Dekkjene naturreservat i Selje kommune

Transkript

1 Dekkjene naturreservat i Selje kommune Forslag til forvaltingsplan Miljøfaglig Utredning Rapport 2005:xx Miljøfaglig Utredning AS Side 1

2 Dekkjene naturreservat FORSLAG TIL FORVALTINGSPLAN Miljøfaglig Utredning Rapport 2005:xx Miljøfaglig Utredning AS Side 2

3 Miljøfaglig Utredning AS Rapport 2005:xx Utførande institusjon: Miljøfaglig Utredning AS Prosjektansvarleg: Naturforvaltningskandidat Geir Gaarder Kontaktperson: Geir Gaarder Finansiert av: Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, miljøvernavdelinga ISBN-nummer: 82-xxxxxx År: 2005 Referanse: Gaarder G Dekkjene naturreservat i Selje kommune. Forslag til forvaltingsplan. Miljøfaglig Utredning, rapport 2005:xx. xx s. Referat: Miljøfaglig Utredning har utarbeidd forslag til forvaltingsplan for Dekkjene naturreservat i Selje kommune, Sogn og Fjordane. Reservatet er oppretta for å ta vare på eit naturområde med naturleg plante- og dyreliv, og eit samanhengande landskap med lynghei og særs godt utvikla, sterkt oseaniske myrtypar, saman med karakteristisk klippekyst og levestader for ulike oseaniske artar. 4 emneord: Skjøtselsplan Biologisk mangfald Myr Naturreservat Miljøfaglig Utredning AS Side 3

4 Forord Dekkjene naturreservat vart formelt oppretta ved kongeleg resolusjon av 18. juni 2004 gjennom ein tematisk verneplan for 20 myrreservat i Sogn og Fjordane. Miljøfaglig Utredning as v/ Geir Gaarder har, på oppdrag frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, miljøvernavdelinga, utarbeidd eit forslag til forvaltingsplan for Dekkjene naturreservat i Selje kommune. Grunneigarane Jan Åge Ervik og Dagfred Berstad har gjeve verdfulle opplysningar m.a. om brukshistoria i området. Etter 6 i verneforskrifta kan forvaltingsstyresmakta, eller den forvaltingsstyresmakta gjev fullmakt, gjennomføre skjøtselstiltak for å fremje fredingsføremålet. Det kan utarbeidast forvaltingsplan, som kan innehalde nærare retningsliner for gjennomføring av skjøtsel. Formålet med eventuelle skjøtselsforslag er med andre ord å foreslå tiltak som primært fremjar verneformålet. Samtidig er det opna for at den einskilde grunneigaren kan søkje om dispensasjon frå fredingsføremålet, for til dømes rydding av stiar og vedlikehald av kulturminne. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, miljøvernavdelinga er, inntil anna eventuelt blir fastlagt, forvaltingsstyresmakt for området. Kontaktperson hos oppdragsgivar har vori førstekonsulent Johannes Anonby. Utkast til forvaltingsplan vart sendt ut på høyring xx Det kom inn xx. kommentarar til planen som tilseier endringar i innhaldet. Einskilde små språklege veikskaper er retta opp etter intern kontroll. Med utgangspunkt i dette planutkastet (og eventuelle merknader og tilleggsvurderingar) vart forvaltingsplanen for Dekkjene naturreservat godkjend xxmånad Den godkjende planen er utgjeven av fylkesmannen i Sogn og Fjordane, miljøvernavdelinga, og er m.a. tilgjengeleg på nettadresse: Tingvoll, Geir Gaarder Miljøfaglig Utredning AS Side 4

5 Innhald FORORD...4 INNHALD INNLEIING METODE Naturfaglege registreringar Forvaltingsplanen Forvalting av naturverdiar på og ved myr Forvalting av kystlynghei RESULTAT Naturfaglege verdiar Generelle naturtilhøve Tidlegare bruk/ utvikling Mogelege trugsmål og trong for skjøtsel Forvaltingsplan Planformål Naturfagleg samandrag RETNINGSLINER VED BRUK AV EIN DEL AV VERNEFORSKRIFTA Generelle retningsliner Bestandsvise retningsliner ved praktisering av ein del av verneforskrifta KJELDER Skriftlege kjelder Munnlege kjelder...16 Miljøfaglig Utredning AS Side 5

