Tilleggsinnkalling av Formannskapet

OSTERØY KOMMUNE Tilleggsinnkalling av Formannskapet Møtedato: 27.01.2016 Møtestad: Osterøy rådhus - heradsstyresalen Møtetid: kl. 13:00 Eventuelle forfall må meldast til Bente Skjerping per tlf. 56192100, sms til 41587200 eller per epost til bente.skjerping@osteroy.kommune.no Varamedlemmer møter berre etter nærare avtale. Sakliste Saknr Tittel 014/16 2. gongs handsaming Temaplan for trafikksikring 2016-2020 25. januar 2016 Jarle Skeidsvoll ordførar Bente Skjerping sekretær

SAKSPAPIR Saksnr Utval Type Dato 014/16 Formannskapet PS 27.01.2016 Saksbehandlar ArkivsakID Kristin Ruud Myking 14/644 2. gongs handsaming Temaplan for trafikksikring 2016-2020 32T Merknadskjema for 1.gongshøyring: Temaplan for trafikksikring i Osteøry kommune 2016-2020 Temaplan for trafikksikring i Osterøy kommune 2016-2020 2. gongs handsaming 1. Formannskapet tek innkomne merknadar og rådmannen si vurdering av desse til vitande, samt justering av forslag til Temaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016 2020 etter 1.gongs høyring og offentleg ettersyn. 2. Formannskapet vedtek Temaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016 2020, dagsett xxxxxx. Saksopplysningar: Bakgrunn Det er utarbeida ny Temaplan for trafikksikring for Osterøy kommune som no har vert på høyring og offentleg ettersyn. Innkomne merknadar er vurderte og temaplanen er justert som resultat av prosessen etter første gongs handsaming. Planen er i all hovudsak som ved første gongs handsaming. Det er teke inn ein del nye innspel og dei fleste av dei er i gruppa; C- Mindre investeringstiltak ikkje prioritert liste. Prioritering i høve til rassikring er i samsvar med Statens vegvesen og Hordaland fylkeskommune si prioritering. Organisering og prosess Arbeidet er gjennomført av ei kommunal prosjektgruppe. Planarbeidet har hatt ei politisk referansegruppe nedsett av Formannskapet, 12.11.2014 sak nr 084/14, beståande av eit medlem frå kvart parti. Det har vore god medverknad i planprosessen. Mellom anna har det vert invitert til folkemøte for innspel, og kommunale råd, grendalag/råd, FAU, SU og ulike lag og organisasjonar har vore særleg inviterte til å kome med innspel gjennom planarbeidet. Kommunal prosjektgruppe har også hatt god dialog og godt samarbeid med Statens vegvesen, Hordaland fylkeskommune, Trygg trafikk og Osterøy Lensmannskontor. Høyring og offentleg ettersyn Temaplanar er ikkje underlagt dei same reglane som kommunedelplanar jf. plan- og bygningslova 11-13. Det var likevel ynskjeleg at planen blei lagt ut til høyring og offentleg ettersyn for kvalitetssikring, god medverknad og ein open prosess. Høyringsprosessen gav nokre merknader til eksisterande plan,men mesteparten av dei innkomne merknadane var nye innspel. Dei i nye innspela

har blitt vurdert av både prosjektgruppe og politisk referansegruppe. Nye innspel har blitt innarbeidd i planen av prosjektgruppa og gjennomgått saman med den politiske referansegruppa. Justering av planframlegg etter høyring og offentleg ettersyn I tabell under ligg nye innspel som er lagt inn i planen Nye innspel frå Tide (journalpost 15/24783) lagt inn i kategori C: Tiltak mindre investeringstiltak: C RV 566 Ambogen Dårlig sikt ut frå Fjerne deler av veg frå Haus jordvoll C FV 566 Vesetgjelet Mangler sikring Rekkverk mot elv C FV 566 Orrheia - Mæle bru Mangler sikring Rekkverk C FV 566 Skjerping - Hartveit Mangler sikring Rekkverk C FV 567 Hauge Vanskelig å sjå passasjerer ved busstopp retning Valestrand Lys ved busstoppet C FV 567 Hauge skule Dårlig sikt ut frå bussterminal C FV 567 Heldal Mangler sikring mellom Helldal kryss og Mjøs pels C FV 359 Mjeldalen - Ambogen Mangler sikring ved Blautmyrsvingen C FV 360 Kvist - Leikneset Lave støypekanter / mangler sikring. Det er mykje rygging og oppsamling av bilar og strekninga er rasutsett. Fjerne deler av jordvoll Rekkverk Rekkverk Høgare støpekanter / rekkverk. Ynskjer tiltak for å redusere trafikk på denne vegen og føreslår tiltak som å stenge vegen for gjennomkjøring (open for buss, uttrykningskjørety og bebuarar eller evt fartsreduserande. Tiltak som gjer vegen mindre attraktiv å nytte. C FV 365 Varmyra Kvammen Lav støypekant, dårlig sikring Høgare støypekant / rekkverk C FV 365 Eikeland - Øyjord Lav støypekant, dårlig sikring Høgare støypekant / rekkverk C FV 365 Solhaug - Hamreplass Mangler sikring før Rekkverk

utvida bru C FV 365 Bleikli Mangler sikring i Kvernhusbrekka Rekkverk C FV 366 Tepstad Mangler sikring frå Rekkverk Møbelfabrikk mot Tepstad C FV 367 Hjellvik Mangler sikring Rekkverk deler av strekningen Hjellvik bedehus til Raknes C FV 367 Rakes - Dale Mangler sikring Rekkverk deler av vegen C FV 367 Hjellvik - Børtveit Mangler sikring Rekkverk mot elv C FV 367 Greve - Borge Mangler sikring Rekkverk deler av vegen C FV 367 Borge - Hauvikdalen Mangler sikring ved badeplass Rekkverk Nye tiltak på eksisterande tiltak i planen frå Tide (journalpost 15/24783): C KV 52 Frå riksveg 567 - Hosanger Montessoriskule Auka tryggleik for gåande C FV 360 Vikne Hindre farleg kryssing av veg C FV 361 Frå Haus senrum til Auka tryggleik for kyrkja gåande C FV 368 Bensinstasjon Farleg å kryssa vegen C FV 566 Mjeldalen - Tirsåstunellen C FV 566 Busshaldeplass Hannisdalen Hjort som krysser veg Høg fart på kjøretøy Snuplass for buss ved skulen, evt. ved Mjøs metallfabrikk Fartsdempande tiltak, fartsputer / god belysning Bør gjelde heilt fram til bussterminal. Lys langs vegen og på bussterminal Nedsatt fartsgrense frå kryss bussterminal til Hatland skulesenter Veglys langs heile denne strekningen Ta vekk tiltak med redusert fartsgrense, vil gje fleire farlige forbikjøringer. Veglys ved busshaldeplass på begge sider av vegen.

Innspel frå Bysheimkleivane Velforening (journalpost 15/22001) og Annbjørg Bysheim Herland (journalpost 15/21550): FV 567 Geitreim Hosanger (med vekt på Bysheim sør-nord) Uttrygt for mjuke trafikkantar Gang- og sykkelveg Nytt innspel som er vurdert inn som 5. prioritet på kategori D. Utarbeiding av planar. Endring av eksisterande tiltak etter innspel frå SU Haus og FAU Haus (journalpost 15/23381): FV 360 skule/barnehage Utrygt for mjuke Omlegging av Haus kai. trafikantar. veg/fortau Endring av område. Frå Haus sentrum til Haus kai Tillegg i kategori F rassikring: pga ny rapport om skredsikringsbehov for fylkesvegar i Region vest Statens vegvesen for desember 2015: Fv 360 Bruvikvegen, Merkjesura Rasfare 1. FV 360 Bruvikvegen, Navena Rasfare 2. FV 360 Bruvikvegen, Storaviki Rasfare 2. FV 360 Bruvikvegen, Stokkaneset vest Rasfare 2. FV 360 Bruvikvegen, Tveit Øst Rasfare FV 360 Kvisti vest Rasfare FV 567 Bysheim Rasfare FV 368 Herlandssvingane Rasfare Vurdering Folkehelse Det er i planen gjeve stor merksemd rundt viktige tiltak for betre folkehelse i kvardagen. Særleg vil det vere viktig for framtida med god tilrettelegging og trygging for å sikre at folk skal kunne gå og sykle for kortare reiser. Tryggleiken for mjuke trafikantar er svært viktig for ei god folkehelse. Miljø Å prioritere tilrettelegging for korte reiser til fots og sykkel, samt bygge oppunder utvikling langs kollektivtrasear er viktige tema i planen og er viktige grep for miljø og samfunn. Det er nasjonale og globale målsettingar om å redusere kraftig i utslepp av klimagassar. Det er rådmannen si vurdering at dersom Osterøy skal få til ei god utvikling for innbyggarane sine, bidra positivt til reduksjon av klimagassutslepp og tole vekst og utbygging utan at alle skal vere avhengige av eigen personbil er dette viktige grep å ta. Å bygge oppunder og utvikle kollektivtilbod og gang- og

sykkeltrasear bidrar også svært positivt til å utvikle gode bustad- og oppvekstmiljø med trygg mobilitet for fleire. Smart areal og transportplanlegging er viktig for å få til dette. Økonomi Planen skildrar prioriteringane for den neste perioden. På bakgrunn av analyser og vurderingar gjennom planprosessen har ein sett opp ei prioriteringsliste. Desse prioriteringane skal legge føringar for planlegging, budsjett og andre vedtak. Finansiering av det einsilde tiltaket vil verta opp til årlege løyvingar hjå kommune, fylkeskommune og andre aktørar. Prioritering av tiltak Det har etter høyringsrunden vore diskusjon og noko delt syn rundt prioriteringane for dei to øvste prioriterte tiltaka (under større investeringstiltak) i referansegruppa. Prosjektgruppa har i sine vurderingar lagt til grunn kriteria som ligg føre i planen som gjeld prioritering av tiltak. Kriteria er tidlegare avklart med referansegruppa. Prosjektgruppa viser og til at desse to tiltaka ikkje nødvendigvis vil konkurrera om dei same midlane då dei er svært ulik i kostnad. I dialog med referansegruppa er ein kome til semje om å la prioriteringslista stå slik den låg føre i planframlegg ved første gongs handsaming. Kriteria vart ikkje endra.den største endringa kom i forhold til innspel frå Tide. Dei hadde fleire innspel i samband med mindre investeringstiltak og desse er arbeidd inn i planen. Merknader med rådmannen si vurdering Innkomne merknader og nye innspel er vedlagt i eiga liste. Rådmannen har gjort si vurdering i dette oppsettet. Konklusjon På bakgrunn av saksframlegget rår rådmannen formannskapet til å vedta temaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016 2020.

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 Journalpost Avsendar Område/gnr Merknad Kommentar 15/21550 Annbjørg Bysheim Herland FV 567 Geitrem- Hosanger m/vekt på strekket Bysheim sør-nord Ynskjer gang/sykkelveg på strekning frå Bysheim Sør til Bysheim Nord inn i planen. Deler av vegen er rasutsett Geitrheim Søre Bysheim. Ber om at denne strekninga vert teken inn som prioritert del av handlingsplanen. 15/22001 Bysheimkleivane Velforening v/frode Lavik Side 1 av 9 FV 567 Søre Bysheim - Litland. 15/22070 Øystein Bakken Valestrand sentrum. 15/22992 Fylkesmannen i Hordaland 15/23381 SU leiar Haus barnehage Anette Christin b. Larsen og FAU leiar Haus skule Marianne Sivertsen. Åsheim - Bussterminalen i Haus Forslag om gang/sykkelveg på strekninga Søre Bysheim til Litland. Manglande regulering, merking og sikring av mjuke trafikkantar i området HTB bygg/legekontor. Ynskjer at området vert flytta opp på prioriteringslista. Ingen merknader til Trafikksikringsplan 2015 2019, Osterøy kommune. Uroa over prioritering av trafikktryggleiken på strekninga Åsheim (ved Kiwi) til bussterminal Haus. Punkt C i planen: 2 3 er for langt perspektiv dette hastar. Det er i hovudsak to bekymringar: 1) Kryss Åsheim har dårleg sikt, lite lys, ingen fotgjengarfelt og ikkje trygg veg til neste kryss med overgang utan fotgjengarfelt. 2) Ved fotgjengarfelt mellom barnehage og bussterminal er det dårleg sikt (vegetasjon), lite lys og ikkje fortau. Punkt E i planen: Ynskjer bakgrunnstal for vurdering av trafikkmengde jf prioritering av tiltak score 2,7 Inviterer kommunen til synfaring, møte og dialog. Nytt innspel til planen Dette krev plan og vil bli lagt inn i kategori D utarbeiding av planar - prioritert liste. Vekting: Hovedmål Potensiell bruk Trafikkfikkmengde Manglande kollektivtilbod Snittpoeng 0 2 3 2 1,75 Nytt innspel til planen Dette krev plan. Er lagt inn som nytt innspel i planen. Kommunen arbeider med mellombelse løysingar ved HTB bygget. Resten vil bli ivaretatt i områdeplanen. Vurderer fartsreduserande tiltak i området. Kommunen startar eit arbeid med å bli trafikksikker kommune. Det er i den forbindelse viktig å sjå på kva ein kan gjere innan haldningsskapande arbeid. Det er lite gjennomgongstrafikk i Haus. Det betyr at dei som ferdas i trafikken er lokale bebuarar og då vil eit godt tiltak være å drive haldningsskapande arbeid.

