Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 Godkjend av kommunestyret 25.09.2014 Dato: 2014-05-30
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 1 DOKUMENTINFORMASJON Oppdragsgivar: Rapporttittel: Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 Utgåve/dato: Godkjend av kommunestyret 25.09.2014 / 2014-05-30 Arkivreferanse: - Lagringsnamn: Rapport Oppdrag: 532374 Oppdragsbeskrivelse: Hovedplan vannforsyning Ulstein kommune Oppdragsledar: Bergsli Einar Fag: VA- og miljø Tema Vassforsyning Leveranse: Analyse Skrevet av: Kvalitetskontroll: Einar Bergsli Lars Saga www.asplanviak.no
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 2 INNHOLDSFORTEGNELSE 1. Innleiing... 4 1.1 Kva er ein hovudplan?... 4 1.2 Krav om god og sikker vassforsyning... 5 1.3 Beredskapsplan for vassforsyninga... 5 1.4 Brannvatn... 6 1.5 Kommuneplanen. Arealdelen 2011-2023... 6 1.6 Forskrift om vassgebyr... 7 1.7 Sanitærreglement Abonnementsvilkår... 7 1.8 Kort om tilstanden til vassforsyningsanlegga i Ulstein kommune... 7 1.9 Revisjon av planen... 8 2. Mål for vassforsyninga... 9 2.2 Hovudmål... 9 2.3 Delmål... 9 3. Vassbehov... 11 3.1 Utvikling i vassforbruket... 11 3.2 Dimensjonerande vassforbruk... 11 4 Vasskjelder og vasskvalitet... 13 4.1 Kapasitet... 13 4.2 Vasskvalitet og behov for vassbehandling... 14 4.3 Krisevasskjelder... 18 5 Transportsportsystemet... 19 5.1 Vassleidningsnettet i Ulstein kommune... 19 5.2 Utskifting og rehabilitering av gamle leidningar... 21 5.3 Vassleidningar til nye bustadområde... 26 5.4 Leidningsanlegg til næring- og industriområde... 28 5.5 Leidningsanlegg i samband med gang- og sykkelvegar... 29 5.6 Leidningsanlegg i samband med avlaup... 29
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 3 5.7 Høgdebasseng... 30 5.8 Pumpestasjonar... 32 5.9 Samanstilling tiltak og kostnadar... 33 6 Vatn til brannsløkking... 34 6.1 Krav... 34 6.2 Ulstein kommune sin strategi... 34 6.3 Tiltak for å styrke brannvassforsyninga... 34 7 Privat vassforsyning... 36 7.1 Generelt... 36 8 Drift... 37 8.1 Organisasjon... 37 8.2 Ansvar og oppgåver... 37 8.3 Bemanning og vaktordning... 38 8.4 Internkontroll og driftsplanar... 39 8.5 SD-anlegg... 41 8.6 Leidningskart... 42 9 KOSTNADER, handlingsplan og gebyr... 43 9.1 Kostnader... 43 9.2 Prioritering av tiltak... 43 9.3 Statleg støtte... 44 9.4 Sjølvkost... 44 9.5 Utvikling i vassgebyret... 44 VEDLEGG: 1 Handlingsprogram 2014 2019 TEIKNINGAR: Teikning nr Teikningas namn Målestokk Format HO 100 Oversiktskart alle vassverk og forsyningsområde 1 : 30 000 A1 HO 102 Situasjonsplan Gardsholhaugen - Haddal 1 : 10.000 A1 HO 103 Situasjonsplan Ulsteinvik - Dimna 1 : 10.000 A1 HO 104 Situasjonsplan Ulsteinvik 1 : 10.000 A1 HO 105 Situasjonsplan Flø 1 : 10.000 A3
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 4 1. INNLEIING 1.1 Kva er ein hovudplan? Hovudplan for vassforsyning er ei sektorplan under kommuneplana, men den er ikkje formelt behandla etter plan- og bygningsloven. Hovudplana skal være eit styringsverktøy ved å: Konkretisere og prioritere kommunens mål for vassforsyning Få fram ein oversikt over aktuelle og prioriterte tiltak Vise investeringsbehov og gebyrutvikling Prioritere tiltak ut i frå ein heilhetleg vurdering Hovudplana skal ved val av vasskjelder og utbygging av dei enkelte anlegg sjåast i samanheng med ønska utbyggings- og busettingsmønster i kommunen og anna teknisk infrastruktur. Hovudplana skal være eit viktig verktøy til å sikre nok vatn med god kvalitet og leveringssikkerheit til befolkning og næringsliv i heile kommunen. Ved å knyte handlingsprogrammet til kommunens økonomiplan kan kommunen planlegge ei trinnvis forbetring av den kommunale vassforsyninga i tråd med økonomi og ønska gebyrnivå. Føremålet med plana er å sette mål til vassforsyninga på lang sikt, vurdere måla opp mot status i dag, for deretter å fastleggje tiltak som må til for å nå måla. Plana skal gi svar på korleis kommunen som vassverkseigar skal: Oppfylle krav i lovverket Oppfylle sjølvpålagte oppgåver og sørvis overfor abonnentane Gi oversikt over investeringar og gebyrutvikling Samordne vassforsyninga med andre kommunale planar Plana vil vere eit grunnlag for rullering av arealdelen av kommuneplanen og økonomiplanen. Ulstein kommune har ei hovudplan for vassforsyning for perioden 1997 2009, og det har fram til 2008 i hovudsak vore utbygd etter denne. Som følgje av endringar i råvasskvalitet for vasskjelda for Haddal og Eiksund, vedtok Ulstein kommune i 2010 at forsyninga skulle baseras på Garnesvatnet som vasskjelde. Dette anleggsarbeidet er no i sluttfasen og Haddal og Eiksund vil i løpet av sumaren 2014 bli forsynt frå Garnesvatnet. I arbeidet med hovudplanen har følgjande personar delteke: Arne Runar Vik, Ulstein kommune Odd Kåre Wiik, Ulstein kommune Roar Ulstein, Ulstein kommune Einar Bergsli, Asplan Viak
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 5 1.2 Krav om god og sikker vassforsyning Ulstein kommune har som vassverkseigar ansvar for å sikre drikkevatnet frå vasskjelda til det er levert forbrukar. Etter 8 i drikkevassforskrifta skal eit vassforsyningssystem være godkjend av det lokale Mattilsynet. Ulstein kommunen må da mellom anna: Sikre vasskjeldene mot forureiningar med restriksjonar i nedbørfelta med bandlegging (klausulering) gjennom kommuneplan og reguleringsplan. Byggje reinseanlegg som sikrar ein god vasskvalitet utan helseskadelege bakteriar og stoffar. Syte for fornying og utbetring av leidningsnettet slik at ikkje kvaliteten vert redusert på veg ut til forbrukar. Ha alternative løysingar for krisesituasjonar. Ha planar for drift og beredskap (FDV). Den viktigaste forskrifta er Drikkevassforskrifta, men det ligg også krav til vassforsyninga i mellom anna: Helse- og sosialberedskapsloven Plan og bygningsloven Forureiningsloven og forureiningsforskrifta Det er Mattilsynet, Distriktskontoret Sunnmøre, som fører tilsyn etter Drikkevassforskifta. 