Budsjett 2019 Økonomiplan Fitjar kommune

Transkript

1 Budsjett 2019 Økonomiplan Fitjar kommune Fitjar kommunestyre 19. desember, 2018

2 Budsjett 2019 og økonomiplan Rådmannen sine kommentarar Mål for økonomiplanperioden Premissar for budsjettet: Helse, miljø og tryggleik Beredskap Økonomiske oversikter Budsjettskjema 1A Budsjettskjema 1B Budsjettskjema 2A Budsjettskjema 2B Hovudoversikt drift Hovudoversikt investering Økonomiplan 1A og 1B Økonomiplan 2A Økonomiplan hovudoversikt drift Økonomiplan hovudoversikt investering Grunnlag for tertialrapport Inntekter Frie inntekter Finans Avsetjingar Einingane sine driftsbudsjett Politisk leiing Administrasjon Skule og oppvekst Skulekontor Rimbareid barne- og ungdomsskule Øvrebygda skule Selevik skule Fitjarstølane barnehage Plan, utvikling, miljø og teknisk Fitjar kommune 2

3 Plan, byggesak og oppmåling Drift og vedlikehald Stord Fitjar landbruks- og miljøkontor Brann og beredskap Vatn, Avlaup og Renovasjon (VAR) Pleie og omsorg Helse- og sosialavdelingane Pleie og omsorgstenestene Institusjonstenester Heimebaserte tenester Kultur Økonomisk forvaltning Investering Økonomiplan Eigedomsavgift feiing og tilsyn av fyringsanlegg Eigedomsavgifter Gebyrregulativ for * Tekstdelen er frå Rådmannen sitt framlegg med Kommunestyret sine tiltak i raudt. Alle tabellar er i tråd med kommunestyret sitt vedtak. Fitjar kommune 3

4 Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2018/671 Sakshandsamar: Trond Salmo Dato: MØTEBOK Budsjett 2019 og økonomiplan Utval sak Utval Møtedato 85/18 Formannskapet /18 Kommunestyret Vedlegg: 1) Uttale frå Fitjar Eldreråd 2) KS: Avtale om statsbudsjettet 2019 mellom H, FRP, V og KRF 3) Rådmannen: Ny informasjon 4) Friluftsrådet Vest: Medlemskontigenten 2019 godkjenning Nytt vedlegg/uttale til budsjett: Uttale frå Samarbeidsutvalet ved Øvrebygda skule Bakgrunn: Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2019 og økonomiplan vart presentert i utvida formannskap 7. november. Formannskapet handsama budsjettet og gjorde slikt vedtak: Formannskapet sender rådmannen sitt forslag til «Budsjett 2019 og økonomiplan » til Utval for oppvekst og omsorg, Utval for plan og miljø, Råd for funksjonshemma, Eldreråd og Ungdomsråd for uttale, og evt omprioriteringar. Formannskapet handsamar saka endeleg og legg den deretter til offentleg høyring. Kommunestyret handsamar saka Eldrerådet handsama budsjettet i møte 19. november, og har utarbeida uttale som er vedlagt. Utval for plan og miljø handsama budsjettet i møte 20. november med følgjande vedtak: Uttale til formannskapet: (Samrøystes): 1. Utvalet er positivt til omstillinga som pågår, men ser at kommunen treng å utvikle seg og gjera seg attraktiv for framtida. Utvalet oppmodar derfor formannskapet om å finna rom for å løyva nødvendige midlar til oppstart av reguleringsplanarbeid sentrum nord jf. vedtatt planprogram. 2. Utvalet ber om at administrasjonen utgreier konsekvensen av å gi nye bustader 50% reduksjon i eigedomsskatt dei første 10 åra. I dag gjelder følgjande regler: 1. Periode 1-5 år 50% reduksjon 2. Periode 5-10 år full skatt 3. Etter 10 år starter nedtrapping/fradrag Fitjar kommune 4

5 Begrunnelse for endring; Nybygg har ofte ei finansiering der ein har avdragsfritt første 5 år. Etter 5 år får ein, med dagens renteutvikling, dramatisk auke i utgiftene for ein nyetablert familie. Der både avdrag og maks eigedomsskatt slår negativt inn. Råd for funksjonshemma handsama budsjettet i møte 26. november med følgjande vedtak: Utale frå råd for funksjonshemma: (Samrøystes) 1. Det bør setjast av kr på investeringsbudsjettet til tilrettelegging av eksisterande bygg med tanke på universell utforming. Det er framleis ikkje alle kommunale bygg som har god nok universell utforming. 2. Slik me les infoen i budsjettforslaget vil ikkje spesialundervisninga for einskildelevar bli råka sjølv om ein sparar ein lærarstilling. Dersom ein tenkjer å redusera spesialundervisninga i 2019 for elevar som har vedtak, burde dette kome fram i sakspapira. Me legg derfor til grunn, slik det står omtalt, at desse timane er knytt opp mot noverande 10.klasse og at timane dermed naturleg fell bort frå august Utval for oppvekst og omsorg handsama budsjettet i møte 27. november med følgjande vedtak: Uttale til formannskapet: (Samrøystes) Utvalet tek budsjett 2019 og økonomiplanen til vitande utan endringsforslag. Utvalet vil jobba vidare med budsjett 2019 og økonomiplan fram mot formannskapet og kommunestyret. Ungdomsrådet fekk presentert budsjettframlegget i møte 13. november og uttale er under arbeid. Rådmannen har utarbeidd dokumentet «Ny informasjon» som summerer opp både ny informasjon, og svar på spørsmål til budsjettet. Utgangspunktet for dokumentet er informasjon som ikkje var kjent då rådmannen la fram sitt budsjettframlegg i førre møte. Vurdering: Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2019 og økonomiplan er uendra frå møtet 7. november. Dersom kommunestyret skal ta omsyn til ny informasjon, må dette leggast inn som endringsforslag. Framlegg til vedtak: Formannskapet legg Budsjett 2019 og økonomiplan ut på høyring i perioden 5. til 19. desember. Formannskapet rår kommunestyret til å vedta Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2019 og økonomiplan , med følgjande endringar: Behandling i Formannskapet : Representanten Dagfinn Brekke (KRF) la føre følgjande endringsforslag til budsjettet på vegne av KRF og SP, og gjekk gjennom dette: I perioden Netto driftsresultat (mer- eller mindreforbruk) Ikke iverksette skolebruksplan Ikke bygge ut Rimbareid Fitjar kommune 5

