Нұрқазғандағы кеншілер бауырластығы

Transkript

1 24 / маусым / Нұрқазғандағы кеншілер бауырластығы Болат Үлкенбаев: «Өз қолыңмен істеген жұмыстың артықшылығы» «Қарағандытүстімет» ӨБ-нің Нұрқазған өндірістік кешенінде 1300-ден астам адам жұмыс істейді. Ал, оның құрамындағы Нұрқазған кеніші өндірістік көрсеткіштер жағынан Қазақмыстағы алдыңғы қатарлы өндіріс ошақтарының бірі болып табылады. Осындай еңбектегі жетістіктерімен танылған ұжымдардың бірі Болат Үлкенбаевтың бригадасы. Кен-дайындық жұмыстарымен айналысатын шахта қазушылар айлық жоспарды артығымен орындайды. Жоспарды артығымен орындап, үнемі алдыңғы шептен көрінуде ұжымдағы ауызбіршілік, елгезектік пен еңбек сүйгіштіктің ықпалы зор. 14 беттен оқыңыз Қазақстандық өнімді дамыта отырып Қазақмыс ШОБ дамыту бағдарламасын іске асырады Қауіпсіздік саясаты Негізгі ережелерге көңіл бөліңіз 6 б б. 12 б. ерекше миссия 2013 жылы қор 130-ға жуық адамға қол ұшын берді

2 2 РЕСМИ БӨЛІМ 24 / маусым / 2014 Құрметті әріптестер! Ақпан айының соңында біз Топты қайта ұйымдастыру жөніндегі ауқымды жоспарларымыз туралы хабарлаған болатынбыз. Біздіңше, Қазақмыстың кемел активтерін дербес жеке меншік компанияның қарамағына беру туралы шешімнің нәтижесінде барлық кәсіпорындарымыз ұзақ жылдар бойы жұмыс істейді деп сеніммен айтуға болады. Біз үшін бұл мәселеде қызметкерлеріміздің қолдауы өте маңызды болды. Араға бірер ай салып, артқан үмітіміздің ақтала бастағанын атап өткім келеді. Аталған процеске дайындық ауқымды түрде әрі күрделі жағдайда жүргізілгеніне қарамастан, барлық дивизиондағы ұжымдарымыз бұрынғыдай «бір жеңнен қол, бір жағадан бас» шығарып жұмыс істеп жатыр. Кезекті тоқсандық өндіріс жоспарының орындалуы осының айғағы болса керек. Аймақтардағы кәсіпорындарымыз бұл жұмысты да мүлткісіз атқарды. Алайда, өндірістік көрсеткіштердің тұрақтылығына және дайын өнімнің сатылып жатқанына қарамастан Топтың қаржылық жағдайы жақсарды деп айтуға әлі ерте. Әлемдік нарықтағы металл бағасы әлі де төмен күйінде қалып отыр. Бірінші тоқсанда мыс бағасы өткен жылмен салыстырғанда 10 пайызға арзандады. Дегенмен біз ұзаққа созылған бұл процесті уақытша ғана құбылыс деп ойлаймыз. Мыс өркендеу металы, урбандану мен индустриаландырудың негізгі құрамдас бөлігі және болашақта Қазақмыстың әлеуеті жоғары мыс өндіруші компаниялар арасындағы позициясы мығым болмақ. Бірақ қазір біз шығындарды қадағалау бағытында өткен жылы басталған жұмыстарды бақылаудан шығарып алмауымыз керек. Қауіпсіз әрі тиімді өндіріс біздің кәсіпорынның негізгі мінездемесіне айналуы тиіс. М а у с ы м а й ы н ы ң б а с ы н д а Дүниежүзілік қоршаған ортаны қорғау күні атап өтіледі. Мен эколог мамандарымызды ғана емес, өндірістік қызметкерлердің бәрін де осы айтулы мерекемен құттықтағым келеді. Өйткені, Қазақмыстың қызметі экологиямен тығыз байланысты және қай қайсымыз да табиғатты қорғау ісіне үлес қоса аламыз. Құрметпен, Қазақмыс тобының Бас басқарушы директоры Олег Новачук қазақмыс рационалды өндіріске ден қойған Қазақмыс Тобы 2014 жылдың алғашқы тоқсанындағы жұмыс нәтижелерін қорытты Биылғы жылдың алғашқы тоқсанында катод эквивалентімен 69,5 мың тонна мыс өндірілді. Бұл көрсеткіш өткен жылғымен салыстырғанда болмаша ғана төмендеген. Мамандар мұны өзіндік құны жоғары учаскелерде өндірілген мыс көлемінің қысқаруымен түсіндіреді. Жалпы, биылғы жылдың соңына дейін өндіріс көлемі артады деп жоспарланып отыр. Бұл 2014 жылы мың тонна мыс өндіру жөніндегі жоспарды орындауға мүмкіндік бермек. Аталған үш айда 8,6 млн тонна кен өндірілді. Оның құрамындағы мыстың орташа үлесі 1,03%. Күміс, концентратты мырыш пен алтын сынды ілеспе өнімдер де жылдық жоспарға сай өндірілмек. Биылғы жылдың бірінші тоқсанында 2,8 млн унция күміс, 28,2 мың унция алтын (өткен жылдың осы уақытымен салыстырғанда 14% артық) алынды. Осы үш ай ішінде Топ катод эквивалентімен 69,6 мың тонна мыс өндірді жылдың үш айында Топтың таза қарызы 996 млн долларды құрады. Бұған дейін Топ 2014 жылдың 2-сәуірінде Екібастұз ГРЭС-1 жобасындағы үлесінің 50 пайызын сату туралы мәміленің аяқталғанын мәлімдеген болатын. Мәміле нәтижесінде 1,25 млрд доллар қаражат түсті. Сонымен қатар, Топ үлестес емес жеке меншік CCCMiningConstructionB.V. компаниясымен Алматы облысындағы Көксай кенішін 260 млн долларға сатып алу туралы келісімге қол жеткізді. Мыс өндірісі Көксай компанияның үшінші даму жобасы атанбақ. Қазіргі таңда Қырғызстанның Бозымшақ алтын-мыс кенішіндегі кен-байыту кешенінде реттеу-іске қосу жұмыстары жүріп жатыр жыл соңындағы мәліметтерге сүйенсек, мұнда 471 мың тонна кен шоғырланған. Оның құрамындағы 4,9 мың тонна мыс пен 32 мың унция алтынды жыл бойы біртіндеп өндіріп алу көзделіп отыр. Қазақмыс тобының Бас басқарушы директоры Олег Новачук бұл туралы былай дейді: «Жыл басында Топ тұрақты көрсеткіштерге қол жеткізді. Бұл өндірістік жоспардың орындалғанын дәлелдейді. Компания басшылары бұрынғыша рационалды әрі тиімді өндіріске, соның ішінде, өзіндік құны жоғары учаскелерде мыс өндірісін қысқартуға ден қойған. Компанияда қайта ұйымдастыру шарасы табысты жүзеге асырылып жатыр. Ал, жылдың екінші жартысында бұл процестің қарқыны үдей түспек». өз мәліметтерімізден ж ж ж. 1 тоқ. 4 тоқ. 1 тоқ. Кен өндірісі млн тонна 8,6 9,6 9,9 Құрамындағы мыстың орташа үлесі % 1,03 1,03 0,98 Өз шикізатымыздан алынған мыс концентраты мың тонна 72,9 78,1 79,7 Катод эквивалентіндегі мыс өндірісі (өз шикізатымыздан) 1 мың тонна 69,5 79,1 72,6 катодтар мың тонна 46,4 52,7 72,6 концентрат 2 мың тонна 23,1 26,4 1 Толлингті қоспағанда, мыс катанкалары түрінде өңделген катодты мыс. 2 Сатылған концентратты мыс көлемі (катод эквиваленті).

