SAKSDOKUMENT. Utvalsaksnr Utval Møtedato

Transkript

1 VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Runa Bakke Arkivsak nr.: 2011/466 Arkivkode: Utvalsaksnr Utval Møtedato ETABLERING AV FRISKLIVSSENTRAL I VOLDA KOMMUNE Administrasjonen si tilråding: Volda kommune opprettar 50% prosjektstilling som leiar for frisklivssentral i Volda. Midlar til stillinga, kr , vert finansiert ved bruk av delar av samhandlingsmidlane, som totalt er på kr (sjå under). Kommunen har i tillegg fått kr frå Møre og Romsdal Fylkeskommune i tilskotsmidlar for oppstart og etablering av frisklivstilbod. Dette er ein eingongssum og er tenkt nytta til kompetanseheving, hospitering, utstyr og evt. frikjøp av Folkehelsekoordinator i 15% stilling. Folkehelskoordinator og leiar av Aktiv i Volda, må ha eit tett samarbeid for å etablere rutinar, samarbeidsavtalar, m.m. Vedleggsliste: Uprenta saksvedlegg: Veilder for kommunale frisklivssentraler (Helsedirektoratet): _324379a.pdf St.meld. nr. 47( ) Samhandlingsreformen Rett behandling på rett sted til rett tid Samandrag av saka: Volda kommune fekk i 2010 tilført kr i frie inntekter i samband med Samhandlingsreformen for å styrke førebyggjande helsetenester. Desse har blitt vidareført i Volda kommune sitt budsjett for 2011 og er å sjå på som varig tilførte midlar.

2 Eit av satsingsområda i Samhandlingsreformen er å styrke det førebyggjande arbeidet og kome tidleg inn med tiltak. Dette er betre for den enkelte, men også billegare enn å reparere oppstått sjukdom/helseplage. Frå sentralt hald er det ei målsetjing at alle kommunar skal ha eit frisklivstilbod. Volda kommune har tidlegare lagt ned mykje arbeid i Aktiv i Volda. Ein har ikkje lukkast så godt som ein skulle ønskje med dette tiltaket. Hovudårsaka er at ein har mangla ressursar til å koordinere og ha det oppfølgjande ansvaret for tiltaket Aktiv i Volda, og også i høve til å følgje opp deltakarane. Etablering av ein Frisklivssentral vil difor vere ei vidareutvikling av Aktiv i Volda. Evalueringar av frisklivstilbod og erfaringar frå kommunar som har drive friklivstilbod ei stund, er gode; tiltaka virkar. Folkehelsearbeid og frisklivstilbod er ei sterk nasjonal satsing, og ein må forvente at det vil kome midlar til kommunane vidare for å styrke dette området, jfr. St.meld : Regjeringen vil framover legge til rette for at en større andel av forventet vekst i helsesektorens samlede budsjetter kommer i form av frie inntekter til kommunene. Innenfor denne veksten vil Regjeringen styrke forebyggingsarbeidet. Saksopplysningar: I samband med Samhandlingsreformen fekk kommunane gjennom statsbudsjettet for 2010 styrka sine frie inntekter med 230 millionar kroner til førebyggande helsetenester. For Volda kommune utgjorde dette kr Volda kommune etablerte ei samhandlingsgruppe med representantar frå pleie- og omsorgsavdelinga og helseavdelinga (pleie- og omsorgssjef, ass. pleie- og omsorgssjef, dagleg leiar på ei avd. på omsorgssenteret, helsesjef, kommuneoverlege, folkehelsekoordinator) som skulle vurdere bruken av midlane. Det var forventa at Samhandlingsreformen vart vedtatt i Stortinget i april Ein dagleg leiar på omsorgssenteret vart engasjert i 40% stilling for å ha ansvar for å drive samhandlingsarbeidet framover. St.meld Samhandlingsreformen vart vedtatt som stortingsmelding som planlagt i april 2010, men finansieringsordningar m.m. vart ikkje vedtatt som forventa og det har vorte noko uklart kvar vegen vidare skal gå for kommunane. Samhandlingsgruppa har konkludert med at ein hensiktsmessig bruk av midlane ein har fått til no, vil vere å etablere eit Frisklivstilbod i kommunen. Dette er heilt i tråd med Samhandlingsreformen der det m.a. blir lagt vekt på at ein skal kome tidleg inn med tiltak for å førebygge. Det er også i tråd med Helsedirektoratet sitt mål om Frisklivssentral i alle kommunar i landet. Det er betre å førebygge enn å reparere/behandle både for det enkelte individ og også sett i eit samfunnsøkonomisk perspektiv. Erfaringar frå kommunar som har drive med Frisklivstilbod ei stund, er gode. Dei når målgruppa og mange klarer å gjere endring i livsstil som har hatt positiv verknad på helsa. Ved å knyte 50% prosjektstilling til ei fysioterapistilling, får ein utløyst fastlønstilskot ( pr. år for 100% stilling). Fysioterapeutar har god kompetanse på førebyggjande faktorar relatert til helse. Dei andre fysioterapeutane i kommunen vil kunne ta over delfunksjonar for kortare periodar ved fråver og på den måten sikre kontinuitet i tilbodet. I Samhandlingsmeldinga (St.meld nr ) stå følgjande (utdrag): Framtidas nordmenn vil i større grad enn i dag få utfordringer med hensyn til et økende omfang av livsstilssykdommer; økt andel med overvekt og fedme fører til at flere får type 2- diabetes med en påfølgende ny økning av forekomsten av hjerte-karsykdommer, kols-andelen blant kvinner ventes å øke. Det ventes flere eldre med kreftsykdom og demens på grunn av økt levealder.

