MIS JONSSITUAS JONEN I AUST-ASIA a" AUDUN 'I'ASG Foredfag ved Santalnlisjonens generalionamling i Fredrikstad 27.-30. juni 1963. Emnet virt Eemner umiteleg vidt. Misjonssituasjonen har ein viss samanheng med t. d. politiske, kulturelle, sosiale og ilmenreligi@se tilh@ve. Og me veit godt korleis desse tilh@ve kan skifta fri land ti1 land i Aust-Asia. Der har me t. d. Japan med ei teknisk utvikling som kan konkurrera med kven som helst, pi den andre sida t. d. det indre av Ny Guinea som i utvikling pi dette omride ligg 1 000 ir attende i tidi. I det politiske fargebiletet vil ein finna dei same nyansar og kontrastar. Gjer ein i tanken ei reise fri Taiwan via Kuala Lumpur i Malaya over Singapore ti1 Djakarta, si har ein alt fare over ein god del av det politiske fargespektrum. Soleis og med dei ilmenreligi@se tilh@ve misjonen stir i. I Ny Guinea, pi Borneo/Sumatra og det indre av Formosa inn ein framleis levande, animistisk naturreligion. I byar og industri- og skulesentra finn ein moderne sekularislne med materialistisk og ateistisk eller agnostisk farge. Men fyrst og fremst stir ein andsynes den kolnpakte mur av muhamedanisme og buddhisme. Men her er atter skilnader. Indonesia med 80 mill. muhamedanarar godkjenner den kristne minoritet pi 2-3 mill. som offisielt religionssamfunn, og gjev h@ve ti1 i gjeva kristendomsopp- Izring it kristne elevar i skulen. Malaya derimot tillot ikkje kristen rnisjon blant muhamedanske malayar. Jamt over i Aust-Asia er dei kristne smi minoritetar som i tal druknar i folkehavet. Men der finst eit par unntak. Sileis er Batakland pi Nord-Sumatra eit kristianisert omride tned stort kriste fleirtal. Si kan ein swrja om det er rid i tala om misjonssituasjonen i
Aust-Asia. Skulle ein ikkje heller tala on1 dei mange ulike situasjonar? Jau, slik kunne ein ta virt emne, men der finst trass i alt nokre sermerkte drag i biletet, visse sams tendensar som gjev rett ti1 i tala om situasjo7zen. Eg har di sett det som mi oppgive i peika pi noko av det som skaper situasjonen i situasjonane. Men mi eg fi lov i gjera dette pi ein spesiell mite: nytta Indonesia og serleg Batakkyrkja som utgangspunkt, seia litt om Batakkyrkja igii~ og idag. Har me sileis noko konkret i gi ut fr5, vil det kanskje bli lettare i vida ut horisonten og fi tak i litt av den generelle situasjonen misjonen stir i serleg i S#r- Aust-Asia. I Kring den vakre Tobasjaen midt inne pi Nord Sumatra ligg Batakland. Namnet minner om eit av dei starste eventyr i moderne evangelisk misjonssoge. Nokre km fri vestkysten, ved hovudvegen som i dag gir tvers gjennom Batakland, stir det ein minnestein. Pi steinen stir skrive: <Her kviler heini it dei to amerikanske misjonzrar Munson og Lymann, ihelslegne og oppetne iret 1834...*. Denne innskrifti stir der og minner om kva det kosta ii trengja inn i Batakland med livsens ord. Men Guds time slo ogsi der, og i Guds time var ogsi den utvalde reidskapen der, Ludwig Nommensen fri Nord Tyskland. I 1862 drog han fri vestkysten og innetter @yi. Det var ein firleg veg. Ephorus, Dr. Sihombing fortel at han overnatta i hus ader hir av oppetne menneske enno sveiv i lufti~. Malaria tvinga han ti1 i snu. Hollandske styremakter, som enno ikkje hadde makt over innlandet, ridde han fri i dra innattover. Men i november 1863 stod han pi fjellovergangen der ein ser inn i den fagre og folkerike Silindungdalen. Pi vegen nedetter dalen fylgde folk etter han og ropa: ahei du hollendar, hundsungne, rotteunge, du med geiteaugo. Hi, sanak ni Pohana vil koma og hogga hovudet av deg og glaypa i seg kjatet av degls Han kalla den fyrste bustaden sin Huta Dame (Iredens bustad). Men den Fred som verdi gjev var der ikkje mykje av. Dei 32
