Styreleders tale til AT Skogs representantskap 2011 Gautefall 5. april 2011 Representantskap Ordførar Det er unekteleg med ei viss spenning eg står her i dag. Det er no eit år sidan eg sto på denne talarstol og takka for tilliten som nyvald leiar. Tida er inne for å sjå attende på det året vi har bak oss, og rette blikket framover. I store trekk kan vi glede oss over at 2010 har vore eit langt betre år for både skogbruket generelt og for AT Skog spesielt, samanlikna med året før. Vår bransje fekk i stor grad merke konsekvensane av den internasjonale finanskrisa. Medan 2009 var eit år der nedgangen var større enn vi sjeldan ser, har oppgangen gjennom 2010 vore tilsvarande god. Det viser oss at vi lever i ein sterkt marknadsstyrt bransje. Aktiviteten i skogen responderar på utviklinga i verdensmarknaden, vi tilpassar oss rammevilkåra ein global kvardag gir. Sjølv om 2010 har vore eit år med sterk vekst, gir dette tilbakeblikket innsikt i ein av våre største utfordringar vi som organisasjon opplever. Mangelen på stabilitet utfordrar vår verksemd i betydeleg grad. Frå eit år med kraftig nedgang, permisjonar og konkursar til eit år med fullt trykk, stor pågang og ein volumvekst på over 30 %. I tillegg til å ha henta inn store delar av tapt volum gjennom 2010, leverer vi også i 2010 for fyrste gong eit "ekte" positivt driftsresultat. Dette er eg stolt av. Vi har vist at AT Skog har klart å følgje opp sin strategi trass enorme svingningar. Når vi nå har nådd vårt langsiktige mål om eit driftsresultat i balanse er det ein viktig milepæl. Dette gir grunnlag for vidare utvikling. Og la det vere heilt klart, AT Skog både må og skal utvikle seg vidare. Vi skal styrke vår konkurransekraft, skape betre lønsemd for alle våre skogeigerar, danne grunnlag for auka aktivitet og betre opplevd servicegrad for våre eigerar. I erkjennelsen av dette meiner eg vi kan oppsummere 2010 som eit godt år for AT Skog, eit godt år for skogeigarane i AT Skog, med eit fundament som skaper betydeleg framtidstru. Pris og marknadsutvikling Prisstigningar på sagtømmer mot slutten av 2009, samt betydeleg vekst i massevirkeprisane ved inngangen til 2010, førte til ein betydeleg auke i interessa for hogst. Vi ser at prisnivået er avgjerande for skogeigaranes ønske om å hogge og det meiner eg er eit sunnhetstegn. Tømerprisane er eit resultat av utviklinga i internasjonale marknader. Prisdanninga blir eit resultat av våre kundars etterspørsel ut frå den marknaden dei møter nasjonalt og internasjonalt. For massevirkeindustrien var 2010 prega av betydeleg oppgang etter lang tid med låge prisar og fallande etterspørsel. Så ser vi samtidig at marknaden i denne industrien varierar stort. Medan prisnivået på markedsmasse/ cellulose auka kraftig i 2010, har det tatt lengre tid før prisane på f.eks avispapir har kome etter. Bransjen er generelt syklisk,
med store svingningar i etterspørsel og pris med utgangspunkt i generell økonomisk utvikling og vekst. Store celluloseprodusentar som Sødra i Sverige, som også eig Tofte, har derfor tjent gode pengar i 2010. Dette har også medført ein betydeleg auke i etterspørselen, som igjen har skapt det prisnivået vi har på massevirke i dag. Prisutviklinga på massevirke hadde to oppgangar gjennom 2010, før vi fekk ytterlegare ein oppgang nå i januar. Sjølv om vi aldri er heilt fornøgd med prisnivået på tømmer konstaterar vi likevel at særleg massevirkeprisane er på eit brukbart nivå, som ikkje minst skaper grunnlag for hogst av massevirkerike bestand og tynning. Når det gjeld utviklinga i sagtømmerprisane har denne hatt ei litt anna utvikling. Etter eit botnnivå i 2009, fekk vi ein betydeleg oppgang hausten 2009, med ein ytterlegare oppgang i august 2010. Utviklinga i trelastbransjen har også vore prega av ei opptrapping i marknadene etter finanskrisa. Prisoppgangane i 2010 var eit resultat av behov for å bygge opp lager og dekke ein viss vekst i etterspørselen. Samtidig med at etterspørselen auka noko etter finanskrisa, har 2010 også ikkje minst vore prega av ein posisjonering i den svenska sagtømmermarknaden. I periodar i fjor hadde enkelte område i Sverige svært høge prisar, både 100 og 200 kroner over det norske prisnivået. Normalt har prisane i Norge vore høgare enn i Sverige. Denne utviklinga prega til ein viss grad også tømmermarknaden i Norge, men det er verdt å merke seg følgjande: Prisveksten i Sverige var ikkje primært drivi av auka etterspørsel etter trelast. Forbruket av trelast i heile Norden har ikkje på langt nær kome opp på eit normalnivå som før finanskrisa. Auka prisar og etterspørsel var primært eit utslag av posisjonering i marknaden for tømmer, der fleire store aktørar ønska å sikre forsyning til store nyetableringar på sagbrukssida. Resultatet av denne utviklinga