1.3 Beredskapsplan for vassforsyninga Etter 11 i drikkevassforskrifta har vassverka plikt til å gjennomføre nødvendige beredskapsplanar for å sikre tilstrekkelege mengder drikkevatn under kriser og katastrofar i fredstid og krig. Ved sjukdomsutbrot som skyldas vassbåre smitte, skal nødvendige tiltak startast opp i samarbeid med Mattilsynet. Ulstein kommune starta i 2010 arbeidet med beredskapsplan for alle 3 forsyningsområda. Arbeidet blei stoppet som følgje av: Elv frå Mørkevatnet som hovudvasskjelde for Haddal og Eiksund får endra status til krisevasskjelde. Garnesvatnet med ny nedføringsleidning og vassbehandlingsanlegg samt ny sjøleidning mellom Dimna og Ulsteinvik er også bygd med tanke på krisevassforsyning. Ulstein og Hareid kommunar har starta eit samarbeid om gjensidig krisevassforsyning frå henholdsvis Mosvatnet og Hammarstøylsvatnet. Ny vassleidning blei i 2013 bygd i samband med ny gangveg langs riksvegen frå Bigset til Ulstein kommunes leidningsnett ved avkøyringa til Høddvoll. Arbeidet med beredskapsplana skal starte opp att hausten 2014 når endelig avtalar om krisevassforsyning er inngått mellom Ulstein og Hareid kommunar.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 6 1.4 Brannvatn I FOR 2002-06-26 nr 847: Forskrift om brannforebyggende tiltak og tilsyn heiter det: 5-4. Vannforsyning Kommunen skal sørge for at den kommunale vannforsyning fram til tomtegrense i tettbygd strøk er tilstrekkelig til å dekke brannvesenets behov for slokkevann. I boligstrøk o.l. hvor spredningsfaren er liten er det tilstrekkelig at kommunens brannvesen disponerer passende tankbil. I områder som reguleres til virksomhet hvor sprinkling er aktuelt, skal kommunen sørge for at det er tilstrekkelig vannforsyning til å dekke behovet. I rettleiaren til forskrifta er dette talfesta til 20 l/s for bustadområde og 50 l/s for industri- og sentrumsområde. Formuleringa «kommunen skal syte for» betyr ikkje at kommunen må dekke kostnadene med framføring av sløkkevatn, men den er knytt opp mot kommunens rolle som plan- og bygningsmyndigheit. Dersom det ikkje er tilgang til nok sløkkevatn skal kommunen avslå byggeløyve, eventuelt må sløkkevatn baserast på opne vasskjelder som elv eller sjø. 1.5 Kommuneplanen. Arealdelen 2011-2023 Etter 11-5 i plan- og bygningsloven skal kommunen ha ein arealplan som viser samanhengen mellom framtidig samfunnsutvikling og arealbruk. Alle nedbørfelta til drikkevasskjeldene er bandlagt i kommuneplanen (2011-2023). Det er også i reguleringsplanane angitt område for vern av sjø og vassdrag for drikkevassformål. I forhold til vassforsyning er det elles område med eksisterande eller planlagd busetting og næring som er særleg interessante. For bustadbygging er det følgjande hovudtrekk (delmål): Fortetting eller utviding av allereie utbygde område Lokalisering av nye utbyggingar med utgangspunkt i eksisterande infrastruktur Tilrettelegging for bustadbygging i alle krinsar Det er rekna med eit behov på 50 nye bueingar per år Etablering av nye, utviding av eksisterande verksemder, skjer for det meste på Saunesmarka. Dei skipsrelaterte næringane har areal messig potensiale for ytterlegare utvikling. Med ei framskriving av dei siste års bustadbygging og eit påslag for vekst i folketalet er det i kommuneplanen stipulert ein auke på ca. 150 personar eller 50 bueiningar per år derav ca. 60 % i Ulsteinvik, men SSB sine prognosar er noko mindre.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 7 I vassforsyningssamanheng er det storforbrukarar som skipsindustrien og store krav til brannvatn som er ei utfordring for industriområda. 1.6 Forskrift om vassgebyr Kommunen har eiga forskrift om vass- og avlaupsgebyr, vedteke i kommunestyret 20.06.2005. Kommunen har vedteke at abonnentane skal dekkje kommunen sine kostnader med VAanlegg (sjølvkostprinsippet) og forskrifta gir reglar for utrekning og fordeling av gebyr mellom kommunen sine abonnentar. Kommunen sine inntekter kan ikkje overstige utgiftene. Dersom inntektene overstiger utgiftene må overskotet førast inn i eit sjølvkostfond. 1.7 Sanitærreglement Abonnementsvilkår Ulstein kommunestyre vedtok i 2008 å innføre KS sitt Standard abonnementsvilkår for vann og avløp (tidlegare Normalreglement for sanitæranlegg ). Kommunen brukar i hovudsak Norsk Vann sin mal for VA-norm (VA-Miljøblad). Føremålet med eit sanitærreglement er mellom anna å: Sette krav til tilknyting og bruk av kommunen sine anlegg Definere ansvaret til leverandøren (kommunen) og abonnenten Stille krav til dei som utfører arbeid på det kommunale leidningsnettet 1.8 Kort om tilstanden til vassforsyningsanlegga i Ulstein kommune I Ulstein kommune er om lag 95 % av befolkninga tilknytt kommunale vassverk (Noreg 85%). Ulstein kommune har dei seinare år investert store summar for å betre den hygieniske sikkerheita og leveringssikkerheita: Nytt høgdebasseng (Bugarden) i Ulsteinvik sentrum. 2010. Ny leidning frå Garnesvatnet til Garsholhaugen behandlingsanlegg. 2012. Ombygging og utviding av Garsholhaugen behandlingsanlegg. 2012/13. Overføringsleidning frå Garsholhaugen behandlingsanlegg til Haddal. Utfasing av dagens vasskjelde for Haddal og Eiksund. 2014. Sjøleidning mellom Ulsteinvik og Dimna. 2013-14. Pumpestasjon Dimna. 2014. Ombygging og utviding av Gamleeidet behandlingsanlegg. 2010 og 2014. Med unntak av Flø vassverk er den hygieniske sikkerheita og leveringssikkerheita i Ulstein kommune god.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 8 Kommunen har 5 høgdebasseng/reintvassbasseng, 4 pumpestasjonar ute på forsyningsnettet. I tillegg er det pumping ved to behandlingsanlegg og eit høgdebasseng. Når Haddal og Eiksund i løpet av mai 2014 blir forsynt frå Garnesvatnet skal elv frå Mørkevatnet endre status til krisevasskjelde og Moldskred behandlingsanlegg inngår ikkje lengre i den daglege drifta. Hovuddelen av verdiane i vassforsyningsanlegga er leidningsnettet. Kommunen har om lag 83 km vassleidningar. Grovt rekna ville det kosta meir enn 170 millionar kr å byggje leidningane i dag. Det er fornying av 9 km grå støypejarnleidningar frå 50-talet i Ulsteinvik, 2,4 km asbestsementleidningar frå 50-/60-talet i Haddal og Eiksund og ca. 5 km pvcleidningar (mellom anna leidning frå Mosvatnet til Gamleeidet) lagt på 70-talet som krev store investeringar dei næraste åra. Den tekniske tilstanden til dei tekniske anlegga er generelt god, men i tillegg til fornying av gamalt leidningsnett så er det også andre utfordringar i mellom anna: Styrke brannvassforsyninga Drift og vedlikehald Tabell 1 viser ein oversikt over status for dei kommunale vassverka i Ulstein kommune. Tabell 1 Oversikt over godkjenningspliktige vassverk i Ulstein kommune Namn Vassforsyningssystem Vasskjelde Godkjenning Personer tilknytt Ulstein vassverk Flø vassverk Leiselva 1996? 