6 Ikke flytte 7. klasse Sparte skyssutgifter Kontrollutvalgt, innsparing (opprettholde 2018 nivå) 1) % ordførerstilling etter valg ) Øke eiendomsskatt 1 promille fra ) Øke eiendomsskatt 1 promille fra ) Landbrukskontor, salg av tjenester 5) Øke skatteinngang, hytter som permanent bolig 6) Havbruksfond 7) Redusert rammetilskudd 8) Reversert innslag ress krevende brukere 8) Najonale satser barnehagetilskudd 8) Medlemskontigent Friluftsrådet Vest 8) Endring driftsresultat Netto driftsresultat etter endringer ) Lagt inn ekstra innsparing i 2019 pga. valgår og forventet lavere aktivitet i Kontrollutvalget. 2) Innsparing inkl lønn, arbeidsgiveravgift og pensjon. 3) Økes til 3,5 promille et år tidligere enn forslag fra rådmann. 4) Økes til 3,5 promille et år tidligere enn forslag fra rådmann. 5) Potensial for økt salg av tjenester til omkringliggende kommuner, spesielt innen skogbruk. 6) Vil ta opp igjen forslag fra 2015 om at fritidsbolig kan benyttes som permanent bolig. 7) Forventet avklaring i Stortinget ila ) Ref notater fra administrasjonen, datert Investeringsbudsjett og verbale føringer vil man komme tilbake til ifm kommunestyrets budsjettbehandling. Representanten Arne Prestbø (H) la føre følgjande endringsforslag til budsjettet på vegne av H og AP, og gjekk gjennom dette: BUDSJETT 2019 OG ØKONOMIPLAN SUM Rådmannens meir- eller mindreforbruk Kontrollutvalget - deflator 2,6 frå opprinneleg Budsjettavtale - tilbakeføring innslag ressurskr Budsjettavtale- nasjonale satsar barnehage Friluftsrådet Vest - auka medlemskontigent Mindre investeringar - mindre renter Halda drift Bygdastova i Øvrebygda/ i budsjett Selevik som OPPVEKSTSENTER klasse Fortsatt skule i Selevik Flytte 7 klasse frå haust auka skysskostnader Flytte 5. og 6. klasse frå haust lærarstilling Flytte 5. og 6. klasse frå haust skysskostnader Felles leiing frå Rimbareid frå ,5 stilling rektor Meir- eller mindreforbruk Fitjar kommune 6

7 Ei nøyare vurdering på investering Rimbareid skule fram til kommunestyret etter ny skulestruktur Formannskapet drøfta dei framlagde endringsforslaga. Ved røysting vart framlegga sett opp mot kvarandre: Framlegget frå KRF og SP fekk 2 røyster (KRF og SP), framlegget frå H og AP fekk 3 røyster (H og AP). Det ligg etter dette føre slik; Tilråding til kommunestyret: (3 røyster (H og AP) mot 2 røyster (KRF og SP) Formannskapet rår kommunestyret til å vedta Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2019 og økonomiplan , med følgjande endringar: BUDSJETT 2019 OG ØKONOMIPLAN SUM Rådmannens meir- eller mindreforbruk Kontrollutvalget - deflator 2,6 frå opprinneleg Budsjettavtale - tilbakeføring innslag ressurskr Budsjettavtale- nasjonale satsar barnehage Friluftsrådet Vest - auka medlemskontigent Mindre investeringar - mindre renter Halda drift Bygdastova i Øvrebygda/ i budsjett Selevik som OPPVEKSTSENTER klasse Fortsatt skule i Selevik Flytte 7 klasse frå haust auka skysskostnader Flytte 5. og 6. klasse frå haust lærarstilling Flytte 5. og 6. klasse frå haust skysskostnader Felles leiing frå Rimbareid frå ,5 stilling rektor Meir- eller mindreforbruk Ei nøyare vurdering på investering Rimbareid skule fram til kommunestyret etter ny skulestruktur Formannskapet legg budsjett 2019 og økonomiplan på høyring i perioden 5. til 19. desember. Behandling i Kommunestyret : Det vart tildelt rekkefølgje for budsjettalar slik: Sigurd Andrè Maraas, gruppeleiar (FRP) Agnar Aarskog, gruppeleiar (AP) Grete Marit Veka Maraas, gruppeleiar (SP) Harald Rydland, gruppeleiar (KRF) Arne Prestbø, gruppeleiar (H) Fitjar kommune 7

8 Torstein Grimen (H), leiar i utval for plan og miljø Grete Marit Veka Maraas (SP), leiar i utval for oppvekst og omsorg Ordførar Wenche Tislevoll, (H) Rådmann Olaug Haugen orienterte om dei reduserte økonomiske rammene, og samla effekt på ulike sektorar. Representanten Agnar Aarskog (AP) la føre følgjande framlegg til endringar på driftsbudsjettet på vegne av H og AP: BUDSJETT 2019 OG ØKONOMIPLAN SUM Rådmannens meir- eller mindreforbruk Kontrollutvalget - deflator 2,6 frå opprinneleg Budsjettavtale - tilbakeføring innslag ressurskr Budsjettavtale- nasjonale satsar barnehage Friluftsrådet Vest - auka medlemskontigent Fortsatt skule i Selevik og Øvrebygda Flytte 7. klasse Øvrebygda, frå hausten Skyssutgifter 7. klasse Øvrebygda Flytte 7. klasse Selevik, skyssutgifter, frå hausten Ikkje bygge ut Rimbareid (finanskostnader) Eigedomsskatt -nye hus 1/2 skatt frå 5 til 10 år jfr. P&M Ikkje auke i eigedomsskatt Nytte havbruksfond, utbetaling frå Meir- eller mindreforbruk Representanten Arne Prestbø (H) la føre følgjande framlegg til endringar på investeringsbudsjettet på vegne av H og AP: Endringar INVESTERINGAR Tatt ut av investering: Kommunestyresal strømming - UT av planen Asfaltering og rekkverk Sjoareset - Ut av planen Brannstasjon - ta ned byggekostnadane Ny investering: Kunstgrasbane - anleggsbidrag Planarbeid/utviklingsfond attraktive sentrum (verbal føring) Hurtigladestasjon i sentrum (verbal føring) Representanten Arne Prestbø (H) la føre følgjande verbale føringar på vegne av H og AP: Fitjar kommune 8

9 FITJAR DEN GRØNE KOMMUNEN Fitjar har i dag vindkraftverk som produserer nær ½ terrawatt eller nok straum til alle husstandane i Sunnhordland. Fitjar kommune har båndlagt areal for å produsere grøn energi. Fitjar kommune er positiv til oppstart av arbeidet med at Sunnhordland får status som Berekraftig reisemål. Det er i formannskapet vedtatt at kommunen skal vera ein aktiv bidragsytar der miljøsertifisering av sentraladministrasjonen skal skje innan Når det gjeld innkjøp så må miljøprofilen gjera seg gjeldande. Ved innkjøp av nye køyretøy bør el-bilar vurderast. Med tanke på både å gjera sentrum attraktivt og i høve klimatiltak ynskjer ein å etablera ein hurtigladestasjon i sentrum. Fitjar kommune har fått tilsagn frå Fylkeskommunen på kr ,-. Ein ser at ein treng eit anleggsbidrag i tillegg på om lag ,- for å få dette realisert, dette er lagt inn i investeringsbudsjettet. ATTRAKTIVE FITJAR Fitjar kommune ynskjer å tiltrekke seg unge familier og vil derfor løyve kr ,- som skal gå til å forlenge perioden med 1/2 eigedomsskatt på nybygg frå 5 til 10 år. For at Fitjar kommune skal utvikle seg og gjera seg attraktiv for framtida løyver me kr ,- til prosjektet «sentrum nord jmf. Vedtatt planprogram». Pengane skal nyttast til reguleringsplan og vidare arbeid med å realiserer prosjektet. Arbeidsgruppa bør bestå av medlemmar frå forprosjektet, samt ein representant frå planavdelinga. Representanten Dagfinn Brekke (KRF) la føre følgjande framlegg til endringar på driftsbudsjett på vegne av KRF, SP og FRP: Fitjar kommune 9