freista riva huset hans ned, dei smaug seg inn i kjokenet og la gift i maten hans. Pi ein stor offerfest i 1865 tala indi og kravde Nommensens liv. Men Gud ville det ikkje soleis. Same iret vart dei fyrste huslydane i Silindungdalen doypte. Heile dalen kom i opprpir mot misjonzrane og dei nyd@ypte. Bod vart sendt ti1 Radja Singamangaradja, hovdingen over alle hovdingar. Han. om ingen annan, skulle gjera ende pi dei kristne og alt deira verk. Men ein pest skipla alle desse planar. Tvert om, 10 ir seinare, i 1876, stod misjonzrane midt inne i Singamangaradjas segnomsuste rike ved s$rstrandi av Tobasjpien. I-Ian reiste seg atter ti1 strid, men no g~eip den hollandske styre~nakti inn. Og no kan me ikkje gi i detaljar om korleis evangeliet breidde seg som ein eld kring Tobasj@en. 1903 er eit viktig ir. Di gjekk misjonen over fjelli og inn i Aust Sumatra. Eit klokt og vigsamt steg i misjonsstrategien. For tusenvis av hatakkar brant snart opp ki innlandet og nedover dei vide ris- og plantasjefelti som breier seg utover mot austkysten. I 50 ir har Aust Sumatra vore det storste ekspansjonsomridet for misjonen. Ikkje berre geografisk og i tal. Men her ligg dei store skule- og handelssentra. Her m@tte kyrkja andre folkeslag. Her fekk kyrkja sitt vindauga utetter og her kjennest matet med den nye tid sterkast. Nokre turre tal kan kanskje og Eortelja misjonssoge. Medlemstalet i Batakkyrkja voks slik: I 1861-3 doypte I 1911-103 528 d@ypte a 1871-1250 w n 1921-19G706 n >> 1881-5 180 r >> 1931-292 734 2 n 1891-21 779 a n 1941-429531 x x 1901-47784 u B 1951-548 836 > a 1961 -ca.750 000 u Me mi no seia nokre 3 ord om den ytre rima ikring den kristianiseringsprosessen me her har tala om. Praktisk tala kan ein seia at misjonen og hollandsk kolonimakt kom inn over Batakland samstundes. I visse situasjonar kan ein tydeleg sji eit visst samspel mellom misjon og kolonimakt. Det er eit tilhpive me ikkje kan gi inn pi her, berre ei sak
mi nemnast. Hollendarane ville ikkje tillata tneir enn ein misjon 5 arbeida blant Batakfolket. Soleis kom tysk misjon ved Det Rhinske Misjonsselskap (RMG) ti1 5 ha det fulle ansvaret for arbeidet like fram ti1 1933. Di vart denne lovi sett ut av kraft og andre kom inn, fyrst og fremst den romersk katolske kyrkje. I byrjingi av dette hundreiret tok den nasjonale rfirsla ti1 i reisa seg. Ropet etter fridom og sjelvstende heyrdest ogsi innan kyrkja. ivommensen var vel helst ein framsynt mann nir det galdt kyrkjeleg sjelvstyre p2 det lokale plan. Men i det store og heile vart jo Batakkyrkja styrt etter det m@nster som var vanleg, misjonen og misjonzrane styrde. Men szrleg i 20iri lydde sjglvstendekravet med stor styrke. Det vart naudsynleg.