3 24 / маусым / 2014 ОҚИҒАЛАР 3 Қазақстанның мысты астанасына 60 жыл Қазақмыс Жезқазған қаласының мерейтойына 387 млн теңге бөлді Қазақстанның мысты өлкесі биыл өзінің мерейтойын атап өтеді. Осыдан 60 жыл бұрын, яғни, 1954 жылдың желтоқсанында Үлкен Жезқазған деп аталатын жұмысшылар ауылына қала мәртебесі берілді. Міне, сол сәттен бастап үлкен өмір басталды. Атының өзі айтып тұрғандай, Жезқазған еліміздің түсті металлургия флагманы атанды. Қазақмыс өңірдегі негізгі кәсіпорын ретінде мысты шаһардың мерейлі тойына дайындалуға және оны атап өтуге тікелей үлес қоспақ жылы Қазақмыс Жезқазғандағы металлургтер саябағының құрылысы мен оны қалпына келтіру жұмыстарына қаражат бөлді Назарларыңызға «Жезқазған» атауы қазақ тіліндегі «жез қазған» деген тіркестен алынған ж ы л д ы ң 8 - қ ы р к ү й е г і н д е қаланың Джезказган деген орысша атауы Жезқазған, ал облыс Жезқазған облысы болып өзгерген болатын жылдың мамыр айына дейін ол Жезқазған облысының о р т а л ы ғ ы б о л ы п к е л д і. Бүгінде қ а ла Қ арағанды облысының құрамында. Жезқазғанда 89 мың 100 адам тұрады (2012 жыл). Жезқазған әлемге мыс пен өзге де сирек кездесетін металдарымен танылған. А й м а қ т а т а у - к е н, к е н - байыту және металлургия өндірісі тамаша дамыған. Мұнда қаланы салуға және д а м ы т у ғ а ү л е с қ о с ы п, Қазақстанның мысты астан а с ы н г ү л д е н д і р у ж о - лында тер төккен еңбек династияларының өкілдері тұрады. Ардақ Құлжамбекова, Жезқазған Қазақмыс Жезқазғанда мерейтойға о р а й л а с т ы ры л ғ а н іс -шара л а рд ы ұйымдастыруға 387 млн теңгеден астам қаражат бөлді. 340 млн теңге қаладағы тұрғын үйлерді жөндеп, көшелерді абаттандыруға жұмсалды. Қазіргі таңда 41-ші үйдің маңдайын жөндеу жұмыстары аяқталып қалды. Бес үйдің шатыры ауыстырылды. 30 «Ер Төстік» бала-бақшасында төбе мен қабырғаларды бояу, едендерді жөндеу, ішкі-сыртқы есіктерді ауыстыру, ғимараттың алдыңғы келбетін ретке келтіру жұмыстары жүргізілді. Шаһардағы жолдар орташа жөндеуден өтті. Жүргіншілер жолының жиегіндегі тастар ауыстырылып, жаңадан тас төселді. Қала аумағын көгалдандыру жұмыстары да толығымен аяқталуға жақын. Дегенмен атқаратын шаруа әлі де жетіпартылады. «Ұлытау» спорт сарайында ғимараттың ішін әрлеу жұмыстары жүріп жатыр. Металлургтер паркі де қалпына келтірілуде. Қазір мамандар қала көшелерінде 33 жарық нүктесінен тұратын жарықтандыру жүйесін жөндеуге кірісіп те кетті. Жезқазған Әуежай тас жолы жиегіне егілген ағаштардың топырағын құнарландыру жұмыстары да қарқынды түрде жүріп жатыр. Сонымен қатар, Қазақмыс шаһарда өтетін мерекелік шараларға арнап 47 млн теңгеден астам қаражат бөлді. Құрметті әріптестер! Биылғы жылдың бірінші жартысы да аяқталуға таяп қалды. Тау-кен саласы бұрынғыша күрделі кезеңді бастан кешіп жатыр. Соған байланысты көптеген компаниялар бюджетін оңтайландырып, жаңа жобаларды жылы жауып қойды, мүмкіндігінше үнемдеп, жұмысшылар санын қысқартып жатыр. Алайда Қазақмыс бұл компаниялар қатарына енгісі келмейді. Ол үшін әрине, үлкен өзгерістер жасап, едәуір күш жұмсауымыз қажет. Корпорация үшін кезекті маңызды қадамның бірі өндірісте гидрометаллургия әдісін енгізу жобасы болып табылады. Бұл туралы корпоративтік газетіміздің таяуда шыққан арнайы санында жанжақты жазылған болатын. Жезқазған аймағындағы кен қоры аз және баланстан тыс кеніштерді өңдеудің жаңа технологиясы шикізат базасын толықтырып, олардың ғұмырын ұзартуға мүмкіндік береді. Жезқазған аймағы кем дегенде 20 жыл алаңсыз жұмыс істей алады. Бұған маңызды бағыттардың тағы бірі геологиялық барлау жұмыстары да үлкен үлес қоспақ. Соңғы үш жылда компания Жезқазған төңірегін барлауға 70 млн долларға жуық қаражат жұмсады. Мемлекетпен бірлесе отырып аймақты кешенді дамыту жоспары құрылды. Қазақмыс алдағы уақытта болашақ кеніштерді іздеп, анықтау жұмыстарына тағы 20 млн долларға жуық қаражат салуға дайын. Ауқымды жұмысты жүргізе отырып, біз көкейтесті мәселелерді, соның ішінде қауіпсіздік талаптарын сақтауды да ұмытпауымыз керек. Жыл басынан бері өндірістегі оқыс оқиғалар салдарынан тоғыз әріптесіміз көз жұмды. Олардың үшеуі мердігер ұйымдардың жұмысшылары. Мұндай статистиканы қалыпты жағдай деп қабылдауға болмайды. Осы бақытсыздықтардың қай-қайсысының да алдын алуға болатын еді. Мен сіздерді Қазақмыста енгізіліп жатқан өнеркәсіп қауіпсіздігі мен еңбек қорғау стандарттарына жауапкершілікпен қарап, қауіпсіздік ережелерін сақтауға шақырамын. Газетіміздің осы жолғы санында негізгі ережелерді тағы бір рет жариялап отырмыз және таяу уақыттары бірқатар нысандарда бұл мәселеге ерекше көңіл бөлмекпіз. Жаз маусымы қарсаңында Корпорация қызметкерлеріне жұмыста да, үйде де, демалысқа барғанда да абай болыңыздар, жақындарыңызды бақытсыздықтан сақтаңыздар дегім келеді. Құрметпен, «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Басқарма төрағасы Эдуард Огай

4 4 Өзекті мәселе 24 / маусым / 2014 Несие алу керек пе әлде жоқ па? Қаржыгерлердің пікірінше, әдетте, отбасының қаржылық жағдайы тапқан табыстың төмендігіне емес, оны сауатты жұмсай білуге байланысты. Бұл табысы төмен отбасылар үшін де, ақшаны күреп табатындар үшін де маңызды мәселе. Отбасының бюджетін қалайша дұрыс жұмсауға болады? Несие алған кезде қандай мәселелерді есте сақтаған жөн? Осы және өзге де сұрақтарға Халықаралық экономикалық сауаттылық орталығы құрылтайшыларының бірі Салтанат Жарасова жауап береді. Қазақмыс қызметкерлерінің 80 пайыздан астамы өмірінде бір рет болса да несие алып көрген немесе әлі күнге дейін банк алдындағы қарызын өтеп келеді Жұмысшылардың әрбір үшіншісі баспана жағдайын жақсарту мақсатында несие алған 18 пайызға жуығы техника немесе жиһаз сатып алу үшін банктерге қарызданған Әрбір оныншы жұмысшының мойнында әртүрлі мақсаттарда алынған бір емес, бірнеше несие бар Әлеуметтік сауалнама нәтижесіне сүйенсек, Қазақмыста бес қызметкердің төртеуі несие алған немесе қазіргі таңда қарызын өтеп келеді. Олардың әрбір екіншісі ешқандай қор жинамаған. Салтанат Жарасованың пікірінше, отбасының қаржылық жағдайы жеке немесе отбасының қаражатын сауатты жұмсай білуге байланысты. Несие алу керек пе, жоқ па деген мәселе бірінші кезекте, адамның жеке басына қатысты мәселе. Десе де, несие алмас бұрын бірқатар жайттарды ескерген жөн, дейді маман. Қай кезде де мәселенің жағымды, жағымсыз тұстарын таразы басына салып көру керек. Яғни, банктен несие алмас бұрын сіз бірнеше сұраққа жауап беруіңіз қажет. Ең басты сұрақ: Сіздің табысыңыз ай сайынғы төлемді қиналмай төлеп отыруға мүмкіндік бере ме? Егер ай сайынғы төлем тұрақты табысыңыздың 35 пайызына жетпеген жағдайда несие жайлы ойлауға болады. Ал, егер ол отбасының ай сайынғы табысының пайызынан асып-жығылған жағдайда бұл жоспарыңызды кейінге қалдыра тұрған жөн. Жалпы, несие бізге қаншалықты қажет, оның отбасы үшін маңызы қандай деген сұрақтарға тағы бір рет жауап іздеп көріңіз. «Алмақтың да салмағы барын» ұмытпаңыз. «Қазір де бірден бірнеше кредит алуға болады. Бірақ, қазір бұл процедура бұрынғыдай емес, біршама қиындатылды. Әдетте, қарыз алатын адамдардың көпшілігі өзінің төлем қабілетін дұрыс бағалай алмайды. Салдарынан несие төлеуде қиындықтар туындап жатады. Осыны ескерген реттеуші орган талапты күшейтті. Ол бойынша: банктердің 2014 жылы сәуірдің 1-інен бастап ай сайын төлейтін төлемі жалпы табыстың 50 пайызынан асатын клиенттерге несие беруге хақысы жоқ».