vart sjølvsagt stor vekst i produksjon, som i stor grad også medførte ein betydeleg auke i trelastlagera, både i Sverige og Norge. Så kjenner vi mekanismane; når bransjen ligg an til overproduksjon fell etterspørselen etter råstoff og prisen blir pressa. Dette skjedde også i 2010, ved at blant anna fleire sagbruk i Sverige innførte produksjonsstopp inn mot årsskiftet. Konsekvensen for oss vart ein nedgang i sagtømmerprisane i januar. Vi klara imedan å oppnå ei prisjustering der nedgangen på sagtømmer vart utlikna med oppgang i massevirkeprisane. I sum har dette ført til at vi har opprettholdt nettoreknskapen for skogeigar, særleg for dårlegare massevirkerik skog. Saman med gode driftsforhold har vi derfor hatt stor aktivitet i 2011, med vedvarande god interesse for å hogge. Eg vil i denne samanheng peke på at vår næring har det best med ein viss grad av stabilitet. Når vi det eine året har ei salsavvirkning på 670.000 kubikk, medan ein året etter nærmar seg 900.000 m3 skapar det ei betydeleg utfordring. Internt i forhold til logistikk, planlegging og styring, men ikkje minst har dette vore krevande for entreprenørar og transportørar. Vi mista nokre få driftslag under finanskrisa. Dei fleste har likevel klart seg, ikkje minst på grunn av ein god innsats for å finne alternative oppdrag som vegkanthogst etc. i 2009. Det er ikkje tvil om at vi også i framtida vil merke svingningar, den globale finanskrisa er td. ikkje over, men eg trur både vi som skogeigarar og våre kjøperar innimellom må ta større ansvar for at næringa også treng
stabilitet. Ikkje minst vil dette vere avgjerande for å bygge opp større kapasitet som er grunnlaget dersom vi skal auke hogsten i AT Skog. Virkemiddel Vi har nå over eit par år praktisert ulike virkemiddel i tømmeromsetninga som har til hensikt å stimulere auka aktivitet, og meir rasjonell aktivitet. Styret vedtok i 2010 å videreføre tillegga for storleverandørar over 1500 m3, eller for nabosamarbeid som klarte å samle seg om leveranser over 1500 m3. Dette har hatt stor effekt, og er nok ein av grunnane til at vi nærmar oss 900.000 m3 i 2010. Ikkje alle er einige i slik virkemiddelbruk. Det er ein god del skogeigarar som ikkje kan nytet seg av tiltaket, og meiner ut frå det at ordninga er urettferdig. Bak virkemiddelbruken ligg det ein plan på kva ein vil oppnå. Virkemiddel er ofte tidsavgrensa ordningar, og skal komme fellesskapet til gode. Der skogeigarane bidrar til reduserte kostnader for fellesskapet, skal dette premieres. Det er og ynskje om at alle skal kunne delta. Tiltaka skapar konkurransekraft mot andre kjøperar. Det skaper meir lønsame og rasjonelle drifter som frigjer driftskapasitet til at fleire kan avvirke. Samstundes fører det nok i mange tilfelle til at ei enkeltdrift blir større og meir rasjonell enn først tenkt. Meir lønsame drifter kjem heile fellesskapet til gode, og er ein medverkande faktor til at vi får eit driftsresultat i pluss. Hausten 2010 var styret likevel ikkje fornøgde med den samla effekten av våre tiltak. Som eg har nevnt tidlegare er tilgang på driftskapasitet ei utfordring. I den samanheng går vi ut og oppfordrag våre eigerar om å finne fram traktor, vinsj og motorsag. Men vi veit alle at å nå opp mot 1500 m3 i motormanuelle drifter som kanskje skal gjennomførast i tillegg til anna jobb nær sagt er umogleg. Styret valgte derfor, også etter innspel frå skogeigarlaga, å innføre ein bonus på 15 kr/ m3 for motormanuelle drifter frå november 2010, uavhengig av volum. Effekten av dette har også vore god. Saman med gode driftsforhold i vinter ser vi at talet på manuelle drifter har gått opp. Dette er viktig for å auke driftskapasiteten, men ikkje minst også viktig for å oppretthalde ein kompetanse og eit skogfagleg miljø rundt om i bygdelaga. Aktiviteten i skogen Årsvolumet til AT Skog havna på 895.000 m3 i 2010. Dette var ein vekst på heile 33 % frå året før. Kjempebra! Så vil eg understreke at dette er langt unna det berekraftige nivået vi kan ligge på i vår geografi. Det er ei stor utfordring å skape vilkår og stabilitet som gjer det mogleg å auke avvirkninga, men det må vere vårt mål. Siste landskogstaksering viser at vi har eit ståande tømmervolum i Norge på 736 millioner m3. Dette er ei dobling sidan ein starta med taksering i 1925. Like viktig er utvikling i tilvekst. Denne er årleg på ca 25 mill m3 i Norge, mot ca 10 mill i 1925. Vi har altså ein resurs som veks og legg på seg, samstundes som utnyttinga av denne er relativt stabil. Utnytting av skog handlar om fleire ting. Det kan vere behov for kapital sjå den enkelte eigar, det kan vere oppfatning om lønsemd og prisar, det kan vere interesse eller mangel på slik og det kan vere mangel på apparat for å tilrettelegge for utnytting. Sikkert mange fleire også.
