Saksnr Utval Møtedato Regional- og næringsutvalet Fylkesrådmannens tilråding Fylkesutvalet

Transkript

1 saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: /2013 Lisbeth Nervik Saksnr Utval Møtedato Regional- og næringsutvalet Fylkesrådmannens tilråding Fylkesutvalet Høyring av minstemål på sei nord og sør for 62 N Bakgrunn Høyringsnotatet frå Fiskeri- og kystdepartementet foreslår ei endring i minstemål på sei i forskrifta frå Minstemålet som gjeld i dag, fører til at notfisket tek opp fisk som enno ikkje er kjønnsmoden. Over tid vil dette kunne føre til nedgang i bestanden. Dei seinare åra meiner forskarar å registrere ein nedgang i bestanden på sei. Sei er ein fisk i torskefamilien. For dei fleste artane i torskefamilien er veksten størst i yngre aldersgrupper, for så å avta når fisken vert kjønnsmoden. Dette har samanheng med at lengdeveksten gjerne vert redusert når ein del av energien vert brukt til å utvikle gonadane. I Noreg skil ein mellom sei nord for 62⁰ N (nordaustarktisk sei) og sei sør for 62⁰ N (Nordsjøsei). Dette vert spegla i regelverket som skil desse to bestandane. Figur 1: Oversyn over livssyklus og vandringsmønster for sei nord og sør for 62⁰ N

2 Side 2 Seien har ei livshistorie der det skjer ei gradvis vandring ut frå kysten mot djupare vatn (Figur 1). Utvandringa kan variere frå år til år, og er truleg avhengig av både storleik, alder og næringstilgang. Dette vandringsmønsteret er viktig for seinotfisket som i stor grad er basert på den fasen av utvandringa der seien oppheld seg på dei typiske seiskallane. Generelt er notseien mindre og yngre i sør enn nord, m.a.o. opptrer den tidlegare på seiskallane og den vandrar også tidlegare ut til bankane der ein driv fiske med trål eller konvensjonell reiskap (line og garn). Utanom det generelle vandringsmønsteret skissert over, skjer det også ei utstrakt beitevandring hos voksen sei. I hovudsak skjer dette ute på bankane kor seien er tilgjengeleg for andre reiskapar enn not, men enkelte år og periodevis kan det vere ein betydeleg beitevandring av voksen sei også i kystnære strøk og inne i fjordane. Sei nord for 62⁰ N Sei nord for 62⁰ N er ein norsk bestand, og det vert ikkje forhandla med andre land om kvotefastsetjing og forvaltingsopplegg. Nordaustarktisk sei kan oppnå ein alder på 30 år, ei lengde på 130 cm og ei vekt på ca. 20 kg. Havforskningsinstituttet (HI) utrykker at minstemålet bør vere minst 45 cm for å utnytte vekstpotensialet fullt ut. International Council for the Exploration of the Sea (ICES) vurderer bestanden av nordaustarktisk sei til å ha god reproduksjonsevne og at den vert hausta berekraftig og i tråd med føre-var-prinsippet. Bestandsvurderingane er imidlertid usikre, og bestandsberekningane viser ein relativt bratt nedgang i totalbestanden sidan HI har påpeika at årsklassane etter 2002 er på middels nivå eller svak, og at tokt og fangst ikkje viser noko teikn på sterke innkomande årsklassar. Fangstkvantumet av sei nord for 62⁰ N har også vore lågare enn fastsett totalkvote dei siste åra. For 2012 er kvoten fastsatt til tonn, ein nedgang på 9000 tonn frå 2011 og tonn frå ICES forventar ein ytterlegare nedgang i gytebestanden på sei nord for 62⁰ N dei nærmaste åra. Nord for 62⁰ N er minstemålet 45 cm, med unnatak for notfanga sei der minstemål er 42, 40 eller 35 cm avhengig av området som det vert fangsta i. I området frå 62⁰N (Stad) til 66,33⁰N (Mo i Rana) er minstemålet 35 cm for inntil tonn sei per reguleringsår, deretter er minstemålet 40 cm. Minstemålet på 35 cm vart innført i 1999 for å gje fleksibilitet til å gjennomføre eit notfiske i rimeleg utstrekning. Dette minstemålet vert sett på som eit unnatak i forhold til minstemålvedtaket. Gjeldande minstemål for nordaustarktisk sei er ikkje biologisk grunngjeve, og dagens kystnære notfiske etter sei haustar i stor grad umoden fisk. Departementet vurderer at minstemål for sei nord for 62⁰ N bør fastsetjast til 45 cm for alle reiskapsgrupper. Sei sør for 62⁰ N Sei sør for 62⁰ N, dvs. sei i Nordsjøen/Skagerrak vert delt mellom EU (48%) og Noreg (52%). Totalkvoten vert fastsett gjennom årlege forhandlingar, medan seien vest for Skottland vert forvalta av EU aleine. Sei i Nordsjøen kan oppnå ein alder på 20 år, ei lengde på 115 cm og ei vekt på ca. 20 kg. I 2010 var totalkvoten tonn, men berre tonn vart landa. Totalkvoten for 2011 var tonn ( tonn i Nordsjøen/Skagerrak og tonn for Skottland og Rockall). Av dette utgjorde den norske kvoten tonn. Den norske fangsten i 2011 vart på ca tonn. I 2012 er det i tråd med