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 Punkt E i planen: bakgrunnstal ligg i s.8 i planen trafikkmønster. 15/23423 Tora Vikesund KV 45 Bjørndal handel og 100m etter avkøyrsle mot Kleiveland. 15/23572 Osterøy industrilag v/lars Magne Bysheim og Lars Mjøs Viser til handlingsplanen C. Mindre investeringstiltak ikkje prioritert liste. Ny forespurnad om å setje ned fartsgrensa til 50 km/t frå Bjørndal Handel og 600 m retning Kleiveland. Høyringsuttalen gjeld berre til fylkesvegar og til Hordaland fylkeskommune som vegeigar. 1. Dei ynskjer at handlingsplanen ogskal vera basert på politisk prioritering retta mot/sortert etter aktuelle finansieringskjelder, ikkje berre etter ei matematisk utrekning. På bakgrunn av dette trekkjer dei inn aktulle prosjekt for gjennomføring etter 2017 i regional transportplan for Hordaland 2013 2024. (dei kommenterer Vesetgjelet, Bruvikvegen og Loftås-Hauge i forbindelse med dette) 2. Prioriteringslista for fysiske tiltak utanom Bergen(Større investeringstiltak) bør innehalda både dei tiltaka som ikkje krev reguleringsplan/endring og dei som krev reguleringplan/endring. Dei foreslår prioritert liste basert på trafikksikring i høve til næringstransport: FV 567 Loftås Hauge Gjennom oppstart av trafikksikker kommune vil ein sjå på korleis ein får systematikk i tilbakemelding i Har endra dette i planen til 600 meter i staden for 100 meter. Punkt 1. 2. og 3: Rådmannen legg til grunn den matematiske utrekninga og den kommunal faglege vurderinga. For at planen skal være eit oversiktlig verkty for kommunen har ein vald å skilje mellom tiltak som krev plan og tiltak som ikkje krev plan. Som nytt tiltak blir FV 362 Rollandskiftet lagt inn under D. Tiltak som krev plan. 4. Lista slik den står i dag vil og være førande for lokalt reguleringsarbeid i høve til trafikksikring. 5. Overordna tiltak når det gjeld infrastruktur må ivaretakast i overordna planar. Side 2 av 9

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 FV 362 Rollandskiftet Lysløypa Rolland FV 567 Fotlandsvåg sentrum FV 567 Hoshovde Hosanger FV 567 Erstadsvingen FV 362 Fortau e.l forbi kroa Sjå nærare grunngjeving for tiltaka i merknaden. 3. Der er urealistisk å oppnå alle tiltaka i prioriteringslista over under posten «fysiske tiltak utanom Bergen». Denne prioriteringslista bør difor og være ein generell prioriteringsliste for fylkesvegar på Osterøy saman med det store prosjektet for FV 566 Vesetgjelet, kanskje og som tiltak i Bergensprogrammet. 4. Anbefaler at kommunen lagar ei prioriteringsliste over reguleringsarbeid som kommunen sjølv skal utføre. Dei foreslår: 1.Lonevåg Sentrum 2. Fotlandsvåg sentrum 5. Osterøy kommune bør laga ei liste over tiltak der kommunen meiner at vegeigar ut frå overordna og heilskapleg prioritering måtte ha utført utbetring/bygging, uavhengig av utbygginga (Fylkestinget sitt vedtak når det gjeld infrastrukturkrav). Forslag: 2.FV 362 Rollandskiftet lysløypa på Rolland 3. FV 567 Fotlandsvåg sentrum 4. FV 567 Hoshovde - Hosanger 15/23815 NVE v/toralf Ingen merknadar Side 3 av 9

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 Otnes 15/24587 Ergo- /fysioterapitene sta v/leiar Anne Sidsel Hoel 1. Kommunen har ansvar for å syte for at personale får den opplæringa som krevst, og at aktuelle tenesteytarar får den nødsynt opplæring. 2. Den som søkjer el.rullestol har ansvar for å lære opp brukar i trafikkreglar knytt til hjelpemidlet. Dei i el.rullestol skal i høve lovverket sjåast som gåande. 3. Viktig med god universell utforming for dei med mobilitetsutfordringar; eks: nedsett gangfunksjon, blinde og svaksynte, dei med orienteringsproblem. 15/24596 Hamre Helselag Hamre skule Ynskjer busstopp ved Hamre Skule, evt flytta eksisterande busstopp frå Hamre kyrkje opp til Hamre skule. 15/24603 Bysheim Grendaråd 15/24619 Hauge Grendaråd, hauge FAU og Hauge Helselag. 1. Frå FV567- Nonås 2. FV567 Helldalsstølen 3. Bysheim Loftås - Hauge Ønskjer følgjande sikringstiltak: 1. Breiare veg og fleire veglys frå FV567 til Nonås, ikkje plass til mjuke trafikkantar. 2. Kryssing av veg frå Røsland til Busstopp v/fv 567 Helldalsstølen. For høg fart og dårlig sikt. 3. Bysheim saknar planlagt gangveg. Ber om at gang/sykkelveg Loftås Hauge vert løfta til 1.prioriteringsplass. 1. Metodiske feil i planen Vesetgjelet har ikkje fått poeng for målpunkt. Lonevåg/rådhus bhg og Haus er ikkje kollektivtilbodet tatt med i poenggjevnaden. Dette har klare konsekvensar for poengsum og prioritering. 2. Dei er uenige i at kollektivtilbodet mellom Loftås Hauge er godt. (skule / kveld) Innspelet blir tatt med i forhold til trafikksikker kommune. Busstopp ved kyrkja synes betre tilrettelagt for born enn eit kantsopp ved skulen ville blitt. 1. Veglys blir lagt inn i kategori C /skulebuss?!? 2. Det er for liten kunnskap i gruppa i forhold til sikttilhøve i dette krysset. Dette må vurderast. I tillegg må ein vurdere/legge inn fartsreduserande tiltak i kategori C. 3. Gangveg blir lagt inn under kategori E. 1. Vesetgjelet har ikkje fått poeng for målpunkt då det er 4 km eller meir til Kolabakken/Vindåsen. Kollektivtilbod vert vurdert mellom bygder/områdesentra men ikkje i senter/bygder. 2. I kva grad kollektivtilbodet på Osterøy kan seiast å vere godt kan diskuterast men det er kollektivtilbod på strekninga og ulike strekningar er vurdert i høve til kvarandre Side 4 av 9

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 15/24665 SU Valestrand skule og Valestrand grendaråd. Valestrand sentrum Valestrand - Hauge 3. Uroa for at Osterøy kommune står i fare for ikkje å løfte fram eit prosjekt som allereie er med i regionalt handlingsprogram for tildeling av midlar. 4. Gang og sykkelveg Loftås Hauge har stor samfunnsnytte ut over å sikre liv og helse. Vil komme med innspel som gjeld trafikktilhøva ved HTBbygget på Valestrand. Dei meiner at det ikkje er forsvarleg å vente med planlegging og iverksetting av tiltak til sentrumsplan er vedteken med omsyn til skuleborna. Forslag til strakstiltak: 1. Fysisk barriere ved kanten av muren ned til legekontor. 2. Fotovergang ved Meieriet/Båthuset knytt til eksisterande fortau. 3. Fortauskant langs heile muren frå fotgjengarovergang til oppkjørsel «gamle banken» Dei ynskjer at ein ser bort frå normal norm for bredde på fortauskant for at ein skal få dette til (sjå forklaring i dokument) 4. Bygda kan stille med kompetanse og dugnadsarbeid for å få gjennomført dette. 5. Dei stiller seg bak FAU Hauge sitt innspel til planen om gang-sykkelveg mellom Valestrand og Hauge. 15/24666 Aksel Mjøs Generelt 1. Det er viktig at ein ikkje stiller så høge krav til standarden i gjennomførte tiltak at finansieringa ikkje rekk til meir enn dei aller høgast proritert. Det er betre at ein gjennomfører enklare tiltak med mindre ambisiøse krav, men slik at tiltaka likevel reduserer risikoen. Ein konsekvens av dette må være at det er vegeigar (kommune/fylkeskommune)som må definere endelege krav til på Osterøy. 3 Teken til vitande. 4. Gang/sykkelveg Loftås- Hauge bygger opp om delmål for helsefremjande transportløysingar. 1. Blir lagt inn i kategori C 2. Blir lagt inn i kategori C 3. Det er ikkje hensiktsmessig å setje i verk tiltak som ikkje er universelt utforma. Generelt: Teknisk har vore på synfaring. Tiltak vil bli iverksatt i området. 4. Tek merknaden til vitande. 5. Tek til vitande at SU Valestrand og Valestrand grendaråd stiller seg bak innspelet om gang sykkelveg mellom Valestrand og Hauge. Tek merknaden til vitande. Side 5 av 9

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 tiltaka. Statens vegvesen si rådgjevande rolle må i denne samanhengen ikkje få dominera i prosessane. 2. I den grad ein ynskjer at trafikksikringstiltak skal gjennomførast med private midlar er det viktig at forventa finansiering og rekkefølgjekrav står i rimeleg omfang til prosjekta. 3. Ytterlegare fokus på meir veglys og at alle skal lyse i heile mørketida vil vere til svært god hjelp. 15/24738 Lonevåg barnehage v/styrar Kari Vevle Reigstad Parkeringsplassen til Lonevåg barnehage Vurderer at parkeringsplassen ved Lonevåg barnehage som ein trafikkfarleg plass, særleg om morgonen og om ettermiddagen. Dei ynskjer oppheva fortau på sida av parkeringsplassen, evt/m autovern, betre skilting, lys og ny oppmerking på begge sider av parkeringsplassen samt fartsreduserande tiltak. Legg desse nye tiltaka inn i kategori C. Samtidig oppmodast det til å arbeide med haldningsskapande arbeid opp i mot trafikksikker barnehage. 15/24783 Johannes Gjerstad, MDG Osterøy Skuleskyss Forslag til innføring av nye skuleskyssreglar 1. Ein elev skal aldri gå langs vegen. Skulebussen skal stoppe for kvar enkelt elev. Det ver t mange stopp, men tryggleik er viktigare enn fart. 2. Ein elev skal adri krysse vegen utan vern. Dette vernet kan være ein skulebuss som stoppar trafikken: I praksis: ein elev står på venstresida, skulebussen stoppar midt i vegen og vernar eleven som kan krysse vegen og gå inn på bussen/ eller av bussen. Tidlegare slagord: «Gå ikkje over vegen før bussen har køyrt». Dette kan endrast til: «Ikkje køyr før passasjeren har gått over vegen». Ved å seinke biltrafikken kan føre til stor tryggleiksvinst. Dette kan være eit tema som blir diskutert som ein del av konseptet trafikksikker kommune. 15/24783 Fylkeskommu- 1. Framlegget til trafikksikringsplanen viser eit godt verk- 1. Tek merknaden til vitande Side 6 av 9

