Løyve til oppføring av nytt driftshusvære på 166/1 Sandvasslæga i Vinje - Maarfjell sameige.

Transkript

1 Vår dato: Vår ref: /515 Dykkar dato: Dykkar ref: Maarfjell sameige v/stein O. Haakanes Saksbehandlar, innvalstelefon Peter C. A. Köller, ATRÅ Løyve til oppføring av nytt driftshusvære på 166/1 Sandvasslæga i Vinje - Maarfjell sameige. Med heimel i verneforskrifta bokstav e) gjev Fylkesmannen i Vestfold og Telemark Maarfjell sameige løyve på vilkår, til oppføring av nytt driftshusvære på 166/1 Sandvasslæge i Vinje slik det er søkt om i søknad dagsett Vi syner til søknad med vedlegg dagsett , registrera hjå Fylkesmannen Vidare til diverse korrespondanse og møte, samt nye teikningar dagsett Fylkesmennene er saman med dei fylkesvise tilsynsutvala forvaltningsstyresmakt for Hardangervidda nasjonalpark, Møsvatn Austfjell landskapsvernområde og Skaupsjøen/Hardangerjøkulen landskapsvernområde. Nokre saker blir handsama av tilsynsutvala, andre av fylkesmennene. Korleis denne fordelinga er, kjem fram av brev frå Direktoratet for naturforvaltning dagsett , men uansett om det er tilsynsutval eller Fylkesmann som skal fatte vedtak i ei sak, vil det vere god dialog om saka mellom dei ulike forvaltningsorgana. Så også i denne saka. Delegasjonsbrevet av seier mellom anna at tilsynsutvala skal ha forvaltningsmyndigheit etter verneforskrifta for Hardangervidda NP 4 pkt. 4.1 a-c. I denne saka dreier det seg om bygging av ny bygning på eksisterande tomt. Slike tiltak kjem inn under 4 pkt e). Det er difor Fylkesmannen i Vestfold og Telemark som skal handsame denne saka. Relevante dokument, ikkje vedlagde - Forskrift om vern av Hardangervidda nasjonalpark ( ). - Naturmangfaldloven (NML). - Forvaltingsplan Hardangervidda nasjonalpark med landskapsvernområde. Kort om saka E-postadresse: fmvtpost@fylkesmannen.no Sikker melding: Postadresse: Postboks Tønsberg Besøksadresse: Anton Jenssensgate 4, Statens Park, bygg I Telefon: Org.nr

2 Side: 2/6 Maarfjell sameige søkte i brev dagsett om løyve til å føre opp nytt driftshusvære om lag 80 meter nord for eksisterande bygningar på Sandvasslæga. Det nye bygget skulle bli på BYA 53,95 m2 og innehalde open kjøkken/stue løysing, 3 soverom, turkerom og bod i tillegg til gangareal. Mønehøgde er oppgitt til 3,6 meter. Grunngjeving for søknaden er at dagens boforhold er dårleg, både med omsyn til storleik og standard. I tillegg til oppføring av nytt driftshusvære, opplyser Maarfjell sameige at dei planlegg å ta ned og flytte dagens uthus på Sandvasslæga, og i staden ta i bruk steinbua på staden som uthus. Det er altså to bygg og utedo på Sandvasslæga i dag. I samband med handsaminga av søknaden, har det gått føre seg dialog mellom fylkesmannen og Maarfjell. Årsaka er at Fylkesmannen meiner det ikkje er høve til å gje løyve til tiltaket slik det opphaveleg vart søkt om. Årsaka vart samansett, men kan oppsumerast i plassering, storleik og utsjånad. Då dette vart kommunisert valde Maarfjell å sjå på alternative løysingar, noko som i november 2018 resultera i nye teikningar og endra plassering. Det formelle grunnlaget Sandvasslæga ligg i teig 3 i Hardangervidda nasjonalpark i Vinje kommune. Denne saka dreier seg om oppføring av ny bygning på ny stad. Tiltaket skal difor handsamast etter verneforskrifta bokstav e), og det er Fylkesmannen som er delegert forvaltningsmynde i denne saka. Føremålet med Hardangervidda nasjonalpark er å