I samfunnets ønske om å bli meir berekraftig, bør også vi som næring sjå kva slags potensiale som ligg i våre skogar. Vi treng ei større mobilisering blant skogeigerar som gjer det mogleg å auke aktiviteten. Vi treng ei sikker oppbygging av avsetning for å skaffe lønsam bruk av trevirket. Vi treng ikkje minst ein tydeleg politikk frå styresmaktene som verkeleg anerkjenner den kretsløpsresursen skog er. Ser vi til våre naboland ser vi at ein bevisst skogskjøtsel og oppbygging av resursane fører til stadig aukande avvirkningskvantum. Finske skogeigarar passerar nå 100 mill m3, etter mange år med intensiv skogskjøtsel. Dei utnyttar opp mot sitt biologiske potensiale, på lik linje med Svergie. Så kan vi godt sei det er stor forskjell på Norge og Finland, men vi kjem ikkje utanom at vi som ansvarlege eigerar har eit spesielt ansvar for å utnytte resursane våre. Vi er dei fremste talspersonar for å fremje skogen som ein berekraftig resurs, ei av løysingane i klimaspørsmålet. Når vi i AT Skog i 2010 valgte å gjere ei omorganisering av skogbruksleiarapparatet vårt er dette ein av grunnane. Som skogeigarsamvirke skal AT Skog fyrst og fremst vere ein salgskanal som skal sikre oss skogeigarar trygg avsetning til best mogleg pris. Men skogeigarsamvirket er meir enn dette. Våre skogbruksleiarar har fått ei stadig viktigare rolle for det skogfaglege miljøet lokalt, ikkje minst i lys av utviklinga i det offentlege skogoppsynet. Så kan ein sikkert spørre seg om samanslåing til færre distrikt er med på å styrkje dette miljøet. Slik eg ser det er svaret klart ja. Det er viktig at vi møter noverande og framtidige skogeigarar på ein annan måte enn vi har gjort dei siste 50 år. Dei færraste er i dag yrkesaktive skogeigarar. Det betyr at dei ofte har ein annan jobb, og slik sett i mindre grad har høve til å oppsøke eit skogbruksleiarkontor på dagtid. Då er det enklare å få skogbruksleiaren heim i eigen skog ein formiddag, for ei enkel befaring og ein fagprat. Med ei organisering i større og meir robuste team er målet at vårt apparat skal kome nærare skogeigaren, vere meir selgerar som yter service, og kunne møte fleire skogeigarar enn det vi gjer i dag. Ikkje minst vil vi evne å skape større fagmiljø, som både er vesentleg for å sikre rekruttering av den beste kompetansen samt for å vidareutvikle våre tilsette. Så er eg godt klar over at nokre av dykk har vore bekymra for at ei omorganisering skal skape mindre tilgjengelege skogbrukslederar. Eg har snakka med nokre av dykk som er bekymra for fagmiljøet i bygda når eit kontor forsvinn. Og for å sei det slik, dersom tenestetilbodet blir dårlegare har omorganiseringa ikkje vore vellukka. Men eg trur ikkje det, målet er motsett, at skogbruksledar skal vere tettare på og meir til stades ute i skogen blant skogeigarane. For eg trur det er her det ligg. Skal vi evne å utnytte den stadig aukande skogresursen vår betre må vi kome i tettare kontakt med fleire skogeigerar enn i dag. Vi må møte skogeigaren ute i skogen, forklare korleis ein kan nytte skogen sin, forklare om økonomi og virkemiddelordningar, sikre investeringar i framtidskogen og kanskje mest av alt bidra til at fleire får opp interessa for sin eigen skog som ein berekraftig resurs. Skogkultur - investeringar i framtidsskogen I forbindelse med ein gjennomgang av aktiviteten i skogen er det naturleg å dvele litt ved aktiviteten på skogkultur. I 2010 var det solgt ca 1,2 mill skogplanter, det vart utført ungskogpleie i AT sin regi på ca 12.000 dekar. Markberedningsaktiviteten er farleg nær