10 PS 67/18 Budsjett 2019 og økonomiplan Fremlegg til driftsbudsjett og økonomplan, endringer ift rådmannens forslag I perioden Netto driftsresultat (mer- eller mindreforbruk) Opprettholde drift av grendeskoler Ikke bygge ut Rimbareid Utsatt flytting 7. klasse fra Øvrebygda Skyssutgifter Kontrollutvalget, innsparing (opprettholde 2018 nivå) Økte inntekter eiendomsskatt Økte inntekter eiendomsskatt Landbrukskontor, salg av tjenester Økt skatteanslag Havbruksfond, friske midler fra Staten 1) Redusert rammetilskudd 2) Reversert innslag ress krevende brukere 2) Nasjonale satser barnehagetilskudd 2) Medlemskont Friluftsrådet Vest 2) Endring driftsresultat Netto driftsresultat etter endringer Avsetning disp fond Bruk av disp fond Regnskapsmessig mer/mindreforbruk ) Utbetalte midler fra Statens havbruksfond. Storting og Regjering har signalisert avklaring ila ) Ref notat fra adminstrasjonen, datert Representanten Sigurd Andrè Maraas (FRP) la føre følgjande framlegg til endring i investeringsbudsjettet: Investering i fornying av gravfelt og opparbeiding av namna minnelund på gravplassen må gjennomførast i tråd med soknerådet sin framdriftsplan. Dette inneber at det må setjast av kr i 2019 og kr i I rådmannen sitt framlegg ligg desse summane inne i hhv og Representanten Harald Rydland (KRF) la føre følgjande verbal føring til investeringsbudsjettet på vegne av KrF, SP og FrP: I investeringsbudsjettet er det sett av midlar til planlegging og ombygging av brannstasjonen for å imøtekomma krav til garderobe og liknande. Kommunestyret ber om at det i samband med planlegging av dette prosjektetvert vurdert bygging av ny brannstasjon og nytt teknisk bygg og evt. sal av noverande eigedom, i staden for å restaurera eksisterande bygg. Fitjar kommune 10

11 Representanten Harald Rydland (KRF) ba om gruppemøte. Røysting: Det vart først røysta over framlegg til endring i investeringsbudsjettet frå FRP. Dette fekk 7 røyster (KRF, SP og FRP), og fall. Det vart så røysta over tilråding frå formannskapet. Dette fekk 0 røyster, og fall. Dei to framlagde budsjettforslaga inkludert verbale forslag vart sett opp mot kvarandre. Framlegget frå KRF, SP og FRP fekk 7 røyster (KRF, SP og FRP). Framlegget frå H og AP fekk 10 røyster (H og AP). Det ligg etter dette føre slikt; Vedtak: (10 røyster (H og AP) mot 7 røyster (KRF, SP og FRP)) Fitjar kommunestyre vedtek rådmannen sitt budsjett for 2019 og økonomiplan , med følgjande endringar: DRIFTSBUDSJETT OG ØKONOMIPLAN: BUDSJETT 2019 OG ØKONOMIPLAN SUM Rådmannens meir- eller mindreforbruk Kontrollutvalget - deflator 2,6 frå opprinneleg Budsjettavtale - tilbakeføring innslag ressurskr Budsjettavtale- nasjonale satsar barnehage Friluftsrådet Vest - auka medlemskontigent Fortsatt skule i Selevik og Øvrebygda Flytte 7. klasse Øvrebygda, frå hausten Skyssutgifter 7. klasse Øvrebygda Flytte 7. klasse Selevik, skyssutgifter, frå hausten Ikkje bygge ut Rimbareid (finanskostnader) Eigedomsskatt -nye hus 1/2 skatt frå 5 til 10 år jfr. P&M Ikkje auke i eigedomsskatt Nytte havbruksfond, utbetaling frå Meir- eller mindreforbruk Fitjar kommune 11

12 INVESTERINGSBUDSJETT Endringar INVESTERINGAR Tatt ut av investering: Kommunestyresal strømming - UT av planen Asfaltering og rekkverk Sjoareset - Ut av planen Brannstasjon - ta ned byggekostnadane Ny investering: Kunstgrasbane - anleggsbidrag Planarbeid/utviklingsfond attraktive sentrum (verbal føring) Hurtigladestasjon i sentrum (verbal føring) VERBALE FØRINGAR: FITJAR DEN GRØNE KOMMUNEN Fitjar har i dag vindkraftverk som produserer nær ½ terrawatt eller nok straum til alle husstandane i Sunnhordland. Fitjar kommune har båndlagt areal for å produsere grøn energi. Fitjar kommune er positiv til oppstart av arbeidet med at Sunnhordland får status som Berekraftig reisemål. Det er i formannskapet vedtatt at kommunen skal vera ein aktiv bidragsytar der miljøsertifisering av sentraladministrasjonen skal skje innan Når det gjeld innkjøp så må miljøprofilen gjera seg gjeldande. Ved innkjøp av nye køyretøy bør el-bilar vurderast. Med tanke på både å gjera sentrum attraktivt og i høve klimatiltak ynskjer ein å etablera ein hurtigladestasjon i sentrum. Fitjar kommune har fått tilsagn frå Fylkeskommunen på kr ,-. Ein ser at ein treng eit anleggsbidrag i tillegg på om lag ,- for å få dette realisert, dette er lagt inn i investeringsbudsjettet. ATTRAKTIVE FITJAR Fitjar kommune ynskjer å tiltrekke seg unge familier og vil derfor løyve kr ,- som skal gå til å forlenge perioden med 1/2 eigedomsskatt på nybygg frå 5 til 10 år. For at Fitjar kommune skal utvikle seg og gjera seg attraktiv for framtida løyver me kr ,- til prosjektet «sentrum nord jmf. Vedtatt planprogram». Pengane skal nyttast til reguleringsplan og vidare arbeid med å realiserer prosjektet. Arbeidsgruppa bør bestå av medlemmar frå forprosjektet, samt ein representant frå planavdelinga. PREMISSAR: Gebyr og avgifter: a. Ved utrekning av forskotsskatt og forskotstrekk for 2019 og likninga for 2018 nyttar ein følgjande satsar: Inntektsskatt for personlege skatteytarar følgjer høgaste sats, justert i høve Stortinget sine vedtak. b. Endringar i kommunale avgifter for vass, kloakk, brannsyn og feiing og tilsyn med fyringsanlegg går fram av eiga sak. c. Festeavgiftene på Fitjar kyrkjegard vert vedteke i samsvar med vedtak i Fitjar Kyrkjelege Fellesråd (ingen endring frå 2018): a. Festeavgift per år 200,- b. Reservering av grav 4 000,- c. Seremoni i kyrkja for utanbygds og ikkje-medlem 3 000,- d. Gravlegging utanbygds, kistegrav 7 000,- e. Gravlegging utanbygds, urnegrav 3 000,- d. Administrasjonsavgiftene for festeavgifter i Fitjarstølane bustadfelt vert uendra i høve til Fitjar kommune 12