% arbeida ut ei ny kyrkjeordning som tok omsyn ti1 dette kravet. Den vart ferdig i 1930, og Huria Kristen Batak Protestant (HKBP) vart godkjend av styremakti som sjelvstendig kyrkje. Likevel skulle ein av dei tyske misjonzrane framleies ha @vste tilsynsembete, (Ephorus). Men si kom 1940, alle tyske misjonzrane vart internerte av hollendarane og same iret valde synoden ein av sine eigne som ephorus. Heller ikkje Batakkyrkja gjekk fri dei vanskelege og sire problem som ofte har dukka opp nir styringsmakt skulle gl over fri misjon ti1 kyrkje. Tyskarane var jo ute av spelet, men hollandsk misjon kom inn for 2 hjelpa. Og si vart det - mot kyrkja sin vilje - ordna slik at ein stor del av institusjonana misjonen hadde bygt ikkje gjekk over ti1 ky~kja, men ti1 hollandsk nzisjon. Sir vart slegne, og hatakane har nok ikkje gl@ymt at ogs2 i dette tilfellet var det eit nzrt samspel mellotn misjon og kolonimakti. Dei siste 20 ir liar det unge kyrkjeskipet siglt i storlnfulle og firlege farvatn. I 1942 vart Sumatra okkupert av japanarane. Dei var ti1.% byrja med ikkje nett uvelkomne. Men si tok dei ti1 l driva sine idear om eit Stor-Asia gjenno~n med jarnhard hand og kyrkja fekk ei hard previngstid. Kyrkja sine skular vart statsskular. Lzrarane som sidan pionertidi hadde vore den faste borg i oppsedingsarbeidet vart reine regjeringsfunksjonzrar. Salmesong vart ombytt med krigssong og i leseb@ker kom 34
inn Iprgnhistorier om Jesus Kristus. Kyrkjehusi vart vanhelga med verdslege talar. Gamalt heidenskap vart oppattnya og ungdoinen vart Eorria. All slags spel, lotteri og spidomsvesen bl@mde. Si kom 1945. Japanarane vart kasta ut av amerikanarane og Sukarno-Hatta proklamerte Indonesia sjprlvstendigt. Men hollendarane var ikkje ti1 sinns i gje bort sin koloni. To vzpna oppgjerd laut ti1 fprr hollendarane i 1949 sette seg ti1 konferansebordet. I 1950 var den indonesiske repnblikk eit faktum. Men innbyrdes strid, borgarkrig, gav den unge staten ein vanskeleg start. I Bataklancl varde geriljaopprprret mot sentralregjeringi like ti1 sumaren 1961, eit par minader f@r kyrkja skulle hprgtida sitt 100 irs jubilenm. No er det di Ered i landet. Men revolnsjonen gir vidare. Dei nye idear skal inn i born og ungdom. Eit agnided democracy., fritt i kampen mellom aust og vest - skal byggjast opp. Etter at Indonesia fri 1. mai i ir fekk administrasjonsrett over Irian Barat (Vest Ny Guinea) er den stprrstte oppgiva % lprysa dei kolossale 9konomiske problem landet stir i. Grunnlaget og milet er ei spesiell form for sosialisme - aindonesisk sosialismep. 100 mill. indonesarar spreidde pi 1 000 tals pryar skal lzra i marsjera i takt. Ei veldig oppgive - og her ventar styremakti at kyrkja og kjem aktivt med. Soleis er dei ytre khr kyrkja stir i. Her har ho sin plass og sitt kall. I eit vulkansk utbrot av omskifte skal ho vitna om den grunnen som aldri kan omskiftast. Korleis vart si det livet som voks fram i dei ytre kir me no har skissert? Korleis gi-eidde kyrkja denne overgangen fri pionertidi med vakning og vir gjennom sj$lvstendekatnpen med nasjonalistisk gjzring og uro og fram ti1 revolusjonens storm og kaos? Det er alltid vanskelegare 3 skildra innsida av eit fenomen enn H konstatera dei ytre fakta. Det er ikkje lett i d@ma om indre liv. Men lat oss pr@va i f i tak i nokre f i sermerke i det hatakske kyrkjeliv i gir og i dag. 35