130 Ulstein vassverk Ulsteinvik Dimna 1) Mosvatnet Godkjent 2014 3) 7.200 Ulstein vassverk Dimna Ulsteinvik Haddal Garnesvatnet Godkjent 2014 4) Eiksund 2) 350 Garnes vasslag Garnes Elv frå Garnesvatnet Godkjent 1996 50 1. Forsyner periodisk til Dimna 2. Forsyner til Bugarden høgdebasseng i Ulsteinvik 3. Ny godkjenning i forbindelse med utviding av Gamleeidet vassbehandlingsanlegg 4. Godkjenning i forbindelse ombygging og utviding av Garsholhaugen vassbehandlingsanlegg Det er knytt vilkår til godkjenningane, mellom anna (gåast gjennom etter endeleg godkjenning): Etablering av hygienisk barriere nr 2 (UV-desinfeksjon) og ph-justering for Flø Administrative tiltak som driftsplanar, beredskapsplanar mv Kartlegging av kritiske punkter i vassforsyninga Årleg internrevisjon 1.9 Revisjon av planen Denne planen skal reviderast kvart 5. år. Ansvaret for dette har leiar for teknisk drift og anlegg.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 9 2. MÅL FOR VASSFORSYNINGA 2.2 Hovudmål Hovudmålet for vassforsyninga i Ulstein kommune er: Ulstein kommune skal syte for at befolkning og næringsliv har sikker leveranse av nok vatn og godt vatn. 2.3 Delmål 1 Nok Vatn 1.1 Nok vatn til normalt vassforbruk både til eksisterande og planlagt busetting innanfor kommunen sitt vassforsyningssystem. 1.2 Vasskrevjande industri (skipsverft, betongindustri, fiskeri etc) skal ha tilstrekkeleg vatn i industriareala i kommuneplanen. 1.3 Lekkasjetapet og sløsing i leidningsnettet skal vere på kostnadseffektivt lågt nivå. 1.4 Vasstrykket på hovudleidningsnettet skal normalt vere mellom 2,5 og 8,5 bar. 1.5 Hagevatningsrestriksjonar vert akseptert, men skal normalt verte unngått. 1.6 Alle nye bustadområder skal ha brannvassuttak på minst 20 l/s. 1.7 Alle nye industriområde skal ha brannvassuttak på minst 50 l/s eller tilfredsstille forskrifta om brannførebyggande tiltak og tilsyn. 2 Godt vatn 2.1 Vassforsyningssystema skal være godkjent etter gjeldane lovar og forskrifter. 2.2 Kommunen skal til ei kvar tid levere vatn etter kvalitetskrava i Drikkevassforskrifta og vere av god brukskvalitet. 2.3 Vasskjeldene skal sikrast mot forureiningar ved å leggje restriksjonar på bruken av nedbørfelta. 2.4 Vassforsyninga skal ha eit operativt IK-system med fokus på vasskvalitet. 3 Sikker vassforsyning 3.1 Brot på leidningsnettet skal ikkje føre til at meir enn 500 personar mistar vatnet. Abonnentane i Ulsteinvik sentrum skal i hovudsak ha 2-sidig forsyning. 3.2 Ved leidningsbrot skal avstenging skje seinast 1 time etter melding er gitt. 3.3 Stans i vassforsyninga til abonnentar som følgje av planlagd drift, vedlikehald eller fornying skal normalt ikkje vare lengre enn 8 timar. Ved avbrot lengre enn 24 timar skal det etablerast alternativ forsyning.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 10 3.4 Vassforsyningssystemet skal ha ein oppbygging og/eller vatn i høgdebasseng som sikrar forsyning ved påreknelege avbrot eller periodisk vedlikehald. 3.5 Abonnentane i Ulsteinvik sentrum skal i hovudsak ha 2-sidig 3.6 Kommunen skal ha eigen beredskapsplan og driftsplan for vassforsyninga. 3.7 Ulstein kommune skal i samarbeid med Hareid kommune undersøke/greie ut moglegheiter for gjensidig krisevassforsyning. 3.8 Kommunen skal ha driftsovervakingsanlegg som gir varsel ved avvik frå normal drift. 3.9 Vassverkets organisasjon skal til en kvar tid, i størrelse og kompetanse, være tilpassa oppgåvene som påleggast gjennom lovar, forskrifter og vedtak. 3.10 Resten av eternit- og støypejarnsleidningane og dei eldste PVC-leidningane skal vere utskifta innan 10 år. 4 Økonomi 4.1 Kommunen skal løyse sine oppgåver som vassverkseigar effektivt og på rimelegaste måte, med ein alminnelig god standard. 4.2 Vassforsyninga skal være sjølvfinansierande og dekkast gjennom gebyr. 5 Fornøgde abonnentar 5.1 Informasjon til abonnentane om viktege hendingar og utvikling skal prioriterast. 5.2 Klagar skal inngå i slutningsgrunnlaget for forbetringstiltak.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 11 3. VASSBEHOV 3.1 Utvikling i vassforbruket Tabell 2 viser utviklinga i vassforbruket ved Ulstein vassverk i perioden 2005 til 2013. Tabell 2 Gjennomsnittleg målt vassforbruk m 3 /d (l/s) Gamleeidet VBA og Garsholhaugen VBA Kategori 2013 2012 2011 2010 2009 Gamleeidet VBA 2 754 (32) 2 670 (31) 2 730 (31) 2 520 (29) 2 300 (27) Garsholhaugen VBA 1 040 (12) 1000 (11,5) 1060 (12) 970 (11) 930 (11) Moldskred VBA 500 (6) 440 (5) 336 (4) 300 (3,5) 340 (4) Flø VBA 66 (0,8) 70 (0,8) 70 (0,8) 69 (0,8) 75 (0,9) Sum 4 360 (50,5) 4 180 (48,3) 4 196 (48,6) 3 859 (44,7) 3 645 (42,2) Innbyggjartalet i Ulstein kommune passerte 8000 personer i 2013, der av ca. 95 % eller ca.. 7600 personer er tilknytt kommunale vassverk. Ulstein kommune har hatt ei sterk befolkningsauke dei seinare åra, og vassforbruket har auka med ca. 20 % dei siste 5 åra. 3.2 Dimensjonerande vassforbruk Tabell 3 viser vassforbruket i dag og det forventa vassbehovet 10 år fram i tid. Det er i reserven tatt høgde for: Folketalsauke i tråd med kommuneplanen og SSB sine framskrivingar til 8800 personar der 8.500 personar er tilknytt kommunal vassforsyning. Kommunen skal etter målsetjinga i kommuneplanen leggje til rette for industrien gjennom gode kommunaltekniske anlegg. Lagt inn 200 m 3 /d (25 %) i reserve. Kommunen skal redusere tap og sløsing med minst 530 m 3 /d. Tabell 3 Dimensjonerande vassforbruk (gjennomsnitt år 2025). Gamleeidet,Garsholhaugen og Flø Kategori Vassforbruk i 2013 i m 3 /d l/pd Vassbehov år 2025 m 3 /d l/pd Bustader 1 390 180 1 530 180 Næring og offentleg 860 110 1 150 135 Landbruk 50 5 50 5 Lekkasjar og sløsing 2 060 270 1 530 180 Sum 4 360 (50,5) 565 4 260 (49,3) 500 Som det går fram av tabell 3 er dimensjonerande vassforbruk litt lågare enn dagens vassforbruk. Dette har si årsak i at lekkasjar og sløsing skal reduserast med 570 m 3 /d eller ca. 6 l/s som svarar til forsyning for ca. 700 bustader.