13 e. Betaling for kommunal barnehage følgjer maksimalpris sett av staten. f. Betalingssats for SFO vert auka med 2,6 % i høve til g. Betalingssats for kulturskulen vert auka med 5 % i høve til h. Kjøp av mat frå sjukeheimen vert ikkje auka i i. Eigenbetaling for praktisk bistand og opplæring vert ikkje auka i 2019, utover justering under 2G som aukar i samsvar med statleg sats. j. Vederlag for opphald i institusjon vert fastsett på grunnlag av vedtekter fastsette av staten. Maksimal betalingssats i Fitjar bu- og behandlingssenter vert fastsett til ,- per månad / 3 287,- per døgn. k. Sosialsatsane føl Statens sine satsar i 2019 med slikt vedtak i sak 47/18 «Fitjar kommune legg til grunn statlege rettleiande satsar for tildeling av økonomisk stønad, likevel skal det i kvar einskild sak gjerast eit skjønn rundt satsane opp mot behov» l. Husleiger vert justert med kommunal deflator 2,8 %. m. Satsar for tilskot til ikkje-kommunale barnehagar vert: a ,- for små born med full plass b ,- for store born med full plass c. Satsar for ekstra bemanning føl nasjonale satsar d. Satsar for kapitaltilskot føl nasjonale satsar Eigedomsskatt: I samsvar med eigedomsskattelova 3 og 4 vert følgjande nytta for skatteåret 2019: a. Kommunestyret skriv ut eigedomsskatt på faste eigedommar i heile kommunen b. Eigedomsskattesatsen vert sett til 6 promille for næringseigedommar. (Verk og bruk går ut som eigedomskategori etter lovendring av eigedomsskattelova 4, gjeldande frå ), 2,5 promille for andre faste eigedommar med bygningar og 0 promille for ubygde eigedomar. c. For bustaddel av eigedommar, inkludert fritidseigedommar, som ikkje nyttast til næringsverksemd gjeld eit botnfrådrag på kr ,- av takstverdi. d. I samsvar med eigedomsskattelova 7a skal følgjande eigedommar ha fritak: I. Prestegarden (huset), FKIB AS, Havnahuset, Fitjartun, Hamn burettslag, Fitjar vidaregåande skule, bedehus, gamle skulehus (grendehus), Fjellheim Friluftsbarnehage, Fitjar Soknerådsbarnehage, Årskog barnehage og Friluftsrådet Vest. e. I samsvar med eigedomsskattelova 7b er bygning av historisk verdi definert som bygning registrert i SEFRAK gjeve fritak. Tidlegare gjevne fritak vert oppheva om eigedommen kjem inn under dette vedtaket. f. Bustadhus (ikkje hytter) som er inntil 10 år gamle, skal ha halv eigedomsskatt. For 2019 gjeld dette bustadar som er tatt i bruk g. Eigedomsskatten skal for 2019 betalast i fire terminar. (Eigedomar med årleg eigedomsskatt under kr 1 000,- vil få ein årleg faktura) h. Ved taksering og utskriving av eigedomsskatt nyttar kommunen tidlegare vedtekne skattevedtekter i Rammer for arbeidet med eigedomsskatt vedteke Rammene for 2019 vert justert etter dette vedtaket. Låneopptak: a. Det vert teke opp nye lån på inntil kr ,- til investeringsføremål i 2019; med endringar og bortfall investering utbygging Rimbareid skule. b. Det vert ikkje teke opp lån til vidareformidling då ein har unytta midlar til dette. Fond: a. Det vert vedteke å nytta følgjande fond til finansiering av driftsbudsjettet 2019: I ,- frå velferdsfond sjukeheimen II ,- frå museumsfondet III ,- til vassfondet (må avstemmast med eigen sak) IV ,- frå kloakkfondet (må avstemmast med eigen sak) V ,- frå vassdirektivet Fitjar kommune 13

14 VI ,- frå disposisjonsfondet til kommuneplan - samfunnsdel b. Det vert vedteke å setja av følgjande til driftsfond i 2019: I ,- til fond for oppmåling II. 104,- til viltfondet c. Inntekter og kostnadar med renovasjon og slam vert ført mot renovasjons- og slamfondet i samsvar med oppgåver frå SIM. Driftstilskot Fitjar Kommune gjev driftstilskot til følgjande organisasjonar: a. Fitjar Kyrkjelege Fellesråd kr ,- b. Andre livs- og trudomssamfunn kr ,- c. Fitjar Frivilligsentral kr ,- d. TV-aksjonen kr 7 000,- e. Norsk Landbruksrågiving kr ,- Fitjar idrettslag får ,- i tilskot for vedlikehald av idrettsanlegg. Eining for Kultur får fullmakt til å disponera kr ,- til tilskot lag og organisasjonar og tilskot fritid- og kulturaktivitetar (i tillegg til ,- i faste tilskot til 17. mai, flagging og Polentur). Olaug Haugen Rådmann Saksframlegget er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Fitjar kommune 14