5 24 / маусым / 2014 Өзекті мәселе 5 Қазақстандықтардың санасында «мен банкке не үшін пайыздық үстеме төлеуім керек?» деген заңды сұрақ жиі туындайды. Есіңізде болсын, банк үшін бұл бизнес. Өйткені, ол өз қаражатын ұсынып отыр. Жалпы, несие дегеніміз не? Латын тіліндегі «credere» сөзінен шыққан кредит ұғымы «сеніп тапсыру, сенім» деген мағынаны білдіреді. Сіз банкке несие беру туралы өтініш білдіресіз. Олар белгілі бір шарттар мен қағидалар негізінде ссуда береді. Әдетте, банк пен заемшы арасындағы мәміле қандай принциптерге негізделеді? Бірінші принцип несиенің мерзімі. Қалай болғанда да сіз несиені белгілі бір мерзімге аласыз. Заем қысқа мерзімдік немесе ұзақ мерзімдік болуы мүмкін. Несиені ұзақ мерзімге алсаңыз ай сайынғы төлем де аз болады және банкке беріп отырған қаражаттың орны онша сезіле қоймайды. Ал, егер аз уақытқа алатын болсаңыз ай сайын табысыңыздың едәуір бөлігін қарызды жабуға төлеп отырасыз. Келесі принцип қызмет түрінің ақысында. Яғни, сіз ақшаны қарызға алдыңыз. Бізде пайыздық үстеме жылдық мөлшерлеме бойынша есептеледі. Пайыздық мөлшерлеме дегеніміз несие үшін төленетін ақы. Үшінші принцип қамсыздандыру, яғни, сіз алған ақшаны қайтаратыныңызға кепілдік беруіңіз керек. Кепілзатсыз берілетін несиелер де бар, бірақ олар клиент үшін қымбатқа түседі. Төртіншісі қарызды қайтару принципі. Қалай болғанда да алған ақшаны қайтаруыңыз қажет. Қымбат көлікті несиеге алмас бұрын немесе ипотека алу туралы шешім қабылдамас бұрын нақты есеп жүргізіп, оң-солыңызды бағамдап алыңыз. Қ а р ж ы г е р л е р не с ие т у р а л ы келісімшартты бекітерде мынадай маңызды үш мәселеге назар аудару қажеттігін құлаққағыс етеді: ж ы л д ы қ т и і м д і с ы й а қ ы мөлшерлемесінің көлемі. несиенің мерзімі қарызды төлеу тәсілдері Жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесіне банктердің жарнамада айтылатын номиналды пайыздық мөлшерлемесі енгізілген. Сонымен қатар, осы кредитке қызмет көрсеткені үшін алынатын комиссиялар тізімі де қосылады. Тиімді мөлшерлеме номиналды мөлшерлемеден 2-3 есе артық болуы мүмкін. Клиенттер көбіне билбордтарда жылдық 12% немесе 15% деп жарнамаланатын номиналды пайыздық мөлшерлемеге назар аударады. Ал, барысында жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі барын несиені төлеу барысында бір-ақ біледі. Кейбіреулер бұл жерде жасырын комиссия қосылған деп есептейді. Шынында, ешқандай жасырын комиссия жоқ. Заң негізінде әрі Ұлттық банктің талабы бойынша, сізден алынатын комиссияның бәрі несие туралы келісімшартқа жазылуы тиіс және бұл мәлімет қолжетімді болуы қажет. Оны кез-келген адам сол банктің немесе қаржы институтының ресми сайтынан таба алады. «Сіз кредитті қанша ұзақ төлесеңіз банкке төленетін пайыздық үстеме де арта түспек. Кредитті өтеу мерзімі қаншалықты аз болса соншалықты жақсы» Екінші кеңес: несиені төлеу мерзімін таңдағанда қателеспеуге тырысыңыз. Несиені төлеудің аннуитетті және сараланған деп аталатын тәсілдері бар. Аннуитетті төлем несие туралы келісімшарт мерзімі аяқталғанға дейін өзгермейді. Яғни, әр клиент ай сайын бірдей төлем төлеп отырады. Ол пайыздық мөлшерлеме мен негізгі қарыздың белгілі бір бөлігін ескере отырып есептеледі. Мәселен, ай сайын 10 мың теңге төлейтін болсаңыз 5 жыл бойы айлығыңыздың 10 мыңын банкке аударып отырасыз. Ал, сараланған төлем тәсілін таңдаған клиент негізгі қарызды теңдей бөліктерге бөліп төлейді және оған пайыздық үстеме қосылады. Алайда, негізгі қарыз азайған сайын оған ай сайынғы төлейтін төлем де кеміп отырады. Басқаша айтқанда, басында ақшаны көп төлейсіз, содан соң ол біртіндеп азая бермек. Несие рәсімдейтін азаматтарымыздың санасында мынадай қатып қалған қағида сіңіп қалған. Олар қарызға ақша алғандықтан өздерін сұраушы тарап деп санайды. Шынында біз банктермен тең құқылы серіктеспіз. Несие алушының да таңдау құқығы бар. Аннуитетті тәсілмен төлесе де, сараланған тәсілмен төлеймін десе де әркім өзі біледі. Әлбетте, несиені сараланған тәсіл бойынша өтеген тиімді. Кез-келген тауар сынды несиені де кері қайтаруға болатынын екінің бірі біле бермейді. Несие тауар түрінде алынған болса, тауарды дүкенге апарып өткізу үшін чекті көрсетсе жетіп жатыр. Сіз бұл жерде де тұтынушы рөлін атқарасыз, дейді Салтанат Жарасова, және қаржылық қызметті тұтынушы ретінде несиені 14 күн ішінде банкке қайтарып беруге хақыңыз бар. Ал, банкке сол несиені пайдаланған күніңіз үшін ғана пайыздық үстеме төлейсіз. Осыны естен шығармаңыз. Банк несие туралы келісімшартты мерзімінен бұрын бұзғаныңыз үшін сізден ешқандай айыппұл талап ете алмайды. Бұл да қаперіңізде жүрсін. Несие алғанда қандай мәселеге көңіл бөлген жөн? Әрине, кредиттің қандай валютамен берілетініне назар аударыңыз. Классикалық ереже: жалақыңыз қандай валютамен төленетін болса, несиені де сол валютамен алыңыз Кредитті төлеу тәсілдері туралы да білген жөн. Төлем карточкасы арқылы төлейсіз бе әлде, жалақы карточкасынан аударып отырасыз ба? Оны кредиттік карточка арқылы өтеуге де болады. Көптеген адамдар келісімшартта ағымдағы есепшот, банктік есепшот арқылы төлеймін деп көрсетеді. Бірақ, ақшаның қай есепшотқа түсетінін ұмытып қалады. Салдарынан несие төленбей қалады. Яғни, несие алушы келісімшартта ыңғайсыз төлем тәсілін таңдаған. Сондықтан несиені төлеу тәсілін таңдаған кезде абай болыңыз. Кейде клиенттің келісімшарт талаптарымен келіспейтін кезі де болады. Ондайда банк менеджерлері: жоқ, біз келісімшартты өзгерте алмаймыз, типтік құжатты өзгертуге болмайды деп сендіреді. Екінші деңгейлі банкте менеджер болып жұмыс істеген кезде осындай оқиға орын алған-ды. Заңды жақсы білетін клиент келісімшартқа өзгеріс енгізуге құқығы барын айтып, табандылық танытты. Сіз несие туралы мәміле бекіткеннен кейін банктің тең құқылы серіктесіне айналатыныңызды ұмытпаңыз Айта кететін тағы бір мәселе сақтандыру. Қазақстанда міндетті сақтандырудың бір ғана түрі бар. Бізде көлік жүргізушілерінің азаматтыққұқықтық жауапкершілігі ғана міндетті түрде сақтандырылуы тиіс. Міндеттті сақтандырудың басқа түрі жоқ. Яғни, несие алған кезде сізге белгілі бір сақтандыру қызметін күштеп таңуға банктің хақысы жоқ. Алған затыңызды сақтандыруға міндетті емессіз. Таңдау еркі өзіңізде. Біз газетіміздің келесі сандарының бірінде Халықаралық экономикалық сауат тылық орта лығымен бірге ипотекалық несие мен тұрмыстық техника сатып алу үшін кредит рәсімдеудің қыр-сыры жайлы баяндап береміз.

6 6 ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ 24 / маусым / 2014 Қазақстандық компанияларды қолдау Қазақмыс ШОБ нысандарына қолдау көрсету бағдарламасын жүзеге асыруды әрі қарай жалғастырады 8 Цифрларды сөйлетсек Бірлесе жұмыс істеген бес жылда Қазақмыс отандық кәсіпорындардан 560 млрд теңгенің тауары мен қызмет түрлерін сатып алды «Гелисханова» ЖК. Сүргілеушi станок. Жүк көтеретін шахта қондырғысына қажетті блоктар дайындау Соңғы бес жылда Қазақмыс бірнеше ондаған шағын және орта бизнес субъектісіне қолдау көрсетті. Осы уақыт аралығында жергілікті компаниялардан жалпы құны 560 млрд теңгеден асатын қызмет пен тауар түрлері сатып алынды. Компания тұтынатын тауарлар арасындағы отандық өнім үлесі шамамен екі есе өсіп, 2013 жылдың соңында 67 пайызға жетті. Зүлфира МҰХАМЕДИЯРОВА, Астана «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС шағын және орта бизнес нысандарына ұзақ мерзімдік келісімшарттар бекіту, салалық емес өндіріс цехтарын аутсорсингке беру арқылы көмектесті. Сондай-ақ, олардың қондырғыларын жаңартып, өндірісті кеңейтуге және жаңа өндіріс орындарын ашуына қаржылық қолдау көрсетті. Қазақстандық өнімдер үлесін арттыру ісін біз бар-жоғы бірнеше миллиард теңгеден бастадық. Бес жылда ШОБ нысандарымен арадағы айналым 5 млрд долларға жуықтады, ал өнімдер мен тауарлардың бәсекеге қабілеттілігі күшейді. Корпорациядан түскен тапсырыстардың арқасында ШОБ саласында 10 мыңға жуық адам жаңа жұмыс орнымен қамтылды, дейді «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Басқарма төрағасы Эдуард Огай. Қазақмыс Жезқазған мен Балқашта жаңа жұмыс орындарын ашатын ШОБ нысандарына басымдық береді. Корпорацияның міндеті оларға мүмкіндігінше қол ұшын беру, алдағы уақытта да сауда жасап, өз өнімдерін Қазақстан нарығына шығаруына қолдау көрсету. Өйткені, Жезқазған мен Балқаш тіршілігінің 90 пайызы қаладағы негізгі кәсіпорын жұмысына тікелей тәуелді. Корпорация отандық өнім өндірушілермен нақты жұмыс істейді және Жезқазған, Сәтбаев пен Балқаш қалаларын дамытуға арналған жеке бағдарламаны жүзеге асырып келеді. Бұл мақсатта осыдан үш жыл бұрын Жезқазған аймағы және Балқаш қаласы кәсіпкерлері мен өнеркәсіпшілерінің Одағы және Қауымдастығы құрылған болатын жылы жалпы құны 22 млрд теңге болатын 650-ден астам келісімшарт бекітілді жылдың алғашқы үш айында бекітілген 116 келісімшарттың жалпы сомасы 4,2 млрд теңгеге жуықтайды. Бірлестік құрамына енген 94 кәсіпорындағы жалпы штат саны 4824 адам. Соның 2250-і тауар өндіретін 38 компанияда жұмыс істейді. Осы ынтымақтастықтың арқасында «Қазтэкс» ЖШС, «Баян» ЖШС, «Жезқазғансүт» ЖШС, «Балқашсүт» ЖШС, «Bi-Art» ЖШС өндірісті жаңғыртуға қаржы алды. «Гелисханова» ЖК-не құю-механика зауытының дөңгелек жасау цехы аутсорсинге берілді. Қазақмыстың «Ютария LTD» ЖШС тігін цехы берілді. Жұмыс киімдерін тігу және соған қатысты қызмет түрлерін көрсету жұмыстары да аутсорсинге берілді. Тау-кен қондырғылары саласындағы импорттың орнын алмастыру мақсатында бірлескен кәсіпорындар құрылған болатын. Олар Қазақстанда қосалқы бөлшектер мен тораптар шығарады және жеткізілген техника мен қондырғыларға қызмет көрсетіп, жергілікті жұмысшыларды оқытады жылы Қазақмыс белорустың «БелАЗ» зауытымен бірлесіп, Қарағанды құю-машина жасау зауыты базасында «ҚазБелАз» деп аталатын кәсіпорын құрды. Бүгінде кәсіпорын карьерлерге арналған техникалар мен олардың қосалқы бөлшектерін шығарады. Корпорацияның осы саладағы ірі жобаларының бірі «VipShina» зауыты. Ол кен өндірісінде қолданылатын техниканың мөлшері үлкен дөңгелектерін қайта қалпына келтірумен айналысады. Сәтбаев қаласының 100 тұрғынын жұмыспен қамтамасыз еткен зауыт 2013 жылы 889 шинаны қалпына келтірді. Биылға белгіленген өндірістік жоспар бойынша, 956 дөңгелекті қайта қалпына келтіру көзделіп отыр. Сонымен қатар, Қазақмыс қопарылыс жасайтын заттарды, металл жайма, трансформаторлар мен электр қондырғыларын, резеңке-техника бұйымдарын, калориферлер (ауа қыздыратын аспаптар) мен түтін сорғыштарды, жеке қорғаныс құралдарын да отандық өнім өндірушілерден алады. Бұрын мұның бәрі шетелдерден әкелінетін. Жалпы, он шақты бағыт бойынша отандық өнім үлесі едәуір арттырылды. Қазақмыс жылына 400 мыңға жуық қосалқы бөлшек пен деталь сатып алады. Біз ресейлік компаниямен жұмыс істейміз. Олар біздің механика лық зауыттарымыздың жұмысын зерттеумен айналысты. Жүргізілген сараптама негізінде компания мамандары Қазақстанда қосалқы бөлшектің қандай түрлерін шығаруға болатынын анықтады, дейді Эдуард Огай. Қазір осы бағытта егжей-тегжейлі жұмыс жүріп жатыр. Ол әрине, үлкен инвестицияны талап етеді. Бұл жоба машина жасау саласында компания мен ШОБ нысандарын жаңа деңгейге көтереді. Болашақта Қазақмыс базасында машина жасау кластерін ашу көзделіп отыр. Ол аталған саладағы шағын кәсіпорындарды тапсырыстармен қамтамсыз етуге мүмкіндік берер еді. Осы уақыт аралығында «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС ШОБ нысандарын ынталандыру бағытында атқарылып жатқан кешенді жұмыстардың қарқынын бәсеңдеткен емес. Соның арқасында кәсіпкерлер өз бизнесін дамытып, әлемдік нарыққа шығуға мүмкіндік алды.

