Nordfjella og Fjellheimen Villreinnemnd

Transkript

1 Referat Tilstade: Arbeidsmøte om Skrantesjuke; Nordfjella og Fjellheimen villreinnemnd og Nordfjella villreinutval, Bjøberg februar 2017 Frå villreinutvalet: Sigmund Tveitehagen, Svein Roar Solheim, Helge Torsgard, Karsten N. Fossly, Asle Feten, Runar O. S. Bjøberg, Geir Carlstrøm, Geir Berge Øverland, Kåre Rudningen, Erling Nesbø, Terje Terum, Stig Yngve Røkenes, Harald Skjerdal (sekr.). Frå villreinnemnda: Ingvild Sygnestveit (berre måndag), Unn Evelyn Gullbrå, Per Aksel Knudsen, Petter Owesen, Lars Nesse, Olav J. Bøtun, Trygve Skjerdal, Torbjørn Aas, Ola Dusegard Kristensen, Siri W. Bøthun (sekr.) Del 1, første økt orienteringar, gjennomgang av status Ordstyrar: Lars Nesse Opning ved utvalsleiar Sigmund Tveitehagen Presentasjonsrunde Gjennomgang av hendingar ute i felt etter end jakt, med oppfylging av desse, status for sjukdommen slik det er kjend pr. dato. v. nemndsleiar Lars Nesse Gjennomgang av roller og oppgåver: Presentasjon utarbeidd av nemndsekretær Siri W. Bøthun i samråd med nemndsleiar Lars Nesse med orienteringar om status for: «Organisering av arbeidet med nedkjemping, roller og dialogar. Føringar frå nasjonale forvaltingsorgan» (vedlagt som pdf. Plansjen om pågåande forsking er oppdatert slik at plansjen stemmer med det som vart fortalt i møte jfr. kontakt med Veterinærinstituttet same morgon). Undervegs i presentasjonen vart nøkkelpersonar med ulike roller kopla inn til å fortelje om saker der dei er direkte involverte. Runar Bjøberg oppdaterte forsamlinga i høve gjerdeoppsetting og overvaking av Rv 52, Kåre Rundingen opplyste om signala kring prøveinnsamling og den høgst trulege organiseringa av dette, samt innspel og utdjupingar relatert til veterinærspørsmål og føringar frå Mattilsynet. Det kom fram spørsmål, kommentarar og kortare diskusjonar. Viktige spørsmål relevante for arbeidet med handlingsplan eller som bør fylgjast opp på andre måtar, vart noterte. Notatane vart henta fram i møtet neste dag og nytta i dialogane kring forslag til kvote, nedteikning av viktige oppgåver, og til å formulere viktige spørsmål og oppfordringar til forvaltning og/eller forskingsorgan.

2 Del 2, andre økt separate møter med felles start I denne økta hadde organa separate møter. Før organa delte seg fekk me ein felles presentasjon av sak ang. revisjonskrav for Aurlandsvassdraget. Det vart presentert eit framlegg til brev til NVE der utvalet og nemnda fremjar eit felles krav om opning av revisjonssak. Føreslege vedlegg til kravbrevet, ein kartframstilling av kjende, neddemte trekk med kommentarar vart og presentert. Del 3, Handlingsplan og plan for jaktuttak Ordstyrar: Sigmund Tveitehagen 1. Spørsmål og oppmodingar til sentral forvalting og forskingsinstitutta: 1.1. Det lyt setjast av midlar i revidert statsbudsjett. Avsette midlar pr. dato dekker berre ein brøkdel av kostandar for naudsynte tiltak Fylkesmannen bør bidra med å hente ut midlar til CWD arbeidet. Fylkesmannen lyt ta på alvor at ein har ein svært alvorleg situasjon som trugar hjorteviltbestandane Forskingsrelaterte spørsmål der villreinnemnda og villreinutvalet vil be om auka fokus: Vil understreke kor viktig det er å finne svar på spørsmål som kan fortelje oss meir om kor me no står i kurven for sjukdomsutvikling/spreiing i bestanden. Dette kan bidra til å gje ein peikepinn på kva for tidsramme me lyt operere innanfor Det er svært viktig å halde fram søket etter smittekjelde. Det er vesentleg å ha søkt alle potensielle kjelder for ei avklaring som kan forsikre oss om at ein ikkje har ei kjelde i området som kan smitte ein evt. reetablert bestand på ny. Dette lyt ein ha ein grundig gjennomgang av før ein kan nytte ein strategi som baserar seg på ny innføring av dyr etter karantenetid. Nokre moment som kom fram der det etterlysast innsats: Det er kjent at fjellrev har vore fora med fallvilt. Dette kan ha vore ei potensiell fare for smittespreiing. Villreinnemnd og utval ynskjer ei forsikring om at evt. fallvilt ikkje vert lagt ut for fjellrev før kadaveret er testa for CWD med negativt resultat. Det bør takast prøver frå rev og fjellrev i området m tanke på å søke etter prionar Ein bør kartlegge kor tamrein som har vore innanfor Nordfjella kjem frå, dersom ein har importert dyr frå andre område. Det bør og kartleggast om tamrein som har vore innom Nordfjella og har vore på beite andre stader, og i så fall kor dei har vore. Dette inklusive den tamreinen som tilhøyrde Eira, og no er teken ut av Nordfjella. Det bør gjerast ei innsamling av restar etter duftstoff importert frå USA, for analyse og søk etter prionar i dette materialet. Det bør gjerast ei gransking av hundefor; kor det er produsert, og kva som er råstoffa i produksjonen, for å forsikre at det ikkje finst biprodukt av hjortedyr frå område med prionsjukdom i foret. Det bør undersøkast om hundar hjå hundekjørarar som har delteke i internasjonale konkurransar har vore i område med prionsjukdom.

3 1.4. Spørsmål kring overvaking og hindring av spreiing av smitte: Oppsynet med tilsyn med villreinflokkar bør intensiverast for å sikre at ein får plukka ut svekka dyr. Bukkeflokkane bør fylgjast tettast opp, m.a. då dei er noko mindre sårbare for stress, og vil tole uroing lengre utover våren Det er svært viktig å spreie informasjon og sterke oppmodingar om å melde frå om fallvilt og dessutan å fylgje opp kommunar for å garantere at det vert teke prøve av alt fallvilt, så sant hjernen ikkje er rotna. Vegvesenet og jarnbaneverket bør fylgjast opp for å få fokus på dette også derifrå. Me vil be om at arbeid med dette vert intensivert og fylgd opp systematisk Viktig å få testa all påkjørt tamrein og alle dyr som plukkast ut av tamreinflokkane grunna at dei er svekka. Følg opp varslingsplikta for sjølvdaude dyr og dyr som er avliva og ikkje skal nyttast til mat Ang. spørsmålet om viltgjerde: Lovheimlar, ansvarsfordeling og kommunale planprosessar kan gjere prosessen med å få opp permanent viltgjerde langs Rv 52 alt for lang. Rudningen meinte Mattilsynet har ein heimel til å pålegge gjerde for å hindre spreiing av sjukdom. Om dette er tilfelle bør denne heimelen brukast snarast råd, slik at tiltaket kan gjennomførast våren 2017 utan å vente på ein lang vedtaksprosess. Pålegg om gjerde bør leggast inn i den komande soneforskrifta Kartlegging av saltsteinplassar er viktig. Ein lyt og ta med tildegare nytta saltsteinplassar. Det bør takst jordprøvar av saltsteinsplassane i påvente av metodikk for å påvise prionar i desse. Særleg viktig med jordprøve samstundes med evt. fjerning av steinen for å få data på kor lenge det held seg prionar i jordsmonnet Det er uløyste utfordringar kring logistikken i høve dyr som vert avliva i samband med overvaking eller pga misstanke om CWD. Slaktet tilhøyrer kommunalt viltforn så sant det er negativ prøve. Handtering av skrotten som potensielt smittsam og samstundes bevaring som slakt er ikkje løyst. Den kan ikkje hengast på plass der ein heng kjøt for konsum. Ligg den ute vert kjøtet av dårleg kvalitet då frost øydelegg naudsynt mørning Me etterlyser rutinar som skal syte føre at oppsynet ikkje kan spreie smitte mellom infisert område og andre villreinområde via kle og utstyr Det vert stilt spørsmålsteikn ved framhald av utsetting av fjellrev i Finseområdet. Ein bør halde att nyutsettingar av ein potensiell smittespreiar så nære smitta område intill situasjonen er meir avklara Ein bør vurdere tilhøva kring beite av sau frå andre fylke. Kan sauen ta med seg smitte frå området og over til haustbeite i heimtraktene? 1.5. Angåande prøveinnsamlinga i samband med jakt: Det er viktig med skriftlege avtaler på alle oppgåver som skal utførast. Også villreinutvalet og evt. andre lokale aktørar sine oppgåver som fylgjer av prøveinnsamlinga, med organisering, informasjonsspreiing osv. lyt nedfestast

4 innanfor ei avtale. Ein må unngå å gjenta underskotet i villreinutvalet frå 2016 som i all hovudsak skuldast meirarbeid knytt til å fylgje opp CWD Prøvetakinga vert langt meir omfattande då hjort også skal inkluderast, og då det er kraftig auka kvoter og meir enn dobling av jakttida for villrein Vedtaket om at prøveinnsamling skal utførast og i kva for omfang lyt fattast snarast råd, for å gje aktørande tid til planlegging og tilrettelegging slik at innsamlinga skal bli gjennomførbar Slakteplassen bør merkast for prøvetaking av jord ved evt. positiv prøve. Koordinatfesting ved GPS eller GPS på telefonen (evt. kart), legge igjen tomhylse som kan finnast att med metalldetektor Innsamlinga i Ulvik: treng to samleplassar: Haugastøl og Ulvik. Bør søke samarbeid med Hardangervidda; mogleg m innlevering gjennom Hardangervidda fjelloppsyn? Ang. måltalet for innsamling av prøver i Me er orienterte om at Mattilsynet har bede om finansiering av nesten prøver. Me meiner dette er for lågt. Det bør vere eit mål å samle prøver minst av vaksne dyr, frå alt felt hjortevilt + omfattande testing av tamreinslakt. Me er kjende med at dette er spelt inn som eit mål frå NINA, noko me støtter fullt ut Det er viktig å gjere ein motivasjonsjobb for å bidra til prøveinnsamling/hovebering i andre område, og særleg på Hardangerviddda Viktig å tenke på motivasjon for å levere prøver på litt sikt jfr. erfaringar frå USA om at denne minkar med tida Viktig å granske dyra i Lærdal-Årdal 1.6. Viktige moment når det gjeld jakt og informasjon til jegerar Instruksar til jegerar som angår skrantesjuke lyt vere klar så tidleg at dei kan trykkast på SNO brosjyra for Nordfjella Me treng ein instruks til jegerar i fall dei kjem over dyr med klare sjukdomsteikn. Erfaring tilseier at sjansen for å miste dyret aukar dersom jeger er pålagd få kontakt med og klarsignal frå oppsyn før felling. Jeger bør kunne felle på eige initiativ dersom han ikkje raskt oppnår kontakt med oppsyn. Vårt framlegg er at jeger kan felle dyr med sjukdomsteikn, sikre skrotten mot rovvilt, og så snart det er mogleg få varsla oppsyn. Dyret skal ikkje tilfalle jeger sjølv om det syner seg å ikkje ha sjukdom, dette slik at ordninga ikkje kan misbrukast Der eit slakt vert inndrege pga positiv CWD prøve bør jegeren tildelast ein erstatning for tapet rekna ut etter ein alminneleg kilopris for reins-slakt Det lyt haldast same type jegermøter som i Viktige tema for møtet Informasjon om smittefare mellom sone I og Sone II, om kva for prøver som skal samlast inn om jaktkorta, og om merking av kjøt, hovud osv.

5 om merking av skotplass Presentasjon av evt. jeger-app for merking av skotplass og anna frivillig bruk 1.7. Om koordineringsbehov: Me ser eit sterkt behov for koordinering av arbeidet med CWD og for dialogar mellom ulike aktørar både innanfor og på tvers av forvaltingsnivå og sektor, og på tvers av private og offentlege interesser. Me sjølve finn det krevjande å halde seg oppdatert i høve status på arbeidet sentralt, og me vert kontakta av lokale aktørar som opplever eit vakuum i høve deira roller og ansvarsområder, og stor usikkerheit i høve Skrantesjuka sine konsekvensar for deira virke. Villreinnemnd- og utval vil oppmode Miljødirektoratet om å etablere ein lokal stilling med koordinering som oppgåve. Koordinatoren bør kjenne problemstillingane og det kompliserte aktørbiletet godt. Det kom konkret forslag om at Lars Nesse vil vere rett mann i ei slik stilling. Det er og eit behov for ein koordinator på høgare nivå for å syte føre gode dialogar på tvers av organ og nivå, og for oppfylging og tilrettelegging for viktige tiltak i samband med kunnskapsinnhenting og førebygging av smittespreiing. Kåre Rudningen kommenterte at samarbeidet mellom Miljødirektoratet og Mattilsynet fungerer tilsynelatande godt, og signal frå partane er samstemte. Siri Bøthun kommenterte at Miljødirektoratet har fått ei god rutine for å orientere partane om hendingar fortløpande, inkl. til nemnd og utval Det bør arbeidast aktivt for positiv dialog mellom ulike lokale aktørar, viktig å fokusere på arbeid mot felles mål om å hindre smitte og oppnå eit sjukdomsreint fjellområde, interessene må ikkje setjast opp mot kvarandre Villreinnemnda og villreinutvalet saknar involvering av Fylkesmannen. Når det gjeld anna hjortevilt bør også fylkeskommunen involverast Moment angåande formidling: Tilhøvet mellom lokalt og nasjonalt fokus vart trekt fram. Runar Bjøberg peikte på at kartet over villreinområde er missvisande når det gjeld spreiingsfare mellom reinsdyr. Store «kvite felt» på reinsdyrskartet huser tamreinområde. Det rette biletet er eigentleg at det er reinsdyr langsetter heile fjellkjeda frå Setesdalsområdene og direkte opp i tamreinområda i Nord Norge. Tamreinområda må inn i alle framtidige presentasjonar av førekomst og smittefare innanfor arten reinsdyr Turfolk bør vere ein målgruppe for informasjon om CWD. DNT er ein viktig kanal for å nå ut til den alminnelege friluftsinteresserte. 2. Om bestandsforvaltinga Jfr. villreinutvalet sitt møte dagen før vart det lagt fram eit forslag til kvote og tilretteleggingstiltak for auka jaktuttak. Moment kring forslaget vart drøfta. Forslaget vert

6 styret sitt framlegg til dei ulike grunneigarlaga, som kvar for seg skal handsame saka. Forslaget skal så fremjast på villreinutvalet sitt årsmøte 29. mars. Ein føresetnad for den framlagde og diskuterte modellen er at ein forvaltingsmessig deler området i to soner, med ulike mål for delbestandane. Til orientering for kopimottakarar av referatet: Sone 1 er området mellom Fv 50 og Rv 52, dvs. nordleg del av villreinområdet, der det er påvist smitte. Lokalt også kalla «Austre». (OBS Nordfjella Nord er eit konstruert begrep, dette er ikkje noko kjend namn, og bør ikkje nyttast.) Sone 2 er området mellom Bergensbanen og Fv 50, dvs. sørleg del av villreinområdet, kor det pr. dato ikkje er påvist smitte. Lokalt også kalla «Vestre». Sone 1, jakta 2017: Med utgangspunkt i antatt stamme opp til 2000 dyr: Kvote: 1750 løyver, kun frie løyver. Forventa uttak: mål om % felling, dvs,. 850 og 1050 dyr Nattefreding Forlenga jakttid ( ) I møtet vart det foreslege å legge til ein kalv for kvart løyve, som delast ut saman med kvart frie dyr. Kvota vil i så fall verte dobla. Uttaket vert ikkje dobla, men ein vil få færre aleinekalvar gjennom vinteren. Vedtaket i villreinutvalet er å sjå som eit førebels framlegg som skal arbeidast vidare med. Det var full semje om ynskt jakttid. Det trengs dispensasjon frå forskrift om jakttider, og villreinnemnda lyt søke Miljødirektoratet om dette. For å få søknaden raskt ut vart det fremja eit framlegg til vedtak hjå begge organ. Styret i villreinutvalet og villreinnemnda gjorde likelydande vedtak: «Villreinjakta i Nordfjella sone 1 bør starte 10. august og vare til 31. oktober i Den lange jakttida er naudsynt for å nå målet om å redusere stamma jfr. tilrådingar frå Mattilsynet, Miljødirektoratet og frå forskarar hjå NINA. Dette medfører at Villreinnemnda nytter sin heimel til å forlenge jakttida til 14. oktober jfr. forskrift om jakt- og fangsttider 3 pkt. 4, og vidare søker Miljødirektoratet om naudsynte dispensasjonar for forlenging av jakta 10 dagar i forkant og 17 dagar i etterkant av jakttidsramma.» Det vart diskutert tiltak for å auke uttaket i sone 1, det var semje om å arbeide for: Jaktstart 10. august Forlenging av jakttida til ut oktober månad Framlegget om berre frie løyver er ikkje for å maksimere uttak av bukk, men for å gje høve til å utnytte alle moglege jaktsituasjonar. Jakt på bukk stoggast 15. september, nedfelt i jegerinstruks. Etablere oppsamlingspunkt for uttransportering med helikopter eller fly på dei mest avsidesliggande jaktområda, anslagsvis +/- 4 plassar. o Be Miljødirektoratet om støtteskriv for vedlegg til søknad Jakt på eigne område fram til 24. august med mål om å finne småflokkar Samjakt frå 25. august, la den store samjaktsavtalen tre i kraft då. La samjaktsavtalen gjelde også for helg

7 Få alle valda med i den store samjaktsavtalen Gjere jaktlagsordningane på statskort maksimalt smidige Syte føre at alle kort vert nytta. Fleire idear vart nemnde her, som å auke andelen gullkort for sal, oppmode grunneigarar til sal og vidareformidle evt. pågang av jegerar som ynskjer statskort til private som kan selje kort, dersom ein ikkje har nok statskort i høve til etterspørsla, halde att ein reserve i grunneigarlaget for utdeling som bonus til dei som først nytta korta sine, innsamling av ubrukte kort for oppsamlingsjakt. Når jakttida for sone 1 er over kan kort utstedt i sone 1 nyttast i sone 2 Passe på korleis saka vert framstilt i media viktig gå ikkje skremme unna jegerar. Prisen på kort må ikkje dumpast, det vil skremme vekk jegerar. Oppsynet bør bidra med å aktivt tipse jegerar om flokkar Be om at oppsynet får tilgang på GPS-posisjonane for rein, slik at dei kan legge ut tips på jegertelefonen/facebooksida til oppsynet. For å sikre at småflokkar vert jakta på bør dette ikkje skje før eit stykke ut i jakta. Sone 2, jakta 2017: Med utgangspunkt i antatt stamme 400 dyr: Kvote: 300 løyver, fordelt slik: 40% vaksen bukk, 30% simle/ungdyr, 30% kalv. Forventa uttak: mål om 50 % felling, dvs,. 