3 Det foreligger god dokumentasjon på effekten av sunt kosthold, økt fysisk aktivitet og røykeslutt i forhold til forebygging og behandling av en rekke sykdommer og lidelser. Utfordringen har imidlertid vært å utvikle tiltak som gjør at denne kunnskapen kan omsettes i praksis bl.a. som en del av helsetjenestens tilbud. På bakgrunn av dokumentasjon som foreligger har det i de nordiske landene over flere år pågått et utviklingsarbeid for å utvikle modeller for lavterskeltilbud tilrettelagt for personer som trenger hjelp og støtte til endring av levevaner. Sverige og Danmark har utviklet og drevet hhv. «Fysisk aktivitet på resept»(far)og Motion og Kost på Recept» i mange år. Rapporter fra disse landene viser at lavterskeltiltakene har god effekt i forhold til økt aktivitetsnivå, økt fysisk form og økt helserelatert livskvalitet hos deltakerne. Lavterskelaktivitetene er tilrettelagt for personer med økt risiko for sykdom (fysisk eller psykisk), personer med etablert sykdom, personer som har falt utenfor arbeidslivet med mer. Evaluering av lavterskelmodeller for endring av levevaner (som også inkluderer røykeslutt) som har pågått i Norge, understøtter funn fra andre nordiske undersøkelser/evalueringer. En studie gjort i Norge viser at 74 prosent av alle inaktive voksne (20 74 år) ønsker å komme i gang med regelmessig fysisk aktivitet. Undersøkelsen viser også at befolkningen har størst tiltro til helsepersonell når det gjelder å få råd om fysisk aktivitet. Forebygging er et viktig element i samhandlingsreformen. Med utgangspunkt i de framtidige helseutfordringene er det behov for å styrke de forebyggende helsetjenestene i kommunen. Målsetningen vil være å benytte og videreutvikle dokumenterte tiltak som reduserer, og til dels motvirker, risiko for funksjonstap med bortfall fra skole og yrkesliv, og som påvirker individets egenmestring og reduserer risikoen for sykdomsutvikling. Kva er eit Frisklivstilbod? Veileder for kommunale frisklivsentraler (2011) seier følgjande: Frisklivssentral er eit gruppe- og individretta folkehelsetiltak for å møte helseutfordringane. Helseutfordringane i Noreg i dag, kan i stor grad knytast til helseåtferd. Frisklivssentralane har tilbod til personar som ikkje nåast av eksisterande tilbod om hjelp til å bli meir fysisk aktive, slutte å røyke og å få eit betra kosthald. Frisklivstilbod er altså eit lavterskel helsetilbod der ein kan tilvise pasientar som har behov for og er motiverte for å gjere endringar i livsstil. Målgruppa er personar som kan ha nytte av å gjere endringar i livsstil i eit helsefremjande og sjukdomsførebyggjande perspektiv og som treng hjelp for å få til dette. Frisklivstilbod har tre fokusområde: Kosthald, fysisk aktivitet og tobakk. Tilbodet er for heile befolkninga uavhengig av diagnose/plager eller alder. Helsepersonell, NAV med fleire, kan tilvise deltakarar som kan ha nytte av fysisk aktivitet, slutte å røyke eller gjere endringar i høve til kosthald. Frisklivssentralen vil ha nokre eigne grupperetta tilbod. I tillegg vil det bli etablert samarbeid med eksisterande aktørar/lavterskeltilbod i kommunen. Metodane ein nyttar er: Helsesamtale: Samtale ved start for å kartlegge motivasjon. Deltakaren skal styrke eiga tru på meistring og motivasjon for endring. Deltakaren er i sentrum og skal være aktiv. Ut i frå motivasjonssamtalen blir det laga ein aktivitetsplan. Fysisk aktivitet: Tilpassa trening i grupper eller individuelt Røykesluttkurs/hjelp til røykeslutt Bra mat-kurs (Kosthald) Oppfølgjande samtalar/kontakt