null. Så kan vi sei at skogkulturaktiviteten naturleg er låg etter eit år med låg hogst slik vi hadde i 2009. Men vi er likevel langt unna det nivået vi burde hatt av investeringar i framtidsskogen. Det er ikkje min jobb å moralisere over kvar enkelts aktivitet i eigen skog. Vi har ein prinsipp om frihet under ansvar, og det skal vi ha i framtida også. Men eg vil samtidig sei at det nivået vi har nå er langt frå tilfredstillande. På dette feltet må vi rett og slett skjerpe oss. AT Skog som omsettingsledd må ta større ansvar for å sikre at det faktisk vert planlagt ein forsvarleg foryngelse etter hogst. I tillegg må vi vere meir offensive i å tilby gode produkt som hjelper skogeigar ut av tidsklemma, gjennnom tilbod av kvalifisert arbeidskraft til å gjennomføre f.eks ungskogpleie. Det står store summar inne på skogfondkonto i Agderfylka og Telemark. Mange kan greit finansiere ein auka aktivitet for å bygge opp framtidsskogen. I denne samanheng vil eg også oppfordre dykk som ansvarlege for skogeigarlaga til ein ekstra innsats. Kanskje skal ein revitalisere dei meir klassiske skogdagane med fokus på planting og ungskogpleie. Vi har hatt ein fantastisk oppslutning kring kursa Rikare Skog, Biologisk mangfald i Skog og nå sist to rundar med Levende Skog. Kan skogeigarlaga ta eit ansvar i denne saka saman med AT Skog? Eg oppfordrar dykk til ein ekstra innsats for å styrke aktiviteten kunnskapen og interessa. Skog - ogmiljø - Bruddet i Levende Skog Ei av sakene som fekk stor merksemd i løpet av 2010 var forhandlingane kring ein revisjon av Levende Skogs standard for eit bærekraftig skogbruk i Norge. Heilt sidan den fyrste standarden vart vedteken i 1997, har Norge hatt ei semje om Levende Skog mellom partar frå sosiale interesse, miljøinteresser og økonomiske interesser. 29. juni valte miljøorganisasjonane Sabima og WWF å bryte forhandlingane om felles miljøkrav for korleis vi driv eit bærekraftig skogbruk i Norge. Etter lange forhandlingar framsette miljøsida eit ultimatum for å delta i vidare drøftingar. Styret i Norges Skogeierforbund kunne ikkje godta innstrammingar som reduserar skogens bidrag i klimasamanheng. Miljøsida har etter brotet gitt uttrykk for at norsk skognæring ikkje har ei gyldig miljøsertifisering. Dette er ikkje rett. AT Skog er i dag miljøsertifisert gjennom ISO 14001, der Levende Skog standarden frå 2006 er lagt til grunn. Denne standarden stilte miljøsida seg bak, og denne standarden er i høgaste grad gyldig. Det er krava i denne semja norske styresmakter har lagt til grunn i si tilpassing av skoglovverket. Når miljøsida seier at grunnlaget for lovverket forsvinn når ein ikkje vart einige om ein ny standard i 2010, er dette positivt feil. Det same gjeld for marknadsavgangen til norsk tømmer. Det er ikkje miljøorganisasjonane som har utstedt våre sertifikat. Skogeigarane i Norge har gjort eit formidabelt løft for å sikre ei bærekraftig drift av skogareala her i landet. Vi har definert eit omfattande regelsett gjennom fleire Levende Skog rundar. I takt med denne satsinga har tusenvis av norske skogeigarar skolert seg innanfor fagfeltet. Bare i 2009 gjennomførte over 1350 skogeigarar i AT Skog Levende Skog kurs. Vi kartlegg og sparer viktige miljøverdiar gjennom MIS-metodikken. Vi har tatt initiativ til en vellykka frivillig ordning for skogvern. Ordninga vart evaluert i 2010 og viser stor effekt, færre konfliktar og samla sett betre resursbruk. Dette er eit av dei viktigaste miljøbidraga skogbruket leverer og AT Skog bidreg her sterkt.