7 24 / маусым / 2014 ҚАУІПСІЗДІК САЯСАТЫ 7 Даму жолында Қауіпсіздік саласындағы үздік тәжірибе Елена ШАЛЬНОВА, Астана Дәстүрлі айдарымызда жарияланып отырған бүгінгі материал өндіріс қауіпсіздігін ұйымдастыру саласындағы ең үздік тәжірибе жайын сөз етпек. Артемьев өндірістік кешені жұмысшыларының тәжірибесін саралап, олардан үлгі алуға болады. Артемьев шахтасындағы «Евротехсервис» жерасты қосынынан өрт шыққан кезде шахтадағы адамдар қауіпсіз жерге көшірілді. Жаяулатып жер бетіне шыққандардың дені кеншілер болатын. Клет жаққа жететін жолды көрсетіп тұрған қауіпсіздік шамшырақтары (маяк) болмаса абыр-сабырда қандай жағдай боларын кім білсін?! Бүгінгі таңда компания кеніштерінің басым бөлігі осындай шамшырақтармен және визуалды қауіпсіздікті қамтамасыз ететін өзге де техникалық құралдармен жабдықта лған. Қауіпсіздік маягын Қазақмыстың Жезқазғандағы серіктесі «Қазтэкс» компаниясы жасап, қолданысқа енгізді. Ол қауіпті жерлерге, эвакуация жолдарына, жерасты штректерін жарықтандыру мақсатында қолданылады. Артемьев өндірістік кешенінде қолданылатын қауіпсіздік ш а м ш ы р а қ т а р ы с о қ қ ы ғ а қ а р с ы бекітпеге орнатылады. Өзі жүретін көлік құралдары кеннің үстімен жүрген кезде немесе пайдалану барысында олардың конструкциясы бұзылмайды. Бұл жерде кіріспе-нұсқаулықтан өткен кез-келген адам апат бола қалған жағдайда эвакуация жолын аталған шамшырақтар арқылы табуға болатынын біледі. Оларға қосарлы жасыл сызық сызылған. Егер қауіпсіздік маягы оң жағыңда тұрса шахтадан шығатын жолға түстің деген сөз. Ал, егер сол жағыңда болса шахтаға кіріп бара жатқаныңды білесің, дейді Артемьев өндірістік кешенінің ӨҚжЕҚ бөлімі бастығы Юрий Худяков. Көп т ег ен кен і ш т е рде жары қ қ а шағылысатын, қара жолақ түскен сары белгілер кең таралған. Бұл белгілер қауіпті учаскелерге, жарқабақтарға немесе қауіпті бұрылыстарға орнатылады. Мұндай маяктар жер астында жүретін көліктердің жүргізушілерінің сенімді серігі. Олар жүргізушілердің қауіпті жерлерде жұмысын жеңілдетіп, ШЖР. Қауіпсіздік шамшырақтары кеншілер мен арнайы техникаға алда бұрылыс барын көрсетіп тұрады «Қазақстандық өнім жасаймыз» атты бесінші форумда (2014 жылы) «Қазтэкс» компаниясы «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Басқарма төрағасы Эдуард Огай мен мамандардың назарына түрлі үлгідегі қауіпсіздік шамшырақтарын ұсынды жарықтың көмегімен маневр жасауына көмектеседі. Бір түсті ақ маяктар шахтада электр жарығы толығымен сөніп қалған кезде қолданылады. Олар кеншілердің штрек бағытын анықтауына көмектеседі. Біз қауіпсіздік маяктарының артықшылықтарына іс жүзінде көз жеткіздік. Олар ауыр салмаққа шыдас береді және тау-кен жағдайларына төзімді болып келеді. Біз дайындаушы компаниямен бірлесе отырып, өндірістік сынақтар жүргіземіз. Сөйтіп, өнімнің сапасын жақсарту бағытында жұмыс істейміз. Қауіпсіздік маяктары қарапайымдылығына қарамастан әріптестерімізге қызметкерлердің қосымша қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көмектеседі, дейді Юрий Худяков.

8 8 ҚАУІПСІЗДІК САЯСАТЫ 24 / маусым / 2014 АШЫҚ КЕН ЖҰМЫСТАРЫН жүргізетін кәсіпорын жұмысшыларына арналған негізгі қауіпсіздік ережелері Жауапкершіліктің қызыл аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда еңбек келісімшарты бұзылады 1 Жұмыста алкоголь немесе есірткі әсерінен мас күйінде жүруге болмайды. 2 Жұмысқа жазбаша жүктелімтапсырмасыз (өкімхат-тапсырма) немесе рұқсатсыз кіріспеңіз. 3 Биік те ж ұмыс істеген кез де с а қ т а н д ы р у б е л д і к т е р і н қолданыңыз және қауіпті аймақты қоршап қойыңыз. 4 Энергия көздерінен сақтану үшін құрал-жабдықтарды жөндеуге және профилактикалық жұмыстарға кірісер алдында бұғаттау құралдарын пайдаланыңыз. 5 Жол ережесін сақтаңыз, көлікте қауіпсіз дік белдігін тағыңыз, ж ы л д а м д ы қ ш е к т е у л е р і н қ а д а - ғ а л а ң ы з, ж ұ м ы с қ а а л д ы н а л а белгіленген бағыт бойынша барыпқайтыңыз. 6 Қоршалмаған қауіпті аймақтарда, қондырғылар мен механизмдердің айналып тұрған бөлшектерінің, ашық құдықтар мен кеңістіктердің қасында, ілініп тұрған жүктің астында жұмыс істемеңіз. 7 Машиниспен, жүргізушімен байланыс орнатпай, жүріп бара жатқан немесе жұмыс істеп тұрған көлік құралдарына жақындамаңыз. 8 Карьер кертпешінің үстіңгі немесе астыңғы бөлігіне тікелей жақын тұрмаңыз. 9 Кен жұмыстары жүргізілетін аймаққа машинистің рұқсатынсыз кірмеңіз. 10 Көлік құралдарының машинистері мен жүргізушілері: кеніште немесе қозғалыс трассаларында көлікті қосылған күйінде қалдырмаңыз. кен массасын тікелей карьер кертпештерінен түсірмеңіз. Жауапкершіліктің сары аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда әкімшілік айыппұл салынады Жұмыс кезінде ақауы жоқ 11 және сертификатталған жеке немесе ұжымдық қорғаныс құралдарын пайдаланыңыз. Тек қана ақаусыз көлік 12 құралдарын, аспаптар мен қ ұрал-саймандарды пайдаланыңыз. 13 Сіз ө з і ң і з б е н а й н а - лаңыздағы адамдардың қауіпсіздігі үшін жауаптысыз. Егер ж ұмыс орны немесе еңбек жағдайлары қауіпсіздік талаптарына сай келмесе жұмыстан бас тартуға хақыңыз бар. Машинистер мен жүргізушілер көлік құралдарында 14 көру мүмкіндігі шектеулі екенін естен шығармауы тиіс және жұмысшылар мен жақын маңдағы көлік құралдарын үнемі бақылап отыруы шарт. Жауапкершіліктің қызыл аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда еңбек келісімшарты бұзылады 1 Жұмыста алкоголь немесе есірткі әсерінен мас күйінде жүруге болмайды. 2 Жұмысқа жазбаша жүктелімтапсырмасыз (өкімхат-тапсырма) немесе рұқсатсыз кіріспеңіз. 3 Биікте жұмыс істеген кезде сақтандыру белдіктерін қолданыңыз және қауіпті аймақты қоршап қойыңыз. 4 Энергия көздерінен сақтану үшін құрал-жабдықтарды жөндеуге және профилактикалық жұмыстарға кірісер алдында бұғаттау құралдарын пайдаланыңыз. 5 Жол ережесін сақтаңыз, көлікте қауіпсіздік белдігін тағыңыз, жылдамдық шектеулерін қадағалаңыз, жұмысқа алдын ала белгіленген бағыт бойынша барып-қайтыңыз. 6 ЖЕРАСТЫ КЕН ЖҰМЫСТАРЫН жүргізетін кәсіпорын жұмысшыларына арналған негізгі қауіпсіздік ережелері Қоршалмаған қауіпті аймақтарда, қондырғылар мен механизмдердің айналып тұрған бөлшектерінің, ашық құдықтар мен кеңістіктердің қасында, ілініп тұрған жүктің астында жұмыс істемеңіз. 7 Машиниспен, жүргізушімен байланыс орнатпай, жүріп бара жатқан немесе жұмыс істеп тұрған көлік құралдарына жақындамаңыз. 8 Жұмысты бастар алдында және оның барысында кен қазбаларының төбелері мен беткейлерінің жағдайын тексеріп отырыңыз. Қауіпсіздік талаптарына жауап бермейтін кен қазбаларына кірмеңіз және ол жерде жұмыс істемеңіз. 9 Ж о л а у ш ы т а с ы м а л д а у ғ а арналмаған көліктер мен қондырғыларды қозғалыс мақсатында пайдаланбаңыз. 10 Бұрғылау-қопару ж ұмыстары жүргізілетін аймаққа және кен қазбаларға кірмеңіз. Жауапкершіліктің сары аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда әкімшілік айыппұл салынады Жұмыс кезінде ақауы жоқ 11 және сертификатталған жеке немесе ұжымдық қорғаныс құралдарын пайдаланыңыз. Тек қ ана ақ аусыз көлік 12 құралдарын, аспаптар мен қ ұ р а л - с а й м а н д а р д ы п а й д а - ланыңыз. 13 С і з ө з і ң і з б е н а й н а - лаңыз дағы а дамдардың қауіпсіздігі үшін жауаптысыз. Егер жұмыс орны немесе еңбек жағдайлары қауіпсіздік талаптарына сай келмесе жұмыстан бас тартуға хақыңыз бар. Басшылықтың, мамандар 14 м е н л а у а з ы м д ы т ұ л - ғалардың кәсіпорындағы өнеркәсіп қауіпсіздігі және еңбек қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі талаптарын орындаңыз.