3 Side 3 tilråding frå ICES fastsett ei kvote på tonn i Nordsjøen/Skagerrak og 8230 tonn i området for Skottland og Rockall. Dei nyaste bestandsvurderingane frå ICES er litt meir positive, til tross for at svak rekruttering og låg individuell vekst viser at produktiviteten har gått ned i bestanden. Gjeldande minstemål for sei sør for 62⁰ N er 40 cm, medan det i notfisket innanfor 4 nautiske mil av grunnlinja er 32 cm. Sistnemnde minstemål er ikkje biologisk grunngjeve, men i stor grad tilpassa eit kystnært notfiske på umoden sei. Seifisket sør for 62⁰ N er i hovudsak fiska med trål, og i 2011 var berre ca. 7,5 % av innrapportert fangst fiska med not (2 700 tonn av ein totalfangst på tonn). Fiskeri- og kystdepartementet vurderer at minstemål må vere biologisk grunngjeve og fastsett slik at vekstpotensialet i bestanden kan utnyttast fullt ut. Umoden sei bør generelt ikkje haustast av. Departementet vurderer at minstemål for sei sør for 62⁰ N bør fastsetjast til 40 cm for alle reiskapsgrupper. Departementet føreslår også eit generelt unntak for fiske etter undermåls sei som vert fiska til agn, då det er snakk om relativ små kvantum. Dette unntaket gjeld både nord og sør for 62⁰ N. Vurdering Minstemål vert nytta i fiskerireguleringar for å utnytte vekstpotensialet til fisken. Minstemålregelen er ein faktor som har betyding for det langsiktige utbytte frå bestanden. Ein kortsiktig forvaltingsstrategi kan vere å fiske målretta etter fisk som er godt under kjønnsmoden storleik. Denne strategien vil ikkje vere berekraftig på lang sikt. Basis for minstemålvurderingar er ein utbytte-per-rekrutt analyse. I denne inngår vekstparametrar, naturleg dødelegheit og eit fangstingsmønster. Ei utbytte-perrekrutt analyse tek ikkje omsyn til effekten på gytebestanden og indikerer berre korleis den individuelle veksten best kan utnyttast. Når det gjeld sei kommenterer HI at det med dagens forvalting er liten grunn til å anta at val av minstemål vil ha vesentleg betyding for reproduksjonsevna til bestanden (dvs. at gytebestanden vil vere stor nok). Det er verdt å merke seg at seien i norske farvatn har eit forholdsvis gunstig fangstingsmønster. Dette har delvis med at han er lite tilgjengeleg for kommersielle reiskap før han vert to år gamal, og delvis fordi endringar i minstemål og fangstmønster i dei seinare åra ha ført til at fangsten av 2 og 3 åringar er lågare enn for eldre aldersgrupper. Seien er ein stimfisk og stimane vil typisk omfatte fisk av nokså homogen storleik. Ein notfangst er ofte dominert av fisk med lengde innanfor eit 10 cm intervall. HI meiner at det først og fremst er fisket med not som fangstar dei yngste årsklassene av sei. Tabell 1 og 2 viser antal fartøy som fiska sei med not høvesvis nord og sør for 62⁰ N i perioden , fordelt etter samla fangstkvantum for dei enkelte fartøy (basert på Landings- og sluttseddelregisteret). Tabell 1 viser blant anna at mellom 40 og 60 fartøy årleg har fiska meir enn 100 tonn sei med not nord for 62⁰ N i perioden Deltakinga var størst i I same periode har mellom 11 og 21 fartøy fiska mellom 10 og 100 tonn sei med not.

4 Side 4 Tabell 1 Tabell 2 viser at kun 7-10 fartøy årleg har fiska meir enn 10 tonn sei med not sør for 62⁰ N i perioden , der 4-7 fartøy har fiska meir enn 100 tonn årleg. Størst var deltakinga i 2009 og 2010, då høvesvis 2 og 3 fartøy fiska meir enn 500 tonn. 3-4 fartøy har årleg fiska mellom 10 og 100 tonn sei med not sør for 62⁰N. Tabell 2 Eit effektivt grep for å redusere nedgang i ein bestand vil vere å la fisken nå gytemoden alder før den vert fanga. Datamaterialet frå HI tydar på at det kan gje ein gevinst å redusere fangst av sei yngre enn 5-6 år, dvs. fram til den er kjønnsmoden. Dette svarer til eit minstemål på cm. Dette vil på sikt kunne auke langtidsutbyttet, men kor mykje vil vere avhengig av kva slags fangsting som vert føreset (del av liten fisk i høve til den totale gytebestanden, som uttak av stor kjønnsmoden fisk, eller ei blanding av desse). Dette har samanheng med at dei biologiske referansepunkta vert endra når fangstmønsteret vert endra. HI konkluderer derfor med at det er ein beskjeden gevinst av å auke minstemålet på sei i notfiske, både nord og sør for 62⁰ N. HI påpeikar at det er vanskeleg å seie noko om i kor stor grad ein auke i minstemål påverkar notfisket. Lengdefordelinga og vandringsmønster til seien tydar på at ein stor del av dei tradisjonelle felta ikkje kan nyttast. Det er derfor ikkje sikkert at endringa kan sikre grunnlag for eit tradisjonelt notfiske etter omlegginga. Notfiskenæringa nord og sør for 62⁰ N uttaler at forslaga til auka minstemål i praksis vil bety eit forbod mot notfiske. Andelen av fangst som er teke opp med not har auka frå 23 % i 2008 til 31 % i Det vil i praksis seie at det vert tatt opp meir sei som ikkje er kjønnsmoden no enn tidlegare. Dette i lag med bestandsbrekningar til HI som viser ein relativt stor nedgang frå 2005 gjev grunn til uro. Dette til tross for at det har vorte landa mindre fisk enn totalkvota for arten dei siste åra. For å oppretthalde aktivitet innanfor ei flåtegruppe er det tidvis gjeve dispensasjon frå minstemål for ein periode og eit område på førespurnad frå næringa. I 2010 vart kvotane på sei også refordelt/overført slik at not fekk høve til å fiske ein relativt stor del av totalkvantumet på sei dette året. Dette førte til ei endring av fangstmønsteret ved at både 3 og 4-åringane vart påført ekstra dødelegheit. HI har i samband med dette tilrådd at eventuelle refordelingar/overføringar av seikvotane i framtida må finne stad innanfor reiskapsgruppene.