15 Rådmannen sine kommentarar «Når forandringa sin vind bles...» Om økonomiplanen som styringsinstrument Økonomiplanen og kommuneplanen er kommunen sine fremste styringsreiskap for lokale prioriteringar innan tenesteyting og lokalsamfunnsutvikling. Frå Fitjar kommune vert det i dagleg arbeid utført gode tenester til brukarar og innbyggjarar i Fitjar og dei kvalitetane skal vi byggja vidare på. Med ein vesentleg strammare kommuneøkonomi er det er behov for å styrka Fitjar kommune sitt strategiske arbeid framover, både for å oppretthalda kvaliteten og for omstilling. I dette økonomiplandokumentet har me arbeida meir med mål som peikar på omstillingsområde som skal endra tenesteytinga og redusere driftsnivået til kommunen i økonomiplanperioden. Administrasjonen arbeider også med å betra rapporteringssystemet til politisk leiing. Eit oversiktleg rapporteringssystem skapar etterspurnad etter resultat, og vil hjelpe til med å halda retning og tempo i organisasjonen sitt arbeid. Om Fitjar kommune sin økonomiske situasjon Kommunesektoren yter grunnleggjande velferdstenester, og me har store ressursar og store oppgåver. I Fitjar kommune er me ca. 340 medarbeidarar, fordelt på 257 årsverk i faste stillingar. Fitjar kommune har ei nøktern drift av sine tenester, og det er berre eitt område som peikar seg ut med svært høg ressursbruk- tenesta til brukarar med ressurskrevjande behov. Plan og utvikling; 3,45 SFMLK; 3,60 Teknisk; 13,88 Kultur; 1,85 Administrasjon; 11,88 Oppvekst; 75,34 Helse og omsorg; 147,00 Administrasjon Oppvekst Helse og omsorg Plan og utvikling Teknisk SFMLK Kultur Men Fitjar kommune er i ein krevjande økonomisk situasjon. Nytt inntektssystem frå 2017 reduserer kommunen sine inntekter, og i rådmannen sin budsjettomtale 2017 var det estimert til 11,2 mill. kr når me no er 3203 innbyggjarar. På kort sikt vil noko av reduksjonen verta dekka av inntektsgarantien INGAR. Verknaden av nytt inntektssystem kjem for fullt i Fitjar kommune 15

16 Statsbudsjettet 2019 viser ein vekst på 1,7 % i frie inntekter for Fitjar kommune, medan gjennomsnittet for landet er 2,8 %. Skatteinntektene som statsbudsjettet operer med ligg langt over forventa skatteinngang i Fitjar. Inntektsutjamninga motverkar ein vesentleg del av dette. Løns- og prisveksten (kommunal deflator) er 2,8 %. Forventa rammetilskot og skatteinntekter er ca. 2,6 mill. høgare i 2019 enn i Lønnsveksten åleine for Fitjar kommune i 2019 er estimert til 2,7 mill. pluss overheng. Dette stadfestar den forverra situasjonen knytt til kommunen si økonomiske ramme. Innføringa av nasjonale bemanningsnormer som ikkje er fullfinansierte påverkar også kommunen negativt økonomisk. Dette gjeld pedagognorma i barnehagar innført til barnehageåret 2018/2019, og lærarnorma gradvis implementert frå skuleåret 2018/2019. I tillegg til dette kjem lokale tilhøve i Fitjar, som auka investeringar som påverkar finansområda, ikkje busetting av flyktningar som endrar både inntekts- og utgiftsbilete mm. Kommunestyret er godt kjent med kommunen sine økonomiske utfordringar. I sak 57/17 «Budsjett 2018 Økonomiplan », fatta kommunestyret vedtak som reduserte dei økonomiske rammene til sektorane med 7,7 mill. kr, og av dette 4,6 mill. kr i skulesektoren som skal realisert gjennom skulebruksplanen. Med reduserte økonomiske rammer, auka behov i tenestene og auka finanskostnadar, er det behov for å redusere driftsnivået / auka inntektene med ytterlegare i 7,8 mill. kr økonomiplanperioden. Behov for økonomisk reserve kjem i tillegg til dette. Om befolkning samansetning og utvikling Statistisk sentralbyrå har fire variablar i framskriving av folketal; Fruktbarheit, levealder, innanlandsk flytting og innvandring. Hovudalternativet er middels på alle fire variablar. Ein samfunnsutvikling som vert trekt fram av og til, er forholdet mellom dei som er i arbeidsfør alder, og dei som ikkje er det. I grafen under har ein nytta aldersgruppene år og år på dei som er i arbeidsfør alder. Grafen under viser at Fitjar hadde 1,46 i arbeidsfør alder for kvart barn, ungdom eller pensjonist i I 2030 vil dette vera nede i 1,24. Det betyr at kvar arbeidstakar må bidra meir til fellesskapen om tenestetilbodet skal oppretthaldast Folketal og gruppa år 1, ,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 1, år Folketal Arbeidsfør alder / ikkje arbeidsfør alder Fitjar kommune 16

17 Tal på elevar er omtala i skulebruksplanen. Det er eit poeng å vise at verken historisk utvikling, frå 2010 til 2018, eller framskriving til 2030, gjev fleire elevar trass i folkeauke Talet på elevar år år Eit viktig trekk er den venta eldrebølga. I Fitjar vil talet på dei over 67 doble seg frå 2010 til Hovudvekta er i alderskategorien år, mens neste kategori år startar å vekse i Dette stemmer overeins med store barnekull etter krigen. Ein kraftig auke i talet på eldre vil få konsekvensar på korleis ressursane i kommunen vert nytta år og eldre år år 90 år eller eldre Fitjar kommune 17

18 Om prosessen : Arbeidet med økonomiplanen har gått føre seg i administrasjon i perioden august- oktober. Dei økonomiske utfordringane og omstillingsbehovet gjer at me må arbeida djupare i organisasjonen med både mål, økonomiske rammer og tiltak for å koma i balanse. Tiltak i budsjettet er drøfta i einingar og etatane i regi av einingsleiarane. Det er gjennomført arbeidsseminar mellom politisk leiing og administrativ leiing og HTV for å få innspel til mogelege omstillingsområde, driftsreduksjonar og inntektsauke. Innspel frå dette arbeidet finn ein igjen i økonomiplanen. Me har gjennomført informasjons- og drøftingsmøte med hovudtillitsvalde og AMU har økonomiplanen til handsaming i desember, før endeleg handsaming i kommunestyret Det vil samstundes med økonomiplanen verta lagt fram ei sak om organisasjonsendring i den administrative leiings- og avdelingsstrukturen, til formannskapet Den var handsama i AMU Måten me er organisert- og samhandlar på, er ein viktig reiskap for å nå måla våre. Forslag på omstillingsområde: Basert på desse samla innspela, og dei økonomiske innsparingskrava som er føreslegne for dei komande åra, vil administrasjonen foreslå følgjande omstillingsområde for Fitjar kommune i økonomiplanen: Digitalisering i alle sektorar Å utvikla tenestetilboda innan helse- og omsorg med vekt på førebygging, eigenmestring og aktivitet. Å på nytt dimensjonere omsorgsbustadar døgnbemanna omsorgsbustadar - institusjon. Å gjennomføre skulebruksplanen med strukturendring, bemanningsendring, fagtilpassing for elevane og nybygg. Å betra levekåra for sårbare familiar, barn- og unge. Frå trygd til arbeid, aktivitet og utdanning. Attraktive Fitjar - samfunnsutviklingstiltak Dette vil også prega forslaga til mål slik det går fram innleiingsvis i økonomiplandokumentet. Om statsbudsjettet Det er lagt opp til ein realvekst i dei frie inntektene for kommunane frå 2018 til 2019 med 2,6 mrd. Dette skal dekke 1,6 mrd. i meirutgifter knytt til demografi, mellom 0,5 og 0,6 mrd. til pensjon, og 0,5 mrd. til særskilde satsingsområde. Handlingsrommet for kommunane vert dermed ikkje auka. Satsingsområda i budsjettet er: mill. til opptrappingsplan for rusomsorg mill. til tidleg innsats i skulen mill. til opptrappingsplan for habilitering og rehabilitering. Desse midlane er i kommunens økonomiske ramme, og ikkje fordelt ut til den einskilde eining i økonomiplanperioden. På alle desse områda har Fitjar kommune vesentleg aktivitet som går føre seg i økonomiplanperioden og arbeidsformene våre er i endring. Det er vidare føreslått å overføra 185 mill. frå regionale helseføretak til kommunane for å dekka ny betalingsplikt for utskrivingsklare pasientar i psykisk helsevern og tverrfagleg spesialisert behandling av rusavhengige. Dette utgjer ca kr for Fitjar kommune, og vi fryktar at dette kan kosta vesentleg meir avhengig av dei nye pasientforløpa innan rus/ psykiatri. Vi kan vi stå overfor nok ei reform frå staten som ikkje er fullfinansiert for kommunane. Fitjar kommune 18

