Rapport nr. 931-2013 RESIPIENTGRANSKING MOMB LOKALITET VIKANE Masfjorden kommune
Resipientanalyse AS Foretaksnr.: NO 998 058 376 mva Adresse: Dortledhaugen 156 5239 Rådal Kontaktperson: Frode Berge-Haveland Telefon: 40231779 Epost: resipientanalyse@online.no Internett: http://www.resipientanalyse.no Lokalitetsnamn, nr.og biomasse Vikane 13 704 1 560 TN Kommune Masfjorden kommune Oppdragsgjevar Blom Fiskeoppdrett AS Oppdragsart MOMB resipientgransking etter NS 9410:2007 Personell feltgransking Frode Berge-Haveland, Resipientanalyse AS Kjell Harald Blomvågnes, Blom Fiskeoppdr. AS Dato, rapport 14 / 01 2013 Dato, felt 08 / 01 2013 Rapport nr. 931 2013 Rapportsider 16 Miljøtilstand 2 Konklusjon og fagleg råd Botnen i lokaliteten består i hovudsak av sand, skjelsand og grus, og truleg fjell eller steinbotn ved 5 prøvepunkt. I tillegg blei det påvist mudder botn ved 5 prøvepunkt. Det blei påvist gassbobling ved 2 prøvepunkt. Sterk lukt av hydrogensulfid blei påvist ved totalt 4 prøvepunkt. Det blei kun påvist gravande botndyr ved 4 prøvepunkt. Børstemarken Vigtorniella ardabilia som er definert som opportunister som kan lever oppå belasta sediment blei påvist ved 8 prøvepunkt. Det blei ikkje påvist fôr eller fiskefekalier ved 4 av prøvepunkta. Dette er fyrste MOMB gransking utført ved fôrings topp i lokaliteten. Sist MOMB gransking (Resipientanalyse, 207-2008) blei utført før det blei sett ut fisk i lokaliteten, lokaliteten fekk då miljøtilstand 1, meget god. Måling av oksygenkonsentrasjonen viser at miljøtilstanden (KLIF veileder 97:03) er meget god i merdnivået (dvs. mellom 0 til 40 meters djup), og i resten av vassøyla. Denne MOMB granskinga viser at nærsona i lokaliteten er sterkt til meget sterkt belasta ved dei 4 prøvepunkta tatt mellom merdane. Totalt sett får lokaliteten miljøtilstand 2, god. Men pga. dei 4 dårlege prøvene vil Resipientanalyse AS anbefale at ein utfører ei ny MOMB gransking i slutten av brakkleggingsperioden og før nytt utsett av fisk i lokaliteten. Fagansvarleg i Resipientanalyse AS Kvalitetsansvarleg i Resipientanalyse AS Frode Berge-Haveland Cand. Scient. Marin mikrobiolog Daglegleiar i Resipientanalyse Kjetil Aursland Cand. Scient. Mikrobiolog Kvalitetsleiar i Resipientanalyse Side ii
INNHALD 1.0 Innleiing 1 2.0 Resipientbeskriving 2 Figur 2.1 Sjøkart (1: 50 000) over resipientområdet 3 Figur 2.2 Botnkart (1: 20 000) over lokalitetsområdet 4 Figur 2.3 Botnkart (1: 5 000) med avmerka prøvepunkt 5 3.0 Prøveuttak 6 Tabell 3.1 Prøve posisjonar 6 4.0 Resultat 7 Prøveskjema, B.1 8 Skjema for prøvetakingspunkt, B.2 9 Vedlegg 4.1 Bilder av grabbprøvar 10 Vedlegg 4.2 Bilder av grabbprøvar 11 Vedlegg 4.3 Bilder av grabbprøvar 12 Vedlegg 4.4 Miljøtilstand i sedimentet, MOMB 13 Vedlegg 4.5 Miljøtilstand i sjøvatnet 14 Vedlegg 4.6 Miljøtilstand i strandsona 15 5.0 Referansar 16 Side iii