4 Deltakarane tek del i Frisklivstilbodet ei avgrensa periode. Etter dette er tanken at dei skal klare å gjennomføre varige livsstilsendringar på eiga hand og eventuelt ta del i allereie etablerte aktivitetar. Det vil variere kor lang tid ein vil ha behov for å vere i Frisklivstilbodet, og vi veit også at endring tek tid. Nokre vil kanskje ha behov for oppfølging etter ei tid på eiga hand. Ein frisklivsprosess kan sjå slik ut: Resept Tilbakemelding til tilvisar Kontakt med Frisklivssentralen Helsesamtale 1 Aktivitetsplan med mål og tiltak Reseptperiode (12-16 veker) Test før/etter Helsesamtale 2 Etablert aktivitetar og endringar utan resept Kva har vi i kommunen i dag? Aktiv i Volda - Aktiv Resept Aktivitetsplan som er vegvisar til ulike tilbod om fysisk aktivitet i regi av kommunen, lag og organisasjonar. Tilbod om Bra Mat- og praktisk matlagingskurs. Volda kommune har vore pilotkommune på helse i plan/kosthald og ernæring, og har pr. i dag 12 kursleiarar i Bra mat -konseptet der det er fokus på endring av livsstil gjennom endra kosthald og meir fysisk aktivitet. Dette er under vidareutvikling i lag med mellom anna diabetespoliklinikken ved Volda sjukehus. Lavterskel treningsgruppe i fysioterapitenesta Etablerte aktørar (Tren, Innersvingen, varmtvassbassenget med fleire) Natur/turmoglegheiter Røyk-Tobakk: Har årlege informasjonskampanjar i samband med Tobakksfri dag i lokalavis og på helseavdelinga. Manglar ein person som kan halde røykesluttkurs ut frå Motivasjonssamtalen. Mange frå likevel hjelp gjennom fastlegen. Dette er noko av det som finst pr. i dag. Her er også fleire tilbod som er aktuelle å i implementere i eit Frisklivstilbod og noko må utviklast ut i frå behov som blir avdekte. Vurdering og konklusjon: Det ligg god til rette for etablering av frisklivssentral i Volda kommune. Satsinga er i tråd med nasjonale føringar og er eit viktig ledd i å møte framtida sine helseutfordringar.

5 Helse og miljøkonsekvensar: Kartleggingar viser at ein stor del av dei personane som i dag er fysisk inaktive, ønskjer hjelp til å kome i gang med fysisk aktivitet. Å ha bra fysisk form gjer at ein har meir overskot i det daglege; både til arbeid og fritidsaktivitetar. Ein orkar å vere meir aktive på alle plan og dette har stor betydning for den enkelte si fysiske og psykiske helse og opplevd livskvalitet. Forsking viser at fysisk aktivitet er av stor betydning for ei rekkje livsstilsrelaterte sjukdomar. Kunnskap om riktig kosthald fører til meir opplagte barn, unge og vaksne. Med rett energiinntak vert barnehage, skule- og arbeidsdag lettare for den einskilde. Gode vaner i tidleg alder er viktig for helsa på lang sikt. Vi veit også at røykeslutt har store positive konsekvensar for helsa. For Voldasamfunnet vil det sjølvsagt vere positivt å ha friske, fornøgde og aktive innbyggjarar. Økonomiske konsekvensar: Volda kommune har nyleg tilsett fysioterapeut i 50% fast stilling. 50% stilling i Frisklivstilbodet blir knytt til denne stillinga. Ein vil då kunne utløyse fastlønstilskot for prosjektstillinga på kr pr. år. Stillinga blir finansiert ved bruk av samhandlingsmidlane. Total kostnad vil verte på kr inkl. driftsmidlar. Kostnadar til etablering, kompetanseheving, utstyr og liknande, vert dekt gjennom midlane ein har fått frå Møre og Romsdal Fylke. Beredskapsmessige konsekvensar: Ikkje aktuelt Jarle B Krumsvik adm. sjef Utskrift av endeleg vedtak: Klageinstans: