Har du nokon gong vore i kamp? Kjempa for noko du trudde på? Eller kanskje kjempa med krefter inne i deg sjølv? Krefter som vil bryte deg ned?

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "Har du nokon gong vore i kamp? Kjempa for noko du trudde på? Eller kanskje kjempa med krefter inne i deg sjølv? Krefter som vil bryte deg ned?"

Hugo Andersen
6 år siden
Visninger:

1 Preike Molde Domkirke 6.mars søndag i fastetida JAKOBS KAMP Det er 4. søndagen i fastetida i dag. Og vi har merka det lenge, for heile fastetida er ei slags nedstigning. Men i dag blir det ekstra tydeleg. Det er noko som skal skje. Mørke skyer samlar seg i horisonten. Det bryggjer opp til noko. Ordet offer slår imot oss frå første tekstrekkje. Og nattverden er tema i vår tekstrekkje. Brødet som skal brytast. Vi har høyrt forteljinga om Jakob ved Peniel. Og ja, de har heilt rett: den høyrer eigentleg ikkje til i dag. Den høyrer til for to søndagar sidan i ei anna tekstrekkje. I dag skulle vi eigentleg vore ute i ørkenen utanfor Egypt, og den skulle vore dekt av eit tynt rimlag. Men vi ville ha med Jakob og kampen hans. Gjennom dette konfirmantåret har de som er konfirmantar brukt Kristuskransen. Og der er ei viktig perle vi enno ikkje har snakka så mykje om. Ørkenperla. Denne oransje perla. Kampen og modninga si perle. For dykk blir denne søndagen ørkenperla sin søndag. Har du nokon gong vore i kamp? Kjempa for noko du trudde på? Eller kanskje kjempa med krefter inne i deg sjølv? Krefter som vil bryte deg ned? Jakob er på elvebreidda ved ein vadestad som heiter Jabbok. Ein vadestad er ein stad der elva renn rolegare og ein kan krysse den, og Jakob har sendt familien sin og dyra sine over. No er det natt, og Jakob er åleine igjen. Vi veit ikkje kvifor. Kanskje har han urolege tankar. Kanskje førebur han seg på møtet med broren som han så lenge har vore i fiendskap med. Vi veit ikkje. Men av og til må vi berre vere åleine. Denne natta må Jakob kjempe. For der, i nattemørkret, går ein framand til angrep på han, og dei slåst heile natta og kampen bølgjer fram og tilbake. Og det verkar som dei er omtrent jamsterke, for når det lid mot morgon er der framleis ikkje klart kven som har overtaket.

2 Kven er denne framande? Kvifor løyner han seg i nattemørkret? Kvifor kjempar dei her, ved ei elv som Jakob skal krysse? Morgonen er i ferd med å gry. Og den framande byrjar ane uråd. Han forstår at Jakob er for sterk for han. Så han brukar eit ureint knep. Han gjev Jakob eit slag over hofteskåla så den går ut av ledd. Men Jakob held han fast. Og det verkar som den framande har det travelt og må kome seg vekk før det lysnar, for han seier: «Slepp meg, for morgonen gryr.» Kvifor? Er det ein elvedemon som ikkje toler dagslyset? Eit godt gammaldags troll, som kantor Magnus kalla det? Eller er det ein annan, ein som ikkje vil at Jakob skal sjå ansiktet hans klart? Vi veit enno ikkje. Og spørsmålet kan nesten lyde blasfemisk, men eg trur det er lov å stille: Er den ukjende motstandaren Gud eller djevelen? Og eg trur mange som har kjempa har stilt dette spørsmålet. For i kampens hete er det ikkje lett å skilje mellom Gud og djevel, godt og vondt. Vi berre kjempar med det vi har for å overleve. Og er det ikkje nettopp ved vadestadane kampane våre ofte står? Der vi skal krysse elva? Der tvilen overmannar oss? Der vala blir for store? Der vi ikkje lenger veit kva som er best for oss? Nelson Mandela var nok ofte freista til å gje opp der han sat i fengselet. Mor Theresa kjempa med tvilen heile livet. Og Jesus sjølv skal snart kjempe sin store kamp mot freistinga til å ta ein lettare veg. Jakobs kamp er ei av dei mest hemmelegheitsfulle forteljingane i Det gamle testamentet. For der, på elvebreidda, medan det byrjar lysne av dag, verkar det som om Jakob byrjar ane kven han kjempar med. Og han held den framande fast og seier: «Eg slepp deg ikkje før du velsignar meg.» Det er som Jakob ein augneblink har overtaket på Gud sjølv. Og det er ikkje berre i denne forteljinga. For det verkar som der er ei linje med forteljingar der mennesket kjempar med Gud. Forhandlar med han. Er uenige med han. Moses får Gud til å røpe namnet sitt. Abraham forhandlar med Gud i forteljinga om Sodoma og Gomorra, og

3 Gud går med på krava hans. Og Job nektar å bøye nakken i boka som ber hans namn og som vert rekna som verdslitteratur. Og same kor mykje dei tre venene til Job ber han om å angre og gjere bot og be om tilgjeving, så står han på sitt og meiner det det Gud som er urettferdig, og at han ikkje har gjort noko for å fortene alle desse ulukkene som kjem over han. Kanskje kan ein seie det slik: Mennesket er veldig menneskeleg i Det gamle testamentet. «Eg er menneske, og ikkje noko menneskeleg er meg framandt» seier den romerske komediediktaren Terents. Menneska i det gamle testamentet uttrykkjer styrke og svakheit, glede og sårbarheit. Kong David dansar uanstendig lettkledd gjennom gatene i Jerusalem og profeten Jona sit under ei gyvelbusk utanfor Ninive og furtar. Og på same måte er det noko tilsvarande friskt over Gud. Han tillét seg å ta sjansar. Han tøyer reglane. Han gjer ting vi ikkje hadde forventa. Han slår hofteskåla ut av ledd på Jakob. Han let djevelen få herje nesten heilt fritt med Job. Og sjølv om det kanskje er vanskelegare å forhalde seg til, så er det noko tiltrekkjande ved det også. Mysterium tremendum et facinosum, seier teologen Rudolf Otto. Gud som både skræmane og tiltrekkjande. «Sjølvsagt er han farleg», seier ein av karakterarne til C.S Lewis om løva Aslan i Narnia. «Sjølsagt er han farleg. Men han er god.» I ein islandsk salme som eg nettopp fekk høyre blir Gud kalla himmelens smed. Og eg synest det er eit fantastisk bilete. Gud som ein smed. Som svingar slegga så gneistrane står. Ein arbeidskar med sotete ansikt og sterke armar. Som lagar akkurat det han vil. Og som du gjerne er litt redd for når det gneistrar som verst rundt han. Når er det Jakob forstår kven han kjempar med? Eg spurde dykk som er konfirmantar om dette. Og ein av dykk sa: Då den framande ikkje vil fortelje namnet sitt. Kvifor vil ikkje Gud fortelje namnet sitt då? spurde eg vidare. Og ei sa: Han vil sikkert at Jakob skal skjøne kven han er av seg sjølv.

4 Det var eit svar som kunne kome frå ein professor. For det er noko veldig hemmelegheitsfullt slutten på denne forteljinga. Noko som er typisk Gud. Sjølv om Jakob får det som han vil, så røper ikkje Gud namnet sitt. Han unnslepp. Jakob vinn kampen, men han greier ikkje å halde Gud fast. Og vi får ei kjensle av at det eigentleg er Gud som vinn likevel. At han får det akkurat slik han ville, og at han kanskje smiler litt der i grålysninga, når Jakob nektar å sleppe taket i han. Eit smil som Jakob ikkje ser, men som også har ei forundring i seg, over Jakob sine krefter og Jakob sin vilje. Og der er noko liknande i slutten på forteljinga om Job, når Gud endeleg svarar Job i stormen, det er som om Gud reiser seg i si fulle høgde, som ei veldig bølgje vi ikkje ser toppen på som tårnar seg opp over Job som berre blir ein lite prikk: Kvar var du då eg skapte verda, spør Gud Job. Kallar du morgonroden fram kvar morgon? Kjenner du havet sine grenser? Kjenner du himmelen sine lover? Veit du kvar snøen har sitt kammer, kjenner du lagera med hagl? Kan du knyte bandet til Sjustjerna eller løyse lekkjene til Orion? Og slik blir dei ståande, Gud og Job. Ein prikk og ei bølgje. I djup respekt for kvarandre. Spørsmålet til Job får ikkje eit svar. Men det er akkurat som det ikkje lenger treng eit svar. Abraham. Jakob. Job. Moses. Forteljingane om dei stiller kanskje fleire spørsmål enn dei gjev svar. Skal vi forstå det slik at vi i nokre tilfelle slåst mot Gud sjølv? At det er Gud sjølv vi prøvar kreftene mot? Kvifor? Eg veit ikkje. Men denne linja finst i dei bibelske forteljingane. Og dei har dette hemmelegheitsfulle i seg. Ein Gud som skjuler seg fordi han vil at vi skal kjenne han att av oss sjølve. Ein Gud som er mysterium tremendum et facinosum.

5 Det nærmar seg den store høgtida. Det er i ferd med å bryggje opp til storm. Forteljinga snører seg saman, Jesus førebur seg. Og vi, som ikkje har forstått så mykje før, byrjar å ane at brikkene på brettet er stilt opp til kamp. Svart mot kvitt. Gud mot djevel. For brødet skal brytast. Ære være Faderen og Sønnen og Den Hellige Ånd..

Like dokumenter

I mørket, midt i kampens hete, er det ikkje sikkert du veit om det er Gud eller djevelen du kjempar mot.

I mørket, midt i kampens hete, er det ikkje sikkert du veit om det er Gud eller djevelen du kjempar mot. Preike Molde Domkirke 16. Mars 2014 KAMP Har du nokon gong kjempa for noko? Noko du trudde på, noko du var overtydd om? Eller har du kjempa inne i deg, mot krefter inne i deg sjølv? Krefter som vil bryte