1.0 Innleiing Denne resipientgranskinga er utført på oppdrag for Blom Fiskeoppdrett AS for å kartlegge miljøtilstanden i lokaliteten og for å vurdere lokalitetens framtidige produksjonskapasitet og bæreevne etter krava stilt i 35. Miljøovervåking i akvakulturdriftsforskrifta (Fiskeri og Kystdepartementet, 2008) og NS 9410:2007 Miljøovervåking av bunnpåvirkning fra marine akvakulturanlegg. Side 1
2.0 Resipientbeskriving Lokaliteten Vikane ligg i Austfjorden, innerst i Fensfjorden i Masfjorden kommune. Fensfjorden er ein terskel fri fjord frå innerst i Austefjorden til yttarst i Fensfjorden. Dette fører til at fjordsystemet har stabile og gode vinter temperaturar, ideelt for lakseoppdrett. Djupet i lokalitetsområdet varierer frå 60 til over 100 meters djup. Ut ifrå lokaliteten skrår det bratt ned til over 400 meters djup. Austfjorden har djup på ned til 700 meter lenger ute i fjordbassenget. Fensfjorden har eit djup på over 400 meter yttarst i fjordmunningen. Lokaliteten ligg med andre ord i tilknyting til ein svært stor resipient med stor resipientkapasitet. Side 2
Solbakk
Solbakk
9 1 8 7 2 6 10 5 3 4 3 2 4 1 Antatt dominerande straumretning
3.0 Prøveuttak Prøveuttak av sediment til denne MOMB resipientgranskinga er utført etter gjeldande krav i Norsk Standard (NS 9410:2007). Det blei tatt grabbprøvar frå 10 prøvepunkt av botnen. Alle med ein Van Veen Grabb med prøve areal 225 cm 2. I tillegg blir det målt turbiditet, fluorescens, oksygen, temperatur, salinitet og tetthetsprofil igjennom heile vassøyla ved lokaliteten. Målingane blei utført med ein SD 204 frå SAIV AS. Måle instrumentet blei kalibrert etter kalibreringsprogram frå produsent. Siktedjup blei målt med ei kvit secchi skive (20 cm i diameter) frå Wildco. ph og Eh blei målt i sedimentprøvane med WTW ph3110 analyseinstrument. ph elektroden blei kalibrert med ph buffer 4,01 og 7,01 i felt før prøvestart. Eh elektroden blei kontrollert i Eh buffer 475± 5 mv i felt før prøvestart. Både ph og Eh elektroden blei kontrollert før kvar nye måling i sedimenta ved kontroll måling i friskt sjøvatn. Prøveposisjon er merka av i tabell 3.1. Prøveposisjon er merka av i tabell 3.1. GPS posisjon for alle prøvetakingspunkta blei registrert med ein Garmin GPS map 60CSx. Tabell 3.1 Prøve nr. Dato: Prøve posisjon 1 08-JAN-13 N60 42.720 E5 24.265 2 08-JAN-13 N60 42.697 E5 24.229 3 08-JAN-13 N60 42.728 E5 24.208 4 08-JAN-13 N60 42.732 E5 24.180 5, H 08-JAN-13 N60 42.751 E5 24.184 6 08-JAN-13 N60 42.761 E5 24.132 7 08-JAN-13 N60 42.777 E5 24.137 8 08-JAN-13 N60 42.782 E5 24.117 9 08-JAN-13 N60 42.803 E5 24.093 10 08-JAN-13 N60 42.773 E5 24.177 Side 6