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 12 Lekkasjar 36% Bustader 36% Næring/offentleg 27% Landbruk 1% Figur 1 Dimensjonerande vassforbruk år 2025 Tabell 4 viser dimensjonerande vassforbruk og kapasitet for behandlingsanlegga. Tabell 4 Dimensjonerande vassforbruk (år 2025) Behandlingsanlegg Midlere døgnforbruk m 3 /d (l/s) Maks døgnforbruk m 3 /d (l/s) Kapasitet behandlingsanlegg m 3 /d (l/s) Gamleeidet 2 130 (24,6) 3 025 (35) Garsholhaugen 1 950 (22,6) 2 590 (30) Flø 90 (1,0) 130 (1,5) Sum 4 260 (49,3) 5 900 (68) 5 745 (66,5) Behandlingsanlegg skal dimensjonerast for maks døgnforbruk. Dagens behandlingsanlegg har kapasitet til å levere dimensjonerande vassforbruk i 2025.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 13 4 VASSKJELDER OG VASSKVALITET 4.1 Kapasitet Tabell 5 viser kapasiteten for vasskjeldene i Ulstein kommune. Nedbørsfelta er vist på oversiktsteikningane. Tabell 5 Vasskjelder og kapasitet Vasskjelde Regulering i m Magasin i m 3 Kapasitet m 3 /d Vassbehov m 3 /d Mosvatnet 2,0 1) 660 000 4 320 (50 l/s) 4 000 Garnesvatnet 4,15 2) 470 000 1 900 (22 l/s) 1 950 Leiselva (Flø) 150 (1,5 l/s) 3) 90 Sum 1.130 000 6 370 (73,5) 6.040 (70) 1) Mosvatnet er regulert 4,7 m og utnyttast også til kraftproduksjon. UK har i avtale retten til at dei siste 2,0 m over LRV kunn skal brukas til vassverksføremål 2) I følgje konsesjon er Garnesvatnet regulert 5,35 m. Inntaket bergensar i dag reguleringa til 4,15 m 3) Beregnet minstevassføring i tørraste år Figur 2: Hydraulisk profil inntak Mosvatnet Ulstein kommune har sikra seg nødvendige rettar for uttak til drikkevassføremål i Mosvatnet. Mosvatnet brukast både til vassforsyning og energiproduksjon. Mosvatnet har i følgje konsesjonen ei regulering (HRV/LRV) lik 4,70 m, sjå figur 2. Dimensjonerande vassbehov er satt til 50 l/s (råvatn) som krev ei regulering på ca. 2,0 m. Dette betyr at det ikkje kan takast ut vatn til energiproduksjon når vasstanden kjem lågare enn 2,0 m under HRV. Garnesvatnet har i dag ei regulering (HRV/LRV) lik 5,35 m som gjer ein kapasitet lik 22 l/s i tørraste år. Ulstein kommune har vedteke at Garnesvatnet i størst mogleg grad skal utnyttast da dette er ei betre råvasskjelde enn Mosvatnet (inntil 30 l/s). Dette betyr at vassuttaket må gradvis avgrensast frå 30 l/s og nedover når vasstanden kjem lågare enn 3,0 m under HRV.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 14 Mosvatnet og Garnesvatnet har til saman nødvendige reservar i kjeldekapasitet. Det er likevel ikkje ønskeleg å tappe Mosvatnet langt ned da dette reduserer råvasskvaliteten med utvasking av tørrlagde område i strandsona og kan skape problem med reinseprosessen ved Gamleeidet behandlingsanlegg. Leiselva har begrensa kapasitet, men det har aldri vore problem i tørre og/eller ekstremt kalde år. 4.2 Vasskvalitet og behov for vassbehandling 4.2.1 Bakteriar og parasittar. Krav om to hygieniske barrierar Det har i den seinare år vore fokus på helseskadelege bakteriar og parasittar i drikkevatnet. Drikkevassforskrifta set krav til to hygieniske barrierar mot forureiningar. Nedbørfelt og eit djupvassinntak har mange stader inntil nyleg vore rekna som ei hygienisk barriere. Dette har vore basert på ein svært forenkla vurdering om at restriksjonar på bruken av nedbørfeltet ville avgrense tilføring av forureiningar. Dette har vist seg å ikkje være tilfelle. Generelt vil dei fleste nedbørfelt i Møre og Romsdal fylke ikkje vere ei barriere mot bakteriologiske forureiningar dersom ein legg den nye vurderingsmetoden til grunn. Dette betyr at det må byggast inn to barrierar i vassbehandlinga. Dette har Ulstein kommune etablert ved Gamleeidet (2010) og Garsholhaugen (2013) vassbehandlingsanlegg. Både Mosvatnet og Garnesvatnet er små kjelder med små nedbørsfelt. Garnesvatnet har betre vasskvalitet enn Mosvatnet, og Ulstein kommune har derfor lagt vekt på å utnytte kapasiteten optimalt for Garnesvatnet. 4.2.2 Råvasskvalitet Mosvatnet Tabell 6 viser ei samanstilling av analysar for dei viktigaste bakteriologiske parametrane for råvasskvalitet for Mosvatnet. Tabell 6 Råvasskvalitet Mosvatnet 2007-2013. Bakteriologiske parameter Parameter Antall analyser Variasjoner Antall prøver påvist Grenseverdi (reintvatn) Drikkevannsforskriften E. Coli 26 0-2 2 0 Koliforme bakt. 37 0 C (KB) 27 0-89 21 0 Total antall bakterier 22 o C 26 9-110 1 100 1) Intestinale Enterokokker 8 0 0 0 1) Ved verdiar over 100 må årsaken undersøkjas Koliforme bakteriar er påvist i ca. 80 % av prøvene, mens det er påvist E.Coli i ca. 8 % av prøvene. Dersom vasskjelda inneheld bakteriar som indikerer fekal forureining, er dette en indikasjon på svikt i den hygieniske barrieren. Begge barrierane er difor etablert i behandlingsanlegget.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 15 Tabell 7 viser ei samanstilling av analysar for dei viktigaste sensoriske og kjemiske parametrane for råvasskvalitet for Mosvatnet. Tabell 7 Råvasskvalitet Mosvatnet 2007-2013. Sensoriske og kjemiske parameter Parameter Antall analyser Min Maks Snitt Grenseverdi (reintvatn) Drikkevannsforskriften ph 26 5,8 6,5 6,2 6,5 9,5 Fargetall, mg Pt/l 26 8 25 15 20 Turbiditet, FNU 28 0,1 0,9 0,2 1 Fargetalet er jamt over drikkevassforskriftens krav med høgste målte verdi lik 25 mg Pt/l og med eit snitt på 15 mg Pt/l. Det blei difor i år 2000 etablert eit anlegg for humusfjerning ved Gamleeidet behandlingsanlegg. 20 av 28 analyser for ph er under grenseverdien. Det er difor etablert eit doseringsanlegg med vassglas ved Gamleeidet behandlingsanlegg. 4.2.3 Mosvatnet og behov for vassbehandling Gamleeidet behandlingsanlegg blei satt i drift i 2000 og vart basert på membranfiltrering og dosering av vassglas. Doseringsanlegget for vassglas blei ikkje satt i drift grunna usikkerheit knytt til utløysing av rustknollar i støypejarnleidningane, sjå foto på side 21. Anlegget blei i 2010 utvida til også å omfatte UV-desinfeksjon etter drikkevassforskriftas krav om 2 hygieniske barrierar. I 2014 blei det satt i gong ei større ombygging og utviding av membranfilteranlegget. Anlegget er dermed i dag basert på følgjande prosessar: Partikkelfjerning med trykksiler Humusfjerning desinfeksjon (barriere 1) basert på membranfiltrering Desinfeksjon med UV-bestråling (barriere 2) Korrosjonskontroll med dosering av vassglas Reserve doseringsanlegg for klor Det har vore store driftsproblem med membranfilteranlegget sida oppstarting i 2000. Ein vonar at desse problema no er løyst etter ombygginga som skal skje i 2014, og ein reknar difor med at det ikkje vere behov for fleire tiltak dei neste åra. Mattilsynet har godkjend planane og vil også etter all sannsynlegheit gi løyve til å starte opp etter ombygginga og utvidinga av Gamleeidet behandlingsanlegg. 