Eg er lei for at vi ikkje klarte å finne ei semje alle partar kunne stille seg bak. Debatten rundt saka går vidare, men det er vel også klart at miljøsidas brudd ikkje har ført til at vi som næring har mista tillit. Det er ut som kundane våre ser at vi driv eit godt skogbruk, og at det er tillit til dagens sertifiseringssystem. Så er det også viktig at vi sjølv følgjer opp det vi har lova å halde. Vi ser nå enkelte døme på at nøkkelbiotopar eller BVO som det heiter, ikkje er inntakte når desse kontrollerast i samband med områdetakst. Vi har ikkje avdekka at dette er eit stort problem i AT Skog, men har heller ikkje fått full oversikt og dei aller fleste områda er ikkje etterkontrollert. Skal vi kreve tillit til vårt eige sertifiseringssystem, som er avgjerande for at vi skal ha avsetting av tømmer, må vi halde det vi har lova. Vi må derfor forutsette at dei som har fått registrert og kartlagt biologisk viktige områder ivaretek desse. Dette har alle innanfor verdikjeda ansvar for. Så kan det skje feilgrep og mistolkingar, men det må likevel vere heilt klart at dersom nokon bryt grunnlaget for vår sertifisering med overlegg må det få følger. Men eg meiner som sagt vi har eit godt miljøvennleg skogbruk i dag som i stor grad tar vare på det biologiske mangfaldet gjennom måten vi driv skogen. Då er eg meir bekymra for at miljøorganisasjonane og delar av miljøbyråkratiet ikkje ser skogen som kjelde til å imøtekomme den kanskje største trusselen mot det biologiske mangfaldet i Norge, nemleg klimautfordringane. Næringspolitiske utfordringar Skognæringa i Norge representerar særleg viktige egenskapar i form av vår forvaltning av skogens fotosyntese. Vi er ein av få næringar som har eit komplett klimamessig kretsløp. Våre produkt kjem frå råstoff som fornyar seg sjølv, og som i tillegg har den fantastiske eigenskapen at dei kan erstatte tilsvarande ikkje fornybare produkt. Skogen sitt evigvarande kretsløp er sjølve grunnlaget for skogens betydning i klimasamanheng. Denne erkjennelsen ligg til grunn for skogens betydning i klimasamanheng globalt. Ikkje minst har EU gjennom sit fornybardirektiv lagt stor vekt på biomassa si rolle i eit fornybart Europa. Innan 2020 har EU vedtatt juridisk forpliktande mål om erstatning av dagens ikkje fornybare energikjelder til delvis fornybare. Målet er 20 % reduksjon i utslepp, 20 % vekst i bruk av fornybare energikjelder innan 2020. Også omtalt som 20/ 20/ 20 målsettinga. Det var derfor særs gledeleg, men likevel venta at den norske Regjeringa følgde opp i den nasjonale klimapolitikken, bl.a. uttrykt gjennom tiltaksomtala i Klimakur-rapporten som vart lagt fram i 2010. Utan å gå i detalj omtalar denne rapporten kor viktig det er at vi evnar å erstatte eit forbrukande fossilt energisystem med eit fornybart berekraftig. I denne samanheng blir skog anerkjent, i form av si evne til å fornye seg og vere ein kretsløpsresurs. Målet i klimakur er ein sterkt auka bruk av skogråstoff, både gjennom å auke skogens evne til å binde CO2 samt ved å aktivt bruke tre og biomasse til å erstatte ikkje berekraftige energikjelder og byggematerial. Sjølvsagt la denne strategien opp til auka skogproduksjon, at vi skal utnytte arealresursane våre betre med auka avvirkning som ein naturleg og sunn konsekvens. Opplagt logisk for oss som kjenner skogbruk,
opplagt logisk for menneske som er opptatt av dei langsiktige konsekvensane av global oppvarming. Likevel har debatten i etterkant av Klimakur vore prega av ein diskusjon der ein har sett biologisk mangfald opp mot skogen som kretsløpsresurs. SSB forskerar, SABIMA, WWF og Direktoratet for naturforvaltning er eksempel på institusjonar som stiller kritiske spørsmål ved skogens bidrag i klimasamanheng. Eit av argumenta er at dersom vi aukar hogsten vil den kortsiktige lagringa av CO2 gå ned. Ei auka planting og bruk av nye skogareal vil i tillegg vere ei utfordring for det biologiske mangfaldet. For meg blir dette ein helt utruleg debatt, der delar av miljøsida viser med all mogleg tydlegheit at fanesaker betyr meir enn å oppnå resultat mot ein av dei verkeleg store trugsmåla, global oppvarming. Det virkar som om delar av miljøsida trur at ein bare kan la skogen stå urørt 10-20-30 år. Deretter kan ein sikkert starte næringsmessig bruk. For skognæringa er det derfor vesentleg å skape anerkjenning for at skog er ei langsiktig næring som er ekte fornybar. Til hausten er det val, og kanskje dette er eit tema som AT Skog og skogeigarlaga lokalt bør sette på dagsorden? Samvirkelov Klima