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 Fylkeskommunen 15/24783 Tide nen v/leiar John Martin Jacobsen og rådgjevar Lise Fauskanger Ådlandsvik Tide Buss as Verneombud Helge Olav Rolland, Tillitsvalgt NTF Steinar Reigstad, Tillitsvalgt YTF Magne Skodvin ty for trafikksikringsarbeidet dei neste fire åra. Vil særleg trekke fram planen sitt fokus på «Trafikksikker kommune» som særs positivt. 2. Samferdselsavdelinga har motteke brev frå Tide(15/24783 Tide) som er bussopperatør i kommunen. Forslaga her har ikkje samferdselsavdelinga ressursar til å vuderere vegfagelig. Men HFK seier at ut i frå det som er teke opp kan det være grunnlag for eit kartleggingsarbeid der bussoperatør, kommunen og vegeigar i lag med skyss og statens vegvesen vurderer enkelttiltak på vegnettet i kommunen. Samferdeselsavdelinga kan ta initiativ til ei slik kartlegging dersom kommunen ynskjer dette. 1. Utforkjøyringar: Planen ivaretek ikkje dette i tilstrekkelig grad. Risiko pkt er samla i eige skjema. 2. Lite tilrettelegging for mjuke trafikkantar på Osterøy. Spesielt for Tide; manglande belysning ved busshaldeplassar, dårlege eller fråværande haldeplassar. 3. Dei ynskjer lik prioritering på heile strekninga frå Votlo/Haus til Bruvik i planen som omhandlar rassikring. 4. Leikneset Kvisti mykje traffikert, mykje rygging og oppsamling av bilar og rasutsett. Ynskjer tiltak for å redusere trafikk på denne vegen og føreslår tiltak som å stenge vegen for gjennomkjøring (open for buss, uttrykningskjørety og bebuarar eller evt fartsreduserande tiltak som gjer vegen mindre attraktiv å nytte (då viktig med fartsputer slik at buss kan kjøre med hjul på kvar side av desse) 5. Nye innspel på områder med utfordringar 6. Kommentarar på eksisterande forslag 2. Tek merknaden til vitande og forslag til enkelttiltak er lagt inn i planen. 1. Risikopunkta er tatt til vitande og lagt inn i planen slik dei står. 2. Dette blir lagt inn som generelt punkt i C Mindre invisteringstiltak 3. Prioritering for rassikring følger fylkeskommunen si prioriteringsliste. 4. Lagt inn under C mindre invisteringstiltak. 5. Dei nye tiltaka blir tatt til vitande og lagt inn i planen slik dei står. Kommentarar på eksisterande forslag vil bli lagt til i planen. Side 7 av 9

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 15/25227 Øystein Bakken Valetrand sentrum 15/25413 Øystein Bakken Valestrand sentrum Meiner at trafikksituasjonen og tryggleiken for barn, mjuke trafikantar og pasientar til legekontoret er prekær. Krev strakstiltak. 1. Overgang ved båthuset til innsida av veg og fortau eller anna form for fysisk sperring på innsida av vegen mot krysset. Viser til tilbakemelding på merknad 15/24665 Viser til tilbakemelding på merknad 15/24665 Side 8 av 9

OSTERØY KOMMUNE Samfunnsmedisinsk eining Merknader til tempaplan for trafikksikring for Osterøy kommune 2016-2020 etter 1.gangs høyring og offentleg ettersyn saksnr 14/644 Side 9 av 9

OSTERØY KOMMUNE TEMAPLAN FOR TRAFIKKSIKRING I OSTERØY KOMMUNE 2016 2020 12. August 2015 1

Forord Temaplan for trafikksikring i Osterøy kommune 2016 2020 tek over for Trafikksikringsrapport for Osterøy kommune utarbeidd i 2003. Trafikktryggleik gjeld oss alle på tvers av alder og funksjon. Me har alle eit ansvar i trafikken ved å vise gode haldningar når me ferdast langs vegen. Kommunen har eit særskilt ansvar ved at den er arbeidsgjevar, vegeigar, barnehageeigar, skuleeigar og kjøpar av transporttenester. Kommunen sine målsetjingar er å forebyggja for ulukker og gjera det meir attraktivt å gå/sykle langs veg. Denne planen inneheld kartlegging av ulukker og kjend uttryggleik på Osterøy sitt vegnett. Analyse av dette ligg som bakgrunn for handlingsplanen som er utarbeidd som del to av trafikksikringsplanen. Ein godkjend trafikksikringsplan er eit krav ved tildeling av midlar til trafikksikringstiltak frå stat og fylkeskommune. Planen har vore utarbeidd av ei prosjektgruppe: Kristin Ruud Myking, Osterøy kommune, folkehelsekoordinator, prosjektleiar Roald Hovden, Osterøy kommune, sektorleiar for miljø og teknikk Viviann Kjøpstad, Osterøy kommune, planleggjar Jostein Førre, assisterande rådmann Politisk referansegruppe: Arbeidarpartiet, Robert Eikeland, m/vara Øyvind Litland Framstegspartiet, Sigmund Faugstad, m/ vara Knut Riple Høgre, Atle Solberg Kristeleg folkeparti, Annbjørg Bysheim Herland Senterpartiet, Jørgen M. Sandal Venstre, Geir Iversen Andre sentrale bidragsytarar: Lise Ådlandsvik, Hordaland Fylkeskommune Svein Dortin Viken, Statens vegvesen Region Vest Rune Løland, Politiet Stig Slåtten, Politiet Ivar Ringen, Trygg trafikk Eldrerådet Osterøy kommune Ausra Fehlker Osterøy kommune I planarbeidet har innspel frå innbyggjarane og ulike råd/utval gjeve eit godt grunnlag for å setja opp tiltak og prioritering av desse. Kommunale faginstansar har medverka i kartlegginga i ulike temamøte i planen. Osterøy kommune vil retta stor takk til dei som har vore med i planarbeidet i denne perioden. Lonevåg, August 2015 Kristin Ruud Myking Prosjektleiar for utarbeiding av Temaplan for trafikksikring 2

Innhald Forord... 2 1.0 INNLEIING... 5 1.1 FØREMÅL:... 5 1.2 NULLVISJONEN:... 5 1.3 PLANPROSESS:... 5 1.4 KOPLING MOT ANDRE PLANAR OG PROSESSAR:... 6 2.0 PRESENTASJON AV KOMMUNEN... 7 2.1 OSTERØY KOMMUNE... 7 2.2 OMRÅDESENTRA OG KOMMUNALE TENESTER... 7 2.3 NÆRINGSLIV... 8 2.4 TRAFIKKMØNSTER I KOMMUNEN... 8 2.5 TRAFIKKSIKRING OG FOLKEHELSE... 9 2.6 TRAFIKKSIKRING PLANLEGGING FOR KLIMA OG ENERGI... 9 3.0 UTFORDRINGAR... 10 3.1 ULUKKESSTATISTIKK:... 10 3.1.1 OMFANG AV ULUKKER:... 10 3.1.2 KVA GRUPPE ER MEST UTSETT, OG ALVORSGRAD PÅ ULUKKA... 11 3.1.4 FORDELING PÅ TYPE ULUKKER... 12 3.1.5 ULUKKESTIDSPUNKT... 12 3.1.6 FORDELING PÅ UNDERLAG:... 13 3.1.3 KVAR SKJER ULUKKENE... 14 3.2 UTRYGGLEIK... 14 3.3 RASFARE... 14 3.4 NÆRARE OM ÅRSAKER TIL TRAFIKKULUKKER.... 15 3.5 OPPSUMMERING AV ULUKKESSITUASJON, UTVIKLING OG ÅRSAKSSAMANHENGAR PÅ OSTERØY... 16 4.0 TRAFIKKSIKRINGSARBEID I OSTERØY KOMMUNE I DAG... 17 4.1 OSTERØY KOMMUNE... 17 4.2 HORDALAND FYLKESKOMMUNE... 18 4.3 STATENS VEGVESEN... 18 4.4 OSTERØY LENSMANNSKONTOR... 19 4.5 TRYGG TRAFIKK... 19 4.6 SKYSS... 19 3

4.7 ANDRE... 19 5.0 NASJONALE OG REGIONALE MÅLSETJINGAR OG SATSINGSOMRÅDE FOR TRAFIKKSIKRINGSARBEIDET... 20 5.1 NASJONALE MÅL:... 20 5.2 NASJONAL TILTAKSPLAN... 20 5.3 REGIONALE MÅL:... 21 5.4 REGIONAL HANDLINGSPLAN:... 21 6.0 MÅLSETJINGAR FOR TRAFIKKSIKRINGSARBEID PÅ OSTERØY... 22 7.0 SATSINGSOMRÅDE FOR TRAFIKKSIKRINGSARBEID PÅ OSTERØY... 23 8.0 HANDLINGSPLAN FOR TRAFIKKSIKRING PÅ OSTERØY... 25 A. ORGANISATORISKE TILTAK... 26 B. HALDNINGSSKAPANDE TILTAK... 32 C. MINDRE INVESTERINGSTILTAK IKKJE PRIORITERT LISTE... 33 D. UTARBEIDING AV PLANAR PRIORITERT LISTE... 36 E. STØRRE INVESTERINGSTILTAK PRIORITERT LISTE... 39 F. RASSIKRING PRIORITERT LISTE... 41 G. VEDLIKEHALD IKKJE PRIORITERT LISTE... 43 H. IKKJE AKTUELLE TILTAK / ALLEREIE UTFØRTE TILTAK... 44 9.0 REALISERING... 45 9.1 ØKONOMI... 45 10.0 SAMANDRAG... 46 11.0 LITTERATUR:... 48 12.0 VEDLEGG:... 49 4

1.0 INNLEIING Osterøy har hatt ein godkjend trafikksikringsrapport sidan 2003. På 12 år er det endringar i trafikkbiletet som gjer at Osterøy treng ein ny trafikksikringsplan. Det er viktig for å justera arbeidet med trafikktryggleiken slik behova er i dag og slik det kan utvikla seg framover. 1.1 FØREMÅL: Trafikksikringsplanen for Osterøy 2016-2020 skal kartleggja utfordringar, leggja ein visjon og setja mål, samt visa til satsingsområde og tiltak. Planen vil ta utgangspunkt i sentrale føringar og handlingsplanen for trafikksikring i Hordaland 2014 2017. Ny plan for trafikksikring vil vera eit overordna verktøy for å redusera tal ulukker og auka tryggleiken i trafikken på Osterøy. Ein godkjend plan vil og vera eit krav ved tildeling av midlar frå stat/fylkeskommune. Handlingsplan for trafikksikring i Hordaland 2014 2017 viser til at kommunane med sine ansvarsområde har ei særleg sentral rolle i trafikksikringsarbeidet. Eit av dei tre særskilde satsingsområda i planperioden for Hordaland fylkeskommune er «Trafikksikringsarbeid i kommunane». Tilskot til lokale trafikksikringsplanar (TS-planar) er tiltak under dette særskilde området. Osterøy kommune fekk innvilga slik støtte etter søknad i 2012. 1.2 NULLVISJONEN: Nullvisjonen vart vedteken i samband med Stortinget si handsaming av St.meld. nr 46 (1999-2000) Nasjonal transportplan 2002 2011. Nullvisjonen er ein visjon om eit transportsystem som ikkje fører til døde eller hardt skadde. Nullvisjonen er bygd på at trafikantane og styresmaktene har eit delt ansvar og gjensidig forplikting i forhold til kvarandre. Trafikantane skal overhalda spelereglane i trafikken og dei skal vera aktsame. Styresmaktene skal sørgja for at trafikksystemet er så sikkert at ei enkel feilhandling ikkje fører til døde eller hardt skadde. Osterøy kommune legg nullvisjonen for drepne og hardt skadde til grunn for trafikksikringsarbeidet i kommunen. 1.3 PLANPROSESS: Utarbeiding av trafikksikringsplan for Osterøy starta i 2014. Arbeidet med planen har vore styrt av ei prosjektgruppe samansett av folkehelsekoordinator, sektorleiar for miljø og teknikk og planleggar frå planavdelinga. Arbeidsgruppa har hatt ei politisk referansegruppe med representantar for dei ulike partia som har vore med på planarbeidet. Aktuelle faginstansar og råd i kommunen har vore kalla inn til møte på ulike tema i planen. Andre samarbeidspartnarar i utarbeiding av planen har vore Hordaland fylkeskommune, Trygg trafikk, Statens vegevesen, og Osterøy lensmannskontor. 5