4.2.4 Råvasskvalitet Garnesvatnet Tabell 8 viser ei samanstilling av analysar for dei viktigaste bakteriologiske parametrane for råvasskvalitet for Garnesvatnet.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 16 Tabell 8 Råvasskvalitet Garnesvatnet 2006-2013. Bakteriologiske parameter Parameter Antall analyser Variasjoner Antall prøver påvist Grenseverdi (reintvatn) Drikkevannsforskriften E. Coli 32 0-2 6 0 Koliforme bakt. 37 0 C (KB) 34 0-43 17 0 Total antall bakterier 22 o C 32 0-65 0 100 1) Intestinale Enterokokker 9 0 0 0 1) Ved verdiar over 100 må årsaken undersøkjas Koliforme bakteriar er påvist i ca.. 50 % av prøvene. E.Coli er påvist i ca. 20 % av prøvene med 2 som høgste verdi. Dersom vasskjelda inneheld bakteriar som indikerer fekal forureining, er dette en indikasjon på svikt i den hygieniske barrieren. Begge barrierane er difor etablert i behandlingsanlegget. Tabell 9 viser ei samanstilling av analysar for dei viktigaste sensoriske og kjemiske parametrane for råvasskvalitet for Garnesvatnet. Tabell 9 Råvasskvalitet Garnesvatnet 2006-2013. Sensoriske og kjemiske parameter Parameter Antall analyser Min Maks Snitt Grenseverdi (reintvatn) Drikkevannsforskriften ph 26 5,5 6,9 6,2 6,5 9,5 Fargetall, mg Pt/l 66 3 14 8 20 Turbiditet, FNU 34 0,1 0,4 0,15 1 Fargetalet er jamt lav og godt under drikkevassforskriftens krav. Den høgste målte verdi er 14 mg Pt/l med eit snitt på 8 mg Pt/l. Det er difor ikkje aktuelt med humusfjerning. 20 av 28 analysar for ph er under grenseverdien. Det er difor etablert eit doseringsanlegg med vassglas ved Garsholhaugen behandlingsanlegg. 4.2.5 Garnesvatnet og behov for vassbehandling Garsholhaugen behandlingsanlegg er i dag basert på følgjande prosessar: Partikkelfjerning med trykksiler Desinfeksjon med UV-bestråling (barriere 1 og 2) Korrosjonskontroll med dosering av vassglas Reserve doseringsanlegg for klor Behandlingsanlegget blei i 2012-13 utvida og bygd om. Kapasiteten blei auka frå 15 til 30 l/s og det blei montert 2 UV-aggregat i serie og 2 i parallell som betyr at det er etablert 2 hygieniske barriere i behandlingsanlegget. Doseringsanlegget for vassglas blei ikkje satt i drift på grunn av usikkerheita om utløysing av rust i støypejarnleidningane, sjå foto på side 21.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 17 Mattilsynet ga i 2013 løyve til å starte opp etter ombygginga og utvidinga av Garsholhaugen behandlingsanlegg. Det skal ikkje vere behov for ytterligare tiltak i neste planperiode ved Garsholhaugen behandlingsanlegg. 4.2.6 Leiselva Tabell 10 viser ei samanstilling av analysar for dei viktigaste bakteriologiske parametrane for råvasskvalitet for Leiselva Tabell 10 Råvasskvalitet Leiselva 2006-2013. Bakteriologiske parameter Parameter Antall analyser Variasjoner Antall prøver påvist Grenseverdi (reintvatn) Drikkevannsforskriften E. Coli 29 0-58 12 0 Koliforme bakt. 37 0 C (KB) 31 0-201 30 0 Total antall bakterier 22 o C 31 0-300 17 100 1) Intestinale Enterokokker 8 0-7 1 0 1) Ved verdiar over 100 må årsaken undersøkjas Med unntak av ei prøve er det påvist koliforme bakteriar i alle prøver. E.Coli er påvist i ca. 40 % av prøvene med 58 som høgste verdi. Begge barrierane må difor etableras i behandlingsanlegget. Det er i dag bare ei barriere basert på membranfiltrering. Tabell 11 viser ei samanstilling av analysar for dei viktigaste sensoriske og kjemiske parametrane for råvasskvalitet for Leiselva. Tabell 11 Råvasskvalitet Leiselva 2006-2013. Sensoriske og kjemiske parameter Parameter Antall analyser Min Maks Snitt Antall prøver påvist Grenseverdi (reintvatn) Drikkevannsforskriften ph 30 6,4 7,3 6,9 1 6,5 9,5 Fargetall, mg Pt/l 31 6 81 31 20 20 Turbiditet, FNU 31 0,1 0,3 0,15 0 1 Fargetalet er jamt høgt og de aller fleste prøver overskrider drikkevassforskriftens krav. Den høgste målte verdi er 81 mg Pt/l med eit snitt på 31 mg Pt/l. Det blei difor i 1995 bygd eit anlegg for humusfjerning basert på membranfiltrering. Denne prosessen fungerer også som ei hygienisk barriere. Ei (2007) av 30 analyser for ph er under grenseverdien som er satt til 6,5. 4.2.7 Leiselva og behov for vassbehandling Flø behandlingsanlegg blei satt i drift i 1995 og er basert på følgjande prosessar:
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 18 Partikkelfjerning med trykksiler Humusfjerning desinfeksjon (barriere 1) basert på membranfiltrering Reserve doseringsanlegg for klor Kommunen skiftet i 2013 for fyste gong membranar etter 13 års drift). Vanleg «levetid» for membranar er 6 til 8 år. Det er i dag kunn ei hygienisk barriere, og kommunen skal i laupet av 2015 utvide anlegget til også omfatte UV-desinfeksjon (barriere 2). Ei av 30 analyser for ph er under grenseverdien som er satt til 6,5. Den relativt høge ph for råvatnet (prøvane vert tekne før rensing i behandlingsanlegget) skyldas innvendig tæring i dei reterande asbest sement røyra øvst ved inntaket. Dei gamle eternitrøyra som blei utskifta med plastrøyr ute på forsyningsnettet viser at vatnet er korrosivt, og at ein difor bør vurdere å byggje eit anlegg med vassglasdosering. 4.3 Krisevasskjelder Krisevasskjelder skal berre brukast i særlege høve når ei hovudkjelde er ute av drift i ein lang periode. Vi må da akseptere at brukskvaliteten kan vere noko dårlegare enn vanleg. Vatnet må derimot ikkje innehalde helseskadelege stoffar/bakteriar. Elv frå Mørkevatnet har fram til våren 2014 vore vasskjelde for Haddal og Eiksund. Vassprøver uttatt sumaren og hausten 2009 viste ei dramatisk auke i fargetalet (42-44 mg Pt/l) som førte til problem med desinfeksjonen (UV-anlegget) ved Moldskred behandlingsanlegg. Auken i fargetalet førte til at vassbehandlingsanlegget måtte utvidast til også å omfatte humusfjerning, som igjen ville gi betydelig auka kostnader til investering og drift. I tillegg har det vore periodisk problem med vasskjeldas kapasitet, og Ulstein kommune bestemte i 2010 at Garnesvatnet skal være vasskjelde for Haddal og Eiksund, og den gamle vasskjelda skulle endre status til krisevasskjelde. I tillegg har Ulstein kommune dei seinare år arbeidd for å betre leveringstryggleiken i vassforsyninga gjennom: Auka overføringskapasitet mellom Mosvatnet og Garnesvatnet ved bygging av ny sjøleidning mellom Ulsteinvik og Dimna og auka kapasitet ved Gamleeidet og Garsholhaugen behandlingsanlegg gir ei fleksibel løysing til å forsyne begge vegar. Det blei i 2013 bygd ny vassleidning langs riksvegen mellom Hareid og Ulstein kommunar. Det skal i tillegg byggast 2 pumpestasjoner. Dette opnar moglegheiter for ei gjensidig krisevassforsyning for kommunane. Et forslag til formell samarbeidsavtale om gjensidig krisevassforsyning skal politisk behandlast i begge kommunar hausten 2014.