19 Ein økonomiplan i balanse: Endra behov i tenestene endring av konsekvensjustert budsjett (KB) Av økonomiplandokumentet ser ein noko vekst både i oppvekstsektoren og i helse- og omsorgssektoren. Mest på den sistnemnde. Utanom lønsveksten, er veksten i oppvekst mest knytt til bemanningsnormer og interkommunale avtalar, i helse- og omsorg er det nye helgetillegg, og økonomisk sosialhjelp på NAV og ressurskrevjande brukarar er på nivå med revidert budsjett Energikostnadane til kommunen har vorte redusert med kr 0,5 mill. pga. av redusert nettleige ved enda selskapsorganisering mellom Fitjar Kraftlag og Haugaland Kraft, og det er reduserte kostnadar knytt til elevskyss og klassetal på Rimbareid skule tidleg i økonomiplanen. Bruken av Havbruksfondet som låg inne i revidert budsjett 2018 med 2,3 mill., er redusert til ,- årleg. Endring i tilleggsløyving Tilleggsløyvingar er avsett i budsjettet til å dekka auka lønsvekst gjennom lønsoppgjera. Lønsveksten for 2019 er i høve deflator estimert til 3,25 % (Statsbudsjettet) og Fitjar kommune må auka lønsreserven med 0,5 mill., til 3,5 mill. i Endring i finansområda Fitjar kommune har ein stor del av gjeldsportefølgja på flytande rente og er difor utsett for renteendringar. Total gjeld ved årsskiftet 2018/2019 vil vera om lag 245 mill. Kommunen investerer vesentleg meir enn det avdragsutgiftene er (ca. 10,5 til 13 mill.). Lånegjelda aukar difor i planperioden. Høgare renteauke fører til større utfordringar for kommunen. Samanliknar me med økonomiplanen frå i fjor, og ein ser isolert på renteinntekter og -utgifter, aukar utfordringa med om lag 1,2 mill. i Nettoutgiftene aukar vidare i Finanskostnadane aukar samla med om lag 5,2 mill. kr i økonomiplanperioden. Me nyttar Kommunalbanken si budsjettrente. Reduksjon i drift For å få økonomiplanen i balanse må me redusere driftsnivået i organisasjonen gjennom varige tiltak. Me legg fram forslag om 29 tiltak for driftsreduksjon, og 4 tiltak for å auka inntektene. Alle tiltak med økonomisk konsekvensar er vist som aktive tiltak under einingane sine ansvarsområde i økonomiplandokumentet. Her i saksframlegget viser me hovudelement i endringane. Me har lagt inn effekten av kommunestyret sitt rammevedtak i sak 57/17 slik: Reduksjon i administrasjon på rådhuset. Eiga sak viser gjennomføring av dette, drøfta med HTV og handsama i AMU Driftsreduksjon FBB, saman med framleis utleige av tre plassar til Stord kommune i to månadar ekstra i «Skulebruksplan » sitt Alternativ 1 med nedlegging av Selevik skule og Øvrebygda skule og flytta elevane til Rimbareid barne- og ungdomsskule frå skuleåret 2020/21. Administrasjonen har i tråd med verbale føringar i kommunestyret si sak 57/17 utarbeida «Skulebruksplan for Fitjar kommune » og lagt denne fram for politisk handsaming i oktober Kommunestyret vedtok i sak 42/18 å utsetja handsaminga av skulebruksplanen, slik at vi ikkje har eit endeleg vedtak i den saka. Skulebruksplanen kjem opp att til handsaming i same møte som økonomiplan Når kommunestyret ikkje handsamar planen som premiss for økonomiplanen, i tråd med sitt tidlegare vedtak, så er dette alvorleg for administrasjonen sitt arbeid med budsjett 2019 og Økonomiplan som skal leggjast fram Etter rådmannen si vurdering må då rådmann gå attende til siste vedtak i kommunestyret som omhandlar skulebruksplanen og kommunen sine økonomiske rammer. Dette er etter rådmannen si vurdering sak 57/17 «Budsjett 2018, Økonomiplan » I den saka er skulesektoren sine økonomiske rammer redusert med 4,6 mill. kr, i hovudsak med Fitjar kommune 19

