RETTSBOK Domstol: Nord- og Midhordland jordskifterett Møtedag: 19.06.2013 Stad: Statens hus i Bergen Sak nr.: 1200-2012-0047 STRØMME, gnr. 21 Saka gjeld: Krav om sak etter jordskiftelova 2, 88 og 88a. Jordskiftedommar: Vidar Bergtun, som einedommar etter jordskiftelova 9 andre ledd. Protokollførar: Saka er kravd av: Til handsaming: Partar: Jordskiftedommaren Liv Poole ved advokat Vegard Austgulen Vurdere fremming av saka. Eventuelle tvistar som er naudsynt å handsame. Eigar av gnr. 21/652, Liv Poole Eigar av gnr. 21/652, Tore Løne Eigar av gnr. 21/652, Sonja Poole Eigar av gnr. 21/1468, Hilde Cathrine Løvset Eigar av gnr. 21/1468, Kaj Løvset Prosessfullmektig: Advokat Vegard Austgulen, Representerer Liv Poole Advokat Jan H. Rasmussen, Representerer Hilde Cathrine Løvset, Kaj Løvset Eigedomane ligg i Bergen kommune Til stades: Liv Poole, Sonja Poole, Hilde Cathrine Løvset, Kai Løvset. Advokat Vegard Austgulen og advokat Jan Rasmussen var også tilstades. På spørsmål frå jordskiftedommaren hadde ingen merknader til innkallinga til møtet eller til måten retten var samansett på. Ingen kjende til noko som kunne tilseie at jordskiftedommaren er inhabil. Framlagde dokument: 1. Krav om sak for jordskifteretten frå advokat Vegard Austgulen datert 20.11.2012. Vedlegg 1. Kravet Vedlegg 2. Kopi av avtale datert 31. januar 1993. Vedlegg 3. Kopi av skriv frå Cathrine og Kaj Løvset datert 08.08.2012 Vedlegg 4. Kopi av skriv frå Liv Poole datert 09.08.20121 Vedlegg 5. Kopi av skriv frå Cathrine og Kaj Løvset datert 10.08.2012 1200-2012-0047 STRØMME, gnr. 21 Nord- og Midhordland jordskifterett 1
2. Forkynning av krav om sak, sendt partene 06.03.2013. 3. Prosesskriv frå advokat Jan H. Rasmussen datert 21.03.2013. Vedlegg 1. Kart over saksøkars eigedom Vedlegg 2. Kopi av brev til advokat Austgulen datert 08.04.2010. 4. Brev med vedlegg frå Sonja Poole, Tore Løne, Liv Poole datert 02.04.2013. Vedlegg 1: Avtale datert 13.01.2001. Vedlegg 2: Kopi av brev frå Bergen tomteselskap datert 06.10.1998. Vedlegg 3: E-poster mellom Atle Sundal og Kaj Løvset dat. 28.01.2009. Vedlegg 4: Kopi av brev frå Anne-Britt Løvold datert 23.04.2010. Vedlegg 5: Søknad om tillatelse om tiltak datert 07.12.2004. Vedlegg 6: Kart datert 25.01.2010. Vedlegg 7: Avtale mellom A.B. Løvold og B. Næsse og S. Næsse dat. 30.01.1993. Vedlegg 8: Brev m/vedl. frå Sigmund Næsse til Sigmund Løland dat. 18.12.1998. 5. Innkalling til rettsmøte 19.06.2013, sendt partane 23.04.2013. 6. Prosesskriv frå advokat Vegard Austgulen datert 31.05.2013. Vedlegg 1. byggemelding, datert 07.12.2004 7. Prosesskriv frå advokat Jan H. Rasmussen datert 04.06.2013. Vedlegg 1. Erklæring om ansvar, underteikna av siv.ark. Odd Løset den 28.04.13 Vedlegg 2. Kopi av tre fargefoto 8. Prosesskriv frå advokat Jan H. Rasmussen datert 05.06.2013. 9. Svarbrev frå Liv Poole datert 06.06.2013. Vedlegg 1. Kommentarar til prosesskriv Vedlegg 2. Kopi av e-post mellom Sonja Poole og Kaj Løvset dat. 05.06.2013 Vedlegg 3. Kopi av brev frå Bergen Kommune til Kaj Løvset dat. 14.07.10 Vedlegg 4. Kopi av brev frå Kaj Løvset til Datatilsynet dat. 18.01.2013 Vedlegg 5. Kopi av brev frå Datatilsynet til Liv Poole dat. 28.05.2013. Vedlegg 6. Kopi av e-post frå Sonja Poole til adv. Austgulen dat. 05.06.2013. 10. E-post frå Liv Poole datert 06.06.2013. Vedlegg 1. Kartutskrift med reguleringsplan dat. 06.06.2013. Rettsleiaren gjekk gjennom påstandane frå partane, påstandsgrunnlaga og prova som føreligg i saka. Advokat Vegard Austgulen framstilte saka. Han la i den samanheng fram eit samandrag av innleiingsføredraget. Dette er innteke i saksdokumenta som: 11. Samandrag av innleiingsføredraget, innlevert av advokat Vegard Austgulen. Han la ned påstand som er innteken i vedtak under. Advokat Jan Rasmussen supplerte saksframstillinga. Han la ned påstand som er innteken i vedtak under. Partane vart formana og gav forsikring. 1200-2012-0047 STRØMME, gnr. 21 Nord- og Midhordland jordskifterett 2
Synfaring: Retten saman med partane og prosessfullmektigane drog deretter på synfaring. Eigedomane og tilkomsten til partane vart synfart. Partane fekk forklare seg undervegs og det vart gjeve høve til å stille partane spørsmål. Etter ein pause vart retten på ny sett i Statens hus i Bergen. Retten gjorde då slikt vedtak om fremjing: Denne saka er kravd av advokat Vegard Austgulen på vegne av Liv Poole. Saka er kravd som bruksordning, avløysing, grensegang og rettsutgreiing. Saka gjeld konflikt knytt til vegrett som gbnr 21/1468 har over 21/652 i Bergen kommune i høve til avtale av 31. januar 1993. Partane har uttalt seg om fremmingsspørsmålet. Advokat Vegard Austgulen for gbnr 21/652 har i hovudsak gjort gjeldande. Vegretten som Løvset har over Poole er til stor ulempe for Poole. Etter vårt syn vil den beste løysinga vere å avløyse denne vegretten i areal eller i pengar. Det er vårt syn at ulempa for Poole med denne vegretten er større enn den nytte Løvset har av den. Dersom ikkje retten finn grunnlag for å avløyse denne retten, ynskjer vi ei rettsleg avklaring av innhaldet i denne retten som vart etablert i 1993. Partane klarer ikkje å bli samde om innhaldet og det er behov for ei avklaring. Ved eit slik tilfelle ynskjer vi også ei bruksordning for å regulere bruken framover. Dette vil truleg avklare ein del av dagens konflikttema. Han la ned slik prinsipal påstand: Den vegrett som gbnr 21/1468 har over 21/652 i Bergen kommune i høve til avtale av 31. januar 1993, vert avløyst. subsidiær påstand: Sak 1200-2012-0047 vert fremja som bruksordning og grensegang/rettsutgreiing. Advokat Jan Rasmussen for gbnr 21/1468 har i hovudsak gjort gjeldande. I høve til avløysing er det vårt syn at dette ikkje kan fremjast. Løvset vil lida tap av ei slik avløysing. Dei har bruk for denne tilkomsten og det er ikkje råd å erstatte denne vegretten med areal eller pengar utan at gbnr 21/1468 vil lida tap. Jordskiftelova 3a stengjer difor for krav om avløysing. I ei jordskiftesak skal vurderingane ta utgangspunkt i eigedomane og ikkje eigarane av eigedomen. Bakgrunnen for inngåinga av denne avtalen var eigedomen 21/1468 sitt behov for tilkomst til nordsida av eigedomen. Dette er ikkje noko denne eigedomen kan gje avkall på. På grunn av alle konfliktane kring denne vegretten, er vi samde om at det kan vera naudsynt med ei bruksordning der det vert gjeve reglar for utnyttinga av denne vegretten. Når det gjeld krav om grensegang er det vårt syn at også dette må avvisast på grunn av at grensa mellom dei to eigedomane er klar. 1200-2012-0047 STRØMME, gnr. 21 Nord- og Midhordland jordskifterett 3
Han la ned slik påstand: Krav om avløysing av vegrett og krav om grensegang vert avvist. Sakskostnader vert tilkjent. Retten ser slik på saka: Retten vil først drøfte krav om sak etter jordskiftelova 2. For å fremje ei jordskiftesak er det tre vilkår som må vera oppfylt. Det første er at ein eller fleire av eigedomane må vere vanskeleg å nytte etter tid og tilhøve, jf jordskiftelova 1. Når det gjeld tilkomst, er det retten sitt syn at begge eigedomar har ein grei tilkomst i dag. Retten kan ikkje sjå at den vegrett som gbnr 21/1468 har over gbnr 21/652 er utenlege etter tid og tilhøve. Dette er ein avgrensa vegrett som ikkje skal nyttast dagleg og det er ein tilkomst som ikkje går gjennom tunet på gbnr 21/652. Det som retten ser som utenleg i denne saka, er graden av konflikt mellom partane knytt til utøvinga av gbnr 21/1468 sin vegrett over gbnr 21/652. Det andre vilkåret er at det må finnast eit verkemiddel i jordskiftelova 2 som gjer tilhøva betre, det må skapast ein skiftegevinst. I denne tilfellet har rekvirenten av saka ein prinsipal påstand om avløysing av vegretten og ein subsidiær påstand om bruksordning. Det tredje vilkåret er at ingen av eigedomane skal lida tap av ei jordskiftesak, jf jordskiftelova 3 a. I dette tilfellet er det retten sitt syn at gbnr 21/1468 vil lida tap dersom deira vegrett vert avløyst. På synfaringa kom det, etter retten sitt syn, fram at det var eit reelt behov for denne vegretten. Tilkomsten til nordsida av eigedomen kan best løysast slik gjeldande avtale gjev høve til. Å sjå for seg ein annan tilkomst til nordsida av eigedomen eller å sjå for seg ein tilstand utan tilkomst til denne delen, ser retten på som eit tap for eigedomen. Retten kan heller ikkje sjå at eigedomen til Poole kan erstatta eit slikt tap med areal eller pengar utan at også denne eigedomen vil lida tap. Retten har i denne vurderinga lagt vekt på at den vegretten som gbnr 21/1468 har over gbnr 21/652 går i utkanten av denne eigedomen. Det er ikkje slik at vegretten går gjennom tunet eller inngangspartiet til Poole sin eigedom, og såleis representerer utenlege eigedomstilhøve. I høve til å gjennomføre ei enkel bruksordning, er det derimot retten sitt syn at dette kan gjennomførast utan at nokon av eigedomane vil lida tap. Utøvinga av vegretten fører til konfliktar. Ei bruksordning vil ikkje garantere for at det ikkje vert framtidige konfliktar om dette, men det vil danne eit godt grunnlag for å motverke og løyse dei utfordringane som er i dette området no. Jordskiftekostnadene med ei slik sak vil ikkje vere større enn at det, etter retten sitt syn, kan gjennomførast utan at nokon av dei to eigedomane vil lida tap. Så til spørsmålet om å fremje grensegang og rettsutgreiing etter jordskiftelova 88 og 88a. For å fremja ei grensegangssak må grensa vera uklar. I dette tilfellet er begge eigedomane sine grenser oppgått ved forholdsvis nyare målebrev. Retten har ikkje funne grunnlag for at grensene for dei to eigedomane er uklare. Når det gjeld spørsmålet om rettsutgreiing er retten meir i tvil. Rekvirenten ynskjer ei avklaring av innhaldet i vegretten som er skildra i avtale frå 1993. Partane er samde om at vegretten eksisterer men dei er usamde om korleis denne vegretten skal praktiserast. Utfordringane knytt til praktiseringa av denne vegretten skal løysast gjennom bruksordning. Det er såleis retten sitt syn at det pr no ikkje er naudsynt å gjennomføre ei rettsutgreiing i høve til vegretten. Dukkar det opp tvistar om innhaldet i denne vegretten som det er naudsynt å ta stilling til for å løyse 1200-2012-0047 STRØMME, gnr. 21 Nord- og Midhordland jordskifterett 4
bruksordninga, så er det retten sitt syn at slike tvistar kan handsamast i medhald av jordskiftelova 17, 1. ledd: "Tvist om grenser, eigedomsrett, bruksrett eller anna innan skiftefeltet eller med utanforståande skal jordskifteretten, om det trengst av omsyn til jordskiftet, avgjere ved dom. " Jordskifteretten kan tilkjenne kostander til sakkunnig hjelp i tvistar, jf jordskiftelova 81. Tvist om fremming av sak vert rekna som tvist i dette høvet. Ut frå påstandane i rettsmøtet i dag var det ikkje tvist om saka skulle fremjast som bruksordning. Såleis har begge partar fått medhald her. I spørsmålet om saka skal fremjast som avløysing og grensegang er det eigar av gbnr 21/1468 som har fått medhald i at saka ikkje skal fremjast. I saker der det er fleire krav mellom partane er det det samla utfallet som er avgjerande for om saka skal reknast som vunne. I dette tilfellet legg retten vekt på at saka er fremja som bruksordning og at partane ikkje har hatt nemnande ekstra utgifter ved å ha ulike syn på dei andre spørsmåla som er kome opp knytt til fremjinga av saka. Sakskostnader vert ut frå dette ikkje tilkjent i spørsmålet om fremjing. Retten har etter dette kome til slik slutning: Krav om bruksordning etter jordskiftelova 2 c vert fremja. Krav om avløysing av vegrett for gbnr 21/1468 over gbnr 21/652 i Bergen kommune i høve til avtale av 31. januar 1993, vert nekta fremja. Krav om grensegang og rettsutgreiing vert nekta fremja. Sakskostnader vert ikkje tilkjent i fremmingsspørsmålet. Partane fekk utala seg til dette vedtaket. Partane vart også oppmoda til å kome med innspel til kva som bør avklarast i ei ny bruksordning i saka. Vidare framdrift vart også drøfta. Oppsummert er partane sitt syn på komande bruksordning slik: Liv Poole har synt til at hennar eigedom har rett til å leggja snø inntil 1 meter inn på Løvset sin eigedom langs tilkomstvegen. Ho meiner hennar eigedom har rett til å avgjere kva som er naudsynt tilkomst for Løvset. Ho ynskjer også å ha høve til å føra tilsyn med Løvset si utøving av denne vegretten. Når det gjeld tilkomst til tilhengarparkeringa til Løvset, så er dette eit behov han har skapt ved å etablere denne oppbevaringsplassen slik at han må inn på Poole sin eigedom. Poole er oppteken av at bruken av denne vegretten må ha direkte relasjon til nordsida av huset, og det må vere transport av ting som ikkje let seg transportere gjennom huset eller på andre sida av huset. Når det gjeld opning i gjerdet, så bør ikkje den vere større enn i dag og opninga bør kunne låsast av Poole slik at denne ikkje vert nytta utan hennar godkjenning. Det er viktig at gjerdet får stå i grensa. Kostnadene til vedlikehald av vegen bør delast etter bruken av vegen. Når det gjeld kommunikasjon mellom partane, er det vårt syn at dette bør føregå via e-post. Løvset har synt til at han ynskjer å halde fram med å parkere sin tilhengar der den står i dag. Han viser til at denne ordninga vart etablert for lenge sidan og han kan ikkje sjå at dette utgjer noko ulempe for Poole. Det å ha ein tilhengar og oppbevare denne på eiga tomt er heilt normalt. Han er avhengig av tilkomst via vegen på gbnr 21/652 for å levere varer og 1200-2012-0047 STRØMME, gnr. 21 Nord- og Midhordland jordskifterett 5
utføre vedlikehald og arbeid på nordsida av sitt hus. I avtalen står det at bruk av vegen skal avtalast med eigar av gbnr 21/652. Dette er noko som er medteke for å kunne koordinere bruken av vegen slik at ein ikkje står i vegen for einannan. Det må ikkje bli slik at eigar av gbnr 21/652 kan sanksjonere bruken vår av denne tilkomsten. Dersom vi ikkje får svar på om vi får nytte vegen må dette tilsvare "stilltiende aksept". Etter vårt syn er det berre behov for aksept frå Poole si side nå vi skal inn med større ting som sperrar deira tilkomst. Sett i lyset av dei konfliktar som har vore fram til no, så er det byrdefylt for oss å ta kontakt kvar gong vi skal nytta vegretten vår. Ei ny bruksordning bør innehalde at gjerdet langs vegen og hengelås i opning inn til vår eigedom må vekk. For oss er det også viktig at me vert sikra tilkomst til å vedlikehalda garasjen. Vidare framdrift i saka: Retten vil utarbeide forslag til bruksordning som vert utsendt til partane til uttale. På spørsmål hadde ingen merknader til at innkallinga til neste møte blir send i vanleg brev med minst to vekes varsel, jf. jordskiftelova 14. På spørsmål hadde heller ingen merknader til forhandlingane. Utskrift av rettsboka blir send til partane i vanleg brev. Retten heva. Bergen, 19.06.2013 Vidar Bergtun 1200-2012-0047 STRØMME, gnr. 21 Nord- og Midhordland jordskifterett 6