5 Side 5 På sikt vil næringa generelt vere best tent med minstemål som sikrar at vekstpotensialet i bestanden vert utnytta fullt ut, og at minstemål også står fast i område og periodar då tilgjengelegheita på stor sei er dårleg. Prisforskjellar i dei ulike reiskapsgruppene vert også vurdert til å vere direkte relatert til forskjell i fiskestorleiken (sjå tabell 3), utan at dette seier noko om lønsemda til dei ulike reiskapsgruppene då lønsemda også avheng av driftskostnadane. Det har kome tilbakemeldingar på at Fiskeri- og kystdepartementet har vore for einsidig basert på å samanlikne førstehandsverdien på sei i denne høyringa, då ein større del av verdiskapinga for notseien skjer på land. Dette fører også til ein større aktivitet i form av lokale arbeidsplassar enn til dømes trålseien som i større grad vert frakta til foredling i lågkostland (Kina). Tabell 3 Ein merkar seg at eit auka minstemål for sei vil verte spesielt utfordrande for ei fartøygruppe, nemleg kystnotflåten. Det er spesielt på Nordmøre at kystnotflåten er lokalisert her i fylket. I følgje Nordmøre Notfiskarlag er oppunder % av årsinntekta til båtane basert på seifiske. Konsekvensane for flåtegruppa kan reduserast ved at dei får kompensasjon gjennom nye kvotar på sild og makrell, samtidig som føreslåtte endringar vert gjennomført gradvis over fleire år. Innføring av eit minstemål på sei vil i tillegg få ringverknader for deler av den landbaserte industri i fylket, og mottaksanlegg på Smøla, Averøy, Harøysund m.fl. har uttrykt bekymring for både arbeidsplassar og mindre aktivitet på anlegga sine ved fråfall av notsei. Fiskekjøparar har argumentert med at marknader som er bygd opp rundt notseien over tid vil falle vekk om endringa i minstemålet vert gjennomført. Det er ingen tvil om at uttak av sei må vere basert på eit berekraftig fiskeri og at styresmaktene må legge opp til rutinar som sikrar berekraftige bestandar jf. forvaltingsprinsippet i havressurslova. Det er likevel betenkeleg at høyringsnotatet kun ser på eitt tiltak, auka minstemål, for å oppnå ein meir robust gytebestand på sei. Alternative tiltak for å stabilisere bestanden er ikkje vurdert, som til dømes redusert fiske/freding av gytefelta for seien, nedgang i totalkvoten for alle reiskapsgrupper eller for trål/konvensjonell aleine. Før ei endeleg avgjerd om auka minstemål vert fatta bør også desse problemstillingane vurderast i samanheng med måloppnåing. Forslag til vedtak: Møre og Romsdal fylkeskommune vil understreke at prinsippet om at hausting av biologiske ressursar må gjennomførast med eit langsiktig og berekraftig perspektiv. Dersom bestandane av sei er, eller i nær framtid kan bli truga av det fangstmønsteret vi nyttar i dag, er det rett av forvaltinga å sjå på tiltak som kan føre til at bestanden på sikt vert meir robust.

6 Side 6 Sett i lys av dei økonomiske konsekvensane dette forslaget har lokalt og regionalt i Møre og Romsdal, støttar ikkje fylkeskommunen forlaget om å heve minstemålet for sei, då effekten på bestanden av dette tiltaket isolert sett er forholdsvis liten, jf. Konklusjonen frå HI. Møre og Romsdal fylkeskommune ber om at det vert gjort greie for fleire tiltak med omsyn til å styrke seibestanden. Vi innser at minstemål er eitt av fleire relevante verkemiddel i denne samanheng. Redusert fiske/freding av gytefelta for seien, nedgang i totalkvoten for alle reiskapsgrupper eller for trål/konvensjonell aleine er andre tiltak. Dersom minstemål likevel vert innført, må ein sikre at dette vert innført gradvis over fleire år. Samtidig må eventuelle refordelingar/overføringar av seikvotane i framtida finne stad innanfor reiskapsgruppene. Bergljot Landstad regional- og næringssjef