9 24 / маусым / 2014 ҚАУІПСІЗДІК САЯСАТЫ 9 КЕН БАЙЫТУ ФАБРИКАСЫНЫҢ жұмысшыларына арналған негізгі қауіпсіздік ережелері Жауапкершіліктің қызыл аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда еңбек келісімшарты бұзылады Жұмыста алкоголь немесе 1 есірткі әсерінен мас күйінде жүруге болмайды. Жұмысқа жазбаша жүктелімтапс ырмас ыз (өк імхат-тап- 2 с ырма) немес е рұқс атс ыз к ір - іспеңіз. Биікте жұмыс істеген кезде 3 с а қ т а н д ы р у б е л д і к т е р і н қолданыңыз және қауіпті аймақты қоршап қойыңыз. Энергия көздерінен сақтану 4 ү ш і н қ ұ р а л -ж а б д ы қ т а р д ы жөндеуге және профилактикалық ж ұ м ы с т а р ғ а к і р і с е р а л д ы н д а б ұ ғ а т т а у қ ұ р а л д а р ы н п а й д а - ланыңыз. Жол ережесін сақтаңыз, көлікте 5 қауіпсіздік белдігін тағыңыз, жылдамдық шек теулерін қ а дағалаңыз, ж ұмысқа алдын ала белгіленген бағыт бойынша барыпқайтыңыз. Қоршалмаған қауіпті аймақтарда, қ о н д ыр ғ ы л ар м е н 6 механизмдердің айналып тұрған бөлшектерінің, ашық құдықтар мен кеңістіктердің қасында, ілініп тұрған жүктің астында жұмыс істемеңіз. Машиниспен, жүргізушімен байланыс орнатпай, жүріп бара 7 жатқан немесе жұмыс істеп тұрған көлік құралдарына жақындамаңыз. Тұйық кеңістіктегі жұмысқа 8 дайындық жөніндегі талаптарды толық с ақ таң ыз. Тұйық та л ғ ан кеңістікте жалғыз жұмыс істеуге тыйым салынады. Жауапкершіліктің сары аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда әкімшілік айыппұл салынады Жұмыс барысында ақауы жоқ 9 және сертификатталған жеке н е м е с е ұ ж ы м д ы қ қ о р ғ а н ы с құралдарын пайдаланыңыз. Тек қана ақаусыз көлік 10 құралдарын, аспаптар мен қ ұ р а л - с а й м а н д а р д ы п а й д а - ланыңыз. Сіз өзіңіз бен айналаңыздағы 11 адамдардың қауіпсіздігі үшін жауаптысыз. Егер жұмыс орны немесе еңбек жағдайлары қауіпсіздік т а л а п т а р ы н а с а й к е л м е с е жұмыстан бас тартуға хақыңыз бар. Жұмыс орны тиісті деңгейде 12 жарықтандырылмайынша, қ о н д ы р ғ ы л а р д ы ң ж е р л е н - дірілгеніне, дыбыс және жарық сигналының ақауы жоқтығына көз жеткізбей жұмысқа кіріспеңіз. Баспалдақпен түсу/көтерілу, 13 көлік құралына міну/түсу кезінде байланыстың 3 нүктесін қамтамасыз ету үшін таяныштар мен тұтқалардан ұстаңыз. 1 МЫС ҚОРЫТУ ЗАУЫТТАРЫНЫҢ жұмысшыларына арналған негізгі қауіпсіздік ережелері Жауапкершіліктің қызыл аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда еңбек келісімшарты бұзылады Жұмыста алкоголь немесе есірткі әсерінен мас күйінде жүруге болмайды. 2 Жазбаша жүктелім-тапсырмасыз (өкімхат-тапсырма) немесе рұқсатсыз жұмысқа кіріспеңіз. 3 Биікте жұмыс істеген кезде сақтандыру белдіктерін қолданыңыз және қауіпті аймақты қоршап қойыңыз. 4 Энергия көздерінен сақтану үшін құрал-жабдықтарды жөндеуге және профилактикалық жұмыстарға кірісер алдында бұғаттау құралдарын пайдаланыңыз. 5 Жол ережесін сақтаңыз, көлікте қауіпсіздік белдігін тағыңыз, жылдамдық шек теулерін қадағалаңыз, жұмысқа алдын ала белгіленген бағыт бойынша барып-қайтыңыз. 6 Қоршалмаған қауіпті аймақтарда, қ о н д ы р ғ ы л а р м е н м е х а - н и з м д е р д і ң а й н а л ы п т ұ р ғ а н бөлшектерінің, ашық құдықтар мен кеңістіктердің қасында, ілініп тұрған жүктің астында жұмыс істемеңіз. 7 Машиниспен, жүргізушімен байланыс орнатпай, жүріп бара жатқан немесе жұмыс істеп тұрған көлік құралдарына жақындамаңыз. 8 Балқытылған металл тасымалданатын негізгі құю аралықтары арқылы өтпеңіз. 9 Тұйық кеңістік тегі ж ұмысқа дайындық жөніндегі талаптарды толық қадағалаңыз. Тұйықталған кеңістікте жалғыз жұмыс істеуге тыйым салынады. Жауапкершіліктің сары аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда әкімшілік айыппұл салынады 10 Жұмыс барысында ақауы жоқ және сертификатталған жеке немесе ұжымдық қорғаныс құралдарын пайдаланыңыз. 11 Те к қ а н а а қ аус ы з к ө л і к құралдарын, аспаптар мен құрал-саймандарды пайдаланыңыз. 12 Сіз өзіңіз бен айналаңыздағы адамдардың қауіпсіздігі үшін жауаптысыз. Егер жұмыс орны немесе еңбек жағдайлары қауіпсіздік талаптарына сай келмесе жұмыстан бас тартуға хақыңыз бар. 13 Баспалдақпен түсу/көтерілу, көлік қ ұра лына міну/т үсу кезінде байланыстың 3 нүктесін қамтамасыз ету үшін таяныштар мен тұтқалардан ұстаңыз. 14 Жаңа жұмыс орнында мәнжаймен, еңбек жағдайларымен таныспайынша және еңбекті қорғау мен еңбек қауіпсіздігіне қатысты қосымша нұсқама алмайынша іске кіріспеңіз. 15 шекпеңіз. Арнайы белгіленген орындардан тыс жерлерде шылым

10 10 ҚАУІПСІЗДІК САЯСАТЫ 24 / маусым / 2014 ЖЫЛУ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯСЫ жұмысшыларына арналған негізгі қауіпсіздік ережелері Жауапкершіліктің қызыл аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда еңбек келісімшарты бұзылады 1 Жұмыста алкоголь немесе есірткі әсерінен мас күйінде жүруге болмайды. 2 Жазбаша жүктелім-тапсырмасыз (ө к і м х а т-т а п с ы р м а) н е м е с е рұқсатсыз жұмысқа кіріспеңіз. 3 Биікте жұмыс істеген кезде сақтандыру белдіктерін қолданыңыз және қауіпті аймақты қоршап қойыңыз. 4 Энергия көздерінен сақтану үшін құрал-жабдықтарды жөндеуге және профилактикалық жұмыстарға кірісер алдында бұғаттау құралдарын пайдаланыңыз. 5 Жол ережесін сақтаңыз, көлікте қауіпсіздік белдігін тағыңыз, жылдамдық шектеулерін қадағалаңыз, жұмысқа алдын ала белгіленген бағыт бойынша барып-қайтыңыз. 6 Қоршалмаған қауіпті аймақтарда, қондырғылар мен механизмдердің айналып тұрған бөлшектерінің, ашық құдықтар мен кеңістіктердің қасында, ілініп тұрған жүктің астында жұмыс істемеңіз. 7 Машиниспен, жүргізушімен байланыс орнатпай, жүріп бара жатқан немесе жұмыс істеп тұрған көлік құралдарына жақындамаңыз. 8 Қауіп-қатерлер сәйкестендіріліп, тәуекелдер бағаланғаннан кейін және қауіпсіздік талаптарына қайшы келетін кемшіліктер жойылғаннан кейін ғана жұмысқа кірісіңіз. 9 Тұ йық кеңістік тегі ж ұ мысқа дайындық жөніндегі талаптарды толық сақтаңыз. Тұйықталған кеңістікте жалғыз жұмыс істеуге тыйым салынады. Жауапкершіліктің сары аймағы Бұл талаптар орындалмаған жағдайда әкімшілік айыппұл салынады Жұмыс барысында ақауы жоқ 10 және сертификатталған жеке н е м е с е ұ ж ы м д ы қ қ о р ғ а н ы с құралдарын пайдаланыңыз. Тек қана ақаусыз көлік 11 құралдарын, аспаптар мен қ ұ р а л - с а й м а н д а р д ы п а й д а - ланыңыз. Сіз өзіңіз бен айналаңыздағы 12 адамдардың қауіпсіздігі үшін жауаптысыз. Егер жұмыс орны немесе еңбек жағдайлары қауіпсіздік т а л а п т а р ы н а с а й к е л м е с е жұмыстан бас тартуға хақыңыз бар. Жұмыс орны мен іргелес 13 аймақтарды күтіп ұстау стандарттарын қадағалаңыз. Көмір тозаңы жиналатын жерлерде шылым шегу мен ашық 14 отты қолдануға тыйым салу жөніндегі талаптарды орындаңыз. Қауіпсіздік балалар көзімен Жыл сайын «Kazakhmys Smelting» ЖШС-нің Балқаш мыс балқыту зауыты цех жұмысшыларының балалары арасында «Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі біздің балаларымыздың көзімен» атты сурет байқауы өтеді. Оған 7 жастан 12 жасқа дейінгі балалар қатысады. Ләззат СМАҒҰЛОВА, Балқаш Байқаудың мақсаты өндірісте қауіпсіздік пен еңбекті қорғау талаптарын сақтау мәселесіне зауыт жұмысшыларының назарын аудару; күнделікті өмірдегі негізгі қауіпсіздік талаптарын үйренуге деген қызығушылықты қолдап, БМЗ жұмысшыларының еңбекті қорғау және қауіпсіздік талаптарына қатысты білімін ұштау. Биылғы байқауға 56 бала қатысты. Олардың бәрі де БМЗ жұмысшыларының балалары. Бұған дейін оқушылар дайындап әкелген суреттерін тапсыратын болса, бұл жолы байқаудың пішіні біршама өзгеріске ұшырады. Олар жасына қарай екі топқа бөлінді: 7-9 жас аралығындағы топқа 33 бала, жас аралығындағылар тобына 23 бала енді. Жас таланттар суретті жеке аудиторияларда салды. Байқауға қатысу үшін көп нәрсенің қажеті жоқ: түрлі-түсті қарындаш, фломастер мен бояу болса жеткілікті. Балаларына қолдау көрсетемін деген ата-аналар да осында. Жас суретшілерге 45 минут ішінде салған жұмыстарын әділқазыларға табыс етті. Байқауда балаларға: «Мен ата-анамның жұмыс орнындағы қауіпсіздік жайлы не білемін?», «Жеке қорғаныс құралдары» және «Жаяу жүргіншілер өткелінен өту» сынды үш түрлі тақырып беріліпті. Әділқазылар алқасының шешімі бойынша, 7-9 жасқа дейінгі санат бойынша БӨҚжА эмаль сымдар цехының жөндеушісі Сергей Радиннің қызы Анастасия Радинаның, БМЗ БӨҚжА автоматика және байланыс цехының слесарі Шолпан Елемесованың ұлы Арыслан Дүйсембаевтың, БМЦ аппаратшы-гидрометаллургі Ғалымжан Жаңабаевтың қызы Жанель Жаңабаеваның жұмысы үздік деп танылды жас санаты бойынша жүлделі орындарды Әмір Жұмабек (анасы БМЗ басқарма жұмысшысы Аида Жампейісова), Валерия Молодых (анасы МЭЦ су ерітінділерін электролиздеу маманы Светлана Молодых) және Снежанна Мальцева (анасы БМЗ ЖМЦ металл жонушы маманы Лидия Мальцева) жеңіп алды. Жеңімпаздарға және байқауға қатысқан балалардың бәріне тәттілер мен бағалы сыйлықтар тарту етілді. Қ а з а қ м ыс Дү н иеж ү з л і к е ң б ек т і қорғау күніне орайластырылған мұндай байқауларды өз кәсіпорындары орналасқан аймақтардың бәрінде жыл сайын өткізіп отырады.

11 24 / маусым / 2014 ЖАҢҒЫРТУ 11 Қазақмыста әкімшілік-тұрмыстық кешендер салу және жөндеу бағдарламасы іске асырылып жатыр Алина ЖҰМАШЕВА, Жезқазған Өндіріс ұжымдарының еңбек табыстары олардың еңбек етуі үшін жасалған жағдаймен тікелей байланысты. Еңбек етуге ыңғайлы әрі қолайлы жағдай жасаудың маңызы зор. Қазақмыстағылар мұны ешқашан естен шығармақ емес. Компанияда тұрақты түрде жүзеге асырылып келе жатқан бағдарламаның бірі Топ құрамындағы кәсіпорындарда әкімшілік-тұрмыстық кешендер салу және оларды жөндеу жобасы болып табылады. Жуынатын бөлмелер мен гардеробтарды жөндеу, жұмыс киімдеріне арналған жиһаздарды жаңарту, желдету жүйесін, су құбырлары желісін, жылу, кәріз және жарықтандыру желілерін ауыстыру, вахтадағы жұмысшыларды жаңа т ұ рғын ү й мод ул ьдері мен қамтамасыз ету, сондай-ақ, өндірістік асхана лард ы, денсаул ы қ сақтау/ медициналық қосындарды, жұмысшылар жатақханасын күрделі жөндеуден өткізу... Мұның бәрі Қазақмыс Тобына кіретін кәсіпорындардағы әкімшілік-тұрмыстық кешендерге тиесілі ғимараттарды жаңғырту бағдарламасы шеңберінде атқарылатын шаруалар жылы Жезқазған аймағында ШЖК 55, ШЖК, КЗБ СЖК 57 және ОЖК 65 шахталарда ӘТК (жуынатын бөлмелер мен гардероб) күрделі жөндеуден өткізілді. Сонымен қатар, ОЖК 45 шахтаның әкімшілік-тұрмыстық кешеніндегі жуынатын, киінетін бөлмелерінде ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді. Жалпы алғанда, «Жезқазғантүстімет» кәсіпорындарында м2 аумақ ағымдағы және күрделі жөндеуден өтті. Сол арқылы 4000 адамға қолайлы жағдай туғызылды жылдың мамыр айында ЖТМ ӨБ-нің күрделі құрылыс қызметі, «ҚазЦенСтрой» және «ҚазЭнергоСервис» кәсі поры н дары мен бірлесе о т ы- рып, Шығыс-Жезқазған кенішіндегі 73/75 шахталарда жуынатын, киінетін бөлмелердің орнына жаңа кешенді модуль салды. Тұрмыстық модульдің іргетасынан бастап барлық ау мағы заманау и стандарттарға сай жабдықталған. Биылғы жылы тағы үш шахтаның әкімшіліктұрмыстық кешендері, Жезқазған өндіріс алаңындағы кәсіпорындардың асханалары Оңтүстік Жезқазған кенішінің 65 шахтасы қызметкерлерінің тұрмыстық жағдайын жақсарту жолында кептіргіш камералар мен денсаулық сақтау қосындары күрделі жөндеуден өтуі тиіс. Сондай-ақ, биыл Топар ГРЭС-дегі ӘТК (жуынатын және киінетін бөлмелер) күрделі жөндеуден өткізуге теңге бөлінеді. Қарағайлы кенішінде қолданыстағы қос қабатты ғимараттың құрылысын аяқтап, оны ӘТК-ге айналдыру көзделіп отыр жылға дейін Нұрқазған кенішінде 210 орындық мобильді уақытша тұрмыстық корпус пен 1200 орындық ӘТК салу жоспарланған. Нұрқазған кенішіндегі ӘТК мен асхана да жөндеуді қажет етеді. Күрделі жөндеу Қарағайлы кен байыту фабрикасын да айналып өтпейді. Мұнда да жуынатын және киінетін бөлмелер мен медицина қосыны жөнделмек. Сонымен қатар, құрылысшылар Құсмұрын-Ақбастау кенішіндегі вахта қалашығын кеңейтуді жоспарлап отыр. Әлеуметтік-тұрмыстық жағдайды жақсарту бағдарламасы бойынша, «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС-нің Жезқазған, Қарағанды, Балқаш, Шығыс Қазақстан аймақтарындағы кәсіпорындары мен «Kazakhmys Smelting» ЖШС-де шамамен 160 ӘТК (жуынатын және киінетін бөлмелер), өндірістік асхана, медициналық қосындар мен жатақхана күрделі немесе ағымдағы жөндеуден өткізіледі.

12 12 ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕ 24 / маусым / 2014 «Біздің парыз» қорының ерекше миссиясы 2013 жылы қор 130-ға жуық адамға көмектесті Көмек көрсету туралы өтініштер «Біздің парыз» жеке меншік қайырымдылық қорына күн сайын түсіп жатады. Өтініш білдіргендердің басым бөлігі өндірістік жарақат алған мүгедектер, жетімдер, сырқат балалардың ата-аналары мен асыраушысынан айырылған отбасылар. Қор қашан да мұқтаж жандардың өтінішін аяқ-асты еткен емес. Ұйым мүшелері қай кезде де оларға титтей де болса қол ұшын беріп, қолдау көрсетуге, олардың қайғысына ортақтасуға тырысады. Назарларыңызға «Біздің парыз» жеке меншік қайырымдылық қоры 2009 жылы «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС бас директоры Бақтияр Қрықпышев пен «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС басқарма төрағасы Эдуард Огайдың мұрындық болуымен құрылған болатын. Қор төрағасы «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС техникалық директоры Жанболат Бөрібаев. Иван Власенко және қамқорлық кеңесі мүшелері Наурыз мейрамында Алина ЖҰМАШЕВА, Жезқазған ӨҚБ машинисі Жеңіс Омаров 7 жасар қызын емдету үшін Қытайға барды Мұндай қор бізге ауадай қажет, дейді «Біздің парыз» қорының қамқорлық кеңесі мүшелері. Қайырымдылық игі іс. Мүмкіндігіміз болса біз адамдарға міндетті түрде көмектесуіміз керек. Оңтүстік Жезқазған кенішіндегі 65 шахта слесарі Біләл Ибрагимовтың зайыбы 1996 жылы кенішке барар жолда көз жұмған. Қайғылы оқиға кәсіпорыннан тыс жерде болса да өндірістік төтенше жағдай болып саналады. Біләл Ибрагимов төрт баланы жалғыз өзі тәрбиелеп өсірді. Қазақмыс осындай қор құрып, үлкен игі шаруа тындырды. Өзіңіз ойлап қараңызшы, одан қанша адам әлеуметтік және мәдени көмек ала алады. Сырқатқа шалдыққан балалар аурудан айығуға мүмкіндік алды. Үйден шыға алмай, төсекке таңылған мүгедектер бұл жалғанда өздерін ескеретін жандардың барына көз жеткізді. Балаларды тәрбиелеп өсіру менің бір өзіме қиынға соғар еді. Оларды оқытуға кететін шығынды «Біздің парыз» қоры толықтай өз мойнына алды. Біздің отбасымыз үшін бұл үлкен көмек. Бұрын Шығыс Жезқазған кенішіндегі 65 шахтада үңгуші болып жұмыс істеген Бақытжан Күзембаев қордан келген қонақтарды үнемі құшақ жая қарсы алады. Өндірістік жарақат салдарынан бірінші топ мүгедегі атанған Бақытжанға қор да қажетінше көмектесіп тұрады. Бұрынғы өндірістік қызметкерлер, өндіріс озаттары, еңбек мүгедектерінен құралған қамқоршылық кеңес мереке күндері ғана емес, жайшылықта да қор қамқорлығындағы азаматтарды аралап, халін сұрауды әдетке айналдырған. Осынай кездесулердің бірі Наурыз мерекесінің қарсаңында өткен болатын. Былтырдан бері өндірісте қаза тапқан жұмысшылардың 14 жасқа толмаған балаларына Балаларды қорғау күнінде де материалдық көмек көрсетіліп келеді. Қор бес жылдан бері «Жезқазғантүстімет» кәсіпорнының қаражаты есебі нен т ұ рақты ж ұ м ыс істеп, қаржыландырылып келеді. Өндірістік бірлестіктегі еңбек ұжымдары қорға бір күндік айлықтарын аударып тұрады жылы қамқорлық кеңесі азаматтардан келіп түскен 128 өтінішті қарап шығып, 37 млн теңгеге әлеуметтік көмек көрсетті. Өндірісте қаза тапқан жұмысшылардың балаларын оқытуға 4,9 млн теңге, жұмыста және кәсіби сырқатына байланысты мүгедек атанғандарға 5,5 млн теңге, өндірісте қаза болған жұмысшылардың жесірлері мен отбасыларына 1,1 млн теңге, жұмысшылардың емделуіне (соның ішінде, балаларға ота жасауға) 2,6 млн теңге жұмсалды. Жағымды тәжірибе мен Қазақмыс жұмысшылары арасында жақсы пікір қалыптасқанын ескере отырып, Балқаш және Қарағанды аймақтарында осындай қорлар құру қажеттігі туындады, дейді «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС Бас директоры, қор құрылтайшысы Бақтияр Қрықпышев. Біз қазір белсенді жұмыс істеп жатырмыз. Мен, қор құрылтайшысы ретінде әріптестерінің мойнына түскен ауыртпалыққа бей-жай қарамай, оларға тұрақты түрде қаржылай қолдау көрсетіп келе жатқан «Жезқазғантүстімет» ӨБ ұжымына алғыс білдіргім келеді. «Біздің парыз» қоры солардың аударға ақшасының арқасында тіршілік етіп, жұмыс істеп келеді. Өтініштер қамқорлық кеңес отырысында айына бір рет қаралады. Шешім қабылдар алдында қордағылар жалақы көлемі, отбасының жағдайы, мектепке баратын балалардың саны, мүгедектігі және тағы басқа барлық мәселелерді есепке алады. Бірінші кезекте шұғыл медициналық көмекке аса зәру жандарға көмек көрсетіледі.