og miljø er ein av våre store næringspolitiske utfordringane. Ein annan er å få eit lovverk som opprettheld dei konkurransefordelane skogeigarsamvirket gir oss som organisasjons- og selskapsform. Ny Samvirkelov vart innført i 2008, og AT Skog har frist fram til inngangen av 2013 med å tilpasse seg denne. Arbeidet med å tilpasse seg Samvirkelova skjer blant anna i AT Skog sitt vedtektsutval. Då dette vart nedsett, var eit av mandata å foreslå endringar i dagens vedtekter som grunnlag for tilpasning. Så ser vi at det er fleire forhold til dagens samvirkelov som er lite heldige. Mellom anna har lovverket ikkje åpning for å gjennomføre fondsemisjon, noko som var ein viktig forutsetning når vi omdanna AT Skog til andelslag. Manglande åpning for fondsemisjon skaper ein innlåsing av kapitalen, som både kan føre til mindre optimale årsresultatsdisponeringar, men også langt dårlegare vilkår dersom ein gong ønskjer å nytte andelslaget til å reise ny kapital for å gjennomføre felles lyft. Norges Skogeigarforbund jobbar nå aktivt med å skape forståing for at skogeigarsamvirket treng ordningar eller tilpasningar i lovverket. Dette arbeidet starta for alvor i 2010 og er eit av dei høgast prioriterte arbeidsfelta for Forbundet i 2011. Vi veit ikkje kva som kan vere realistisk å oppnå, men styret har likevel meint at det er rett å avvente hovudgjennomgangen av vedtektene med formål å tilpasse oss samvirkeloven. Norges Skogeierforbund I tillegg til å fremje våre syn i forhold til samvirkelova, er Norges Skogeigarforbund vårt talsrør i ei rekke viktige næringspolitiske saker, og er slik eit viktig redskap for oss som skogeigarar og AT Skog som organisasjon. Vi får ei grundig orientering om Forbundet seinare i dag, men eg har lyst til framheve at samarbeidet mellom skogeigarandelslaga og tilslutninga til Norges Skogeigarforbund er god. I strategiprosessen i 2010 la vi grunnlag for ei ytterlegare spissing av forbundets oppgåver. Det er god semje om dei viktigaste prioriteringane, og vi har sett god oppslutning om å sikre forbundets økonomi.
Vi ser også at andelslaga finn nye tema for samarbeid i regi av Skogeigarforbundet. Vi har i 2010 mellom anna hatt eit fokus på effektiviserande samarbeidstiltak og ikkje minst satsing på eit nytt felles magasin for heile skogeigarsamvirket. Styrken i vårt forbund er avhengig av at vi er eit samla skogeigarsamvirke som står bak. Gjensidig tillit mellom andelslaga er viktig for å oppretthalde krafta. Eg oppfattar det er stor vilje blant skogeigarandelslaga og blant mine kollegaer i skogeigarforbundets styre til å videreføre det gode samarbeidet, og samle seg om dei næringspolitiske utfordringane vi står føre. Konkurransesituasjonen Eit tema vi i stadig større grad får fokus på er den konkurranse vi møter i tømmermarknaden. Eg har sagt det før og kan gjerne gjenta at konkurranse i mange samanhengar er bra. Det skjerpar oss, og gjer at vi driv godt og effektivt. Eg vil påstå at når vi har klart å oppnå eit driftsresultat i balanse samstundes som marginen har vore uendra dei siste 3 åra, så det også delvis eit resultat av konkurranse, og forventa konkurranse. Problemet med konkurransen vi møter, er at dei i hovudsak ikkje er tufta på samvirkeprinsipp. Konkurrentane i tømmermarknaden møter vi ofte i dei mest industrinære områda, på dei største driftene eller i grenseområde der transportkostnadene er lågare enn vi i snitt har i AT. Dette gjer at AT Skog tapar anbod på drifter, samstundes som det opplagt viktigaste må vere at skogeigarane til ei kvar tid får igjen størst mogleg verdi på tømmeret ho sel. For meg blir svaret at AT Skog må sikre at flest mogleg finn det mest lønsamt å levere sitt tømmer gjennom oss. Når vi samanliknar reelle prisar ser vi då også at AT Skog har dei beste prisane for tømmer frå vårt område til same kjøpar. I mange tilfeller er AT Skog den største leverandøren til enkeltkundar, og då skal vi ha best pris. Noko anna er uakseptabelt. Vi aksepterar ikkje at leverandørar som leverer eit marginalkvantum til kundar der vi er hovudleverandør oppnår betre vilkår. Stort sett trur eg heller ikkje dette skjer. Samstundes skal ein ikkje sjå bort i frå at enkelte kundar er bevisst på at dei ynskjer konkurranse. Likevel har vi andre tilhøve som påvirkar konkurransesituasjonen. Vi opplever at enkelte kjøperar i sit pristilbod gir ein betydeleg lågare driftspris. Vi ser andre som opererer med store volumbonusar som ikkje er finansiert av tømmerkjøperane. Slike situasjonar har vi i alle delar av AT