4.0 Resultat Kvalitativ faunavurdering og sensorisk vurdering av botnsedimenta utgjer dei to hovudpunkta i ein MOMB resipientgransking, ved sidan av måling av ph og redokspotensialet (Eh). Hydrogensulfid (H 2 S) blir danna ved reduksjon av sulfat (SO 4 ), når det oppstår oksygensvikt i marinesediment. Hydrogensulfid blir påvist ved lavt redokspotensiale (Eh), svartfarga sediment og svovelhaldig lukt. Gassbobling av metan (CH 4 ) og karbondioksid (CO 2 ) oppstår også ved oksygensvikt i sedimenta etter ei tid. Karbondioksid og metan blir påvist ved gassbobling. Karbondioksid blir og påvist ved lav ph i sedimenta. Resultat og vurdering av desse parametrar er å finne i tabell B.1 og B.2. Hydrogensulfid er ein karakteristisk og giftig gass som blir danna av sulfatreduserande bakteriar i marine sediment ved reduksjon av sulfat. Denne prosessen oppstår naturlig i sjøvatn med lite vassutskifting og i innelukka pollar med brakkvatn. I sedimenta under oppdrettsanlegg med lite vassutskifting og sedimentering av organisk materiale finn ein denne prosessen igjen. Hydrogensulfid er ein vassløyselig gass, som oppløyser seg i sjøvatnet. Miljøtilstanden i kvar enkelt grabbprøve og den samla miljøtilstanden er å finne i vedlegg 4.1. Sjå vedlegg 4.2, 4.3 og 4.4 for bilde av grabbprøvane. Miljøtilstanden i vassmassane blir målt med siktskjeve og STD med oksygenmålar. Resultat av oksygen, temperatur, salinitet, klorofyll a (alger) og tetthetsmåling i vassmassane er å finne i vedlegg 4.5. Oksygenkonsentrasjon over 3,5 ml O 2 /l og 50 % metting i vassmassane er ein god indikasjon på at ein ikkje har hydrogensulfid løyst i sjøvatnet (konsentrasjon over 3,5 ml O 2 /l og 50 % metting tilsvarar miljøtilstandsklasse II God i KLIF veileder 97:03). Miljøtilstanden i strandsona blir undersøkt med ei enkel strandsone synfaring der eventuell synleg forureining blir registrert. Det blir sett etter avfall (plast og tauverk), oljesøl, skum og fett (rester frå tørrfôr), slam og framvekst av grønalgar, trådforma brunalgar og evt. påvising av andre endringar i algesamfunnet i strandsona. Sjå vedlegg 4.6. for bilde frå strandsona. Side 7
Miljøovervåking av bunnpåvirkning frå marine akvakulturanlegg NS 9410:2007 ResipientanalyseTel. 40231779 / 55135242 Dortledhaugen 15 resipientanalyse@online.no PRØVESKJEMAET, B.1 5239 Rådal www.resipientanalyse.no Firma: Blom Fiskeoppdrett AS Lokalitet: Vikane Gr. Parameter Poeng Prøvenummer Indeks 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 I Dyr Ja (0) Nei (1) 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0,6 Tilstand (Gruppe I) 4 merk 0 vist påviste dyr, merk 1 viss ikkje påvist botndyr, viss kun ikkje gravande opportonistiske børstemakk påvises merk også 1 ph verdi 8,0 8,0 6,8 7,7 6,8 7,8 6,6 6,6 7,8 7,5 Eh (mv) verdi 0 45-310 -250-330 -220-350 -380-160 -260 II +ref. verdi 217 262-93 -33-113 -3-133 -163 57-43 ph/eh fra figur 0 0 3 2 3 1 5 5 1 2 2,2 Tilstand, prøve 1 1 3 2 3 1 4 4 1 2 Tilstand (Gruppe II) 3 Buffertemp: 0,0 Sjøvannstemp: - Sedimenttemp: - NB! Verdier i kursiv er ph sjø: 8,1 Eh sjø: 100 Referanseelektrode: estimerte verdier GassbobleJa = 4 Nei = 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 Farge Lys/grå = 0 0 Brun/sort = 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Ingen = 0 0 0 0 0 0 0 Lukt Noe = 2 Sterk = 4 4 4 4 4 Fast = 0 0 0 III Kons. Myk = 2 2 2 2 2 Løs = 4 4 4 4 4 <1/4 = 0 0 0 0 Grabbv. 