Gir me heilt attende ti1 den tid di Nommensen sj@lv stod som hyrding for den vesle hjord, si fir me eit inntrykk av den 2nd og dei normer som kom ti1 i merkja kristenlivet i Batakland for lange tider. Si snart som mogeleg sette han inn eldste i dei sm% flokkane. Saman med dei sette han i gang eit grundig og systematisk kristeleg oppsedingsarbeid. 5 gonger om dagen ringde ei lita klokke i Huta Dame og minna dei om H halda b@n kvar i sitt hus. Bordb@n og ei bibelsk forteljing skulle lyda ved miltidi. Dei eldga~nle batakske adatreglar vart pr@vde pi Guds ord. Serleg ymse ekteskaps- og gravferdsskikkar vart blankt forkasta. Men gode skikkar vart tekne vare pi, slike som t. d, var iittrykk for vyrdnad for foreldre og familie, gjestevenskap o, s. b. Luthers katekisme og songboki har hatt mykje i seia i kristningsverket. Songboki er merkt av tysk pietistisk vekkjingskristendom. Songen i batakkyrkja er ei opplevingl Tidleg sikta Nommensen pi at kvar lokalkyrkjelyd skulle kunna st& ph eigne bein. Ofring og kollekt vart snart kjende og sj@lvsagde ordningar. Den som ved sida av dei eldste bar byrdene i kyrkja var lreraren. Hans oppgive lig ikkje berre i skulestova, men i kyrkjelyden i det heile, i opplzring og forkynning. I 1883 vart det fyrste presteseminaret opna, og elevane vart utvalde mellom dei lzrarane som hadde vist fin licsf@ring og givnad for sjelesorg og forkynning. Preiketradisjonen er enno merkt av at prestane hadde vore lzrarar fyrst. Forteljekunsten og sansen for klir disposisjon vart framelska. Ti1 i dag stir det stor respekt i Batakkyrkja for den gjerning som vart utf@rd i laerarog presteseminar. Ofte vender denne respekten for det gamle seg om ti1 kritikk mot oss som skal f@ra tradisjonen vidare pi ein ny stad og i heilt ulike tilh#ve, nemleg ved Universitas HKBP Nommensen i Pematang Siantar. Arven frh gamle dagar, tysk pietisme para med respekt for det gode i batakadat finn ein framleies i Batakkyrkja. Men nasjonalistr#rsla, krigen og revolusjonen har sett sine spor. Skulane har etter kvart mist den sterke kontakten med kyrkja. Storparten av lrerarane er vortne regjeringsfunksjonzrar i regjeringsskular. Kyrkja har enno ikkje makta fylla holet etter dei pi 36
barne- og ungdomsfronten. Og det i ei tid di barnetalet aukar kolossalt og di ungdomen stir midt i ein lavastraum av nye impulsar og idear. Store mengder av dei har flytt fri det rolege livet i fjellandet ned ti1 byane, ti1 kinoen, ti1 gata, ti1 skuleog universitetsmilj@ der clei sosialistiske ideane flyt rikelegare enn den daglege ris. Den eldre prestegenerasjon rister pi Iiovudet eller lyfter fingeren. Den nye prestegenerasjon som har indeleg tyngd og kjzrleikens rette elastisitet i denne situasjonen, ja, me speidar etter han, og bed om i IS han, men me vigar vel enno ikkje i seia at me har han. Bide geografisk og. indeleg har kyrkja no ei mykje vidare kontaktflate enn f@r. Der ei d@r vart stengd har tre nye d@rer opna seg. Soleis pi skulefronten. Det var eit ilvorleg slag for kyrkja at bide skulen og Izrarane gjekk over ti1 staten. Men samstundes vart dette og ein ny sjangse ti1 konfrontasjon og samtale, fyrst og fremst med den store islam-majoriteten. Det same syner seg i det politiske. Kolonitidi gav ikkje dei kristne store sjangsen pi det omridet. Onnorleis no. Diskusjonen om idegrunnlaget for republikken omfatar i h@gste grad ogsi religi@se swrsmil. Bide islam og kristendom liar her fitt ei kraftig utfordring ti1 i gjera seg gjeldande pi eit nytt felt. Kort sagt, kyrkja er komen ut i eit vidt slagfelt. Frontane er nye, lengre og meir omskiftande enn f@r. Det krevst mannskap ti1 dette. Nir teologiprofessoren bg skal vera viseordf@rar i bystyret, eller nir tilsynsmannen samstundes skal Vera medlem i nasjonalforsamlingi, eller nir studenten skal reisa land og strand pi store felles studentkonferansar, si vert det ikkje mykje tid ti1 stille meditasjon. Og her lurer utan tvil ein fire for dei kristne. Har dei indskraft nok i denne tid som gjev si smi sjangsar ti1 roleg konsentrasjon og ettertanke? I denne opprivne tid er det ikkje i nndrast over at dei mange kyrkjesamfunn s@kjer saman ti1 samrid. Den nasjonale @knmenikken er noko som dei vert drivne inn i av sj@lve situasjonen. Tidi sp@r etter det kristne svaret, ikkje etter ei rekkje kristne meiningar.