I desember 2014 var det folkemøte/innspelsmøte. Her var FAU, SU for barnehagar, grendaråd og ulike lag og organisasjonar spesielt inviterte i tillegg til ei generell invitasjon til a lle i lokalavisa. På møtet kom det inn forslag på tiltak både på haldningsarbeid og fysiske tiltak. Dette har vorte innarbeidd i planen på lik linje med andre innspel som har komme til kommunen i planperioden. 1.4 KOPLING MOT ANDRE PLANAR OG PROSESSAR: Trafikksikringsplanen har status som temaplan og inngår i det kommunale planhierarkiet. Planen skal handsamast politisk og vedtakast i herad s styret. Osterøy kommune har ansvar for finansiering og gjennomføring av tiltak på det kommunale vegnettet. Planen skal prioritera fysiske trafikksi kringstiltak i planperioden 2016 2020, som igjen skal legg ja grunnlag for prioriteringar i budsjett et. Hordaland fylkeskommune har ansvar for fylke svegnettet. Kommunen skal fremja forslag til tiltak og påverka dei priori teringar som vert gjort på fylkesnivå, mellom anna som høyringsinnstans. Trafikksikringsplanen vi l vera eit grunnlagsdokument for kommunen i denne prosessen. 6

2.0 PRESENTASJON AV KOMMUNEN 2.1 OSTERØY KOMMUNE Osterøy kommune omfattar 253 km2 av den 324 km2 store øya. Den nordlege delen av øya ligg i Vaksdal kommune. I sør og vest ligg Bergen kommune og i nordvest ligg Lindås kommune. Det er bru og ferjesamband til nabokommunen Bergen. Pr. 19.05.2015 bur det 7 860 personer i kommunen. (SSB). Framskriving av folketalet syner at det i Osterøy kommune i 2030 vil vere 11054 innbyggjarar dersom ein legg Hordaland fylkeskommune sine tal til grunn. Dersom ein legg Statistisk sentralbyrå sine tal til grunn vil ein kunna forventa å få vesentleg færre innbyggjarar med 9442 personar i 2030. Samanlikna med fylket ligg kommunen omtrent med same aldersfordeling på dei ulike gruppene. Osterøy kommune har ein større del yngre under 20 år, men og fleire personar over 70 år enn landsgjennomsnittet. Avvika frå landsgjennomsnittet er likevel svært små. Dersom ein ser på utviklinga over tid, er det forventa svært små variasjonar i høve til prosentvis fordeling av dei ulike aldersgruppene frå 2014 til 2030. 2.2 OMRÅDESENTRA OG KOMMUNALE TENESTER Kommunesenteret ligg i Lonevåg. Her ligg rådhus, ungdomsskule, vidaregåande skule, sentral-idrettsanlegg, spesialforretningar og andre sentrale kommunale tenester. Osterøy kommune har i tillegg til kommunesenteret tre definerte områdesenter; Fotlandsvåg, Haus og Valestrand. Desse områdesentra har barneskule og barnehagar. I tillegg er det privat barneskule på Hosanger og privat ungdomsskule på Valestrand. Alders- og sjukeheim ligg på Hauge mellom Lonevåg og Valestrand. VALESTRANDSFOSSEN LONEVÅG FOTLANDSVÅG HAUS 7

2.3 NÆRINGSLIV Osterøy er særprega av sin moderne industri med bakgrunn i gamle handverkstradisjonar. Industrien er hovudsakleg lokalisert langs Fv 567 Valestrand Lonevåg Tysse. Kommunen har og entreprenørverksemder, jordbruk, fiskeoppdrett m.m. 2.4 T RAFIKKMØNSTER I KOMMUNEN Trafikkmønsteret på Osterøy vert defi nert av områdesentra ; Lonevåg, Fotlands våg, Haus og Valestrand. Hovudtrafikken går på fylkesveg 567 Valestrand Lonevåg Tyssebotn og fylkesveg 566 Kvisti Hauge. Det to moglege overfartar ti l fastlandet; Ferje samband i sør: Valestrand Breistein og brusamband med Bergen: Kvisti Herland Inn - og u tpendling har hatt ei jamn auke dei siste åra, sist registrerte tal er frå 2013. Då lå g utpendling på 1755 stk og inn pendling på 477 stk. På vegane med høgast ÅDT er om lag 10% av trafikken lange køyret ø y. Trafikkmengde berekna som års døgntrafikk (ÅDT). Dette er eit gjennomsnitt over kor mange kjøret ø y som passerar kvart døgn. 2012 8

2.5 TRAFIKKSIKRING OG FOLKEHELSE Trafikksikring er viktig i eit folkehelseperspektiv. Gjennom kommunal planlegging kan ein leggja til rette for ivaretaking av folkehelsa. Gjennom universelle og befolkningsretta tiltak gjev ein den einskilde innbyggjar kompetanse og moglegheit til å ta vare på eiga helse. Å leggja til rette for helsefremjande transportløysingar som gang- og sykkelvegar og eit effektivt kollektivtilbod samt auka kompetansenivå på trafikksikring for alle, er eksemplar på gode folkehelsetiltak. 2.6 TRAFIKKSIKRING PLANLEGGING FOR KLIMA OG ENERGI Nasjonale og regionale målsetnader er at ved forventa befolkningsauke skal trafikkauken i hovudsak løysast gjennom gange, sykkel- og kollektivreiser. Fragmenterte gang- og sykkelvegar, samt smale vegar, kan hindra bruk av gange og sykkel til transportreiser. Ein auke i personbiltrafikken kan gjera det mindre attraktivt å vera gåande eller syklande langs vegane, særleg der det ikkje er gang- og sykkelveg. Arealbruk og utbyggingsmønster som legg til rette for meir miljøvenlege reise- og transportformer er avgjerande for at kollektiv, gange og sykkel skal ta trafikkveksten. Ein struktur der konsentrasjon av bustader og arbeidsplassar knyter seg til i kollektivaksar, rundt tettstadsenter og ved kollektivknutepunkt vil fremja auke i meir klimavenlege transportformer. Tett utbyggingsmønster med relativt kort gangavstand til haldeplassar er nødvendig. Ein kan nå desse måla ved å prioritera mjuke trafikantar og leggja opp til at alle korte reiser (under 3 km) skal kunna bli utført med gangeog /eller sykkel i dei sentrale delane av kommunen. Trygge og samanhengande sykkel- og gangvegar i og rundt tettstadene er naudsynt å få på plass i denne samanhengen. Klimaendringar vil medføra eit våtare klima på Osterøy. Dette vil kunna medføra auke i flaum og skredhendingar. Det er difor viktig at ein i arealplanlegging og utbygging legg til rette for og sikrar at risiko i første omgang vert redusert gjennom god arealplanlegging og førebyggjande tiltak. 9

3.0 UTFORDRINGAR I samband med utfordringsbiletet for Osterøy ser ein både på ulukkesstatistikk, men og på vurderingar som innbyggjarane gjer seg på bakgrunn av følt uttryggleik. I planen er det vanskeleg å sjå på dei konkrete årsakene til ulukkene, men planen viser til risikofaktorar som ligg til grunn for ulukker gjennom arbeid som er gjort av Statens vegvesen. 3.1 ULUKKESSTATISTIKK: I utarbeiding av ein trafikksikringsplan er det naturleg å ta utgangspunkt i ulukkesstatistikken. Tala for Osterøy er små, difor vil ikkje ulukkesstatistikken åleine gje eit grunnlag for kva tiltak som skal setjast i verk. Det er difor viktig å få innspel på opplevd utryggleik på Osterøy. Dette kjem fram i planen i punkt 3.2 3.1.1 OMFANG AV ULUKKER: 14 12 10 8 6 4 2 0 Tal ulukker - tal drepne/hardt skadde 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 I siste 10-årsperiode 2005-2014, har det i Osterøy kommune skjedd 67 ulukker med personskade. Av 67 ulukker er det registert 93 personskadar, ca 1,4 skadde pr. ulukke med personskade. Tal ulukker Tal drepne/hardt skadde Figur 1: Tal skadde eller drepne personar i trafikkulukker i Osterøy kommune 2004-2014 (Straks - registeret) 10

3.1.2 KVA GRUPPER MEST UTSETT, OG ALVORSGRAD PÅ ULUKK A Fordeling på alvorsgrad Drepne Alvorleg skadd Lettare skadd 2 % 5 % 93 % Figur 2: Fordeling på alvorsgrad (Statens vegvesen 2004-2014) 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Aldersgruppe - skadegrad 2004-2014 0-5 6-9 10-14 15-17 18-20 21-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80+ Drepne Hardt skadde Lettare skadd Figur 3: Tal skadde per aldersgruppe og skadegrad. (Statens vegvesen 2004-2014) Statistikken viser at aldersgruppe ne 16-20 og 25-34 er mest utse tt for ulukker. Mellom 16 25 år er 69,7 % av dei skadde menn. Av alle involverte i ulukker i denne aldersgruppa var 77,5 % menn. I aldersg ruppa 25 67 er fordelinga lik mellom kvinner og menn i tal skadde. 11

3.1.4 FORDELING PÅ TYPE ULUKKER Kategori - uhell Fotgjengar Kryssulukker Møteulukker Påkjørsel bakfrå Utforkjøyring Anna 10 % 51 % 7 % 6 % 18 % 8 % Over halvdelen av alle trafikkulukker med p ersonskade i Osterøy kommune sku ldas t ut for kjøyring. 74 % av dei som blir skadd er i ulukkeskategorien utforkjøyring og møteulukker. Figur 4: Fordeling på type ulukker (Statens vegvesen 2004-2014) 3.1.5 ULUKKESTIDSPUNKT Fordeling per månad Tal ulukker fordelt på månad 13 5 7 5 1 3 7 4 3 5 7 7 Figur 5: Fordeling per månad (Statens vegvesen 2005-2014) 12

Fordeling på vekedag Det er auka tal på ulukker frå fredag til og med måndag. A lder på sjåførane er gjennomsnittleg 29 år i helgene og 40 år i vekedaga ne. 30% 20% 10% 0% 19% 19% 19% 13% 10% 16% 3% Mandag Tirsdag Onsdag Torsdag Fredag Lørdag Søndag Figur 6: Fordeling på vekedag ar. (G jennomsnittsalder på sjåførane ved ulukker er 29 år i helgene og 40 år i vekedaga ne. ) Fordeling på klokkeslett: Dei fleste ulukkene i perioden 2004-201 3 skjedde på dagtid, om morgonen mellom 06.00 10.00. I same periode skjedde det ingen ulukker med personskade mellom 00.00 02.00. 3.1.6 FORDELING PÅ UNDERLAG: Nær halvparten av ulukkene skjer på tørr bar veg. 20 % av ulukkene skjer når det er glatt vegbane. Våt, bar veg; 28% Snø - eller islagt; 0% Tørr, bar veg; 49% Ukjent; 3% Delvis snø - eller islagt; 0% Glatt ellers; 6% Figur 7: Fordeling på underlag ( Straks registeret 2004 2014 13

3.1.3 KVAR SKJER ULUKKENE Av 68 politire gistrerte personskadeulukker i Osterøy kommune mellom 2004 2013 har 59 (88%) skjedd på fylkesveg(fv), 6 (8,9%) på kommunal veg(kv), 2 (3,1%)på privat veg/uregistert(pv/0) veg. (Statens vegvesen 2004-2013) Fordeling av ulukker på fylkeskommunal - /kommunal og FV samla KV samla Pv /0 9 % 3 % 88 % Fordeling av ulukker på fylkesveg FV 567 36 % FV 566 12 % Fv 360 12 % FV 362 15 % FV 368 12 % FV 365 8 % FV 367 5 % 3.2 UTRYGGLEIK Gje nnom folkemøte, innkomne framlegg og tilbakemeldingar frå mellom anna skule ser ein at mange grunngjev sine ynskje om tiltak på bakgrunn av følt utryggleik. Kommunen har vegstrekk e som er definert som farleg skuleveg, der det er gjort vedtak om skyss for skuleborn. Dette er kunnskap som er viktig å ta med seg, då de nne følte utryggleiken kan gjera at ein vel å nytte bil/buss framfor å sykla og gå. Det er til dels lange avstandar mellom ul ike områdesenter og kollektivtilbodet er avgrensa om kveld en og natt a. Tal frå Ungdata syn er at nokre ungdommar vel å sitja på med ruspåverka førarar. Desse faktorane må ein og ta omsyn til i trafikksikringsarbeidet. 3.3 RASFARE Statens vegvesen Region v est har utarbeidd ein Skredsikringsplan (des. 2011) som syner dei mest skredutsette punkta på riks - o g fylkesvegnettet i Rogaland, Hordaland og Sogn og Fjordane. Statens vegvesen utarbeidde i 2015 ein ny rapport om skredsikringsbehov for riks - og fylkesvegar i Region vest. (Prioritert liste for Osterøy ligg inn under kapittel 8.0 F). Skredpunkta er ident ifisert og ra ngert med grunnlag i Statens v egvesen sin prioriteringsmodell. Dette er ein reknemodell som tek omsyn til ulike faktorar knytt til skredfare og framkomst på den utsette strekninga. Både risiko for personskade, trafikkmengde og omkøyringsmogleg heiter er med i modellen. 14

Det er fleire rasutsette punkt på Osterøy. Spesielt utsette punkt er fylkesveg 360 mellom Bruvik og Skaftå. 3.4 NÆRARE OM ÅRSAKER TIL TRAFIKKULUKKER. Handlingsplanen for trafikksikring i Hordaland (HTH) viser til at dei fleste ulukkene er resultat av mange medverkande årsakar som til saman er tilstrekkelege for å utløysa ei ulukke. I forsking knytt til trafikksikring vert det arbeidd med eit statistisk årsaksomgrep; risikofaktorar (Trafikksikkerhetshåndboken (TØI, 2012). Det er grunn til å tru at desse risikotfaktorane og kan ligge til grunn for ulukkene på Osterøy. Difor blir dei spesielt nemnd i dette kapittelet. RISIKOFAKTORAR KNYTT TIL TRAFIKANTANE: Dei viktigaste medverkande årsakene til at ulukkene skjedde, er knytt til trafikantane. - Manglande dugleik hos førar i 54 % av ulukkene - Høg fart 45 % av ulukkene - Køyring i ruspåverka tilstand 22 % - Sovna bak rattet 19 % i 2012 Risikofaktorar knytt til veg og vegmiljø, køyretøy og ytre forhold - Feil og manglar ved køyretøy i 27 % av ulukkene - Forhold til veg og vegmiljø (linjeføring av vegen, sikthindringar, mangelfull skilting og vegmerking) 27 % - Krevjande vær- og føreforhold 16 % Risikofaktorar knytt til omfang og konsekvensar av ulukkene: - Manglande bruk av sikringsutstyr. Ikkje nytta bilbelte: 43%, ikkje nytta hjelm mc: 22%, - 65% av omkomne syklistar nytta ikkje hjelm. - Stor forskjell i vekt og energimengde mellom involverte kjøretøy 26% - Utilstrekkeleg sikring i kjøretøy har medverka til at 37 % av dødsulukkene fekk dødeleg utgong - Farleg sideterreng har medverka til at 23% av dødsulukkene fekk dødeleg utgang. (Henta frå Handlingsplan for trafikksikring i Hordaland 2014 2017) 15

3.5 OPPSUMMERING AV ULUKKESSITUASJON, UTVIKLING OG ÅRSAKSSAMANHENGAR PÅ OSTERØY På grunn av små tal kan det vera vanskeleg å konkludera i forhold til utvikling. Men ein kan ta ut nokre tal for å få ei oversikt: - Det har vore eit snitt på 4,2 ulukker med personskade dei siste 5 åra. - Dei fleste ulukkene gjev lettare skadar. - Tala viser 51 % utforkøyringar og 21 % møteulukker. Til samanlikning er det 6% fotgjengarulukker med personskade. - Det er noko høgare ulukkesfrekvens for aldersgrupper mellom 18 20 og 25 34. - Det er flest ulukker på fylkesvegane og då særleg FV 567. Denne vegen er lengst i tal km. Delar av denne vegen er smal og svingete. - Dei fleste ulukkene skjer mellom 06.00 og 10.00 og det er ein auka frekvens på tal ulukker frå fredag til tysdag. - Dei fleste ulukkene skjer på tørr, bar veg. Høg fart og manglande dugleik hos førar er dei største medverkande faktorane til ulukker knytt til førar. Manglande bruk av sikringsutstyr gjer at ulukkene får auka grad av konsekvensar. Risiko knytt til ytre tilhøve som feil og manglar ved kjøretøy og veg/vegmiljø er og medverkande til ulukker (TØI, 2012)). På Osterøy er ein del av vegnettet smalt og svingete og dette dempar farten naturleg. Ein kan difor tenkja seg at omfanget og konsekvensane av ulukkene går ned då farten er dertil låg. Vegane på Osterøy blir utbetra og ein får nye vegar der farten naturleg blir høgare, ulukker på desse vegane vil få større risiko for auka skadegrad dersom ein ser på risikofaktorane knytt til ulukkene Det er grunn til å tenkje seg at høg fart likevel er sentralt i ulukkene på Osterøy, då ein ser at dei fleste ulukkene skjer på tørr og bar veg. Ungdom mellom 18-20 år har større skadefrekvens enn andre aldersgrupper. I ei årsakssamanheng kan dette knyttast til at denne gruppa er urøynd og manglar den dugleiken som eldre bilistar har når det gjeld å vurdera eigen køyring. 16

4.0 TRAFIKKSIKRINGSARBEID I OSTERØY KOMMUNE I DAG 4.1 OSTERØY KOMMUNE Kommunen er som arbeidsgjevar, vegeigar, barnehageeigar, skuleeigar og kjøpar av transporttenester ein viktig aktør i trafikksikringsarbeidet. Kommunen har med bakgrunn i lover og forskrifter plikt til å arbeida tverrsektorielt og systematisk med trafikksikringsarbeid. PLANAVDELING: Seksjonen sine oppgåver er knytt til samordning og gjennomføring av kommunale planprosessar, arealplanar og samfunnsplanar. Gjennom desse oppgåvene skal ein ta omsyn til trafikktryggleik i planprosessane. SEKTOR FOR MILJØ OG TEKNIKK Sektoren har ansvar for drift og vedlikehald av kommunal veg, brøyting og veglys. Dei har ansvar for å motta vegmeldingar, vurdera desse og uføra tiltak på bakgrunn av vurderingane. SEKTOR FOR OPPVEKST UNDERVISNING OG KULTUR: HELSESTASJONEN: Har jamnleg oppfølging av foreldre og born om trafikktryggleik. Sjå kap 8.0 A.1.3 for dei aktuelle tiltaka frå helsestasjonen. BARNEHAGANE: Har trafikk som tema i barnehagen og er med på nasjonal refleksdag i oktober. BARNESKULANE: Arbeider saman med bussopertøren om skulebuss og sikring i og rundt skulebussordninga. Skulane følgjer opplæringsplanen og har eit spesielt fokus på trafikksikring i 1. klasse. Det er i samarbeid med BKK utdeling av refleksvestar til 1. klasse. Skulane har sykkeldag i 4. klasse etter modell frå Trygg Trafikk i samarbeid med politiet når dei har anledning til dette. UNGDOMSSKULE: Har tilsyn på busshaldeplass etter skuletid. Dei har sykkeldag med fokus på bruk av hjelm i samarbeid med politiet. Osterøy ungdomsskule nyttar ZERO programmet som eit førebyggjande program for å styrka elevane til å ta rette val. SEKTOR FOR HELSE OMSORG OG SOSIAL: Hjelpemidlar til bruk i trafikken: Den som søker om hjelpemidlar til bruk i trafikken har ansvar for å læra opp brukar i trafikkreglar knytt til bruk av hjelpemiddelet. 17

4.2 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Hordaland fylkeskommune har etter Vegtrafikklova 40a ansvar for å samordna tiltak for å fremja trafikktryggleiken i fylket. Fylkeskommunen er vegeigar av fylkesvegnette t. Gjennom sams vegadministrasjon er Statens vegvesen underlagt fylkeskommunen i saker som gjeld fylkesvegnettet, og med det har også Statens vegvesen det utøvande ansvaret for drift og vedlikehald på fylkesvegane. Hordaland fylkeskommune har og ansvaret f or kollektivtrafikken i fylket, inkludert skuleskyss. I tillegg har fylkeskommunen og eit pådrivar - og samordningsansvar for folkehelsearbeidet i fylket. Fylkeskommunen sitt trafikksikringsarbeid er organisert gjennom Fylkestrafikksikringsutvalet i Hordal and (FTU) som er samansett av fem politisk valde representantar og konsultative representantar frå akt uelle fagetatar. Fylkeskommunen sin fireårige handlingsplan for trafikksikring er eit grunnelement i arbeidet til FTU, og skisserer også dei særskilde sat singsområda i perioden. Planen gje v eit oversyn over økonomiske ra m m er, og fordeling av midlane. FTU har ansvaret for tre ulike tilsko tsordningar med ei årleg totalra m m e på 3,3 million kroner (2015). Desse tre tilskotsordningane er; tilskot til kommunale t rafikksikringsplanar, tilskot til lokale trafikksikringsarrangement og tilskot til mindre fysiske trafikksikringstiltak på kommunal og fylkeskommunal veg. FTU arrangerer også ein årleg trafikksikringskonferanse for kommunane i Hordaland. Arbeidet i FTU har eit breitt fokus, men nullvisjonen og dei tre satsingsområda i handlingsplanen er førande for det fylkeskommunale arbeidet. Det er eit særleg ønskje for FTU å stø oppunder det kommunale trafikksikringsarbeidet, mellom anna gjennom konseptet «trafikksikker kommune». Den kommunale trafikksikringsplanen er eit viktig grunnl ag når fylkeskommunen skal gjera prioriteringar på fylkesvegnettet. Difor er det viktig for Hordaland fylkeskommune at kommunane har gode og oppdaterte kommunale trafikksikringsplanar. OSTERØY VIDAREGÅANDE SKULE: I samarbeid med politiet g jennomfører dei årleg førebyggjande tiltak retta mot ru ssen med fokus på fart og rus. 4.3 STATENS VEGVESEN Statens vegvesen planlegg og gjennomfører ei rekk j e trafikksikringstiltak på fylkesvegane. I tillegg til fylkeskommunale midlar, kjem det midlar frå staten gjennom tilskot. Statens vegvesen har ansvar for info rmasjon og opplæring for å betra åtferda i trafikken. Dei fører kontroll av kjøret ø y og verneutstyr, gjennomfører førarprøver og følgjer o pp trafikkskulane. http://www.vegvesen.no/ 18

4.4 OSTERØY LENSMANNSKONTOR Politiet har årleg førebygg j ande gjennomgang med russen på Osterøy vidaregåande skule. Dersom politiet vert invitert, vitjar dei u ngdomsskular, barneskular og bar nehagar. Lensmannskontoret har kontrollar åleine, eller i samarbeid med UP. Dei utfører og kontrollar saman med Statens vegvesen og Trygg Trafikk. Politiet etterforskar og rapporterer trafikkulukker med personskadar og er vedtaksmynde p å ein del trafikkregulerande tiltak. 4.5 TRYGG TRAFIKK Trygg Trafikk er ein landsomfattande organisasjon for det friviljug trafikktryggingsarbeidet. Dei gjen nomfører kampanjar og prosjekt, og gjev opplæring og informasjon om tra fikktryggleik til barneh agar, skular, bed rifter, kommunar og styresmakter. Trygg Trafikk har etablert konseptet «trafikksikker kommune». Her er fokuset tverrfagleg samarbeid innan i kommunen. Dette er som kjent også eit prosjekt som er ein del av HFK sin ts - plan. http://www.tryggtrafikk.no/ 4.6 SKYSS Skyss vart oppretta i november 2007 og organiserer nesten all kollektivtransport i fylket, etter dei budsjett som politikarane vedt ek. Skyss har ansvar for å setja i verk ved tekne strategiar og tiltak for å nå dei politiske måla for kollektivtrafikken i Horda land. Skys skal bidra til å betra og vidareutvikle kollektivtilbodet i fylket. Skyss er organisert som ei eining under Samferdselsavdelinga i Hordaland fylkeskommune Loka lt har bussoperatøren eit nært samarbeid med skulane i samband med skulestart for dei som tek buss til og frå skulen. 4.7 ANDRE Forutan dei som er nemnd ovanfor er det fleire etatar som tek del i trafikksikringsarbeidet i kommunen. De t kan vera i form av trafikkopplæring, førebyggjande tiltak, eller direkte involvert i arbeid et rundt trafikkulukker. Her kan ein nemne; trafikkskulane i området, blålysetatar, forsikringsselskap og lokalpresse. 19