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 19 5 TRANSPORTSPORTSYSTEMET 5.1 Vassleidningsnettet i Ulstein kommune 5.1.1 Eksisterande leidningsnett Vassleidningsnettet i Ulstein kommune er på ca. 83 km, og fordelinga av dei ulike leidningsmateriala er vist på figur 3. 60 50 40 km 30 20 10 0 PE PVC >1982 PVC <1982 AAS GRSTJ DUKTSTJ Figur 3: Hovudvassleidningar i Ulstein kommune Ulstein kommune har brukt fylgjande leidningsmateriale: PE i hovudsak etter 2010 PVC etter >(etter) 1982 PVC før 1982. 1970 1982 AAS asbestsement 1960-1970 GRSTJ grå støypejarn 1955 1960 DUKTSTJ duktil støypejarn > (etter) 1980 Som det går fram av figur 3 så er det aller meste av leidningsnett av plast (pe og pvc) og er yngre enn 30 år. Gjennomsnittlig alder for leidningsnettet er ca. 32 år. Leidningar som vert lagt i dag skal vare i 100 år dersom arbeidet blir utført på ein tilfredstillande måte. 5.1.2 Leidningsbrot og lekkasjar Det er særlig rør av pvc som ble lagt på 70-talet, asbest sement (60-talet) og grå støypejarn (50-talet) som skapar problem med lekkasjar og leidningsbrot.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 20 Tabell 12 viser ein statistikk over leidningsbrot i 1995 og dei siste 5 åra. Dei aller fleste leidningsbrot er på grå støypejarn (punktbelastning og dårlig arbeid), PVC lagt på 70-talet (dårlig røyrkvalitet, arbeid, fundament) eternit (tæring og dårlig fundament). Tabell 12 Leidningsbrot 2006-2013 År Asbestsement Grå st.jarn PVC <1982 PE Totalt 1995 6 2 2 0 10 2009 3 1 6 0 10 2010 2 0 5 0 7 2011 6 1 7 0 14 2012 0 5 5 0 10 2013 4 3 4 0 11 Leidningsbrota har i hovudsak vore på fylgjande område og type røyr: Nedføyringsleidning frå Mosvatnet. Ca. 3,3 km frå Litlevatnet og nedover. PVC 1970-75 Halsen Skeide - Bøen. 2,1 km PVC lagt før 1978 (få lekkasjar i de seinare år) Ulsteinvik sentrum: Ca. 2,3 km grå støypejarn 1955-60 Leidning Garsholhaugen behandlingsanlegg Bugarden høydebasseng. Ca. 6,9 km grå støypejarn 1958 (ca. 4,9 km leidningsgrøft) Nedføyringsleidning frå Moldskred til Haddal, ca. 1,1 km asbest sement 1960. Haddal, ca. 2,3 km asbest sement 1960 Nedføyringsleidning frå inntak Leiselva (Flø), ca 230 m asbest sement 1960 Det har i gjennomsnitt vore ca. 10 leidningsbrot i året. Leidningsbrota har i hovudsak vore på ca. 16 km leidningar som betyr eit brot i året per 1,6 km leidning. 5.1.2 Leidningsbrot og lekkasjar Generelt har leidningsnettet i Ulstein kommune god kapasitet. Dei aller fleste abonnentar har stabilt trykk. Med unntak av nokon område har også brannvesenet tilstrekkelig mengder med sløkkevatn i Ulsteinvik forsyningsområde, men fleire område i krinsane utanfor har for lite som følgje av at krava har auka og skjerpast. For å få oversikt over kapasiteten i leidningsnettet, er det oppretta ein nettmodell basert på kommunens leidningskartverk. Nettmodellen omfattar alle 3 forsyningsområda. Nettmodellen er brukt til ulike analyser på leidningsnettet; kapasitet ved uttak av brannvatn, trykkforhold, avdekkje flaskehalsar, dimensjonere leidningar, pumpestasjonar, høgdebasseng mv. Eit utsnitt av nettmodellen er vist på figur 9. I dei neste kapitla har vi difor lagt fram ein dokumentasjon av leidningsnettets tilstand og føreslått utbetringstiltak som bør utførast i samband med kapasitetsauke, dårleg leidningskvalitet og nye utbyggingsområde.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 21 5.2 Utskifting og rehabilitering av gamle leidningar 5.2.1 Eksisterande situasjon og behov for utskifting Det er særlig røyr av pvc som ble lagt på 70-talet, grå støypejarn (1958-70) og asbestsement (60-talet) og som skapar problem med lekkasjar og leidningsbrot. Leidningar av grå støypejarn kan i tillegg skape redusert kapasitet og dårlig vasskvalitet som følgje av innvendige rustknollar, sjå foto nedanfor. Eternitleidningar med lang opphaldstid (stor dimensjon og lite vassforbruk) kan i tillegg til «korrosjon» gje dårlig vasskvalitet. Asbest sement leidning i oppløysing Grå støypejarnsrør med rustknollar Ulstein kommune har i dei seinare år, med unntak av leidningen frå inntaket i Leiselva til behandlingsanlegget, skifta ut all asbest sement røyr i Flø forsyningsområde, sjå foto ovanfor. I tillegg er det skifta ut 1,3 km asbest sement frå Moldskred behandlingsanlegg til den øvste busetnaden på Haddal. Leidningsbrota har i hovudsak vore på denne leidningen, og det står att ca. 1,1 km att her samt 1,2 km (Haddal) som bør skiftast i laupet av neste planperiode. Kommunen har i liten grad skifta ut eksisterande pvc-leidningar lagt på 70 talet. Med unntak av vassleidning frå Kleven verft til Ytre Dimna har det vore mange leidningsbrot på gamle pvc-leidningar. Det har spesielt vore mange vassbrot på råvassleidninga frå Mosvatnet, sjå figur 4. Dette er ei svært viktig leidning og ved leidningsbrot stoppar vassproduksjonen ved Gamleeidet behandlingsanlegg. Det er likevel leidningar av grå støypejarn som er den største utfordringa på grunn av leidningsbrot og innvendige rustknollar. I tillegg til dramatisk redusert kapasitet vil rustknollane skape store problem med dårlig vasskvalitet når doseringsanlegga for vassglas ved Gamleeidet og Garsholhaugen behandlingsanlegg blir satt i drift. Rustknollane vil da etter kvart «lausne» og føyrer til brunt vatn og «tilstopping» hos abonnentar som har utstyr som er følsam for partiklar av denne type og størrelse. Ulstein kommune har hittil basert all fornying av vassleidningsnettet med konvensjonell graving. Det er fleire metodar med grøftefri rehabilitering av vassleidningar: Utblokking eller inntrekking med PE Påføring av bellegg av epoxi eller polyuretan (PU)