13 24 / маусым / 2014 КӨКЕЙТЕСТІ 13 Кадрларды дамыту Қазақмыста кадрлық ауыс-түйістер болды «Қазақмыс корп о р а ц и я с ы» ЖШС-нің Өндіріс жөніндегі директоры қызметіне Шалмағамбетов Қайрат Мейрамұлы тағайындалды Заң қызметі департаментінің Директоры Руслана Қабиева мен Humanistic Management мамандары Таланттарды дамыту бағдарламасының тұсаукесерінде Қазақмыстың 2011 жылы іске қосылған өз таланттарын дамыту жөніндегі корпоративтік бағдарламасына өзгерістер енгізілді. Биылғы жылдан бастап операциялық және стратегиялық деп аталатын екі түрлі кадрлық резерв жасақталады. Оған қоса, жоба шеңберінде біртұтас тәлімгерлік жүйесін енгізіп, ішкі жаттықтырушылар даярлау бағдарламасын жүзеге асыру көзделіп отыр. «Қазақмыс корп о р а ц и я с ы» Ж ШС ф и л и а - лы Ғ. Омаров атындағы шахта қазу тресінің директоры болып Әменов Сайран Сұлтанұлы тағайындалды Қазақмыс Тобының Өнеркәсіп қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі басшысы қызметіне Питер Плавина тағайындалды. Юлия КУЗНЕЦОВа, Алматы Жобаны ұйымдастырушылардың жоспары бойынша, стратегиялық р е з е р в к е б а с ш ы л ы қ а п п а - рат қ ызме т ке рле рі енеді. Бәрі бірдей емес, айрық ша көп сатылы іріктеу жүйесінен сүрінбей, арнайы даярлықтан өткендер ғана қабылданады. Бағдарлама жүзеге асырылғаннан кейін биылғы жыл ы ден а с т а м ба сқ а ру ш ы персоналдың ішінде адам резервке өтуі тиіс. Операциялық резерв те осыған ұқсас жүйе негізінде жасақталмақ. О ғ а н и н ж е н е р л і к- т е х н и к а л ы қ қ ы з м е т к е р л е р қ а б ы л д а н а д ы. Ұ й ы м д а с т ы р у ш ы л а р б и ы л операциялық резервке 500 адамның ішінен 50 шақты қызметкерді таңдап алуды жоспарлап отыр. Ба ғдарла ма н ы ж ү зег е а сы ру жоспарының биылғы сатысында резервке қатысушылардың стратегиялық ойлау, басқару қабілетін арттырып, кәсіби-тұлғалық қасиеттерін дамыту көзделген. Қ а з а қ м ы с т ы ң ко р порат и в т і к оқыту бағдарлама лары ең а лдымен бірлігі мығым, кәсіби деңгейі жоғары ұ ж ым қа лыптастыру ға бағытталған. «Жобаны жүзеге асыру нәтижесінде қызметкерлердің карьера баспалдағымен жоғары өрлеуіне көмектесу, оларды корпоративтік жобаларға тарту және тәлімгер, сарапшы, ішкі жаттықтырушы ретінде пайдалану көзделген», дейді Қазақмыс Корпоративтік университетінің таланаттарды дамыту жөніндегі бөлім бастығы Гүлзана Құмарбекова. «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС ф и л и а л ы «Шығыстүстімет» ӨБ-нің Өндіріс жөн і н д е г і д и - ректоры болып Жәкенов Ақылжан Зейнекәрімұлы тағайындалды «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС филиалы «Шығыстүстімет» ӨБ-нің Техникалық директоры қызметіне Боровиков Евгений Васильевич тағайындалды

14 14 БІЗДІҢ АДАМ! 24 / маусым / 2014 Нұрқазғандағы кеншілер бауырластығы Нұрқазған кенішінің бригадирі Болат Үлкенбаевтың үңгушілер бригадасы: Соло бұрғылаушысы Азамат Тәшенов, үңгуші-қопарылыс жасаушы маман Бек Нұрсұлтан, «Нұрқазған» шахтасының бас инженері Ербол Биболов, Соло бұрғылаушысының көмекшісі Қаныш Бірахметов Сандуғаш Сәрсембаева, Қарағанды Соңы. Басы 1-бетте. Болат Үлкенбаев жетекшілік ететін шахта қазушылар бригадасынан үлгі алуға болады. Олардың жұмысқа деген ынтасы, бір-біріне деген сый-құрметі мен жолдастық қарым-қатынасы кімді болса да қызықтырмай қоймайды. Олар шахтада ғана емес, жердің үстінде де бір-бірінен ажырамайтын, үлкен бір ұжым. Әріптестерінің айтуынша, бұл бригадирдің еңбегінің арқасы. Болат Үлкенбаевтың кенші мамандығын игергеніне 17 жыл болыпты! «Ұзақ жылдар бойы кеніштегі жұмысты автоматты түрде атқаратын болдық. Бірақ, солай екен деп арқаны кеңге салып, еркінсуге болмайды», дейді Болаттың өзі. Ол басқаратын бригаданың «Қа зақмыс корпорациясы» ЖШС Нұрқазған кенішінде ерекше көзге түсіп, көш бастауының сыры да осында болса керек. Өткен жылы Болат Үлкенбаев жылдық жоспарды бірнеше есе артығымен орындағаны үшін 3-дәрежелі «Кенші даңқы» төсбелгісімен марапатталды. Болат Үлкенбаев бүгінде 37 жаста. Соның 17 жылын ол шахта қазуға арнады. Мен бұл мамандыққа саналы түрде, өз қалауыммен келдім, дейді бригада жетекшісі. Жезқазғанда тудым, осында ержеттім. Шахта туралы әңгімелерді бала күнімнен құлағыма құйып өстім. Оның үстіне, өмірінің 25 жылын осы кен саласына арнаған әкемнен үлгі алуға тырыстым. Бозбала шағымда үңгуші мамандығының барлық ауыртпалығын заңды нәрсе деп қабылдайтынмын, деп еске алады ол. Сондықтан да өскен соң көп ойланбастан Оңтүстік Жезқазған кенішіндегі 65 шахтаға жұмысқа келіпті. Ал, Нұрқазғанда 2007 жылдан бері жұмыс істейді. Осы уақыт аралығында жерастында жұмыс істеу қағидасының өзгермейтініне көзім жетті, дейді бригадир. Әлбетте, ескірген технологиялардың орнына жаңасы келеді, қондырғылар жаңғыртылып отырады. Бірақ, адам ең басты жұмысты өз қолымен жасайды. Ми кез-келген автоматтандырылған құралдан артық жұмыс істейді. Біз Болатқа тұрақты әрі табысты жұмыстың құпиясы неде деген сұрақ қойдық. Ол: тау-кен саласында барлық нәрсе бір-бірімен байланысты, жақсы нәтижеге жету үшін бірлесіп жұмыс істеу керек деп жауап берді. Бұрғылау-қопару жұмыстарының сапасы мен учаскедегі жұмыстың лайықты деңгейде ұйымдастырылуы да үлкен рөл атқарады, дейді бригада басшысы. Тау-кен шеберлері тынымсыз еңбек етіп, қауіпсіздік шаралары дер кезінде атқарылса, жұмыс та ырғағынан жаңылмайды. Техниканың бұзылмай жұмыс істеп тұрғаны да өте маңызды. Әйтпесе, жоспарды орындау мүмкін емес. Болат кеніштегі үлгілі маман, өмірде үлгілі отағасы. Үш баланың әкесі. Ол балаларын ерекше мақтан тұтады. Үйді, отбасын ойламайтын кездерім аз, дейді бригадир. Үлкен қызым 13 жаста, көркем-сурет мектебіне барады. Болашақта дизайнер болсам деп армандайды. Ұлым кикбоксингпен айналысып жүр, қол жеткізген жетістіктері де жаман емес. Ал, ең кіші қызым бір жасқа да толған жоқ, сондықтан, оның болашақта қандай мамандық таңдайтынын айту қиын, дейді Болат жымиып. Б о лашақ ж о спарлары ң ы з қандай? Өміріңізде қандай өзгерістер жасағыңыз келеді? Жұмыс ауыстырмаймын, оған дау жоқ. Бір компанияда 17 жыл бойы жұмыс істедім. Бұл қалжыңдайтын дүние емес. Мен өз жұмысымды ұнатамын, ұжымымыздың бірлігі мығым. Қиындықты бірлесе көтереміз, қуанышта да біргеміз. Қол босағанда футбол ойнайтынымыз бар. «Шахтер» футбол клубы мен «Сары-Арқа» хоккей командасының жанкүйеріміз. Кейде бірге балық аулаймыз. Жалпы, мен бақытты адаммын, деп қорытты Болат сөзін. Шынында, ж ұмысын жанындай сүйетін, берік те тату отбасы мен сенімді достары бар адам үшін бұдан асқан бақыт бар ма?!