5.0 NASJONALE OG REGIONALE MÅLSETJINGAR OG SATSINGSOMRÅDE FOR TRAFIKKSIKRINGSARBEIDET 5.1 NASJONALE MÅL: Nasjonal transportplan 2014 2023 Regjeringa sitt mål og satsingsområde i trafikksikringsarbeidet vart presentert i St.meld. 26 (2012 2013) Nasjonal transportplan 2014 2023. Her vert det formulert etappemål for trafikksikring som seier at det «innan 2024 maksimalt skal være 500 drepne og hardt skadde i vegtrafikken» 5.2 NASJONAL TILTAKSPLAN Nasjonal tiltaksplan for trafikksikkerhet på veg 2014 2017 Nasjonal tiltaksplan for trafikksikring på veg er utarbeidd av Vegdirektoratet, Politidirektoratet, Helsedirektoratet, Utdanningsdirektoratet, Trygg Trafikk, 18 fylkeskommunar og 7 storbykommunar. I tillegg var ei rekkje ulike interesseorganisasjonar involvert. Tiltaksplanen gjev ein samla uttale om kva tiltak som skal gjennomførast for å bidra til å oppnå måla som er gjeve i planen. Tiltaksplanen inneheld fire kategoriar tiltak: o Trafikantretta tiltak Trafikantane si åtferd er avgjerande for sikkerheita på vegane og enkelte trafikkgrupper er overrepresentert i ulukkesstatistikken både i form av ulukkesinnblanding og i form av skadeomfang, og utgjer slik ein fare for seg sjølv og andre. Det er venta at målretta tiltak mot høgrisikogrupper og trafikkfarleg åtferd vil gje ein tydeleg reduksjon i tal drepne og hardt skadde. o o o Kontrolltiltak Høg fart og aggressiv trafikkåtferd, køyring i ruspåverka tilstand og manglande bruk av sikringsutstyr er medverkande faktorar i ein stor del trafikkulukker. Køyretøytiltak Retta mot trafikkulukker der tilstanden på køyretøy er medverkande faktor. Det som oftast går igjen er feil eller manglar på dekk-/hjulutrustning på eit eller fleire av dei involverte køyretøya. Slitasje eller uheldige tekniske løysingar kan medverka til ulukker. Tiltak på veg Dei forholda ved vegen og vegmiljøet som oftast har medverka til trafikkulukker, er linjeføring på vegen, sikthindringar, mangelfull skilting og oppmerking samt uryddig vegmiljø. 20

5.3 REGIONALE MÅL: Regional transportplan Hordaland 2013 2024 (RTP). Dette er ein langsiktig regional strategiplan for transportsektoren i Hordaland og er difor vedtaksgrunnlaget for fylkeskommunale prioriteringar og tildelingar innafor samferdsleområdet. RTP legg nullvisjonen til grunn. I tillegg skal den vidareføra måla nedfelt i Handlingsplan for trafikksikring 2014 2017 og Nasjonal transportplan. Det nasjonale målet er sett ned på fylkesnivå, og for Hordaland fylkeskommune er måltalet: Tal personar som vert drepne og hardt skadde i vegtrafikken i Hordaland skal reduserast frå 85 i 2012 til 47 i 2024. Dette inneber samtidig at målet for 2017 vert ein reduksjon i tal drepne og hardt skadde frå 85 til 68 personar. 5.4 REGIONAL HANDLINGSPLAN: Handlingsplan for trafikksikring i Hordaland 2014 2017 Handlingsplan for trafikksikring i Hordaland 2014 2017 er utarbeidd av Hordaland fylkeskommune. Føremålet er å definera dei viktigaste måla for trafikksikringsarbeidet i Hordaland, samt å prioritera vedtekne satsingsområde og konkrete tiltak for å oppnå mål om reduksjon i tal drepne og hardt skadde i åra framover. Handlingsplanen er fylkeskommunen sitt plandokument. Mål og satsingsområde er førande for trafikksikringsarbeidet i Hordaland. Satsingsområda i Handlingsplan for trafikksikring i Hordaland 2014 2017 er: o o o Trafikksikringsarbeid i kommunane Møteulukker utanfor tettbygde strøk Mjuke trafikantar i byområde 21

6.0 MÅLSETJINGAR FOR TRAFIKKSIKRINGSARBEID PÅ OSTERØY Måla for trafikksikringsarbeidet i Osterøy kommune byggjer på nullvisjonen når det gjeld drepne og alvorleg skadde i trafikken, og er underlagt overordna målsetjingar på nasjonalt og regionalt nivå. Hovudmål : Redusera tal drepne og hardt skadde til null innan utgangen av planperioden. Det skal vera trygt for innbyggjarane å velja helsefremjande transportløysingar. o o o Delmål: Reduksjon i tal ulukker som normalt har alvorleg utfall Delmål: Lågare alvorsgrad på dei ulukkene som skjer. Delmål: Planleggja for å auka tal innbyggjarar som brukar helsefremjande transportløysningar på strekningar mellom 0 4 km. På bakgrunn av desse måla samt nasjonale og regionale målsetjingar ynskjer kommunen: o o o Å bidra til å skapa gode haldningar i trafikken Å tenkja trafikksikring og tilretteleggjing for gode trafikksikre løysingar gjennom all planleggjing, utbygging og utbetring av veg. Planleggja for at ein i dei sentrale delane av kommunen skal kunna utføra kortare reiser med sykkel (4 km). Målpunkt for barn og unge skal kunna bli nådd med sykkel. 22

7.0 SATSIN GSOMRÅDE FOR TRAFI KKSIKRINGSARBEID PÅ OSTERØY 1. Starta arbeid fo r å verta trafikksikker kommune i samsvar med kriteria frå Trygg trafikk. - Trafikksikker kommune - Trafikksikker barnehage - Trafikksikker skule 2. Utarbeida plan for gang - og sykkel. Gjera det tryggare å nytta sykkel i dei sentrale delane av kommunen. Målp unkt for barn og unge skal kunna bli nådd med sykkel. Dette er i samsvar med vårt hovudmål. 3. Fysiske tiltak på vegnettet Gjennom vegutforming og fysiske tiltak skal ein få eit vegnett som reduserer tal på drepne og skadde i trafikken i samsvar med vårt hovudmål. 23

OSTERØY KOMMUNE HANDLINGSPLAN FOR TRAFIKKSIKRING I OSTERØY KOMMUNE 2016-2020 24

8.0 HANDLINGSPLAN FOR TRAFIKKSIKRING PÅ OSTERØY OSTERØY KOMMUNE HAR VALD Å KATEGORISERA TRAFIKKSIKRINGSTILTAKA SLIK: A. Organisatoriske tiltak: Kommunen skal ha fokus på trafikksikring i alle ledd i organisasjonen B. Haldningsskapande tiltak: Tiltak retta mot trafikantgrupper for å sikra god åtferd i trafikken. C. Mindre investeringstiltak: Enkle fysiske tiltak som kan gjennomførast i løpet av 2 3 år utan omfattande planlegging. D. Utarbeiding av planar: Større fysiske tiltak som er kostnadskrevjande og krev omfattande planlegging. E. Større investeringstiltak: Større tiltak på fylkesvegar, bunden av prioriteringar frå stat og fylke gjennom transportplanar. F. Rassikring Kommunal og fylkeskommunal prioriteringsliste G. Vedlikehald: Tiltak som krev auka vedlikehald. H. Ikkje aktuelle tiltak: Tiltak som allereie er gjennomførte eller ikkje aktuelle å gjennomføra. 25

A. ORGANISATORISKE TILTAK TRAFIKKSIKKER KOMMUNE ARBEIDA FOR Å BLI EIN TRAFIKKSIKKER KOMMUNE VED Å INNARBEIDA FØLGJANDE TILTAK: TILTAK: ANSVAR: FORANKRING AV TRAFIKKTRYGGLEIKSARBEIDET: Forankra ansvar for trafikktryggleiksarbeidet hjå tilsette og politikarar. Utval med ansvar for trafikktryggleik i Osterøy kommune. Rådmannen Kommunalteknisk utval PROSEDYRAR / RUTINAR: Innarbeida trafikktryggleik i HMS/internkontrollsystem Gjennomgå reglar for reiser og transport i kommunen sin regi i forhold til anbefalingar for trafikktryggleik Innarbeida oppdaterte kriterium for trafikktryggleik i anbod ved kjøp av transporttenester. Kommunen skal arbeida inn kriteria for trafikksikker kommune/sjekklistene for kommunen sine sektorar (HR, barnehage, skule, kultur, helse og veg). HMS HMS HMS Stab og sektor PLAN FOR TRAFIKKSIKRING: Oppdatert oversyn over trafikkulukker og trafikkuhell Trafikksikringsplanen skal vera forankra i fylket sin trafikksikringssplan Trafikksikringsplanen skal ha rullerings- og rapporteringsrutinar. Planen skal ivareta haldingsskapande, trafikkretta- og fysiske tiltak. Sektor for miljø og teknikk Prosjektgruppe for utarbeiding av trafikksikringsplan Prosjektgruppe for utarbeiding av trafikksikringsplan Prosjektgruppe for utarbeiding av trafikksikringsplan 26

GENERELT: Tenestesamling for kommunalt tilsette (inkludert lærlingar) om trafikksikring Kommunen som bedrift skal visa seg som eit godt førebilete. Kommunen skal påverka lag og foreiningar til å innarbeida reglar for trafikktryggleik i si verksemd. http://www.tryggtrafikk.no/tema/trafikksikker-kommune/ PLANAVDELINGA: TILTAK: ANSVAR: Kommuneplanar, kommunedelplanar og temaplanar: Planar skal ta omsyn til trafikktryggleik, dersom tiltak i planen vil ha innverknad på trafikkbiletet på Osterøy. Planane skal leggja til rette for at innbyggjarane skal kunna ta trygge, helsefremjande val når dei skal flytta seg. Planavdelinga Planavdelinga Laga plan for gang- og sykkelveg på Osterøy. Arealplanlegging: Alle arealplanar skal ha fokus på trafikksikring og kva ringverknader etableringar langs vegen skapar med tanke på å sikra trygg ferdsel for alle trafikantgrupper. Planavdelinga Reguleringsplan: Når kommunen utarbeider planar for vegutbetring eller bygging av nye vegar, skal desse gjennom ein trafikksikringsrevisjon. Føremålet med revisjonen er å gjera planen så sikker som mogleg allereie før vegen blir bygd. Planavdelinga 27

SEKTOR FOR OPPVEKST, UNDERVISNING OG KULTUR: Sektoren skal følgja opp aktuelt arbeid som kjem inn under kommunen sitt arbeid med å verta ein trafikksikker kommune, samt oppretthalda arbeidet som vert gjort innan trafikksikring i dag. Det er eigne kriterier for barnehage og skule frå Trygg trafikk, desse skal Osterøy følgje. TRAFIKKSIKKER BARNEHAGE TILTAK ANSVAR: GENERELT: Trafikkopplæring skal vera med i barnehagen sin årsplan. Krav til busselskap og drosjar om belte og trafikksikker åtferd ved kjøp av transporttenester. Tilsette skal kjenna rutinar for handtering av uforutsette faresituasjonar og hendingar på turar. Barnehagen skal utarbeide rutinar for å ivareta tryggleiken på turar til fots, med bil eller buss. Styrar Sektor Oppvekst/undervisning og kultur. Styrar Styrar TRAFIKKOPPLÆRINGI I BARNEHAGEN: Borna skal læra enkle trafikkreglar for fotgjengarar. Borna skal læra om sikring i bil, sykkelhjelm og refleks. Styrar / tilsette Styrar / tilsette SAMARBEID MELLOM BARNEHAGE OG HEIM Årleg gjennomgang med foreldre og tilsette av rutinar for å ivareta borna sin tryggleik ved barnehagen sin parkeringsplass og port. Krav til foreldre om å sikra born på veg til og frå barnehagen. Trafikktryggleik og trafikkopplæring skal vera eit integrert tema på foreldremøte. Foreldre skal verta involvert i barnehagen sitt trafikktryggingssarbeid. Styrar/tilsette/foresatte Styrar/tilsette/foresatte Styrar/tilsette/foresatte Styrar/tilsette/foresatte 28

TRAFIKKSIKKER SKULE TILTAK: ANSVAR: GENERELT: Skulen skal ha ein plan for å ivareta elevane sin tryggleik til og frå skulen, enten dei går, syklar eller blir kjørt. Skulen skal utarbeida rutinar for å ivareta tryggleiken på turar til fots, på sykkel, i bil/buss eller med kollektivtransport i skulen sin regi. Skulen skal ha gode rutinar for at planane blir følgt av dei tilsette og ha ein trafikkansvarlig lærar. Rektor Rektor Rektor TRAFIKKOPPLÆRING I SKULEN Skulen skal integrera trafikkopplæring i lokal læreplan/ årsplan i tråd med Kunnskapsløftet sitt kompetansemål. Skulen skal leggja til rette for at det vert gjennomført god trafikkopplæring. Rektor/tilsette Rektor/tilsette SAMARBEID MELLOM SKULE OG HEIM Skulen sin læreplan for trafikk skal vera årleg tema på foreldremøte. Foreldre må verta involvert i skulen sitt trafikktryggingsarbeid, til dømes gjennom foreldra sitt arbeidsutval (FAU). Rektor/tilsette/foresatte Rektor/tilsette/foresatte 29