verne ein del av eit særleg verdifullt høgfjellsområde på ein slik måte at landskapet med planter, dyreliv, natur- og kulturminne og kulturmiljøet elles vert bevart, samstundes som området skal kunne nyttast for landbruk, naturvenleg friluftsliv og naturoppleving, jakt og fiske, og undervisning og forsking. I verneforskrifta for Hardangervidda nasjonalpark står det i at «Landskapet skal vere verna mot utbyggingar, anlegg og andre inngrep av alle slag, medrekna vegbygging, nydyrking, gjødsling, drenering og anna form for tørrlegging, parkering av campingvogner, brakker ol., bergverksdrift, massetak, vassdragsreguleringar, framføring av kraft- og telefonliner, taubaner, heiser og oppføring eller ombygging av bygningar. Det er heller ikkje tillate å utføre forundersøkingar for tekniske inngrep. Opplistinga er ikkje uttømmande. Likevel kan forvaltningsstyresmakta i samsvar med gje dispensasjon til e) nybygg eller større tilbygg til eksisterande bygningar, i særskilde tilfelle i samband med landbruksutnytting, utnytting av statsallmenning eller drift av turisthytte. Fylkesmannen må særleg vurdere konsekvensane av ein dispensasjon i høve til verneføremålet og verneverdiane i området. Dette går og fram av 7 i naturmangfaldlova (NML), som seier at prinsippa i 8-12 skal leggjast til grunn som retningsliner ved utøving av offentleg myndigheit. I NML 8 går det fram at offentlege avgjerder som rører ved naturmangfaldet skal byggje på vitskapeleg kunnskap om bestandssituasjonen for ulike arter, utbreiing og økologisk tilstand av naturtypar, og effekten av påverknader. Kravet til kunnskapsgrunnlaget skal stå i eit rimeleg forhold til sakas karakter og risikoen for å skade naturmangfaldet. Verknadene av eit tiltak skal vurderast ut frå den samla belastinga økosystemet vert utsett for, jf. NML 10. Dersom det ikkje ligg føre tilstrekkeleg kunnskap om kva for verknader eit tiltak kan ha på

3 Side: 3/6 naturmiljøet, skal føre-var prinsippet leggjast til grunn, jf. 9, slik at ein ikkje gjer vesentleg skade på naturmangfaldet ved at ein tek ei avgjerd på eit for dårleg kunnskapsgrunnlag. I følgje naturmangfaldloven 11 er det tiltakshavar som skal dekkje kostnadene ved å hindre eller avgrense skade som tiltaket vil gjera på naturmangfaldet, dersom dette ikkje er urimeleg ut frå tiltaket og skaden sin karakter. I tillegg skal det etter naturmangfaldlova 12 takast utgangspunkt i driftsmetodar, teknikkar og lokalisering av tiltaket som ut frå ei samla vurdering av den tidlegare, noverande og framtidige bruken av mangfaldet og økonomiske tilhøve gjev det samfunnsmessige beste resultatet. Synfaring og fråsegn Tilsynsutvalet og Fylkesmannen gjennomførte saman med tiltakshavar ei synfaring til Sandvasslæga Det vart sett på eksisterande bygningar og tomt for planlagt nybygg. Tilsynsutvalet og Fylkesmannen fekk brei orientering om kva planar Maarfjell har for staden. Villreinnemnda for Hardangervidda har hatt saka til handsaming. Dei har vurdera tiltaket opp mot kva slags påverknad tiltaket kan ha på reinen. Dei seier i sitt brev dagsett at området ved Sandvasslæga er viktig for villreinen året rundt, men at dei har forståing for behovet for driftshusvære på staden. Samla sett meiner dei at tiltaket kan aksepterast ut frå omsyn til villreinen så lengje transport av materiale og sjølve byggearbeidet skjer utanom kalvingstida og tida då fostringsflokkane bruker området, primært 15. april 15. juli. Fylkesmannen i Hordaland blei også spurt om ei attendemelding. I e-post dagsett trekker dei fram dette med at forvaltningsplanen tek utgangspunkt i maksimal storleik på hytte på 45 m2, men også at planen seier at ein kan fråvike opp og ned når det kan grunngjevast. FM Hordaland kommenterte også litt på tekniske krav til sjølve bygget, at det burde liggje på TEK 17 mål som mellom anna krevjar minimum innvendig vegghøgde på 220 cm. Avslutningsvis seier FM at dei har forståing for behovet for nytt driftshusvære med tanke på krav til dagens standard og drift av den aktuelle eigedomen. Fylkesmannen i Buskerud blei også utfordra til å sjå på saken. I sin attendemelding fortel dei at dei ikkje har hatt saker som liknar denne direkte, men at dei også har gjeve løyve til oppføring av nye driftshusvære som erstatning for gamle, samt utviding av eksisterande. Felles for disse har vært næringsfiske som del av landbruksnæringa. FM Buskerud meiner det er viktig å spørje om dette tiltaket kan sjåast på som 1) særskilt tilfelle og 2) vere knytt til landbruksomgrepet. Avslutningsvis skriv dei at dei trur nytt driftshusvære kan generere meir aktivitet/ferdsle i området. Fylkesmannen si vurdering Forvaltningsplanen for Hardangervidda nasjonalpark med landskapsvernområde er tydeleg kva gjeld byggeverksemd. Planen seier at løyve til heilt nye bygg på nye stader skal henge høgt, og at det skal vere lettare å få løyve til å bygge om eller bygge til eksisterande bygningar, eller føre opp tilbygg i tilknyting til eksisterande bygningar når det kan aksepterast etter vurdering i høve til verneverdiane. Kunnskap om naturmangfald, artar, naturtypar og økologisk tilstand er å finne mange stader, og NML 8 krevjar at offentlege avgjerder byggast på denne kunnskapen. Likevel seier lova at kravet til kunnskapsgrunnlaget skal vera rimeleg i høve til sakas karakter. I denne saka er kunnskapen bygd på forvaltningsplanen for Hardangervidda, Naturbasen og Artskart. I tillegg har Fylkesmannen vore på synfaring, hatt samtaler med tiltakshavar og med lokalt SNO. Saka har vidare vore diskutert med

4 Side: 4/6 Tilsynsutvalet for Hardangervidda i Telemark. Det er ikkje registrert trua, eller sårbare artar ved Sandvasslæga. Kulturminnedatabasen Askeladden syner heller ikkje spesielle kulturminne på staden. Det skal nemnast at Sandvasslæga ligg i forvaltningssone 3, sone utan tilrettelegging og inngrep. Det er meint at i denne delen av nasjonalparken skal det ikkje gjerast nye inngrep, og at ein skal søke å halda oppe det urørde preget ein har i dag. Oppføring av nytt bygg meiner Fylkesmannen rører ved den målsettinga sjølv om total tal bygningar på staden er den same. I utgangspunktet ville tiltakshavar bygge nytt driftshusvære om lag 80 meter nord for eksisterande. Med utgangspunkt i nemnte føringar for sone 3 blei det feil. Ein blei difor einige om at eventuelt nytt driftshusvære måtte byggast på tomta det står hus i dag. Då Maarfjell søkte fyrste gongen, søkte dei om å sette opp ei hytte med moderne preg der store glasflater bli dominerande. Dette blei endra mykje i nye teikningar. Dokumenta dagsett syner ei hytte med tradisjonell utsjånad. Det er eit nytt bygg på BYA 56,7 m2 som innehelder opphaldsrom med kjøkken, 3 små soverom, og turkerom. I tillegg to bodar på utsida. BRA er 40,6 m2. Maarfjell vil ta ned eksisterande uthus (BYA 8,9 m2) og ta i bruk steinbua på