6 1 Innleiing Føremålet med vernevedtaket for Dekkjene naturreservat, slik det er skrive i 2 i verneforskifta, er; å ta vare på eit samanhengjande landskap med lynghei og særs godt utvikla, sterkt oseaniske myrtypar, saman med karakteristisk klippekyst og levestader for ulike oseaniske artar. Føremålet er å sikre heile variasjonsrikdomen av myr-og vegetasjonstypar med naturleg tilhøyrande plante- og dyreliv. Reservatet er på ca 4547 dekar, og omfattar eit større myr- og kystfjellområde ytst på Stadtlandet, sjå figur 4. Kjerringa, som er det høgste punktet på ytre delar av Stadt, er omslutta av reservatet på 3 kantar. Verneforskrifta (sjå vedlegg 1) gir ramma for forvaltingsplanen. I verneforskrifta kjem det fram kva som er forbode, kva som utan vidare er tillate og kva som krev løyve frå forvaltingsstyremakta for å kunne gjennomførast. I kapittel 3.2 i denne planen er retningsliner for praktisering av ein del av verneforskrifta oppgjeven. Planen vil mellom anna bli lagt til grunn i erstatningsoppgjeret. Viktig i erstatnings-oppgjeret er 5, punkt 6 og 7 i verneforskrifta som opnar for skjøtsel av kulturminne og kystlynghei. Eit eventuelt løyve til skjøtsel i reservatet kan ikkje gå ut over dei rammene som er gjeve i verneforskrifta. Av omsyn til framdrifta i erstatningssakene, er det ikkje sett av tid og ressursar til at denne forvaltningsplanen kan ta opp utfordringar som informasjon, trong for ressursar til framtidig forvalting, forsking, tilrettelegging for allmenta, bruk i undervisning og liknande. Dette er difor noko fylkesmannen bør kome attende til seinare, eventuelt i samband med revisjon av forvaltingsplanen. Revisjon av forvaltingsplanen bør skje når tilhøva i reservatet krev det, med grunnlag i erfaringar og vurderingar av konsekvensar av utførte skjøtselstiltak i reservatet. Bilete 1 Utsnitt frå delar av Dekkjene naturreservat, med den karakteristiske klippekysten ut mot vest. Det er litt grashei på toppen, og ei blanding av fattig røsslynghei og berghamrar ned mot sjøen. Miljøfaglig Utredning AS Side 6

7 2 Metode 2.1 Naturfaglege registreringar Kunnskapen om dei biologiske verdiane innafor lokaliteten byggjer på fleire kjelder: - Fremstad et al. (1991) si kartlegging av kystlynghei på Vestlandet - Fylkesmannen i Sogn og Fjordane sitt framlegg til verneplan for myr (Anonby 2001). - Miljøfagleg Utredning (Gaarder 2002) si kartlegging av biologisk mangfald i Selje kommune. Denne inneheld berre data frå andre kjelder, og ingen ny informasjon om området, men lokalitetsskildringa frå dette prosjektet som er lagt inn i Direktoratet for naturforvaltning sin Naturbase er nytta her. - Kavlie (1970) si hovudoppgåve om vertikalfordeling av lav og mosar i distriktet - Moen & Olsen (1983) sine myrundersøkingar i Sogn og Fjordane - Singsaas & Moen (1985) sine supplerande myrundersøkingar i Sogn og Fjordane - eiga (G. Gaarder) synfaring i området ( ) I denne rapporten er både Anonby (2001), Fremstad et al. (1991), DN sin naturbase, Moen & Olsen (1983) samt resultat frå eiga synfaring, nytta som grunnlag. Ved eiga synfaring blei det lagt vekt på å registrere følgjande tilhøve: - raudlisteartar og mogelege signalartar - vegetasjonstypar - naturtilstand (suksesjonsfasar m.m.) - inngrep - innførte artar Det blir ikkje gjort nærare greie for kjelder og kartleggingsmetodar, t.d. for utvalet av raudlisteartar, signalartar eller vegetasjonstypar. Vanleg brukte litteraturkjelder og metodar blir brukt. 2.2 Forvaltingsplanen Forvaltingsplanen er bygd opp trinnvis, på bakgrunn av; - planprinsipp (ut frå verneformål og andre retningslinjer frå forvaltingsstyremakta) - retningsliner (utleidde av prinsippa, i kombinasjon med generell kunnskap om naturverdiane som finnast i reservatet, og korleis desse bør takast vare på) - generelle forslag til tiltak (konkrete reglar for forvaltinga av reservatet, basert på retningslinene) - bestandsvise forslag til tiltak (konkrete reglar for dei einskilde bestanda innafor reservatet) Det blir i denne forvaltingsplanen ikkje gjort nærare reie for eller oppgjeve referansar som grunngjev forslaga til tiltak, ut over det som kjem fram andre stader i planen. Forutan å bli nytta som rettesnor ved framtidig forvalting av reservatet, vil den godkjende forvaltingsplanen også bli lagt til grunn ved erstatningsoppgjeret for vernevedtaket. Dette gjeld m.a. løyve for hogst. Miljøfaglig Utredning AS Side 7

8 2.3 Forvalting av naturverdiar på og ved myr Variasjonsbreidda og artsmangfald på myr, og myr som økosystem, er grundig handsama av Anonby (2001). Det er grunn til å peike spesielt på årsaka til myrdanning der hovudårsaka er at det vert tilført meir vatn enn det som fordampar. Ein får då mange stader eit høgt grunnvassnivå som gjev grunnlag for spesielle levetilhøve og i neste omgang spesielle økosystem med sine særeigne artar. Alle typar tiltak som påverkar mengd eller kvalitet på tilført vatn vil kunne få store verknader på økosystemet, og myrar er difor svært sårbare for endringar av vasstilførselen. Særleg har myrar vore utsette for grøfting, anten det er medvetne gravearbeid tilknytte jordbruksdrift eller vegbygging, eller meir tilfeldig og lokal utgrøfting som følgje av terrengtransport av skogsvirke eller vassdragssenkingar. Det er grunn til å understreke at for myra er det den samla verknaden av eit inngrep som er viktig, ikkje om tiltaket skjer medvete eller ikkje, direkte eller indirekte. Ein god forvaltingsplan må difor ha som hovudmål å trygge den naturlege vasstilførselen til myra. Kvaliteten på vatnet har også mykje å seie. Ei nedbørsmyr skal berre ha tilført vatn via nedbør, og for slik myr vil mineralrikt vatn frå terrenget rundt øydeleggje myrtypen. Det same gjeld sjølvsagt om lausmassar, jord, ulike typar næringsstoff m.m. vert tilført myra. Forvaltingsplanen må difor sikre at det ikkje kjem meir næring til nedbørsmyrane enn det som vert tilført frå regnet. Slike myrar vil også vera sårbare for luftureining, ikkje minst tilføring av nitrogen, men lokalt er det lite ein kan gjera med dette. Jordvassmyrar er noko mindre sårbare for tilført mineralmateriale, men også desse kan bli øydelagde eller få sterkt redusert verdi t.d. når næringsrikt sigevatn frå jordbruk eller kloakk kjem ut på myra. Slike myrar er i tillegg utsette for avskjering av naturleg mineralrikt sigevatn frå landskapet rundt, t.d. ved grøfting av vasshaldig skogsmark eller bygging av veger. I forvaltingsplanen bør ein difor søkje å hindre tiltak inntil myra som kan føre til at næringsinnhaldet og kvaliteten på vatnet som kjem inn på myra vert endra. Myr har i lang tid vore brukt til ulike formål av folk. Døme på slik bruk er jernutvinning, torvtekt, slått og beite. Fleire av desse gamle, tradisjonelle bruksmåtane reknar vi i dag som verneverdige, og det kan i ein forvaltingsplan vere ønskjeleg å sikre bruken, sjølv om dette kanskje fører til at myra som økosystem blir noko forstyrra samanlikna med kva som hadde vori naturleg. Av spesiell interesse er myrslåtten, som stort sett tok slutt for minst 50 år sida. Denne førte, saman med m.a. uttak av ved, til at myrane vart meir opne, samtidig som ein tok ut næringsstoff frå myra. Fleire småvaksne planter knytte til rikmyr tente truleg på dette, og har i nyare tid vore i til dels sterk tilbakegang som følgje av opphør av myrslåtten. Også mange våtmarksfuglar var tente med dette, sidan de ofte trivst best i opne landskap med lågvaksen vegetasjon. Oppattaking av tradisjonell slått og rydding av buskar og tre kan difor vere ei aktuell problemstilling i forvaltingsplanar for fleire myrreservat. Det same gjeld husdyrbeite, men der må ein vege mogelege positive verknader av beitet på vegetasjonen opp mot det som kan vere meir negative verknader i form av trakkskadar og tilføring av næring frå husdyrgjødsla. Skog som står ute på eller i kanten av myrar er ei spesielt stor utfordring for forvaltinga, ikkje berre fordi skogsdrifta kan gje skadar på marka og på den måten gå ut over myrverdiane. Det kan også vere sjølvstendige verdiar knytt til skogen. Dette gjeld ikkje minst der ein har fuktig skog, som myrskog og sumpskog, med sine spesielle naturtilhøve og artsmangfald. Ikkje minst har mangfaldet i rike sumpskogar vist seg sterkt truga av skogsdrift i nyare tid, der både flatehogst og grøfting har øydelagt svært mange miljø. Lenger aust i Norden er det kjent at skogsholmar ute på store myrar kan ha eit spesielt verdifullt mangfald som følgje av lite skogbrann og/eller vanskeleg tilgjenge for skogsdrift, men dette er nok ei lite aktuell problemstilling i Sogn og Fjordane. Derimot kan det ikkje utelukkast at det finst Miljøfaglig Utredning AS Side 8

9 t.d. insektartar som trivst spesielt godt i soleksponerte, seintvaksande eller daude tre som står i kanten eller ute på myr. Dette er nok spesielt aktuelt der ein har innslag av gammal furumyrskog. Ei langsiktig, miljøvenleg forvalting av naturverdiane på og inntil myr, inneber både at ein kjenner verdiane godt, og tek omsyn til dei. Verdiane vil skifte ut i frå ulike miljøtilhøve og historisk bruk, og omsyna må difor tilpassast kvart einskilt område. Bilete 2 Utsnitt over sentrale delar av reservatet, med sjølve myrområdet som er kalla Dekkjene i forgrunnen, Hushornet bakanfor og i bakgrunnen fjella på sørsida av Ervik. Det har vori teke ut ein del torv frå myra på Dekkjene og i lia opp mot Hushornet, noko som forklarer innslaget av dammar og mosaikken mellom myr og hei på nedre delen av Hushornet. Miljøfaglig Utredning AS Side 9