Eitt land, eitt folk, ein id6 - det er republikkens store slagord - og si ligg den tanken liksom i lufti: ei ky~kje. Desse einskapstankane har sitt fremste forum i det nasjonale kristne rid. 31 evangeliske indonesiske kyrkjer er medlemer i dette ridet og herifri gir tridane utover ti1 den regionale East Asia Christian Conference (EACC) og ti1 World Council of Churches (WCC.) I denne tid di nasjonal og regional einskap er det store ord, er Bstakkyrkja komen i brennpnnktet pi ein serleg mite, nemleg pi grunn av sitt medlemskap i L.W.F. ICritikken, som t. d. kom ti1 orde ved 100-irs festen i 1961, vil ha det ti1 at dei internasjonale og konfesjonelle band kyrkja har hindrar henne i 2 ofra seg heilhjarta for den nasjonale @kurnenikk. Om dette er ein rettferdig kritikk er eit spgirsmil me skal la liggja her. Men problemet - som jo ikkje er noko isolert indonesisk fenomen - det b@r me merkja oss, for det har med heile misjonssituasjonen i gjera og vil la seg h@yra i framtidi. Me har tala om ei av dei mange unge kyrkjene i Aust-Asia. Nir eg har heft meg si lenge ved Batakkyrkja, si er det ikkje berre avdi dette er den konkrete situasjonen eg sjdv fekk oppleva, men ogsi fordi usituasjonens i Indonesia bar fleire typiske drag som er sams for dei fleste kyrkjer i det fjerne Aust. Og me vil no slutta med 5 gi fri det konkrete ti1 det generelle. I1 Men lat oss denne gongen ikkje gjera det slik at nze talar om kyrkjene der aust, lat oss heller hgiyra pi kva vire kristne br@r har 5 seia ti1 oss, stilla oss inn under nokre sp@rsmil dei bar i stilla ti1 oss. No finst det ikkje noko organ som kan seiast i Vera taler@yr for alle austasiatiske kyrkjer. Men det er eitt organ som samlar dei fleste evangeliske, nemleg East Asia Christian Conference. Om opphavet it dette organet skal berre nokre 5 ord seiast. EACC er ein samskipnad av evangeliske kyrkjer i Aust-Asia. Samskipnaden er ei frukt av det arbeid World Council of Churches har hatt pi asiatisk mark, kan altsi seiast i Vera ei regional side av den @kumeniske r@rsla som samlar seg i WCC. 38
Asiatisk kyrkjeleg samarbeid er hovudsaki. EACC vart organisert i 1957 i Prapat pi Sumatra og hadde sin fyrste offisielle konferanse i 1959 i Kuala Lumpur, hovudstaden i Malaya. Eit viktig mote vart halde i Bangalore i S@r India i 1gG1 nett for stormotet i New Delhi, og endeleg hadde EACC tre.situation conferencesn i februar/mars i ir, ein i Madras for India, Pakistan, Ceylon, ein i Amagisanso for Japan, Okinawa, Korea, Hong Kong, Taiwan og ein i Singapore for Thailand, Burina, Singapore, Malaya, Borneo, Sarawak, Indonesia, Filipinane, Australia, New Zealand. Der ligg fore rapportar fri desse moti - den siste nettopp publisert - og gjennom desse rapportane vender EACC seg med ei rekkje sporsmil ti1 kyrkjene i aust og vest. Det er ymse meiningar om EACC ogsi i denne motelyden. Og sjolvsagt stir det oss fritt, ja, det er vir plikt i vega og vurdera dei synsmitar som kjem fram i rapportane. Men me skulle vel kunna semjast om ein ting: her talar leidande menn for den storste delen av dei asiatiske evangeliske kyrkjer. Her lyder det tonar som me i alle fall mi hoyra pi om me vil forsti korleis dei tenkjar som meir og meir skal f@ra misjonen vidare. Den gjzring og nyorientering som kjem ti1 uttrykk gjennom dei spclrsmil som EACC stiller ti1 oss er ein del av misjonssituasjonen. Den danske lektor i misjonsvitskap ved universitetet i Arhus, Johannes Aagaard, heldt ved den Skandinaviske Misjonskonferanse i Daninark ifjor eit foredrag der han provde A analysera dei sporsmil som ti1 den tid lig fore fri EACC ti1 dei vestlege misjonar. Han samla den store stoffmengdi i tre sporsm5l som eg vil f i lov ti1 i stogga ved. For det fyrste spar EACC: 1) Kua er kyrkja og korleis kan ho rett realiserast i Asia i dug? Det som har skapt dette sprsmil er trongen etter 5 ni fram ti1 ekte sjolvstende for dei asiatiske kyrkjene. Med kraft gir ein inn for i avvikla det gamle mdnster der misjonen st%r ved sida av kyrkja og styrer, direkte eller indirekte. Med irriterande klirsyn set ein fingeren pi alle ordningar og institusjonar som mitte kunna sleppa noko kyrkjeleg kolonivelde inn bakdori. Serleg kjem pengepolitikken misjonane forer i brenn- 39
punktet. Uforfzrd spdr vire bror: Er det nytestamentleg kyrkjesyn at lnakti skal liggja der pengane er. Ingen som har hatt det minste i gjera med dike ting, vigar i dra seg ltndan eit slikt sp@rsmil. Vidare vert det spurt: Kan den asiatiske kyrkja bli effektivt misjonerande si lenge ho er oppdelt etter eit monster som kjem fri Europa med sine mange nasjonalkyrkjer og misjonar? Dermed stir me framfore det andre hovudproblem: 2) Ko~zfesjonsprobleniet. Skrzniande ukonvensjonelt gir EACC laus pi dette eksplosive stoffet og spdr om ikkje den konfesjonelle oppdeling er ei hindring for Guds rikes sak i Aust-Asia. Her blir me alle bedne om i tenkja gjennom ei sak som misjonzrar kanskje har kjent meir brennande enn dei fleste. Szrleg ser EACC med mykje mistru pi de konfesjonelle verdsorganisasjonar som L.W.F., den presbyterianske, den baptiske verdsorganisasjon og andre. Ein ottast i desse organisasjonane, ikkje minst pi grunn av dei okonomiske ressursar dei representerer, at gamalt formyndarskap skal sleppast inn bakdori. Det nasjonale og regionale sjolvstende vert sett opp inot det verdskonfesjonelle. 3) Det siste pl-oblemlcomplcks gjeld: ~Misjonsdimensjonen i kyrkja. Med aukande styrke vert det slege fast at misjon er kyrkja sin livsfunksjon. (Difor var for dei asiatiske kyrkjene integreringi av International Missionary Council og IYCC ei sjolvsagd sak alt f@r ho var eit forinelt faktum). Men sidan misjon si sterkt vert aksentuert som eit kyrkjeleg livsuttrykk, si bar EACC eit pitrengjande sp$rsmil ti1 dei vesterlendske misjonar. Sp@rsin2let kan formast omlag slik: Er de viljuge ti1 i la dykkar misjon gi inn i eit organisk samarbeid med kyrkjene? Det er distinksjonen kyrkje og misjon ein ottast, fordi ein si sterkt vil sli fast at kyrkja er misjon. Denne misjonsproblematikken er det som bl. a. har f@rt sporsmilet om nzisjonmen og hans plass inn i brennpunktet. EACC: har nrergriande sp@rsmil ti1 oss om misjonzrutdaningi. Kvar bar misjonzren utdanast, i vest eller aust? Kva slags utdaning ber han ha? osv., osv.
Pi dei tre konferansane som vart haldne i februar/mars i ir (Madras, Amagisanso, Singapore) var det nettopp tnisjonen som var hovndtetna. Ein av dei indonesiske delegatane sa ti1 meg f@r han drog: Me skulle pr@va i fi noko sett i verk, ikkje berre diskntera! No, dei mange planar rapportane talar om kan knapt setjast i verk ntan at misjonane er med. I alle fall b@r ikkje det skje. Difor er det at me b@r lyda etter sp@rsmili fr9 aust. Det store slagordet i desse konferansane har clei fitt fri WCC: ajoiilt action for mission.,, Dette telna vil me truleg fi h@yra rneir om i dei nzraste iri. Sterkt blir det slitt pi at den politiske og sosiale revolnsjon som Asia stir oppe i har opna nye d@rer for misjon. <<Total misjon~ er eit omgrep som vert nytta for i fi frain at inisjoil ikkje lenger er eit isolert spesialfelt, men er kyrkja sitt m@te med heile samfunnet i alle sine fnnksjonar. Eit nytt m@te ~nellotn kristendom og religiona~le kan koma i stand, meiner ein, dersom kyrkja i denne nye situasjon er lydig mot Jesu Kristi kall. Men lydig mot kallet kan kyrkjene berre Vera dersoln det tradisjonelle m@nster for menighetsliv og tnisjon vert lagt om. Presten og prestentdaningi kjem i s@kjelyset og det vert nemnt at lehfolket mi aktiviserast. Men framom alt vert det hamra inn at den xtotale misjom mi vera ujoint action. ssamla aksjon,,. Alle kristne i eit geografisk omride mi saman sji sitt kall og realisera det. Korleis dette konkret skal skje vert det ikkje gjeve noko patentl@ysing pi. Ein er klir over at eit slikt prosjekt vil kosta mykje tolinod og mange offer. Og lil vesterlendsk misjon kjem spldrsmilet om me vil Vera ~ned pi i gl@yma vire eigne interesser for B fremja Guds sak.') Det vert ikkje tic1 ti1 i vurdera sp@rsmili soin her kjem ti1 ass. Eg ville heller ikkje i dag viga meg pi ei slik vurdering. Dei siste dokumenti fri EACC er jo nettopp offentleggjorde, og gir altsi ti1 kyrkjene nettopp som sp@rsmil ti1 ettertanke og dr@e- 1) Generalsetretzr Johs. Skauge har i si trearsmelding ti1 Det Nol~ke Misjonsselskapn generalforsamling i Boda 1963 merka seg spanmilet og gjev uttrykk for at det er eit islvorleg spanmil. 41
ting. Situasjonen er altsi den at noko svar enno ikkje har kome, stort sett. Der stir me, slik er situasjonen og eg kunne slutta her. Men la meg likevel slutta med eit par/tre tankar som har arbeidd seg ham: 1) For oss som stir i Batakkyrkja er det ein sjpilvsagd ting at nir kyrkja sp@r, si mi me h@yra. Om ein ikkje tok sp@rjaren ilvorleg, ville ein der ute heller ikke sj$lv verta teken heilt ilvorleg. Mi personlege meining er at me mi Qa oss i den tanken at der no tek ti1 i koma sppirsmil og framlegg frd aust ti1 vest. Dette er misjonssituasjonen. Me kan ha ymse syn pi cit organ som EACC. Mi personlege meining er at jamvel om der ikkje var noko EACC, si ville desse sppirsm2li like fnllt vera der. Det er desse ting som ligg i lufti og er med i skapa situasjonen. 2) Ein kan la seg skrzma av den kvasse tonen og dei kraftige grep pi vanskelege ting. Kanskje det er lettare for ein som har opplevt litt av klimaet i ein av dei <<new emerging forcesx i forsti denne tonen og dette hastverket. Dette er skapt av den sosiale situasjon kyrkjene stir i. Pulsen pikkar fort og hardt. Det var ikkje vanskeleg i kjenna att csituasjonenn i desse ordi av Johannes Aagaard: <En kristen i Asien bliver med sin samvittighed socialist, f@r han bliver filosof, fir kzrlighed ti1 social handlen, fpir han fir kzrlighed ti1 przcis tznkning.. Dette mi ein ha i tanken, men her synest eg me og har eit utgangspunkt for det svar som ma gjevast. Firen vire brpir stir i er at dei sprer seg pi for mange ting. Dermed gir det ut over konsentrasjon og djupn. Det me i all audmykt mi prpiva i overtyda dei om er at det gar an i bli s% gripen av situasjonen at situasjonen tar tnakti over Guds ord. ~Situasjonenn mi teologi og forkynning ta ilvorleg. Kyrkjene mi Vera aktuelle og effektive. Men ein mi kje gi ut fri at usituasjonens i seg sjdv stiller menneski andsynes dei rette sppirsmil. Gzids ord mi fi skapa situasjonen. udet viktigste ved situasjonen er at situasjonen ikke er det viktigste,,, sa Berggrav ein gong. Me mi pr@va i fi sagt dette ti1 vire br@. Elles vil dei koma i stor Eire i den cdialogu dei ynskjer i f$ra med samfunnet og rned
clei store religionane. Dei lar seg altfor mykje diktera av situasjonens problemsstilling og tendensen ti1 upresise slagordsua~! Blant studentane der ute er sociologi det store motefag. Sj@lvsagt! Samfunnet er problembarn og visjon samstundes. hle m% prp1.a i visa at K?-istologi og Eskatologi for kyrkja gir f@re sociologien. Kristologien treng dei for i sji pi nytt <<det eine naudsynlege,,. Eskatologien mi visa at Guds rike er noko anna enn eit sosialistisk tusenirsrike. Men skal me ha nokon sjangse ti1 9 kunna tala med vire br@r, sa mi ]lie og finna ut om ikkje me i vir misjonstenkjing og nlisjonspraksis heng fast i tankebaner som meir tr dikterte av historisk tradisjon enn av Guds ord. Me elskar i tala om v8r misjon, wire misjonsmarker, udre dotterkyrkjer. Det ligg noko verdfullt i dette, personleg ansvar, forb@n osv. Det var ei glede 5 sji at dei tre siste konferansane i EACC var klir over det verdfulle i denne tankegangen. hlen i~eile situasjonen i kyrkjene, og ikkje minst det presset kyrkjene star i fri den nasjonale r@rsla, gjer, at ein vesterlending mi Vera svrert varsam nir han talar om xmittr og av5rtr i dag. Men vilrtiga~e er det at del jo ogsi ut fri Guds ord berre indirekte kan talast om udr misjon. Misjonen er fyrst og eigentleg Guds misjon. Og det vire unge br@r bed oss om er eigenleg dette: Om me vil tenkja etter kor langt ud~e misjonar i dagsens situasjon verkeleg er tenarar for G~rds misjon.