staden som nytt uthus. Nytt driftshusvære skal byggast på tomta til eksisterande uthus. Steinbua er på BYA 13,7 m 2. Samla areal etter bygging og riving blir BYA 70,4 m2. Forvaltningsplanen seier at samla øvre areal etter tilbygg/ombygging er 45 m2 inkl. uthus, og at ein ved utrekning av storleik og høgde skal bruke reglane i teknisk forskrift til plan og bygningslova, der grunnflate målast i m2 bygd areal (BYA). Som fylkesmennene i Hordaland og Buskerud er inne på, vil bygging av nytt driftshusvære overstige dette. Likevel gir forvaltningsplanen opning dersom rette høve ligg føre. Forvaltningsplanen seier at ein ved vurdering av søknad om byggetiltak skal sjå på moglegheiter for å hauste ressursane på eigedomen innanfor omgrepet stadbunden næring, og at det skal gjerast ein individuell og heilskapleg vurdering i kvart enkelt tilfelle. Det skal leggast fram driftsplan eller anna dokumentasjon. Maarfjell sameige omsett jakt og fiske for betydeleg summar kvart år, og har inntekta frå fjelleigedomen som viktig inntektskjelde til den tradisjonelle landbruksnæringa. Drift og verksemd styrast av ein driftsplan. Planen seier noko om hausting, forvaltning og drift av bygningar o.a., og er eit viktig styringsdokument for eigedomen. Bygging av nytt driftshusvære ligger inne i planen. Drifta må sjåast på som svært profesjonell. Ser ein på bygd areal i forhold til eigedomsstorleik, er Maarfjell blant dei eigedomane på Hardangervidda som har minst bygd areal. Når det kjem til oppføring av nye sjølvstendige bygg, er det verneforskrifta 4 punkt som gjeld. Her står det at forvaltningsstyresmakta (her Fylkesmannen) kan gje løyve til nybygg eller større tilbygg i særskilde tilfelle i samband med landbruksutnytting, utnytting av statsallmenning eller drift av turisthytte. Det er vidare sagt at ved oppføring av ny bygning i tilknyting til eksisterande bygning(ar) skal ein sjå til at det blir ein god balanse mellom estetiske verdiar og dei føremål nybygget skal tene. I denne saka dreier det seg ikkje om bygg korkje i statsallmenning eller turisthytte. Maarfjell søkjer om driftshusvære, så her er det landbruk som er tema. Forvaltningsplanen koplar landbruksomgrepet til rettleiar T-1225 og T-1382 som er rettleiarar til Kommuneplanens arealdel.

5 Side: 5/6 Her er det å lese at «Begrepet stedbunden næring er knyttet til bygninger/anlegg som det av hensyn til driften av primærnæringen er nødvendig å plassere på stedet. For at stedbunden næring skal være aktuelt, må det være tale om en reell og inntektsgivende næringsvirksomhet av noe omfang. Øvrige aktiviteter som for eksempel jakt, fiske, bærplukking og lignende som har preg av friluftslivseller fritidsaktivitet, eller som utgjør et naturaltilskudd til egen husholdning, vil falle utenfor begrepet stedbunden næring.» Fylkesmannen i Vestfold og Telemark meiner utleigeverksemda som Maarfjell driver, er langt meir omfattande enn det som kan definerast som fritids- eller friluftslivsaktivitetar for grunneigarane dersom dei hadde nytta rettane sjølv. Det blir årleg hausta tonnevis med kjøt og fisk frå eigedomen. Maarfjell sameige har som nemnt ein god driftsplan som dokumenterer ressursgrunnlag og haustingspotensial godt. Vedlegg til planen syner òg på ei god måte kva bygningar som høyrer til. Jaktfeltet tilhøyrande Sandvasslæga er på daa, men jegerane jakter etter prinsippet med flytande grenser, slik at reelt brukast større