150 dyr. Nattefreding Normal jakttid for Nordfjella ( ) Viktige tiltak for å oppnå 50% felling: Køyreløyver på Rallarvegen for uttransportering av kjøt. o Be Miljødirektoratet om støtteskriv for vedlegg til søknad Det vert viktig å synleggjere kostnadar i samband med forlenga jakt og omfattande prøvetaking. Porto, kjølelager og prøvetakingspersonell er sytt føre, øvrige kostnadar, særleg hjå villreinutvalet og for oppsynspersonell må også påreknast. Om ein heilskapleg og langsiktig plan for bekjemping: Utvalet ynskjer å lage ein plan med langsiktig mål, der ein set opp ei gjennomførbar nedskyting av stamma over 3-4 år. Planen treng langsiktigheit, inkl. anslag for karenstid og plan for innføring av frisk rein og oppattbygging av stamma. Det vert spesielt viktig å verne om areala i karenstida. Nemnda har same ynskje om ein plan som syner ei løysing basert på lokal styring og gjennomføring i form av jakt, der kjøtressursane vert tekne vare på. Planen bør kallast ein plan for bekjemping av Skrantesjuke i Nordfjella framfor å kalle det ein bestandsplan. I 2017 vert det sett eit mål for stammereduskjon, der løyvet vert fastsett ut frå dette. Mål om stamme etter end jakt: Det vart sett fram eit tenkt forslag med uttak over 4 år, der det sto att under 200 dyr ved jaktslutt i Jfr. tilgjengeleg kunnskap på det tidspunktet kan det då falle eit vedtak om å fjerne resten av stamma. Stamma vil då vere så liten at dei siste dyra i så fall kan takast ut ved ekstraordinære tiltak (profesjonell jakt). Forslaget er gjennomførbart dersom me lukkast i 2017, og når målet med stammereduksjonen i år.

8 Skisse for langsiktig utskytingsplan: 2017: Ordinær jakt der stamma i sone 1 blir redusert til 1200 dyr. Krev eit uttak på 1100 dyr 2018: Ordinær jakt der stamma i sone 1 blir redusert til 800 dyr. Då blir uttaket 1000 dyr 2019: Ordinær jakt der stamma i sone 1 blir redusert til 500 dyr. Uttak på omlag 600 dyr 2020: Ordinær jakt der stamma i sone 1 blir redusert til mindre enn 200 dyr. Dei siste dyra må kanskje takast ut med ekstraordinære middel. År 2020 kan dermed bli siste året med ordinær reinsdyrjakt viss det blir sanering. Viktige føresetnadar: I løpet av utskytingsperioden, og før saneringsvedtak lyt det fastsettast kor lang karenstida lyt vere. Alle felte dyr må undersøkjast for smitte. Det same må all hjort og elg. Nye testmetodar må takast i bruk etter kvart som dei blir tilgjengelege. Storstila innsamling av prøvemateriale i heile landet held fram i heile perioden, spesielt i Sør-Norge Dersom Skrantesjuke skulle bli påvist andre stader må opplegget i Nordfjella revurderast. Konkret plan for oppattbygging lyt vere ein del av den heilskaplege planen. For å kunne sjå dette som ein akseptabel bekjempingsplan for CWD lyt me få garantiar frå nasjonalt hald om oppattbygging av bestanden skal skje etter ei på førehand fastsett tid. Tiltak for å minke smittefare mot hjort og elg lyt verte ein del av den overordna planen for å bekjempe CWD. Planar for tiltak innan desse artane ligg utanfor den lokale villreinforvaltinga sine heimlar. I perioden utan dyr vert arelaforvaltning særleg viktig. Nordfjellarådet vil bere eit stort ansvar her. Planen vil gje ei rask reduskjon av smittefare. Det endelege vedtake om sanering kan etter denne framdrifta gjerast i Fram mot dette har me redusert smitterisikoen og vunne kunnskap om sjukdommen. I alle desse fire åra kan me endre opplegget, eventuelt slå full retrett. Dette vil vere den mist kostbare måten å ta ut stamma på, og den som vil få størst samfunnsmessig aksept Siri W. Bøthun, referent