehuset og inn, - men måtte flytle det til vasshuset som vart bygt. Treverket inne rotna av den stadige væta, -kranar fanst sjølvsagt ikkje, og ein propp tett a ikkje heilt. Røyrene var nedgrevne i jorda og heldt utruleg lenge, s jølvom dei var av tre. Vatnet f raus heller aldri i trerøy~ene. l ~921 låg det enno t~e ~øy~e~ i jordi f~å bekken og ned til fjøsen, men då med nyvinningi som ei k ~ane utgjo~de. Vasshuset va~ bygt av stein, med jo~d innr veggene. Eit vasskje~ald s t od unde~ ~øy~i, og nå~ dett e va~ fylt tetta ein til med e i n p~opp. Vatnet kom f~å ei t oppk ome. vida~e gikk det hol veit ut f~å vass huset, - til avløp. T~e~øy~ene va~t isamanskøyt t e med heimesmidde 2- jarn~inga~. Desse va~ kvasse i kantane og v a ~t s legne inn i veden i skøy tane. Røy ~ene v a ~ t utbo ~te med ein svær navar, - og Kristen legg til at ein dei kalla Pe~ i Hagen va~ på Snøt un og stod for a ~beidet. Kristen fortel og om bestefar sin som var flink til mykje arbeid. SærSkilt skul e han ve~e god til å tønne ljå. For i den tid fanst ingen slipestei n, og då var det i smia ein kvesste ljåen. Til dette nytta ein eit særskilt ste og ein såkalla tønneharnmar. Ljåen vart heta og banka, men det var ikkje lettvint arbeid. 38 Juli står for tur, og Lina tek t i l med å fortelja om rugbrødsteikingi til denne høgtidi. Dette var i kk je kva~dagskost. Såvidt ho hugsar bakte del slike brød til jul, påske og til våronni. Ein bakte gjerne 15 brød i slengen, og steikte 4-5 slike runde brød samstundes. Dei heldt seg godt i kjellaren, - og med store familiar gikk dei fort unna og. steikingi gikk føre seg i peisen mellom to heller. Den eine hella vart lagt oppå b randf oten. Oppå den la ein 3 vedaknuppar, ca 10 cm tjukke. Oppå dei att la ein den andre hella. Mellom desse vart brødi steikte omlag ein time. Ein gjorde opp va~me både unde ~ nedste hella og over øvste hella. Brødi vart s å lagde inn mellom hellene med ei spåe. Deigen var heller ikkje snøgt arbeid. Ei n kokte poteter om kvelden og støytte dei saman. så knodde ein av det, samt f int rugmjøl og såkalla berm. Ein måtte oppatt om natti og knoe det oppatt, -fo r k noa voks. Steikingi tok så til om morgonen. Bermen som ein nytta som g}ær, f ekk ein ved å skumme toppen ved ølbrygget. Det vart blanda med fin halm og tørka. Når ein så skulle bake, bløytte ein det utatt. Dette hugsar Lina vart gjort då ho var liti. Juli var stas, -og borni gledde seg svært. Især til juletrefesten som vart halden i skulen. Der var det fint juletre som dei gikk rundt, og under treet låg det posar til borni med litt snop i, -~osiner og kjeks gjerne. Kaffi og kaker hadde ein, men ikkje noko spesiell underhaldning. Lærarane stod for det te, og borni gikk fritt. Juledag køyrde ein til kyrk je med hest og slede. De t te var ei stor samkome med myk j e folk og mykje hestar. Men sjølve gudstenesta var ei kald oppleving då i ngen varme fanst i kyrkja. Men, o f te v arma ein seg på ein dram både fø r og etter gudstenesta. Dette var Ski kken, -ein skulle ha med l itt og s pandere på kjenningar. Julenatti skulle det stå mat på bordet, og lampen Skul le brenne heile natti. Kristen nemner at ved nyå r var det eit teikn om ein fann ko rn på bordet om morgonen. Det fortalde om korleis året skulle bli. Dess fleire korn, dess betre kornår, -ifølgje dei underjordiske. 39 Tilsist lyt me ta med ei av dei bjønnasogene som Kristen hugsar så godt : Ein kar frå Leirmo, Ola, var ein gong på jakt etter bjønn i Tunsbergdalen saman med nokre andre. Ola fekk inn skot på bamsen, som rul l a. Det var seinladde munnladningsgevær ein nytta då, men han vart s tåande utan å tenkje på å la att. I staden fann han p å kaste stein på bjønnen, - som bykste opp og etter han. Ola berga seg opp på ein stor stein, -og snudde bø~sa for å prøve og s lå hanen g jennom' skallen på bjønnen. Men det gikk ikkje og i staden slo han børsa sund. så tok han til å r ope pa dei andre karane som var i nærleiken. Bjønnen rømde unna, og karane som kom til, tok veg etter han. Dei matte heller ikk j e gå s å langt før dei fann b jønnen daud i ei rust. Me har hatt ei triveleg stund på Snøtun i snøveret, og sluttar me følgjande oppmoding: KAST ALDRI STEIN pa EIN BJ0NN DU I KKJE ER VISS pa ER DAUD:,