10 2.4 Forvalting av kystlynghei Tidlegare var det ein diskusjon om kystlyngheiane på Vestlandet var eit resultat av klimaforverring som førte til at skogen ikkje klarte seg, eller om dei oppstod som følgje av menneska sine aktivitetar (Fremstad et al. 1991, Kaland 1999). No er fagfolka einige om at det er langvarig og utstrakt kulturpåvirkning, gjennom husdyrbeite, hogst og brenning som har skapt og vedlikehalde lyngheiene. Det ser ut til at lyngheiane grovt sett har vore avgrensa til område utan stabilt snødekke, der husdyra brukte å gå ute og beite om vinteren. Kor viktige husdyra har vore, er tydeleg i våre dagar, etter kvart som utmarksbeitet tek slutt. Lyngheiane gror no att i stort omfang, og velhevda lyngheier har vorte ein truga naturtype, både nasjonalt og internasjonalt. Særleg sørover har i tillegg auka lufturening skapt ytterlegare utarming, sidan lyngheiane normalt er næringsfattige og dominerte av nøysame planteartar. Hovudprinsippa for ein god skjøtsel av lyngheiar er ganske enkle og greie. Det gjeld å halde oppe eit godt beitetrykk frå husdyr, helst heile året. I tillegg er det normalt naudsynt med brenning år om anna og noko hogst der skjøtselen har vori svak, men dette avheng av utsjånad og tradisjonar. Luftureninga er det lite å gjere med lokalt. Det er viktig å bruke dyr som liker grovt fòr, som utegangarsau og ulike rasar av storfe. Desse tek ikkje berre gras, men vil også beite ned lyngen på ein god måte, og halde den lågvaksen, ung og frisk. I tillegg har det tradisjonelt vori vanleg med geit, og ikkje minst er dei flinke til å halde nede oppslag av busker og tre. Hest, og sau også av andre rasar enn utegangarsau, kan også gjere noko nytte, særleg i område der det er mykje grasrik beitemark. Ved rydding bør ein vere forsiktig med kva slags treslag ein tek vekk. Det er ønskjeleg at hassel og sjeldsynte treslag som ulike asal-arter vert spart, då det kan vere sjølvstendige naturverdiar knytte til desse. Skal lyngen brennast, må ein vere varsam, søkje råd frå erfarne, profesjonelle folk og varsle brannvesen. Det er ikkje minst viktig å sikre at brannen ikkje kjem ut av kontroll og øydelegg bygningar eller går ned i humus og myr og skapar ulmebrannar. Det er heller ikke bra å brenne på erosjonsutsette stader, m.a. der det er spesielt verhardt. Medan kystlynghei typisk er skapt av kulturpåverknad, skal ein hugse at lynghei også førekjem vanleg i fjellet over skoggrensa, særleg i den lågalpine sona. Sjølv om det tradisjonelt har vore mykje beiting også i denne sona, skuldast dei lågalpine lyngheiane primært at klimaet er for kjølig for trevegetasjon, og såleis er dei neppe så avhengige av skjøtsel. På kysten går mange stader typiske kystlyngheiar gradvis over i lågalpin lynghei høgare oppe, då dei alpine klimasonene kjem mykje lågare ned på kysten enn i innlandet. Miljøfaglig Utredning AS Side 10

11 3 Resultat 3.1 Naturfaglege verdiar Generelle naturtilhøve Dekkjene naturreservat er eit ganske stort myr- og kystfjellområde ytst på Stadtlandet, avgrensa av lia ned mot Ervik i sør, vegen opp til Kjerringa i aust og sjøen i vest og nord. Området ligg ut mot opne havet og er heilt fritt for skog. Truleg er dette ein av dei mest værharde plassane i heile landet. Anonby (2001) skildrar området slik: Myrane er dominerte av tuebakkemyr (svært bratt) og terrengdekkjande myr (både haugmyr og hallande teppemyr), medan flatmyr utgjer mindre delar. Matter av røsslyng, torvull og bjønnskjegg dominerer store delar av myrane i svakt hallande terreng, medan tuebakkemyr er knytt til sterkare hall. Lynghei finst på godt drenerte stader på toppane og terreng som hallar meir enn 25g. Lyngheia går i høgda over mot fjellutformingar. Kystklippene (såkalla næringskyst ) har skrentar med skarpe ravinar og god moldjord. Området har totalt ei spennvidd i høgd og jordsmonn som gjer floraen svært artsrik, og femnar om både hinnebrenge, purpurlyng, mosesildre og blåstjerne, og myr- og fjellartar. Fremstad et al. (1991) har i sin kystlyngheirapport kartlagt i det same området som utkastet til naturreservat, samt litt meir klippekyst i nordaust og ein liten flik i sørvest. Dei skildrar vegetasjonen slik: Kysthei av lavlandstype preger de nedre delene; de viser gradvis overgang til fjellutforminger oppover mot Kjerringa. Purpurlyngheiene (H1a) inneholder bl.a. tusenfryd, kusymre (Primula vulgaris), vivendel (Lonicera periclymenum) og mjølbær (Arctostaphylos uva-ursi). Også røsslyngtypen (H1b) er artsrik. Fukthei (H2) med klokkelyng (Erica tetralix) finnes i bratt terreng, også i den inngår kusymre og noen andre urter. Røsslyng-bjønnkamhei (H3) finnes på skyggefulle steder. Mot høyden tar fukthei over; innslaget av myrarter og fjellarter øker, likeledes beitetolerante arter som heisiv (Juncus squarrosus) og funnskjegg (Nardus stricta).). I Naturbasen til DN er mykje av det same området som Fremstad et al. (1991) avgrensa, men med litt tillegg i den sørvendte lia ned mot Ervik. Frå omtalen her kan følgjande trekkjast fram: Dette området regnes som et svært verneverdig område med verdier knyttet både til kystlynghei og terrengdekkende myr. Tilknyttet Dekkene i sør ligger et av de største og mest typiske eksemplene på terrengdekkende myr i Norge (Moen & Olsen 1983). I nedre deler er det hyperoseanisk lavlandshei med gradvis overgang mot fjellhei opp mot Kjerringa. Innslaget av myr- og fjellplanter øker med høyden, mens det i de sørvendte liene er innslag av purpurlynghei.området er til dels artsrikt og har forekomst av flere kravfulle, sjeldne og dels rødlistede arter. Bl.a. forekommer mosesildre, purpurlyng, hinnebregne, vestlandsvikke, blåstjerne og moser som flommose (Hyocomium armoricum), pungmose (Saccogyna viticulosa), kystperlemose (Lejeunea patens) og kystflatmose (Radula aquilegia). For flere av artene er dette nordligste kjente voksesteder i Norge. Anm.: Som avgrensning er Fremstad m.fl. (1991) benyttet, med tillegg av et parti i sørøst for å få med hele det avgrensede arealet til Moen & Olsen (1983) innenfor lokaliteten. Flere verdifulle del-lokaliteter kunne utvilsomt blitt utskilt innenfor dette store arealet, f.eks. partier med varmekjær hei og enger i lavlandet nær Ervika og kystfjell i sørvest og fuktige kystberg i nord med kravfulle moser, men til dette kreves mer detaljerte undersøkelser. Eigne undersøkingar støtter opp om fleire av dei tidlegare vurderingane. Det vart i liten grad funne nye botaniske kvalitetar innafor området. Det vart heller ikkje registrert så mykje interessante dyrearter sidan området vart vitja seint på hausten, men eit par havørn og nokre heilo vart sett. Det er grunn til å tru at området blir brukt av ulike fugleartar både under hekking, trekk og kanskje også overvintring, utan at det så langt er kjent spesielt store verdiar. Når det gjeld dei spesielle planteartane nemnt i fleire andre kjelder, så vart det berre funne så vidt hinnebregne i vest. Truleg ligg dei beste leveområda for råmekrevjande mosar og bregnar i dei svært bratte kystfjella i nord, dels innafor og dels utafor Miljøfaglig Utredning AS Side 11

12 verneområdet. For varmekrevjande artar, som purpurlyng og vestlandsvikke, kan kanskje mindre førekomster liggje i dei vest- til sørvestvende kystklippane i reservatet, men truleg er dei viktigaste førekomstane i den sørvende lia ovafor Ervik, og dermed utafor det området som er freda. Meir detaljert kan det nemnast at vegetasjonen verkar fattig i det meste av området, omtrent utan baseindikatorar (nokre funn av artar som loppestorr og liljekonvall i vest) og med lite høgstaudeartar. Eit unntak var ei nordvendt, lita kløft nordvest for Kjerringa, der det vaks artar som raudsildre, gulsildre, stjernesildre og så vidt trillingsiv. Her vart det også funne m.a. kort trollskjegg (Bryoria bicolor) på berg. Det er litt høgstaudeartar i dei bratte, sørvestvendte kystfjella, men også her er det truleg ikke særleg rikt, med t.d. mest lågvaksne bjørkekratt og lite hassel. Det er nokre små parti med velhevda grasmark. Mot sør og vest er det berre snakk om nokre få kvadratmeter, utan spesiell verdi, der det på ein flekk i vest berre vart funne eit par vanlege beitemarkssopp som liten vokssopp (Hygrocybe insipida) og gul småkøllesopp (Clavulinopsis helvolva). På nord- og nordvestsida av Kjerringa er det større parti med vindpåverka finnskjegghei. Her veks artar som engfrytle, heisiv, fjellmarikåpe og harerug. Her vart det også rett på utkanten av verneområdet funne eit par beitemarks-sopp, inkludert den raudlista arten brunsvart jordtunge (Geoglossum umbratile) (status omsynskrevjande). Rundt toppane er det fjellprega hei med innslag av m.a. rypebær og museøyre, men også noko blokkmark Tidlegare bruk/ utvikling Grunneigar Jan Åge Ervik kunne fortelje at området tidlegare stort sett har vori brukt som beiteland og uttak av torv. Torvskjeringa på Dekkjene hadde lite omfang etter siste krig og tok slutt på 1950-talet. For uttaket av torv hadde dei løypestreng ned mot gardsbruka og det låg eigne torvhus rundt Hushornet (særleg på søraustsida, men også eit par hus på sørvestsida). Torvskjeringa føregikk mest i mellomkrigstida, og teigdelinga på Dekkjene kom truleg frå ei utskifting på slutten av 1800-talet. Når det gjeld husdyrbeitet, så kunne han fortelje at hestane før i tida ofte trakk ut mot Kjerringa på hausten (det gjekk nokre dyr det også ved eiga vitjing i 2005). Elles brukte folk ikkje å brenne lyng innafor reservatet, men dei brente lyngen i den sørvende lia ovafor Ervik. Også grunneigar Dagfred Berstad vart kontakta, og han kunne i tillegg fortelje at det stort sett var slutt med geitebeite i området rundt 1960, men at dette på ny tok seg noko opp att etter 1980-talet, og det går no litt kystgeit (den gamle, norske geiterasen) i området Mogelege trugsmål og trong for skjøtsel Det er ikkje kjent spesielle noverande trugsmål mot naturverdiane innafor verneområdet. Det er ønskjeleg at beitinga held fram. Dette bør vere på minst dagens nivå og gjerne litt høgare. I tillegg er det positivt at ulike husdyrslag vert nytta, både sau, geit og hest. Særleg i dei høgareliggjande, grasrike partia rundt Kjerringa bør beitetrykket vere høgt, men det er også bra om det går ein del dyr i sørlege og vestlege delar av området. Bruken av geit kan vere viktig for å halde oppslaget av tre og busker nede i dei bratte kystklippene, men desse kan også vere så verharde at attgroinga her uansett er lita. På den andre sida utgjer kystgeita ein gammal husdyrrase som har ein sjølvstendig biologisk verdi. Sidan brenning ikkje har vori nokon tradisjon i verneområdet, og det kan vere eit trugsmål mot myrane, reknast ikkje dette som noko aktuelt skjøtselstiltak. For øvrig er det truleg kulturminneverdiar knytte til torvhusa med tilhøyrande anlegg rundt Hushornet som bør takast vare på. Miljøfaglig Utredning AS Side 12

13 3.2 Forvaltingsplan Planformål Føremålet med fredinga er å ta vare på eit samanhengande landskap med lynghei og særs godt utvikla, sterkt oseaniske myrtypar, saman med karakteristisk klippekyst og levestader for ulike oseaniske artar. Andre aktuelle bruksmåtar er friluftsliv, husdyrbeite og sikring av kulturminne. Ambisjonar og ressursar til skjøtsel og andre aktive, kostnadskrevjande tiltak for å fremje verneformålet vert her sett på eit lite nivå, d.v.s. ingen faste, årlege tiltak og ein gjennomsnittleg innsats som ligg ned mot 1-2 dagsverk pr. år Naturfagleg samandrag 1. Generelt vurderar vi kulturlandskapsverdiane som middels med kvalitetar knytte til kystlynghei og kystgrashei som blir hevda med beite. 2. Området har ikkje verdiar knytt til skog. 3. Verdiane i reservatet er spesielt knytte til dei ulike myrtypane, men også til klippekysten og kystlyngheiane. Dokumenterte botaniske verdiar er knytte både til karplantefloraen, moseflora og i mindre grad soppfunga. Det er i tillegg sannsynleg at området også har interessante førekomstar av andre organismegrupper, som fugl og lav. Bilete 3 Austsida av Hushornet med gamle tufter etter torvhus og veganlegg mellom dei i forgrunnen. I bakgrunnen ligg Varden, ein fjelltopp som ligg i søraustre del av reservatet. Miljøfaglig Utredning AS Side 13

14 4 Retningsliner ved bruk av ein del av verneforskrifta 4.1 Generelle retningsliner 1. Alle tiltak som fører til grøfting, drenering og anna øydelegging av myr er forbode, med lokalt avgrensa unntak jfr. 5, punkt Vernereglane er ikkje til hinder for beite, jfr 4 punkt 5, men Direktoratet for naturforvaltning kan av omsyn til verneføremålet ved forskrift regulere beitetrykket i heile eller delar av naturreservatet. Dette vert aktuelt om det skulle oppstå klare teikn på trakkskadar eller hard nedbeiting av verdfull vegetasjon. 3. Om innførte artar spreier seg bør dei hoggast ned innafor heile området. Dette gjeld utan nærare restriksjonar ut over dei som er oppgjeve i punkt 1. Annan hogst er på noverande tidspunkt vurdert som lite aktuelt. 4. Vedlikehald av stiar er tillate innafor heile området, men dette skal føregå etter søknad der eventuelle konsekvensar for fuglelivet, inkludert ulike artar som rovfugl, vadefugl og måsefugl, er spesielt vurdert. Om naudsynt kan det bli kravd at eiga kartlegging av fuglelivet blir lagt til grunn. 5. Reservatet skal synfarast av biolog minst kvart 10. år for å sjekke m.a. tilstanden på myra og kulturlandskapsverdiar, og det skal setjast i verk tiltak viss det oppstår fare for øydelegging av verneverdiane. 4.2 Bestandsvise retningsliner ved praktisering av ein del av verneforskrifta Sidan det ikkje finst skog i reservatet, er det ikkje utarbeidd nokon skogtakst. Som ei følgje av dette er det heller ikkje føreteke noka bestandsvis inndeling av reservatet. For eitt delområde er det likevel grunn til å kome med eigne retningsliner. Felt 1 Innafor dette området ligg det restar etter anlegg knytte til torvuttak, som tufter etter torvhus og feste for løypestrenger. Her kan forvaltingsstyresmakta, i samråd med kulturminnestyresmaktene, gje løyve til å vedlikehalde og restaurere desse anlegga. I følgje 5, punkt 7 kan det også gjevast løyve til avgrensa uttak av torv i samband med kulturhistorisk formidling, og dette vil bli tillate innafor felt 1. Dei omtalte tiltaka krev eigen søknad, der ein konkret, kartfesta plan for det aktuelle tiltaket ligg ved. Miljøfaglig Utredning AS Side 14

15 Figur 4 Dekkjene naturreservat på Stadtlandet i Selje kommune. Raud strek viser ytre grenser for verneområdet. I felt 1, som er avgrensa med grøn strek, er det eigne retningsliner for skjøtsel av kulturminne, i følgje kapittel 4.2. Miljøfaglig Utredning AS Side 15

16 5 Kjelder 5.1 Skriftlege kjelder Anonby J Framlegg til verneplan for myr i Sogn og Fjordane, rapport 4, 2001 Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Fremstad, E., Aarrestad, P. A. & Skogen, A Kystlynghei på Vestlandet og i Trøndelag. Naturtype og vegetasjon i fare. NINA utredning 029: Fylkesmannen i Sogn og Fjordane Verneplan for myr i Sogn og Fjordane, fylkesmannen si saksutgreiing og tilråding Gaarder, G Biologisk mangfold i Selje kommune. Miljøfaglig Utredning, rapport 2002:1. 34 s. Kaland, P. E Kystlynghei. I: Norderhaug, A., Austad, I., Hauge, L. & Kvamme, M. Skjøtselsboka for kulturlandskap og gamle kulturmarker. Landbruksforlaget. S Kavlie, T Vertikalutbredelsen til oseaniske planter i et øst-vest profil på Sunnmøre. Upubl. hovedfagsoppgave, Univ. i Bergen. 111 s. Moen, A. & Olsen, T. Ø Myrundersøkelser i Sogn og Fjordane i forbindelse med den norske myrreservatplanen. K. norske Vidensk. Selsk. Mus. Rapp. Bot. Ser : Singsaas, S. & Moen, A Regionale studier og vern av myr i Sogn og Fjordane. K. norske Vidensk. Selsk. Mus. Rapp. Bot. Ser : Munnlege kjelder Jan Åge Ervik, grunneigar Dagfred Berstad, grunneigar Miljøfaglig Utredning AS Side 16