20 verknad frå 2020 og Forslaget til skulebruksplan har utgreia alternative løysingar for å nå dette økonomiske målet. Rådmannen si innstilling i skulebruksplanen er at det er Alternativ 1, med nedlegging av Selevik skule og Øvrebygda skule og flytta elevane til Rimbareid barne- og ungdomsskule frå skuleåret 2020/21, som oppfyller kommunestyret sitt innsparingskrav i sak 57/2017. Rådmannen viser til forslaget til skulebruksplan som utgreiar saka, og legg fram Alternativ 1 i «Budsjett 2019 og Økonomiplan » I tillegg har me for oppvekstsektoren m.a. lagt fram ytterlegare tiltak for innsparingar knytt til redusert spesialundervisning, flytting av 7 klasse frå Øvrebygda til Rimbareid frå 2019, redusert bemanningsomfang på SFO på Rimbareid, og auka brukarbetalingar i oppvekstsektoren. For helse- og omsorgssektoren har me redusert driftsnivået ved institusjonskjøkkenet, helsesøster, heimebaserte tenester, og frivilligsentralen ( frå 2020). Me foreslår fire hovudgrep for å omstilla tenestene og som reduserer driftsnivået frå 2020 gjennom planlegging og systematisk iverksetting: - Digitalisering - Ny dimensjonering av omsorgsbustadar- døgnbemanna omsorgsbustadar institusjonsplassar - Byggja ut lågare trinn i omsorgstrappa med vekt på førebygging, eigenmestring og aktivitet. - Å betra levekåra for sårbare familiar, barn- og unge. Frå trygd til arbeid, aktivitet og utdanning. I tekniske tenester foreslår me ei innsparing på energi på ventilasjonsanlegg, og reduksjon av næringslivstilskot for 2019 på politisk ansvar. Styrking av drift For å lukkast med omstillings- og endringsarbeid foreslår me å leggja inn nokre tiltak som styrkar tenestene på ein målretta måte: digitalisering i dei største sektorane, auka dagtilbod for demente, kulturoppleving galleri, ungt entreprenørskap, smittevernplan og økonomisk sosialhjelp. Dei største enkeltelementa her er auka dagtilbod til demente i økonomiplanperioden og auke i økonomisk sosialhjelp for Den låge bemanninga på teknisk sektor fører med seg lite tid til planlegging, svakare økonomisk styring av drift og prosjekt, lite tid til internkontroll, meir bruk av konsulentar og mange prosjekt som må handterast av få personar. Kommunen står framfor vesentlege investeringar. For å sikra kvalitet og styring foreslår rådmannen at det vert bemanna ei stilling som teknisk sjef, finansiert 50 % av VA, 25 % på drift- og vedlikehald og 25% av innkjøp. Auka inntekter Plan- og byggesak Gebyrregulativet 2019 vert fremja som eiga sak til kommunestyret frå utval for plan og miljø. For å betra sjølvkostområdet på plan- og byggesak har me hatt ein gjennomgang av gebyrregulativet i høve til omfang og arbeidsmengde knytt til ulike type saker. Me har auka gebyra på en del område og estimert inntektsauken til ,- ut frå om lag same tal på saker som snitt siste tre år. VA og gebyr Eigedomsavgifter 2019 vert fremja som eiga sak til kommunestyret frå utval for plan og miljø. Hovudtrekka på vatn og avløp vil vera: - Enno store investeringar på sjølvkostområda - Forventa renteauke aukar utgiftsbiletet For 2019 foreslår me å auke påkoplingsavgifta for vatn med 8 000,- til ,-, og for avløp med 4 000,- til ,-. For begge avgiftene kjem mva. i tillegg. Sjølv med ei slik auke vil Fitjar kommune 20

21 Fitjar kommune liggja lågare enn nabokommunane. Eksempelvis Stord kr ,- for kvar og Bømlo ,- vatn og ,- for avløp. Vatn er føresett lik årsavgift som for 2018, medan avløp vert føreslått auka med 10 % til 4 175,- (inkl. mva.). Det vert naudsynt å auke årsgebyr merkbart for både vatn og avløp i planperioden. Kommunen har fond knytt til både vatn og avløp. I perioden vil me truleg bruka opp fonda, medan prisauke vil gjera at kvart av områda er om lag i balanse i SIM sitt framlegg til avgifter for renovasjon og slam vert føreslått som deira framlegg. Fitjar kommune har avtale med Stord kommune om brannsyn og feiing. Me har fått forslag til nye gebyr frå Stord kommune, som gjev ei vesentleg gebyrauke. Me vil forhandla om dette i løpet av tidleg november. Eigedomsskatt Rådmannen legg opp til uendra promillesats for både næring og faste eigedommar i I økonomiplanen ligg det inne auke med 1 promille kvart av åra 2021 og promille utgjer 1,47 mill. i inntekt. Det er lagt inn eit tiltak på retaksering i 2019 på ,-. Ny eigedomsskatt på fase III av Midtfjellet vart estimert til 2,8 mill. i budsjettet for No ligg estimatet på 2,135 mill. basert på mellombels utbyggingskostnad. Endeleg taksering vert gjort før 1. mars. Havbrukfond I 2018 har Fitjar kommune mottatt 12,4 mill. frå Havbruksfondet. Havbruksfondet kan ikkje sjåast på som stabile og føreseielege inntekter til kommunane, og difor er det ikkje tilrådeleg å nytta midlane til varige driftstiltak. For økonomiplanen har me lagt inn ei inntekt på kr ,- årleg. Økonomisk reserve Kommunane er tilrådd å ha eit netto driftsoverskot på minst 1,75 % av driftsinntektene for å ha midlar til driftsreserve og avsetning til framtidige investeringar. For Fitjar betyr dette at tilrådd overskot for 2019 er på minst 5,3 mill., som minkar til 5,1 mill. i Rådmannen sitt framlegg når ikkje tilrådd overskot. Ein låg økonomisk reserve aukar sårbarheita i kommunen sitt budsjett vesentleg. Netto driftsresultat: Tilrådd overskot 5,3 mill. 5,2 mill. 5,1 mill. 5,1 mill. Budsjettert overskot - 0,3 mill. 0,8 mill. 0,7 mill. 0,9 mill. Fitjar kommune nyttar meir fondsmidlar enn avsetjingar i økonomiplanen, og dette gjeld i hovudsak VA-fond. Fylkesmannen svarar følgjande til spørsmål om bruk av ubunde fond i høve forskrift: «Et vedtatt budsjett med et netto driftsunderskudd som blir dekket ved bruk av disposisjonsfond vil ikke være i strid med selve regelverket dvs. lov og forskrift. Men det er ikke sunn og god økonomiforvaltning. Det er anbefalt at kommunene bør ha et netto driftsoverskudd av en viss størrelse, minst 1,75 % av driftsinntektene, for å ha midler fra driften til avsetning driftsreserve og avsetning fremtidige investeringer. Det er i seg selv også negativt å svekke disposisjonsfondet.» Rådmannen sitt framlegg har følgjande mindreforbruk / reserve: , , , ,- Fitjar kommune 21

22 Investeringar Investeringstakten er enno høg. I 2019 planlegg ein å investera ca. 41 mill., der 18 mill. vert finansiert av tilskot i hovudsak frå Husbanken. Store prosjekt som ombygginga på FBB, sentrumsprosjektet og påbygg Rimbareid skule, bidreg til dette. I planperioden kjem det inn andre store prosjekt som til dømes ombygging brannstasjon og rusbustadar. I all hovudsak vert investeringane lånefinansiert. Konklusjon Rådmannen legg med dette fram forslag til «Budsjett 2019 og økonomiplan » i balanse. Dei største tiltaka i økonomiplanperioden er: - Endring av skulestrukturen i tråd med Alternativ 1 i forslaget til Skulebruksplan , og flytting av 7.klasse ved Øverbygda skule til Rimbareid frå skuleåret 2019/ Digitalisering - Ny dimensjonering av omsorgsbustadar- døgnbemanna omsorgsbustadar institusjonsplassar - Byggja ut lågare trinn i omsorgstrappa med vekt på førebygging, eigenmestring og aktivitet. - Å betra levekåra for sårbare familiar, barn- og unge. Frå trygd til arbeid, aktivitet og utdanning. - Gjennomføra investeringane i rett tid for driftstilpassing. - Sikra kapasitet, planlegging og byggja partnarskap for «Attraktive Fitjar» Endring og omstilling vil prega alle sektorar og det vil krevja eit systematisk iverksettingsarbeid i heile planperioden. Nokre av Fitjar kommune sine noverande fortrinn er at me er liten, rask, oversiktleg og kompetent. Det gjer omstilling mogeleg og synleg, både i organisasjonen og for innbyggjarane. Fitjar kommune 22