areal. Det blir jakta rein, småvilt og det fiskes. Det skytast årleg rein og fiskes ein betydeleg mengde aure. Slik er det ikkje berre på Sandvasslæga, men over heile eigedomen til Maarfjell sameige. Samla sett meiner Fylkesmannen at verksemda til Maarfjell faller inn under landbruksomgrepet i forvaltningsplanen, og at det slik sett vil vere rett å omtale bygningen som driftshusvære, og såleis bli vurdera etter verneforskrifta punkt Når det kjem til om Fylkesmannen meiner å ha god nok kunnskap for å ta ei avgjerd i denne saka, meiner vi ut frå forarbeidet, og med den kunnskap vi har om natur- og kulturverdiar, i tillegg til oversikt over moglege konsekvensar av tiltaket for verneverdiane, at det ikkje er naudsynt å taka NML 9 om føre-var-prinsippet i bruk i denne saka. Når det gjeld økosystemtilnærming og samla belastning, jf. NML 10, er det slik at Sandvasslæga i mange år har blitt bruka i samband med jakt og fiske. Dette vil halde fram. Ved bygging av nytt driftshusvære vil overnattingskapasiteten auke. Det same vil komforten. Det vil igjen kunne bety auka bruk og auke i samla belastning. Fylkesmannen antar likevel at denne auka ikkje blir av slikt omfang åleine at det i særleg grad vil påverke verneverdiane. Då er det meir truleg at områdebelastninga blir større i samband med sjølve byggearbeidet. Likevel; slikt er forbigåande, og dersom ein tar naudsynt omsyn til villreinen, vil det neppe ha særleg stor innverknad. Kostnader ved skade på miljø (NML 11) - utover at eit nybygg truleg vil føre til auke i samla belastning - og miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar (NML 12), blir ikkje vurdera i denne omgang. Likevel vil Fylkesmannen presisere at ein må vere aktsam ved transport og bygging. Fylkesmannen har etter ei samla vurdering kome til at tiltaket med at fjerning av eksisterande uthus og bygging av nytt driftshusvære med tradisjonell byggestil på same plassen kan aksepterast.

6 Side: 6/6 Konklusjon Fylkesmannen har gjort fylgjande vedtak: Med heimel i verneforskrifta bokstav e) gjev Fylkesmannen i Vestfold og Telemark Maarfjell sameige løyve på vilkår, til oppføring av nytt driftshusvære på 166/1 Sandvasslæge i Vinje slik det er søkt om i søknad dagsett Det vert sett følgjande vilkår: - Løyvet gjeld tre år frå vedtaksdato. Om arbeidet ikkje er starta opp då, fell løyvet bort. - Ny driftshytte skal erstatte uthuset på Sandvasslæga. Både uthus og tilhøyrande oppbevaringskasser skal rivast og fjernast. - Restane etter byggjearbeid skal fraktast ut av området så skånsamt som mogleg og handsamast etter gjeldande reglar for avfall. - Arbeidet skal dokumenterast ved at minst tre gode fotografi, som syner den nye hytta frå ulike viklar samt interiør, sendast Fylkesmannen seinast to månader etter at bygget står ferdig. - Bygge- og transportarbeidet kan berre skje i perioden 15. juli til 15. april. Likeins skal byggeaktiviteten stanses dersom det observerast villrein i området. Vilkåra for Fylkesmannen sitt vedtak kan klagast på til Miljødirektoratet innan 3 veker etter mottaket av dette brevet. Klaga rettast til direktoratet, men sendast Fylkesmannen i Vestfold og Telemark. Med helsing Arne Christian Geving (e.f.) fagsjef Peter C. A. Köller seniorrådgivar Dokumentet er elektronisk godkjent Kopi: Tilsynsutvalet for Hardangervidda NP i Telemark Villreinnemnda Vinje kommune Kopi av vedtaket blir òg lasta opp i Miljøvedtaksregisteret.