Skog. For AT Skog, skaper dette store utfordringar og set våre prinsipp på prøve. Sjølv om vi i 2010 stabiliserte marknadsandelen vår, ser vi at lojaliteten til skogeigarsamvirket er i endring. Eg skal ikkje gå i detalj på korleis styret i AT Skog tenker å møte denne utfordringa. Tiltak som volumbonus på 15 kroner for drifter over 1500 m3 er eit tiltak vi har innført og som har hatt effekt. Eit anna er å sikre eit så godt økonomisk resultat at vi evnar å gi etterbetaling på samhandel, slik vi foreslår i år med 10 kr/ m3. Fleire tiltak er til vurdering, men vi kjem uansett ikkje vekk frå det faktum at vi som samvirke vil vere utsett for konkurranse. Vi må sikre at våre nesten 8000 skogeigarar får ei samla pakke
av pris, avkastning og service som i sum gjer dei det beste resultatet. Eg meiner vi har gode moglegheitar til å klare det, men det vil sette våre prinsipp på prøve og kreve at vi utviklar oss. Ikkje minst stiller det større krav til at den kapital vi eig i fellesskap kastar betre av seg. Inudstriengasjement AT Skog er gjennom sine eigarskap i Norske Skog ASA og Moelven ASA ein betydeleg eigar i norsk trebrukande industri. I begge eigarskap har vi strategisk samarbeid med andre skogeigarandelslag som har eigarinteresser. Samarbeidsklimaet er bra, men forståeleg nok er det meiningar prega av geografiske interesser. Norske Skog har vore og er eit viktig selskap for avtak av massevirke i Norge. Massevirkeindustrien har som eg var inne på i starten av denne tala vore gjennom ein kraftig nedtur, men ser nå ein betydeleg oppgang i volum og prisar. Industrien er sterkt syklisk, og marknadsendringane skjer ikkje samtidig. Treholdig trykkpapir, som er Norske Skog sitt primærprodukt, har ikkje fått betydeleg prisoppgangen før nå i 2011. Gjennom 2010 såg vi ei relativt dramatisk kursutvikling for selskapet. Svingningane er basert på aksjemarknadens vurderingar av selskapets lønsemd og framtid. Svært forenkla har Norske Skog sitt isolerte problem vore storleiken og avdragsprofilen på den langsiktige gjelda i selskapet. Norske Skog har ein relativt stor kontantbehaldning etter sal av fabrikkar i Asia før finanskrisa, men dette har ikkje vore antatt å vere nok til å dekke dei store forfalla som kjem i særleg 2012. Dette har skapt spekulasjonar kring behov for å hente inn frisk kapital gjennom emisjon, som var særleg store i fjor sommar når kursen nådde sit botnmål på 6,82 kroner. Hovudproblemet til bransjen er overkapasitet. Særleg er dette tilfellet i Europa og til dels i Nord-Amerika. Det er derfor brei semje om at bransjen framleis treng konsolidering. Når det store finske papirbolaget UPM Kymmene kjøpte konkurrenten Myllekoski i fjor skapte dette ei vesentleg større tru på at det ville kome fleire konsolideringar i bransjen. Dette saman med at prisane altså er på veg opp og Norske Skog i større grad vil tjene pengar, har vore med på å løfte kursnivået betrakteleg. Særleg etter nyttår no i 2011 har det vore betydelege spekulasjonar og svingningar. For AT Skog og vårt eigarskap, er dette primært knytt til å sikre at vi skal ha ein lønsam trebrukasne massevirkeindustri i Norge. Trass store utfordringar vurderar vi vel situasjonen som brukbar for dei Norske anlegga per i dag. På trelastsida har AT Skog også eit betydeleg eigarskap i Moelven ASA og vårt direkte eigarskap i Moelven Telemarksbruket. Også for sagbruksindustrien skjer det ei stor utvikling med betydelege strukturendringar. Vi ser ein klar konsentrasjon om færre aktørar i bransjen, nå sist ved at Begrene Holm kjøpte det sjølvstendige bruket Haslestad i Hof i Vestfold. Som de huskar via vi mykje merksemd til dette temaet under haustmøtet vårt i 2010. Når det gjeld Moelven Industrier leverte dei eit relativt bra resultat i 2010. Næringa er imedan prega av at etterspørselen etter trelast ikkje er tilbake på det vi kallar eit normalnivå. Effektane av dette ser vi i at lønsemda til selskapet gjekk ned i siste kvartal i