HELSESTASJONEN: TILTAK: Tema: Sikring i bil av gravid - informasjon Tema: Bilsete til baby - informasjon Nyfødt, 2 år, 4 år og skulestart. ANSVAR: Jordmor Jordmor Helsesøster Tema: Sikring i bil /barnesete informasjon + brosjyre. 6 mnd + 2 års kontroll: Helsesøster Tema: Refleks på vogn, sikring av born og foreldre ved bruk av barnesete på sykkel. Bilsete tilpassa barnet. 4 års kontroll: Helsesøster Tema: korleis reisa med barnet i trafikken bruka gangfelt (der det er), stoppa før vi går over vegen, sjå til begge sider, bruk av refleks, sykkelhjelm og eigen sykkel Skolestart: Helsesøster Tema:: Tilpassa tohjulssykkel, trena på å sykla med barnet. Ikkje sykla åleine i trafikken før 10-12 års alderen. Vurdera trafikkmiljøet der de bur. Ungdomskolen 8.klasse: Helsesøster Tema: sitja på i bil når nokon køyrer fort og/eller er påvirka av rusmidlar Videregående: Helsesøster Tema: Russetid, rus og bilkjøring, unge bilførara og fart 30

SEKTOR FOR MILJØ OG TEKNIKK TILTAK: Sektoren har ansvar for drift og vedlikehald av kommunal veg, brøyting og veglys. Ta i mot og følgja opp meldingar som kjem inn i samband med trafikktryggleik. Sektoren skal følgja opp aktuelt arbeid som kjem inn under kommunen sitt arbeid med å verta ein trafikksikker kommune. ANSVAR: Sektor for miljø og teknikk Sektor for miljø og teknikk Sektor for miljø og teknikk SEKTOR FOR HELSE, OMSORG OG SOSIAL TILTAK: Sektoren skal følge opp aktuelt arbeid som kjem inn under kommunen sitt arbeid med å verta ein trafikksikker kommune. ANSVAR: Sektor for helse, omsorg og sosial 31

B. HALDNINGSSKAPANDE TILTAK 1. Ein del av dei haldningsskapande tiltaka ligg inn under organisatoriske tiltak 8 A. Dette gjeld til dømes tiltak direkte retta mot eigen organisasjon og tiltak retta mot organisasjonen som eigar av barnehage/skule og helsestasjon. 2. SIKRINGSVEKE: Koordinera ei veke der organisasjonen innad og i samarbeid med bedrifter/friviljuge organisasjonar utad arbeider med mellom anna trafikktryggleik. Andre funksjonar denne veka kan ha er; fokus på brannvern, førstehjelp, rus m.m. Døme på trafikksikringstiltak i ei sikringsveke: Eigen organisasjon: Born: Spesiell fokus på trafikk i barnehage/skule denne veka Tilsette: Fokus på trafikktryggleik i aktuelle møte denne veka. Samarbeid med Fylkeskommunen: Inngå samarbeid med Osterøy Vidaregåande skule for å auka fokus på trafikksikringsarbeid mot ungdom. Bedrifter: Oppretta samarbeid med bedrifter for å få dei til å retta fokus på trafikktryggleik for sine tilsette til og frå arbeid og i arbeidstida. Yrkessjåførar: Initiera eit samarbeid med bedrifter for å få yrkessjåførar til å vera med på opplæring innan trafikktryggleik retta mot skulane. Samarbeid med bedriftene om haldningsarbeid innan trafikktryggleik for sjåførar. Eldre i trafikken: Leggja til rette for trafikk - kurs for eldre 65 + i samarbeid med friviljuge organisasjonar. Rus: Oppretthalda ordninga der politiet har årlege gjennomgåingar med russen om fart og rus. 3. KONTROLLAR: FART/SIKRING I BIL: Politiet har ansvar for dette. SIKRING AV KJØRETØY: Statens vegvesen har ansvar for dette. 32

C. MINDRE INVESTERINGSTILTAK IKKJE PRIORITERT LISTE Her er teke med tiltak som kan gjennomførast innan 2-3 år utan omfattande planlegging. Tiltaka krev naudsynt godkjenning og løyve frå rette styresmakt i fylkeskommune eller kommune for å verta gjennomført. Vegnr. Strekning /Stad Utfordring Ønska tiltak frå innbyggjarane: KV 45 Frå Bjørndalhandel og 100 m mot Kleiveland Uoversiktlege kryss, for høg fart på kjøretøy. Nedsetjing av fartsgrense til 50 km/t KV 52 Frå riksveg 567 Hosanger Montessoriskule KV 52 Frå riksveg 567 Hosanger Montessori skule For høg fart på kjøretøy på skuleveg. Auka tryggleik for gåande. Nedsetjing av fartsgrense til 30 km/t. Lys KV Myking Myking - Kallekleiv Manglar sikring langs heile vegen Rekkverk KV Hatland skulesenter Hatland skulesenter Lite oversiktlig, mange farlige situasjonar Einvegskjøring frå aust inn på terminal / parkeringsplass KV Hatland skulesenter Lonevåg skule Problem med mange privatbilar ved skuleslutt Innkjøring forbudt for privatbiler til snusløyfe for buss KV Hauge Hauge handel - skulen Høg fart på køyretøy Senka fartsgrensa KV Vevle Espevoll - Rongved Manglar sikring Rekkverk KV Vevle KV Vevle Manglar sikring Rekkverk KV Njåstad Njåstad Manglar snuplass Ny snuplass PV 97808 Øvstevegen Hosanger Ynskje ny/alternativ skuleveg. Rusta opp for å kunna brukast til skuleveg. FV 359 Mjeldalen - Ambogen Manglar sikring ved Blautmyrsvingen FV 360 Bruvik sentrum Auka tryggleik for mjuke trafikkantar. Rekkverk Fartsdemparar 33

FV 360 Bruvik sentrum Auka tryggleik for mjuke trafikantar. Nedsetjing av fartsgrense til 30 km/t FV 360 Bruvik retning Olsnesskiftet forbi busetnad. Auka tryggleik for mjuke trafikantar. Nedsetjing av fartsgrense til 30 km/t FV 360 Bruvik sentrum mot kryss Båtaleitet/skulen Fare for utkøyring Autovern FV 360 Mellom Bruvik og Skaftå Låg støypekant Høgare kant FV 360 Vik Nedsett sikt Speil i uoversiktleg sving. FV 360 Kvist - Leikneset Låge støypekantar / manglar sikring. Det er mykje rygging og oppsamling av bilar og strekninga er rasutsett. FV 361 Frå Haus sentrum til Bussterminal Auka tryggleik for gåande. FV 361 Barnehage Haus Auka tryggleik for mjuke trafikkantar. FV 361 Kiwi - Åsheimvegen Auka tryggleik for mjuke trafikkantar. FV 363 Hatland - Rymleheia Farleg utkjøring frå bussterminal, manler fortau Høgare støpekantar / rekkverk Ynskjer tiltak forå redusera trafikk på denne vegen og føreslår tiltak som å stenge vegen for gjennomkjøring (open for buss, uttrykningskjørety og bebuarar eller evt. Fartsreduserande tiltak som gjer vegen mindre attraktiv å nytte. Lys Fotogjengarovergang Fotgjengarovergang Flytte fotgjengerovergang nermere Rymleheia FV 365 Varmyra Kvammen Lav støypekant, dårlig sikring Høgare støypekant / rekkverk FV 365 Eikeland - Øyjord Lav støypekant, dårlig sikring Høgare støypekant / rekkverk FV 365 Solhaug - Hamreplass Manglar sikring før utvida bru Rekkverk FV 365 Bleikli Manglar sikring i Rekkverk Kvernhusbrekka FV 366 Tepstad Manglar sikring frå Rekkverk 34

Møbelfabrikk mot Tepstad FV 367 Hjellvik Manglar sikring deler av Rekkverk strekningen Hjellvik bedehus til Raknes FV 367 Rakes - Dale Manglar sikring deler av Rekkverk vegen FV 367 Hjellvik - Børtveit Manglar sikring mot elv Rekkverk FV 367 Greve - Borge Manglar sikring deler av vegen Rekkverk FV 367 Borge - Hauvikdalen Manglar sikring ved badeplass Rekkverk FV 368 Fotland grendahus- Manglar sikring langs vatnet Rekkverk Grønskaret FV 368 Kjørgrovi - Hatland Manglar sikring i sving Rekkverk FV 368 Lonevåg bussterminal Hatland skulesenter Farlig å krysse veg ved bensinstasjon Nedsatt fartsgrense FV 566 Busshaldeplass Hannisdalen Høg fart på køyretøy Vurdera å setja ned fartsgrense FV 566 Ambogen Dårlig sikt ut frå veg frå Haus Fjerne deler av jordvoll FV 566 Mjeldalen - Hjort som kryssar veg Veglys langs heile strekket. Tirsåstunellen FV 566 Vesetgjelet Manglar sikring mot elv Rekkverk FV 566 Orrheia - Mæle bru Manglar sikring Rekkverk FV 566 Skjerping - Hartveit Manglar sikring Rekkverk FV 567 Hauge Vanskelig å sjå passasjerer Lys ved busstoppet ved busstopp retning Valestrand FV 567 Hauge skule Dårlig sikt ut frå bussterminal Fjerne deler av jordvoll FV 567 Heldal Manglar sikring mellom Rekkverk Helldal kryss og Mjøs pels FV 567 Ved Kleppsvågen/vatnet Fare for utkøyring. Rekkverk begge sider FV 567 Avkjøring Kringastemma Smal / krapp sving /glatt vinterstid/ Nedsetjing av fartsgrense til 40 km/t før brua i retning Valestrand 35

D. UTARBEIDING AV PLANAR PRIORITERT LISTE For å få gjennomført enkelte tiltak vil det vera naudsynt å utarbeida reguleringsplanar. Tiltaka krev naudsynt godkjenning og løyving frå rette styresmakt i fylkeskommunen eller kommunen for å verta gjennomført. 5 tiltak er prioriterte. Vegnr. Strekning /Stad Utfordring Forslag til tiltak frå innbyggjarane: Prioritering FV 362 Lonevåg sentrum Uttrygt for mjuke trafikantar langs veg Gangfelt forbi Osterøykroa 1. FV 567 Fotlandsvåg sentrum Utrygt for mjuke trafikantar. Utviding/utbetring av eksisterande busslommer i sentrum og ved butikken. 2. FV 567/ KV 46 Fortau gjennom sentrum. Oppmerking av gangveg. Fartsdumpar på hovudveg inn til sentrum og opp til skule. FV 567 Hoshovde - Hosanger Utrygt for mjuke trafikantar. FV 359 Mjeldalen Utrygt for mjuke trafikantar. Gang- og sykkelveg 3. Gang- og sykkelveg 4. Smal veg på delar av strekket FV 567 Geitreim Hosanger (med vekt på Bysheim sør nord) Uttrygt for mjuke trafikkantar. KV 75 Veg til Skår Utrygt for mjuke trafikantar. Gang- og sykkelveg 5. Gang og sykkelveg 6. FV 567 Før Ystadneset på veg mot Tysse Smal veg Auka bredde på veg FV 360 Stokko - Vik Smal veg 36

FV 360 Bruvik sentrum Farleg kryss mot Eidsvika frå FV 360 FV 365 Rundhovdesvingen Utrygt for mjuke trafikantar. Utbetring av kryss Gang - Sykkelsti FV 372 Frå fylkesveg mot Bernes Dårleg veg, smal. RV 567 Himmelleitet mot sentrum Utrygt for mjuke trafikantar. Gangveg / fortau FV 567/ KV66 Valestrand Utkjøring gamle skulen Utrygt for mjuke trafikantar. Drop off sone KV 52 Frå 567 Hosanger Montessori skule Utrygt for mjuke trafikantar. Gangfelt KV 66 Skule veg opp Utrygt for mjuke trafikantar. Utkøyring/avgrensing KV 71 Valestrand sentrum ved legekontor Utrygt for mjuke trafikantar. Lys, meir oversikt for mjuke trafikantar KV 73 Kryss Barnehage frå Fylkesveg til kommunalveg Utrygt for mjuke trafikantar. Fortau / evt alternativ gangveg til Valestrand BAKGRUNN FOR PRIORITERING AV BEHOV FOR UTARBEIDING AV PLANAR I FORHOLD TIL TRAFIKKSIKRING : Stad Hovudmål 0-4 km frå målpunkt Potensiell bruk Trafikkmengde Manglande kollektivtilbod Snitt poeng FV362 Lonevåg sentrum Ja - 4 3 Mange brukarar 4 Mykje trafikk Ikkje aktuelt 3,7 FV 567 Fotlandsvåg sentrum Ja 4 3 Mange brukarar 3- Mykje trafikk (gjennomgangstrafikk) Ikkje aktuelt 3,3 37