1/4-3/4 = 1 1 1 1 1 (v) v > 3/4 = 2 2 2 2 0-2 cm = 0 0 0 0 0 0 Slamtykk. 2-8 cm = 1 1 1 1 (t) > 8 cm = 2 2 2 Sum 0 4 12 2 12 5 18 18 6 6 Korrigert sum (*0,22) 0,0 0,9 2,6 0,4 2,6 1,1 4,0 4,0 1,3 1,3 1,8 Tilstand (prøve) 1 1 3 1 3 2 4 4 2 2 Tilstand (Gruppe III) 2 Middelverdi gruppe II og III 0,0 0,4 2,8 1,2 2,8 1,1 4,5 4,5 1,2 1,7 2,0 Tilstand (prøve) 1 1 3 2 3 2 4 4 2 2 Tilstand gruppe II og III 2 ph/eh Tilstand Korr.sum Gruppe I Gruppe II og III Lokalitetstilstand Indeks Tilstand A 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 Middelverdi 4 1, 2, 3 1, 2, 3 < 1,1 1 4 4 1,1 - < 2,1 2 2,1 - < 3,1 3 LOKALITETSTILSTAND 3,1 4 2 Side 8
Vedlegg 4.1 2 Bilder av grabbprøvene før og etter siling igjennom 1mm sil 3 4 Side 10
Vedlegg 4.2 5 Bilder av grabbprøvene før og etter siling igjennom 1mm sil 6 7 8 Side 11
Vedlegg 4.3 10 Bilder av grabbprøvene før og etter siling igjennom 1mm sil Side 12
9 1 8 7 10 2 6 5 3 4 3 2 4 1 Antatt dominerande straumretning Miljøtilstand: meget god god dårlig meget dårlig Lokalitetens samla miljøtilstand:
Vedlegg 4.5 Miljøtilstanden i sjøen dokumentert med oksygen, hydrografi og siktdjup. 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 T (FTU) 0,0 0,1 0,2 F (µg/l) 22,5 23,0 23,5 24,0 24,5 25,0 25,5 26,0 26,5 27,0 27,5 Density 6,0 6,2 6,4 6,6 6,8 7,0 7,2 7,4 7,6 7,8 8,0 8,2 8,4 8,6 8,8 mg/l 64,0 66,0 68,0 70,0 72,0 74,0 76,0 78,0 80,0 82,0 84,0 86,0 Ox % 6,6 6,8 7,0 7,2 7,4 7,6 7,8 8,0 8,2 8,4 8,6 8,8 9,0 9,2 9,4 Temp 28,5 29,0 29,5 30,0 30,5 31,0 31,5 32,0 32,5 33,0 33,5 34,0 34,5 0 db Sal. 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 Oksygen: Oksygen konsentrasjon over 65 % metning blir klassifisert som miljøtilstand 1 Meget god. Oksygen konsentrasjon over 50 % metning blir klassifisert som miljøtilstand 2 God. Tabell 4 i KLIF veileder 97:03. Siktdjup: > 10m Siktdjup over 7,5 meter blir klassifisert som miljøtilstand 1 Meget god. Siktdjup mellom 6,0 og 7,5 meter blir klassifisert som miljøtilstand 1 Meget god. Side 14
Vedlegg 4.6 Miljøtilstanden i Strandsona dokumentert med bilder Utgår Side 15
5.0 Referansar Fiskeri og Kystdepartementet, 2008. FOR-2008-06-17-822: Forskrift om drift av akvakulturanlegg (akvakulturdriftsforskriften). www.lovdata.no NS 9410:2007. Miljøovervåking av bunnpåvirkning fra marine akvakulturanlegg. Sjøkart (1:50 000). Henta frå www.fiskeridir.no Botnkart (1:20 000). Henta frå www.fiskeridir.no Botnkart (1:5 000). Henta frå www.fiskeridir.no Den Norske Los 3, 2006. Farvannsbeskrivelse Jærens rev Stadt. Dyreliv i havet, 2008. Håndbok i Norsk Marin Fauna. 5 utgave. Kom Forlag. Havets dyr og planter, 2000. NKS Forlaget. Resipientanalyse, 207-2008. MOMB Vikane Marøy Salmon AS 18. August 2008 Side 16