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 22 Strømpeforing Kostnadene med grøftefri rehabilitering og konvensjonell graving er omtrent lik. Utskifting av vassleidningar utførast svært ofte i samband med sanering av avlaupsleidningar da disse også er gamle og basert på fellessystem. Vi anbefaler difor at det meste av utskifting av vassleidningane skal baserast på konvensjonell graving dersom det ikkje er spesielle leidningsstrekk som for eksempel smale trafikkerte gater der en ønskjer unngå graving. 5.2.2 Forslag til utskifting av leidningar PVC-leidningar lagt på 70-talet Det er ca. 4,6 km pvc-leidningar som vart lagt på 70-talet som bør skiftast ut i denne planperioden. Dette har samanheng med dårleg røyrkvalitet og noko dårleg anleggsarbeid. Dei viktigaste gamle pvc-leidningane frå 70-talet som det har vore mest problem med er i hovudsak: Ca. 3,2 km pvc nedføringsleidning frå Mosvatnet, sjå figur 4 og teikning HO-101. 12 leidningsbrot mellom reduksjonsbasseng RB1 og RB2. Årsaka til leidningsbrota er dårleg røyrkvalitet og anleggsarbeid samt at pvc-leidning (muffeskøytar) i myr ikkje er egna. Ny leidning skal baserast på PE-rør. Ca 0,8 km PVC-leidning frå Hofsetmarka til Varleite, sjå figur 7 og teikning HO 104. Ca. 1,4 km leidning frå Halsen til Skeide og Bøen og vidare til enden av forsyningsområdet, sjå figur 5 og teikning HO-104. 17 leidningsbrot, men dei fleste av brota er frå før 2005. Årsaka til leidningsbrota er dårleg røyrkvalitet og anleggsarbeid med dårlige / ueigna massar rundt røra. Figur 4 Delstrekning PVC nedføyringsleidning Mosvatnet - Gamleeidet som skal skiftast (raud strek)
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 23 Det er i tillegg ca. 4,3 km pvc-leidningar som vart lagt på 70-talet frå Kleven verft til Ytre og Indre Dimna. Det har aldri vært problem med lekkasjar på denne leidninga og det er difor ikkje tatt med investeringar til dette i denne planperioden. Figur 5 PVC vassleidning Halsen - Skeide som skal skiftast (raud strek) Asbest sement leidningar lagt på 60-talet Det har vore mange leidningsbrot dei seinare år frå Moldskred behandlingsanlegg til den øvste busetnaden på Haddal, sjå foto på side 21, figur 6 og teikning HO-101. Figur 6 Utskifting asbest sement Moldskred VB Indre Haddal (raud strek)
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 24 Årsaka til leidningsbrota har vært dårleg røyrkvalitet og anleggsarbeid. Det er i seinare år skifta ut til saman ca 1.300 m, men det står fortsatt att ca 1.100 m på nemnte leidningstrekk. Det har også vore fleire leidningsbrot på strekninga frå Solsida bustadområde og ned til vegkrysset ved Einehaugen og vidare til pumpestasjon PV5 samt ei delstrekning (ca 100 m) på forsyningsleidninga mot Ulstein Betong. Vi har difor foreslått at også desse strekningane på til saman ca 1.200 m skal skiftast ut. Ulstein kommune har dei seinare år skifta ut alle asbest sement forsyningsleidningar på Flø. Det står no att bare ca 300 m frå inntaket i Leiselva og nedover mot behandlingsanlegget, sjå teikning H-105. Grå støypejarnleidningar lagt på 50-talet Det har er registret heile 23 leidningsbrot dei siste 15-20 åra på leidningar av grå støypejarn i Ulsteinvik sentrum, sjå figur 7 og teikning HO 103. I tillegg har det vært 25 brot på leidninga frå Garsholhaugen behandlingsanlegg til Bugarden høgdebasseng, sjå figur 8. Årsaka til leidningsbrota har i hovudsak vært dårleg anleggsarbeid med punktbelastning (stein). Figur 7 Grå st.jarnsleidning lagt på 50-talet i Ulsteinvik sentrum som skal skiftas ut (raud strek) Det er til saman 9,2 km grå støypejarnleidningar som i hovudsak omfattar: 6,9 km leidning (4,9 km leidningsgrøft) frå Garsholhaugen behandlingsanlegg (VB2) til Bugarden høgdebasseng (HB2). 2,3 km leidning i Ulsteinvik sentrum
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 25 Figur 8 Grå st.jarnsleidning lagt på 50-talet som skal skiftas ut (raud strek) Garsholhaugen V - Bugarden HB2 Som det går fram av foto på side 21 så skapar rustknollane både eit kapasitets- og vasskvalitetsproblem. Ulstein kommune har montert eit doseringsanlegg for tilsetting av vassglas (auke ph) både ved Gamleeidet og Garsholhaugen behandlingsanlegg, men anlegga kan ikkje setjast i drift då dette fører til utløysing av rustknollar som igjen fører til brunt vatn og klagar frå abonnentane. Leidningar av grå støypejarn må difor fyst skiftast ut før doseringsanlegga for vassglas kan setjast i drift. Tilsynsmyndigheitene (Mattilsynet) krev at vatnet ikkje skal være korrosivt og at doseringsanlegget for vassglas skal setjast i drift, men dette fører altså til enda dårlegare vasskvalitet (brunt vatn). Ulstein kommune må difor søkje Mattilsynet om dispensasjon til fortsatt å levere vatn med lav ph inntil leidningane av grå støypejarn er skifta ut. Sjølv om ein intensiverer dette arbeidet vil dette ta minst 5 år. Kostnadene med utskifting av leidningane vil være ca 25-30 millionar kr alt avhengig av om det skal leggjast avlaupsleidningar eller kablar i felles grøft slik at ein oppnår ei kostnadsdeling. Det bør fyst gjennomføras ei analyse som kan gje eit best mogleg grunnlag for ei riktig prioritering for vidare utskifting. Kommunen har ein detaljert oversikt over leidningsbrota som har vore dei siste 20 år, men det er behov for meir kunnskap om tilstanden for dei gamle leidningane som har ei begrensa restlevetid. Det vil også være behov for ei samordning med utskifting/sanering av avlaupsnettet for å prioritere dei enkelte leidningstrekk. Konsekvensar av eit leidningsbrot på ei leidning som førar til stopp i vassproduksjonen, vil også være eit av fleire kriteria i ei slik vurdering. Tabell 13 viser ei samanstilling over leidningar som skal skiftast ut. Vi legg opp til at det meste av leidningar av asbest sement og gamal pvc vert skifta ut i løpet av planperioden, det vil si innan 2019. Når det gjelder framdrift for utskifting av leidningar av grå støypejarn så vil dette fyst være avklara når ei analyse er gjennomført, men vi har likevel tilrådd at det meste av disse leidningane også skal vere utskifta innan planperioden. Dette betyr at det skal skiftes ca. 2,7 km leidningar (2,3 km leidningsgrøft) kvart år dei neste 5 åra. Dette er mykje med tanke på alle andre prosjekt kommunen skal gjennomføre.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 26 Tabell 13: Investeringskostnader 2014-2019 utskifting av leidningsanlegg og kumar (prisnivå 2014) Stad Type leidning Lengde km Kostnad 1000 kr Prioritet 2014-2019 Teikning nr 7) Inntaksleidning Mosvatnet PE 0,14 2 100 2014 HO-104 Moldskred VB3 Haddal RB3 AC 1) 1,1 1 800 2015 HO-102 Inntak Leiselva Flø VB3 AC 1) 0,3 600 2014 HO-105 Mosvatnet RB1 RB2 V1 PVC 2) 3,2 6 800 2015 HO-104 RV1 og RV2 Red.basseng 2 000 2014/15 HO-104 Garshol VB2 Hasund RV1 Grå st.jarn 0,8 2 500 2015 HO-103 Hasund RV1 VK3 Grå st.jarn 3) 5,1 16 900 2016-2017 HO-103 VK3 - Bugarden HB2 Grå st.jarn 4) 1,0 3 100 2018 HO-103 Ulsteinvik sentrum Grå st.jarn 5) 1,4 6 000 2017-2019 HO-104 Ulsteinvik sentrum Grå st.jarn 5) 0,9 4 000 Etter 2019 HO-104 Hofsetmarka - Varleite PVC 2) 0,8 2 800 2019 HO-104 Einehaugen V11 V12 - Solsida AC 1) 0,5 1 000 2018 HO-102 Ledning V12-V15 mot Ulstein Betong AC 1) 0,1 600 2018 HO-102 Vegkryss Einehaugen PV5 AC 1) 0,7 1 200 Etter 2019 HO-101 Skeide V3 Bøen V4 PVC 2) 0,7 1 300 Etter 2019 HO-104 Kleven Verft PV3 Dimna PVC 2) 0,6 1 200 Etter 2019 HO-103 SUM 17,2 55 100 1) AC asbestsement leidningar 2) Gamal PVC-leidning lagt på 70-talet 3) Ny 4,1 km grøft, der av 1,5 km doble leidningar 4) Ny 0,5 km grøft med doble leidningar 5) Der av ca 1,7 km etter 2019 6) Gamal PVC-leidning lagt på 70-talet 7) Leidningar som skal skiftast ut er vist med raud strek på teikningane, sjå teiknforklaring 5.3 Vassleidningar til nye bustadområde Det er i denne plana ikkje teke med investeringskostnader til vassleidningar internt i nye bustadområde og eksisterande bustadområder som skal utvidast eller fortettast (refusjon). Dei planlagde områda er i tilknyting til eksisterande leidningsnett, og i kommuneplanen er det lagt føringar til fortetting eller utviding av allereie utbygde område. Lokalisering av nye utbyggingar utanfor sentrumsområde skal være med utgangspunkt i eksisterande infrastruktur. Befolkningsauken skal i stor grad skje i Ulsteinvik, men det skal leggjast til rette for bustadbygging i alle krinsar. Det er tatt høgde for bygging av 50 bueiningar i året.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 27 Dei planlagde bustadområda er vist på oversiktsteikningane. Kommunen har så langt ikkje gjort ei prioritering av bustadområda som skal byggjast. Tabell 14 viser behov for bygging av eksterne vassleidningar til planlagde bustadområder i Ulsteinvik «sentrum», sjå teikning HO-104. Reguleringsarbeidet er ikkje ferdig og det er også noko usikkerheit for noen av område med omsyn til bustadform (einebustad, rekkehus, lågblokk mv.). Tabell 14: Leidningsanlegg bustadområde Ulsteinvik sentrum Stad ID reguleringsplan Halsen V7/V2 Skeide V3 Hovsetmarka ved Varleite. B10 Kostnad i 1000 kr 600 Merknad Fortetting. 300 m. Koordineras med vassleidning i planlagd gangveg V6-V5-V4, sjå kapittel 5.5 og utskifting av pvc-leidning, Skeide-Bøen, sjå tabell 13. Prosjektering 2014. Ikkje behov for nye leidningar, sjå teikning HO-104. Holsekerdalen. B11 Lågblokk. Ikkje behov for nye leidningar. Sjå teikning HO-104 Saunes. B12 Fortetting. Brannvatn begrensa p.g.a. gamal grå st.jarn, sjå teikning HO-104. Kostnadar tatt med i tabell 13. SUM 600 Tabell 15 viser behov for bygging av eksterne vassleidningar til planlagde bustadområder i Dimna, sjå teikning HO-103. Ingen reguleringsplanar for dei planlagde bustadområda er stadfesta/godkjend. Tabell 15: Leidningsanlegg bustadområde Dimna Stad - reguleringsplan Dimna Hasund B22 Hasund B25 Kostnad i 1000 kr Merknad Ikkje behov for nye leidningar. Brannvatn OK Ikkje behov for nye leidningar. Brannvatn OK Tuneset, Dimna. B29 300 Ekstern forsyningsleidning mht brannvatn Ytre Dimna. B31 400 Utbetring pumpestasjon PV10. Brannvatn ca 11 l/s Ytre Dimna. B33 400 Ekstern forsyningsleidning. Brannvatn ca 8 l/s Ytre Dimna. B35 1) Ikkje behov for nye leidningar. Brannvatn ca 8 l/s SUM 1 100 1) Alternativ til B33 Myrane bustadområde (B37) i Haddal er det einaste planlagde bustadområdet i området Haddal og Eiksund, sjå teikning H-101. Det er ikkje behov for investeringar til eksterne vassleidningar til dette bustadområdet.
Hovudplan for vassforsyning 2014-2019 28 5.4 Leidningsanlegg til næring- og industriområde Dei skipsrelaterte næringane har hatt ei positiv utvikling dei seinare åra, og arealsituasjonen for desse er med unntak av Kleven verft god. Etter innspel er Kleven verft planlagd utvida med 17 da mot aust (N13), teikning HO-103. Utviding av Saunesmarka næringsområde skjer kontinuerleg austover mot kommunegrensa. Elles er det berre nokon mindre utvidingar av eksisterande områdar for handel og industri. Industriområda ligg i stor grad nær hovudleidningsnettet, men det er behov for å styrke brannvassforsyninga for Saunesmarka og fleire andre område, sjå kapittel 6. Det er tidlegare vurdert bygging av eit nytt høgdebasseng ved kommunegrensa som mest aktuelt. Etter at ny vassleidning mellom Hareid og Ulstein vart bygd i 2013 framkom eit langt rimelegare alternativ basert på bygging av ca. 200 m lang leidning frå riksvegen (V8) like aust for kommunegrensa, sjå teikning HO-104. Leidning gjennom den planlagde utvidinga av industriområde skal dekkast av bedriftene som skal etablere seg her (refusjon). Ulstein kommune skal i 2014 byggje ei vassleidning frå Varleite (RV3/PV9) til Saunesmarka. Dermed oppnår ein ei to-sida vassforsyning som tilfredsstillar krava til brannvatn. Kleven verft har i dei seinare år hatt behov meir vatn fylling av skip. Dette blei betydelig betra etter at ny sjøleidning mellom Ulsteinvik sentrum og Dimna blei satt i drift sumaren 2014. Tabell 16 viser behov for bygging av eksterne vassleidningar til planlagde næring- og industriområder. Dei planlagde industriområda er visst på oversiktsteikningane. Interne leidningar er ikkje tatt med (refusjon). Tabell 16: Leidningsanlegg næring- og industriområde Stad - reguleringsplan Kostnad i 1000 kr Merknad Saunesmarka. N10 300 Ny forsyningsleidning frå «Hareid-leidninga». Sjå teikning HO-104. Skeide N02 Saunes N06 Kleven verft. N13 Planlagd leidning i gangveg vil sikre brannvatn, sjå tabell 17 og teikning H-103. Brannvatn frå sjø kan være eit alternativ. Kapasitetsproblem i dag p.g.a. gamal grå st.jarn, sjå tabell13 og teikning HO-104. Utviding austover. Ikkje behov for nye tiltak. Sjå teikning HO-103 N14 Haddal-Eiksund (400) Kryssing av riksveg, sjå teikning HO-101. Etter 2019. Elles ikkje behov for nye leidningar Kvalneset. R14 Utviding bergverk, sjå teikning HO-102. Ikkje behov for nye leidningar. SUM 300