17 Vedlegg FORSKRIFT OM VERNEPLAN FOR MYR I SOGN OG FJORDANE. FREDING AV DEKKJENE NATURRESERVAT I SELJE KOMMUNE, SOGN OG FJORDANE FYLKE. Fastsett ved Kongelig resolusjon 18. juni 2004 i medhald av lov av 19. juni 1970 nr. 63 om naturvern 8, jf 10 og 21, 22 og 23. Fremma av Miljøverndepartementet. 1 Avgrensing Reservatet gjeld følgjande gnr./bnr.: 35/1, 35/2, 35/3, 35/4, 35/5, 35/6, 35/7, 35/8, 35/9, 35/10, 35/12, 35/13, 45/1, 45/2, 45/3, 45/4, 45/5, 45/6, 45/7, 45/8, 45/9, 45/10, 45/11, 45/12, 45/13, 45/14, 45/15, 45/16, 45/17, 45/18, 45/19, 45/20, 45/22, 45/23 i Selje kommune. Reservatet dekkjer eit totalareal på 4547 daa. Grensene for naturreservatet går fram av kart i målestokk 1: dagsett Miljøverndepartementet juni Dei nøyaktige grensene for reservatet skal avmerkast i marka. Knekkpunkta skal koordinatfestast. Kartet og fredingsforskrifta er tilgjengeleg i Selje kommune, hjå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane fylke, i Direktoratet for naturforvaltning og i Miljøverndepartementet. 2 Føremål Føremålet med fredinga er å ta vare på eit samanhengjande landskap med lynghei og særs godt utvikla, sterkt oseaniske myrtypar, saman med karakteristisk klippekyst og levestader for ulike oseaniske artar. Føremålet er å sikre heile variasjonsrikdomen av myr-og vegetasjonstypar med naturleg tilhøyrande plante- og dyreliv. 3 Vernereglar For naturreservatet gjeld følgjande reglar: 1. Vegetasjon, medrekna daude buskar og tre, er freda mot skade og øydelegging. Det er forbode å fjerne planter eller plantedelar frå reservatet. Nye planteartar må ikkje førast inn. Planting eller såing er ikkje tillate. 2. Dyrelivet, medrekna reirplassar og hiområde, er freda mot skade og øydelegging. Nye dyreartar må ikkje førast inn. 3. Det må ikkje setjast i verk tiltak som kan endre naturmiljøet, som t.d. oppføring av bygningar, anlegg og varige og midlertidige innretningar, parkering av campingvogner, brakker o.l., opplag av båtar, framføring av luftleidningar, gjerde, jordkablar eller kloakkleidningar, bygging av vegar, drenering og anna form for tørrlegging, uttak, oppfylling, planering og lagring av masse, utføring av kloakk eller andre konsentrerte ureiningar, tømming av avfall, gjødsling, kalking og bruk av kjemiske middel. Forsøpling er forbode. Opplistinga er ikkje uttømmande. 4. Motorisert ferdsel på land og på vatn er forbode, medrekna start og landing med luftfartøy. 5. Bruk av reservatet til teltleirar, idrettsarrangement eller andre større arrangement er forbode. Direktoratet for naturforvaltning kan av omsyn til verneføremålet ved forskrift forby eller regulere ferdsla i heile eller delar av naturreservatet. 4 Generelle unntak Reglane i 3 er ikkje til hinder for : 1. Gjennomføring av militær operativ verksemd og tiltak i ambulanse-, politi-, brannvern-, rednings- og oppsynsærend, samt gjennomføring av skjøtsels- og forvaltningsoppgåver bestemt av forvaltningsstyresmakta. Øvingskøyring i samband med slike føremål krev særskilt løyve. Miljøfaglig Utredning AS Side 17

18 Reglane i 3 pkt. 1-3 er ikkje til hinder for: 2. Sanking av bær og matsopp. 3. Jakt i samsvar med viltlova. 4. Fiske i samsvar med lakse- og innlandsfisklova. 5. Beiting. Direktoratet for naturforvaltning kan av omsyn til verneføremålet ved forskrift regulere beitetrykket i heile eller delar av naturreservatet. 6. Vedlikehald av bygningar og anlegg som er i bruk på fredingstidspunktet. 7. Brenning av bål med brensel frå området. 8. Drift og vedlikehald av Kystverkets anlegg og ferdsel i samband med dette arbeidet. 5 Eventuelle unntak etter søknad Forvaltingsstyresmakta kan etter søknad gje løyve til: 1. Naudsynt motorferdsel i samband med aktivitetar nemnde i 4 nummer 3 og Merking, rydding og vedlikehald av eksisterande stiar, løyper og gamle ferdselsvegar. 3. Avgrensa bruk av reservatet som nemnt i 3 nummer Opplag av båtar. 5. Vedlikehald og skjøtsel av kulturminne. 6. Tradisjonell skjøtsel av lynghei. 7. Avgrensa uttak av torv i tilknytning til eit torvhus ved Hushornet, til kulturhistorisk formidlings- og undervisningsføremål. 8. Oppføring av nye anlegg, flytting av anlegg, og tilbygg til eksisterande anlegg for Kystverket. 9. Etablering av landfeste for anlegg i sjø. 6 Skjøtsel Forvaltingsstyresmakta, eller den forvaltingsstyresmakta gjev fullmakt, kan gjennomføre skjøtselstiltak for å fremje fredingsføremålet. Det kan utarbeidast forvaltingsplan, som kan innehalde nærare retningsliner for gjennomføring av skjøtsel. 7 Generelle dispensasjonsreglar Forvaltingsstyresmakta kan gjere unntak frå forskrifta når føremålet med fredinga krev det, for vitskaplege undersøkingar, arbeid av vesentleg verdi for samfunnet og i spesielle tilfelle dersom det ikkje strir mot føremålet med fredinga. 8 Forvaltingsmynde Direktoratet for naturforvaltning fastset kven som skal ha forvaltingsmynde etter denne forskrifta. 9 Iverksetjing Denne forskrifta tek til å gjelde straks. Miljøfaglig Utredning AS Side 18