FV 567 Hosanger- Hoshovde Ja 4 2-Eindel brukarar (Potensielt framtidig) 3- Mykje trafikk (gjennomgangstrafikk) 2-Noko tilbod 2,75 FV 359 Mjeldalen Ja 4 1 Relativt få brukarar 2-Eindel trafikk 2-Noko tilbod 2,25 KV 75 veg til Skår Nei 0 1 Relativt få brukarar 2-Eindel trafikk 2-Noko tilbod 1,25 KRITERIAR FOR PRIORITERINGAR FOR OSTERØY I prioriterte tiltak er det lagt inn vurderingskriterie med vekting. 1) Hovudmål er å sikra trygg framkome innafor ein radius på 4 km frå bustad til målpunkt som barnehage, skule og idrettsanlegg. 2) Potensiell bruk : Brukarar av tiltaket og framtidig vekst 3) Trafikkmengde. ÅDT eller område med høg trafikk innafor korte tidsrom. 4) Manglande kollektivtilbod som gjer det meir naudsynt for barn/unge å bruka sykkel som framkomstmiddel. 5) Desse vurderingskriteria er vekta frå ein skala på 4 poeng som er maksimal sum til 0 som er lågaste poeng. Toppscore er når det stør opp om hovudmål, det er stor potensiell bruk eller høg trafikkmengd. 38

E. STØRRE INVESTERINGSTILTAK PRIORITERT LISTE Dette er store investeringstiltak som krev naudsynt godkjenning og løyve frå rette styresmakt i fylkeskommunen eller kommunen. Vegnr. Strekning /Stad Utfordring Forslag til tiltak frå innbyggjarane: Prioritering FV 567 Rådhuset Hatlandsskiftet Lonevåg barnehage Utrygt for mjuke trafikantar. Gang - Sykkelveg 1. FV 567 Loftås - Hauge Utrygt for mjuke trafikantar. Gang - Sykkelveg 2. FV 360 Haus sentrum Utrygt for mjuke trafikantar. Omlegging av veg/fortau 3. FV 566 Vesetgjelet Endring av trase 4. FV 567 Erstadsvingen - Hosanger Smal sving. Is på fjellvegg og ut i veg på vinter. Utbetring av veg 5. BAKGRUNN FOR VURDERING AV PRIORITERING AV TILTAK STØRRE INVESTERINGSSTILTAK: Stad Hovudmål 0-4 km frå målpunkt Potensiell bruk Trafikkmengde Manglande kollektivtilbod Snitt poeng Lonevåg/ Rådhus-Bhg Ja 4 4- Særs mange brukarar 3- Mykje trafikk Ikkje aktuelt 3,7 Loftås-Hauge Ja 4 4 Særs mangebrukarar 4- Mykje trafikk 0-Godt tilbod 3 Haus Ja 4 2-Eindel 2-Eindel trafikk Ikkje aktuelt 2,7 39

sentrum brukarar Hosanger Erstadsvingen Ja - 4 1 Relativt få brukarar 2 Ein del trafikk 1 noko tilbod 2 Vesetgjelet Nei 1 Relativt få brukarar 4 Særs mykje trafikk 0-Godt tilbod 1,25 KRITERIAR FOR PRIORITERINGAR FOR OSTERØY I prioriterte tiltak er det lagt inn vurderingskriterie med vekting 1) Hovudmål er å sikra trygg framkome innafor ein radius på 4 km frå bustad til målpunkt som barnehage, skule og idrettsanlegg. 2) Potensiell bruk : Brukarar av tiltaket og framtidig vekst 3) Trafikkmengde. ÅDT eller område med høg trafikk innafor korte tidsrom. 4) Manglande kollektivtilbod som gjer det meir naudsynt for barn/unge å bruka sykkel som framkomstmiddel. 5) Desse vurderingskriteria er vekta frå ein skala på 4 poeng som er maksimal sum til 0 som er lågaste poeng. Toppscore er når det stør opp om hovudmål, det er stor potensiell bruk eller høg trafikkmengd. 40

F. RASSIKRING PRIORITERT LISTE Vegnr. Strekning /Stad Utfordring Prioritering Fv 360 Bruvikvegen, Merkjesura Rasfare 1. FV 360 Bruvikvegen, Navena Rasfare 2. FV 360 Bruvikvegen, Storaviki Rasfare 2. FV 360 Bruvikvegen, Stokkaneset vest Rasfare 2. FV 360 Bruvikvegen, Tveit Øst Rasfare FV 360 Kvisti vest Rasfare FV 567 Bysheim Rasfare FV 368 Herlandssvingane Rasfare BAKGRUNN FOR VURDERING AV PRIORITERING AV TILTAK - RASSIKRING : Prioriteringsliste frå Statens vegvesen blir lagt til grunn for priorotering av rassikring (Statens vegvesen (2015) skredsikringsbehovfor riks- og fylkesvegar i region vest): HØGT PRIORITERT: Veg nr: Strekning/stad Type skred Løysning Fv. 360 Bruvikvegen, Merkjesura stein Nett MIDDELS PRIORITERT: Fv. 360 Bruvikvegen, Stokkaneset vest blautsnø/sørpeskred Fv. 360 Bruvikvegen, Storaviki blautsnø/sørpeskred Terrenginngrep, Stikkrenne/bru Fv. 360 Bruvikvegen, Navena stein Nett LÅGT PRIORITERT: Fv. 360 Bruvikvegen, Tveit Øst stein Nett 41

Fv. 360 Kvisti vest jord og stein Nett 42

G. VEDLIKEHALD IKKJE PRIORITERT LISTE Vegnr. Strekning /Stad Tiltak FV 360 Kvisti - Haus Sikring av veg som sig ut FV 360 Mellom Bruvik og Skaftå Dårlig sikt pga vegetasjon FV 360 Mellom Bruvik og Skaftå Veglys lite funksjonelle pga vegetasjon FV 360 Kvisti - Bruvik Reinske grøfter /fylle med pukk. FV 360 Bruvik kommunal kai Utbetring FV 360 Blom Utbetring av tunell lys, dekke i tunell FV 360 Båtaleitet P-plass Utbetring slik at bilane bruker P-plass og ikkje veg for parkering FV 368 Kryss Hatland Rydding av skilt. Ta ned, setja opp gjeldane skilt. Mellom anna retningsskilt FV 566 Busslommer på Hannisdallinja Manglar ved brøyting og strøing i henhold til trafikksikring FV 567 Rundkjøring Lonevåg Retningsskilt og rekkverk hindrar sikt. KV 45 Får Bjørndal handel 100 meter mot Kleiveland Generelt Ta vekk vegetasjon som hindrar sikt Dårleg standard på vegdekke. 43

H. IKKJE AKTUELLE TILTAK / ALLEREIE UTFØRTE TILTAK Vegnr. Strekning /Stad Ynskje om tiltak frå innbyggjarane: FV 360 Kvisti - Bruvik Setje opp lyspunkt der det manglar. FV 567 Hauge Overgang FV 567 Hauge Lyskryss KV Bruvik Kløvika Smal sving etter skulen FV 367 Raknes Farleg sving/kurve på veg inst i Raknesvågen 44

9.0 REALISERING Ein vil kome tilbake til konkretisering av tidspunkt for tiltak gjennom det årlege kring økonomiplanog budsjettarbeidet. Dette vil bli synleggjort i desse dokumentas handliingsprogram. 9.1 ØKONOMI Ulike tiltak i planen vil måtte finansierast på ulike måtar. Blant anna gjennom årlege løyvingar i kommunens drift- og investeringsbudsjett, årlege løyvingar i fylkeskommunens drift- og investeringsbudsjett og av utbyggarar i forhold til rekkefølgebestemmelser m.v. 45

10.0 SAMANDRAG Bakgrunn: Osterøy kommune har oppgåver som direkte og indirekte kan påverka trafikktryggleiken for innbyggjarane. Temaplanen for trafikksikring i Osterøy kommune 2016 2020 vil vera eit overordna verktøy for å setja i verk tiltak som kan redusera talet på ulukker og auka trafikktryggleiken i kommunen. Osterøy kommune byggjer planen på overordna styresmakter sin nullvisjon for drepne og alvorleg skadde i trafikken. Planen har tiltak på organisatoriske, førebyggjande, haldningsskapande og fysiske nivå. Utfordringar for trafikktryggleiken i Osterøy kommune: I kartlegginga av trafikktryggleiken på Osterøy er det i planen fokus på den følte uttryggleiken i tillegg til dei konkrete tala rundt ulukker. Vegane er smale og med til dels mykje svingar og dei er i liten grad tilrettelagt for mjuke trafikkantar. Det er grunn til å tru at dette kan vera med på at innbyggjarane vel bort helsefremjande transportmiddel. Innbyggjarane syner med sine innspel at den følte uttryggleiken er eit viktig tema for dei. Osterøy kommune har i snitt hatt 6,7 ulukker pr år dei siste 10 åra. Av desse er 93 % blitt lettare skadd, medan 5 % alvorleg skadd og 2% drepne. Over halvparten av ulukkene er utforkøyringar, medan 18 % er møteulukker. Dei fleste ulukkene skjer på bar veg, over 50 % på tørr bar veg, medan 28 % er på våt bar veg. Resterande skjer på glatt underlag. I årsakssamanheng viser rapportar at høg fart og manglande førardugleik kan vera medverkande til ulukkesstatistikken. Målsetjing for trafikksikringsarbeid i Osterøy kommune Hovudmålet for Osterøy kommune er å redusera tal drepne og hardt skadde til null innan utgangen av planperioden og det skal vera trygt for innbyggjarane å velja helsefremjande transportløysingar. Strategiar og satsing områder for Osterøy kommune 1. Starta arbeidet for å verta ein trafikksikker kommune i samsvar med kriteria frå Trygg trafikk. - Trafikksikker kommune - Trafikksikker barnehage - Trafikksikker skule 2. Utarbeida plan for gang- og sykkel. Gjera det tryggare å nytta sykkel i dei sentrale delane av kommunen. Målpunkt for barn og unge skal kunna bli nådd med sykkel. 3. Fysiske tiltak på vegnettet Gjennom vegutforming og fysiske tiltak skal ein få eit vegnett som reduserer tal på drepne og skadde i trafikken. 46

Tiltak: Tiltaka byggjer på ei samla vurdering av utfordringane på Osterøy. Dei byggjer på innspel som har kome inn i planprosessen og ein del av tiltaka er vidareføringar frå trafikksikringsrapporten frå 2003. Tiltaka er samla i kapittel 8. Dei er kategorisert som følgjer: A. Organisatoriske tiltak B. Haldningsskapande tiltak C. Mindre investeringstiltak D. Utarbeiding av planar E. Større invisteringstiltak F. Rassikring G. Vedlikehald H. Ikkje aktuelle tiltak 47

11.0 LITTERATUR: Hordaland fylkeskommune (2014), Handlingsplan for trafikksikring i Hordaland 2014 2017) Nasjonal transportplan 2014 2023 (NTP) og Regional transportplan (RTP) Statens vegvesen (2013) Fylkes- og kommunale vegar Vegliste Statens vegvesen (2014), Nasjonal tiltaksplan for trafikksikkerhet på veg 2014-2017, Sigurd Løtveit, Statens vegvesen, 12.06.2014 Statens vegvesen (2015) skredsikringsbehovfor riks- og fylkesvegar i region vest Statens vegvesen, Straksregisteret Stortingsmelding nr.46 (1999 2000) Nasjonal transportplan 2002 2011. Stortingsmelding nr. 26 (2012-2013) om Nasjonal transportplan 2014-2023 Temaanalyse eldreulykker 2005 2011 Statens vegvesen Trafikksikkerhetshåndboken (TØI 2012). http://tsh.toi.no/ Ungdata 2013 www.hordaland.no/ftu http://www.tryggtrafikk.no/ 48

12.0 VEDLEGG: L 49

50