15 24 / маусым / 2014 ХАС ШЕБЕР жыл бойы алдыңғы шепте Шығыс шахта қазу басқармасының Ертіс учаскесі өңірде өзінің еңбек ерлерімен және өндірістік көрсеткіштерімен танылған. Ерекше мәртебелі орден иеленген бригадирлер мен кавалерлер қатарында кеншілердің сенімді серіктері әйел азаматтар да бар. Күн сайынғы тынымсыз еңбегі мен әріптестерін қолдап, жігерлендіре білетін қабілетінің арқасында олар өндірістегі барлық жеңістердің моральдық іргетасын қалайды. Анна САБЕЛЬФЕЛЬД, Шығыс Қазақстан облысы «Жолдарың болсын, жігіттер!» Жерасты оқпаны маманы Роза Дегембаева күн сайын кеншілерді кезекті ауысымға осындай жылы сөздермен шығарып салады. Бұл сөздің астарында «шахта жабыны берік болсын, жоспар орындалсын және ең бастысы, отбасына аман-есен оралыңдар» деген игі тілек жатыр. Жерасты оқпанының маманы жердің үсті мен астын жалғап жатқан қатынас клетінің жұмысын реттеп отырады. Ол адамдар мен материалдарды көтеріп-түсіру тәртібі үшін жауап береді, вагоншаларға көмір мен жыныстарды тиеуге бас-көз болады (егер жүк тасымалдайтын болса), машиниске белгі беріп, шахта түбіндегі су жиналатын шұңқыр мен қоршаудың жай-күйін бақылап отырады. Жерасты оқпанының маманы моральдық тұрғыдан алғанда өте ауыр мамандықтардың бірі. Әдетте, шахтерлер бір минут артық күткенді ұнатпайды. Кенші Дегембаевтар отбасының өкілі игерілген кеніштің әр метрінің, кеннің әр тоннасының қадірін бір кісідей біледі. Өйткені, ері Алтай Дегембаев Ертіс кенішіндегі жерасты өндірісіне өмірінің талай жылын арнаған. Ол кенші Дегембаевтар әулетінің негізін қалап қана қоймай, жас шәкірттердің бірнеше буынын тәрбиелеп шығарды. Бүгінде олардың қай-қайсысы да ұстаздың ісін лайықты деңгейде жалғастырып жүр. Әулеттегі еркек кіндіктінің бәрі кенші атанады. Бұл отбасында ардың ісіне айналған. Бір кезде шахтада жұмыс істеймін деген ой дәрігер мамандығының иесі Роза Боқайқызының түсіне де кіріп шықпаған. Өмірлік жолдасы жұмыс істейтін Алтай кеншілер ауылына қоныс аударғаннан кейін фельдшер мамандығымен түбегейлі қош айтысуға тура келіпті. Шағын ауылда Роза апайға лайықты жұмыс орны табыла қоймайды. Бойында күш-қайраты тасыған, ешқашан үйде отырып үйренбеген ол бастапқыда қоймашы болып жұмысқа орналасады. Ал, трест құрылғаннан кейін жерасты оқпанының маманы атанды. «Кеншілерді кезекті ауысымнан қарсы алып, шығарып салып жүргеніме міне, бақандай 14 жыл болыпты», дейді кейіпкеріміз. Жауапкершілігі мол әрі қауіпті жұмыс. Әрбір әріптесің үшін жауап бересің. Оқпанның тереңдігі 800 метр. Мұқият болу керек және тыңғылықты бақылауды қажет етеді, дейді Роза Дегембаева. Төтенше жағдайларда медициналық білімнің де көп көмегі тиеді. Дәрігерлер жеткенше шұғыл жәрдем көрсету Роза Боқайқызы үшін жазылмаған заңдылыққа айна л ған. Басы ау ы рып, ба л т ы ры сыздағандар мен суық тиіп ауырғандар Роза апайдан ақыл-кеңес сұрайды. Ол да ешқашан достық ақылын аянып қалған емес. Дау-дамайды реттеп, кемшіліктерді дер кезінде түзете біледі. «Ақылды әрі жаныжайсаң адам», дейді кеншілер ол туралы. Мен шахтерлермен араласпасам болмайды. Оларға сонша жылдан бері бойым үйреніп кеткен, дейді Роза апай. Бірақ, кейде бос уақытыңды отбасына арнағың келеді. Ұлыма да әлі үйретерім көп. Роза мен Алтайдың екі қызы мен кішкентай ұлы бар. Қыздар болашақ мамандығын таңдаған. Ал, балам оқып жатыр, тіс дәрігері болады, дейді анасы мақтанышпен. Біз он ы ң шахтер мамандығын таңдағанын қаламадық. Біздің еңбегіміз де аз емес. Ақ халат киіп, жердің үстіндегі адамдарға көмектессін. Менің өмірлік жоспарларымның бәрі де балаларыма тікелей байланысты: өмірден өз орындарын тапсын, отбасын құрып, бізге немере сыйласын. Зейнетке сол кезде ғана шығамын. Роза Дегембаева үшін әйел бақыты дегеніміз жақындарыңның, кеншілердің а ма н д ы ғ ы. Олар да Роза а па й д ы қанаттарының астына алып, қамқорлығын аямайды. Жұмыста әрбір бұйрық, әрбір белгі жатталып, қалтқысыз орындалуы тиіс. Жүк көтеретін машинаның тетігін басқарсаң да, Роза Дегембаева сияқты жерасты оқпанының маманы болсаң да мұқият болуың керек. Өйткені, сен шахтадағы қозғалыс үшін жауаптысың. Біз болмасақ жұмыс тоқтап қалар еді, дейді Роза Боқайқызы әзілмен. Кеншілерді жұмысқа жеткіземіз, материалдармен, құрал-саймандармен қамтамасыз етеміз. Бәрін зергерге тән дәлдікпен жасау қажет. Онсыз болмайды және жұмысты жақсы, көтеріңкі көңіл-күймен атқару керек! Сондықтан да оның «Жолдарың болсын, жігіттер!» деген сөзі кеншілерге бойтұмар әрі ананың «Аман-есен оралыңдар!» деген ақ тілегіндей естіледі. Қазақмыс қызметкерлеріне арналған жаңа ресурс! сайтында тіркеліп, Компанияның соңғы жаңалықтарынан хабардар болыңыз, өзіңізді толғандырып жүрген сұрақтардың жауабын алыңыз. Ұсыныс-пікірлеріңізді, сұрақтарыңызды мына мекенжайға жолдаңыз: info@mykazakhmys.kz

16 16 БІЗ ҚАЗАҚМЫС! 24 / маусым / 2014 Кәсіподақ біз үшін Кәсіподақ мүшелері осындай көзқарас ұстануы тиіс. Сонда ғана кәсіподақ табысты қызмет етпек. «КәсіпҚазақмыс» кәсіподақ ұйымдарының төрағалары жауапты шешімдерді ұжыммен ақылдаса отырып, ай сайын өткізілетін комитеттер жиынында қабылдайды. Олар әріптестерден келіп түскен өтініштерді қарап, кезекке қояды. Еңбек дауларын талқылау барысында басымдықтарды анықтайды. Құрылтайшы және меншік иесі «Қазақмыс PLС» 26 қарашасынан шығады Мерзімді басылым емес, тек Қазақмыс тобының қызметкерлеріне арналған және шектеулі ортаға ғана таратылады. Редактор Мақсұт Жапабаев 8 (727) (ішкі 15250) maksut.zhapabaev@kazakhmys.com Редакцияның мекен-жайы: Жезқазған қ., Металлургтер алаңы, 1 Инженерлiк корпус 2 8 (7102) gazeta@kazakhmys.com Шығарушы редактор Әлина Жұмашева 8 (7102) Alina.Zhumasheva@kazakhmys.com Гүлмира Байділдинова, ЖТЖК аға есепшісі: «Бурабайдың шипалы да сымбатты табиғаты жаныңды да, тәніңді де сауықтырады. Тамаша демалыс үшін мың алғыс!» Белсенді, өзгелердің тағдырына бей-жай қарай алмайтын жандар кәсіподақ үшін алтыннан да қымбат. Кәсіподақ қызметкері дегеніміз заңгер, дипломат, шешен, спортшы, шаруаға мығым жан. Кейде бұл қасиеттердің бәрі бір адамның бойынан да табылып жатады. Халықаралық, мемлекетаралық және кәсіби мерекелерге толы болған 2014 жылдың бастапқы айлары ұйымдастырушылық шеберлікті талап етті. Сонымен бірге, асханаларды, тұрмыстық бөлмелерді, жұмыс орындарын тексеру жұмыстары да бір сәт тоқтаған жоқ. Жұмысшылардың өтінішшағымдарымен танысу жұмыстары да жалғасын тапты. Бүгін кәсіподақ жұмысын сөз етуіміздің де өзіндік себебі бар кәсіподақ комитеттері бірінші тоқсанда атқарылған жұмыс нәтижесін қорытып, төрағалар еңбек ұжымдары алдында есеп берді. Жалпы, Жезқазған филиалында 2014 жылдың бастапқы үш айында еліміздегі шипажайларға 355 жолдама арзан бағамен берілді. Бұл осы уақыт аралығында жиналған жалпы жарнаның 27,7%-ын құрайды. Кәсіподақтың 448 мүшесіне қайырымдылық және материалдық көмек көрсетілді (жарнаның 25,4%-ы). Жезқазған филиалында кәсіби шеберлік байқаулары да кестеге сай өткізіліп отырады. Өткен үш айда 19 кәсіпорындағы үздіктер марапатталды. Жүлде қоры кәсіподақ қаражатының 12,1%-ына тең. Жарнаның 14,3 пайызы мәдени-көпшілік, спорт және тағы да басқа шараларды өткізуге жұмсалды. Қаражаттың 20,5 пайызына Жаңа жыл мен 8-наурыз Халықаралық әйелдер мерекесіне сыйлықтар алынды. Әр кәсіпорындағы кәсіподақ комитеті ай сайын тақтаға атқарылып жатқан қызмет туралы мәліметтерді, арзан бағамен жолдама алатындар мен ақшалай көмек берілетін азаматтардың тізімін жариялап отырады. Жаңалықтар апта сайын жергілікті газет беттерінде жарияланады. Бұл «КәсіпҚазақмыс» мүшелерінің кәсіподақтың атқарып жатқан жұмыстары туралы біліп отыруы үшін жасалып жатыр. Олар кәсіподақ тынысынан хабардар болып қана қоймай, ұйым қызметіне үлес қосып, «Кәсіподақ біреу үшін емес, кәсіподақ біз үшін» деп есептеуі тиіс. Өз тілшімізден. Аймақтағы тілшілер: Алматы Алмас СадыҚов 8(727) (ішкі 15227) Almas.Sadykov@kazakhmys.com Астана Зүлфира Мұхамедиярова Zulfira.Mukhamediyar@kazakhmys.com Елена Шальнова (қт және ЕК) 8 (7172) Elena.Shalnova@kazakhmys.com Қарағанды Сандуғаш Сәрсембаева 8 (7212) Sandugash.Sarsembay@kazakhmys.com Жезқазған Ардақ Құлжамбекова 8 (7102) Ardak.Kulzhambekova@kazakhmys.com Балқаш Ләззат Смағұлова 8 (71036) akniet2007@yandex.ru Өскемен Ермек Дүйскенев , Yermek.Dyuzkenev@kazakhmys.com «Гласир» баспаханада басып шығар, қ. Қарағанды, к. Ермеков, 112/5, 8 (7212) Таралым 8000 дана. Тапсырыс 2630.