2010. Prisane på trelast gjekk noko ned mot slutten av året samstundes som sagtømmerprisane har vore relativt sett høge. Store utbyggingar av nye bruk i Sverige har skapt eit strategisk press i den svenske tømmermarknaden. Som nevnt tidlegare førte det til eit svært høgt prisnivå på sagtømmer i ein perioden i 2010, men dette nivået er altså på retur. Tømmermarknaden i Norge blir sjølvsagt også prega av denne utviklinga, men prisnedgangen vi fekk nå i starten av året kjem som eit resultat av at etterspørselen på trelast ikkje var like høg som produksjonen, og at sagbruka bygde opp lagera sine. Spesielt har situasjonen vore krevande for furu. Utan å spekulere meir på kor utviklinga går registrerar vi at Moelven er eit godt drivi selskap med akseptabel lønsemd. Vi eig selskapet saman med dei andre skogeigarandelslaga, Eidsiva Energi og Felleskjøpet. Vi må pårekne at også denne bransjen vil ha fokus på vidare utvikling, noko eg opplever vi diskuterar godt eigerane imellom. Datterselskap Vi får ein rapport frå datterselskapa seinare i dag, så eg skal ikkje gå i detalj. Vi kan likevel konstatere svært god utvikling i både AT Plan, AT Biovarme og Faun. Dette er selskap som hevdar seg godt innanfor sine bransjer, og er med på å løyse viktige utfordringar av betydning for oss som skogeigerar. Det er svært gledeleg å sjå at både Faun og AT Plan leverer positive driftsresultat i tøff konkurranse i ein nasjonal marknad. Når det gjeld AT Biovarme ser vi at dei anlegga som er i full drift går med gode overskot. Vi er nå inne i tilsaman 10 prosjekt, der anlegget i Bø er det eldste med 4 års driftstid. Eg vil nytte dette høvet til å takke alle som er tilknytta våre datterselskap for den jobben dei gjer og dei resultat som blir skapt. Framtidsutsiker Eg kunne sagt mykje om andre saker. Ei årsmøtetale blir ei kort reise gjennom oppnådde resultat og nokre viktige saker som har prega oss i året som gjekk. Ytterlegare informasjon finn de i årsmeldinga, og ikkje minst på våre gode heimesider som også fekk ny drakt i fjor. Trafikken over heimesidene veks for kvar månad, og er eit bevis på av vi evnar å vere aktuelle og interessante. Når det gjeld framtidsutsiktene for AT Skog og oss som skogeigerar, trur eg det er grunn til å vere optimist. Vi ser ein betydeleg utvikling der tre som råstoff blir viktig i klimasamanheg. Trass ein særnorsk debatt om bioenergi er bra for klima eller ikkje, har det store fleirtal i verden forstått at fotosyntesa er ein fornybar prosess. Vi kjem til å møte mange utfordringar i tida framover. Både i forhold til industriutvikling, rammevilkår, konkurransesituasjon med meir. AT Skog er eit solid selskap med god rygg til å bere desse utfordringane. Er det ein ting som bekymrar meg meir, er det om vi evnar å skape ein positivitet og eit engasjement rundt næringa vår som gjer det attraktivt å vere skogeigar og ikkje minst
ha sin jobb i vår organisasjon. Eg trur vi har ei betydeleg utfordring på å skape meir engasjement og interesse, særleg blant dei som nyleg har blitt skogeigarar eller skal bli det. Skal vi oppnå dette må vi våge å vere positive og optimistiske. Vi må framheve dei positive verdiane i vår næring og gje menneske som ønskjer å vere ein del av vår nærings framtid motivasjon til nettopp det. Når eg av og til opplever sterk kritikk fordi eg for eksempel har sagt at prisane på tømmer har hatt ein bra vekst, synast eg det illustrerar den utfordringa vi har. Klart vi skal søke å få betre pris, klart vi ikkje er fornøgde med realprisutviklinga i skogbruket. Men trass alt, vi kan ikkje bare svartmale. Då er eg redd mange vil velge oss bort, og i dag er valgmoglegheitane svært mange. Eg vil i avslutninga mi derfor også trekke fram dei mange positive tilbakemeldingane som kjem. Vi opplever eit stort og viktig engasjement i skogeigarlaga. Når vi i AT Skog har valt å la skogeigarlagsstrukturen ligge i ro, er aktiviteten i laga ein av dei viktige grunnane til dette. Gjennom 2010 har vi fått innspel om vedtektsendringar frå Mandal, Holum og Lindesnes. Vest Agder og Midt Telemark som var spesielt framme vedr. tilskot til motormanuelle drifter. Notoddens har hatt og har eit stort engasjement på bioenergi. Dette er nokre få eksempel på konstruktive bidrag som er med å utvikle organisasjonen vår. Eg vil derfor takke dykk tillitsvalte i organisasjonen for den jobben de gjer. Til slutt vil eg rette ein takk til mine kollegaer i styret. Eg opplever vi fungerar som eit godt team, med engasjement, kompetanse og ikkje minst humør.. Likeeins ein takk til dei mange samarbeidspartnarane i vår næringskjede som bidreg til at verdien frå skogen blir ein realitet. Eg vil sjølvsagt også rette ein stor takk til alle tilsette i AT Skog. De gjer ein kjempejobb. Eg er imponert over den innhentinga de har vist i 2010, og dei resultat som er skapt. Eg opplever vi har eit godt klima mellom selskapets administrasjon og styre. Vi deler eit stort fokus på å skape ei positiv framtid for ei næring som etter mitt syn har alle moglegheitar til å lykkast! Tusen takk for oppmerksomheten! Olav A. Veum Styreleiar, AT Skog