23 Mål for økonomiplanperioden Me har vektlagt endring/omstilling som tema for måla for denne økonomiplanperioden. Det samanheng mellom forslag til mål, omstillingsbehov og innsparingskrav i økonomiplanperioden. Ein del mål gjeld heile organisasjonen og er slik tverrsektorielle, og andre er meir direkte knytt til sektorane. Rapportering på gjennomføring vil skje i tertialrapportane og årsmeldinga. Omstillingsområde var eit av hovudtema på arbeidsseminar 5. september mellom politisk leiing, administrativ leiing og hovudtillitsvalde. Oppsummering som vart lagt fram til formannskapet i sak 57/18 var slik: Gruppearbeid I: Identifisere omstillingsområde for kommunen Skulestruktur Digitalisering Frivilligheit/ kultur / helse Digitalisering/ Robot Endra einingsstruktur - Skule - Helse - sentraladm Samspel Kultur kommunale tenesterfrivillig sektor Digitalisering Dimensjonering av ulike helseog omsorgstenester Interkommunalt samarbeid Attraktive Fitjar Skulestruktur Førebyggjande - unge - eldre - rus Digitalisering Næringsvennlegproaktiv Tverrsektorielle mål: 1. Digitalisering Digitalisering skal bidra til at kommunen tilpassar tenestene meir til innbyggjarane sine behov, med meir effektive og nyskapande tenester. Økonomiske innsparingar vert synleggjort i budsjettet. Bruk av omsorgsteknologi skal bidra til trygge og tilpassa tenester og føre til at innbyggjarar med ulike hjelpebehov kan bu i eigen heim. Digitalisering i skulen vil gje tilsette fleire verktøy for tilpassa undervisning, og saman med tidleg innsats er målet å redusera behovet for spesialundervisning frå om lag 9 % til 7 %. Digitalisering i administrasjonen vil effektivisere, løysa oppgåver på nye måtar og vil gje raskare sakshandsaming. Fitjar kommune skal ha lågaste administrasjonskostnadar av kommunane i Sunnhordland målt i KOSTRA. Utvikla og vedta plan for digitalisering i Fitjar kommune i Kompetanse og måloppnåing Fitjar kommune har kompetente og myndiggjorte medarbeidarar som når måla for tenestene. Kompetansemobilisering på tvers av avdelingar og fag for å yta tenester der det trengst for brukarane. 3. Nærvær og sjukefråvær Sjukefråværet skal vera under 6 % Fitjar kommune 23

24 4. Attraktive Fitjar Attraktive Fitjar - kommuneplanen sin samfunnsdel, tettstadsutvikling og miljø- og næringsutvikling Mål for etatar og einingar 5. Helse- og omsorg Auka innsats på førebygging, eigenmestring og aktivitet motverkar passivitet og einsemd, og skal slik bidra til at innbyggjarane i kommunen har mindre behov for helse- og omsorgstenester. Ny dimensjonering av dei øvste trinna i omsorgstrappa: Omsorgsbustad døgnbemanna omsorgsbustad institusjon vil gje reduserte kostnadar i helse- og omsorgstenestene. Tidleg tverrfagleg innsats vil få fleire i arbeid og færre på trygd, og betra levekåra til sårbare familiar, barn og unge. o Redusere gjennomsnittleg stønadslengde for mottakarar år, til mindre enn 4 månadar. o Redusere tal på sosialhjelpsmottakarar i alderen år, til færre enn 5. o Redusere tal sosialhjelpsmottakarar med stønad i meir enn 6 månader, til færre enn 25 personar. 6. Kultur Vidareutvikla samarbeidet mellom frivillige lag- og organisasjonar og kommunale tenester for å utvikla, og etablera nye, aktivitetar for både ungdom og eldre som gje meistring, opplevingar og sosiale fellesskap. 7. Skule og oppvekst Realisere skulebruksplanen med strukturendring, bemanningsendring og fagtilpassing for elevane, og nybygg. Auka læringsutbytte. Under 10 % av elevane på det lågaste nivået, over 15 % av elevane på det høgste nivået målt på nasjonale prøvar 5 trinn. Antal grunnskulepoeng skal vera lik eller over snittet for Hordland. Gjennomgang av SFO-ordninga ved alle skulane for å vurdera organisering og redusere kostnadane. 8. Plan- og utvikling og teknisk Bidra til å realisere kommuneplanen sin samfunnsdel Realisere byggeprosjekt som når måla for tenestene. Økonomisk balanse i sjølvkostområda. Fitjar kommune 24

25 Premissar for budsjettet: Gebyr og avgifter: a. Ved utrekning av forskotsskatt og forskotstrekk for 2019 og likninga for 2018 nyttar ein følgjande satsar: Inntektsskatt for personlege skatteytarar følgjer høgaste sats, justert i høve Stortinget sine vedtak. b. Endringar i kommunale avgifter for vass, kloakk, brannsyn og feiing og tilsyn med fyringsanlegg går fram av eiga sak. c. Festeavgiftene på Fitjar kyrkjegard vert vedteke i samsvar med vedtak i Fitjar Kyrkjelege Fellesråd (ingen endring frå 2018): a. Festeavgift per år 200,- b. Reservering av grav 4 000,- c. Seremoni i kyrkja for utanbygds og ikkje-medlem 3 000,- d. Gravlegging utanbygds, kistegrav 7 000,- e. Gravlegging utanbygds, urnegrav 3 000,- d. Administrasjonsavgiftene for festeavgifter i Fitjarstølane bustadfelt vert uendra i høve til e. Betaling for kommunal barnehage følgjer maksimalpris sett av staten. f. Betalingssats for SFO vert auka med 2,6 % i høve til g. Betalingssats for kulturskulen vert auka med 5 % i høve til h. Kjøp av mat frå sjukeheimen vert ikkje auka i i. Eigenbetaling for praktisk bistand og opplæring vert ikkje auka i 2019, utover justering under 2G som aukar i samsvar med statleg sats. j. Vederlag for opphald i institusjon vert fastsett på grunnlag av vedtekter fastsette av staten. Maksimal betalingssats i Fitjar bu- og behandlingssenter vert fastsett til ,- per månad / 3 287,- per døgn. k. Sosialsatsane føl Statens sine satsar i 2019 med slikt vedtak i sak 47/18 «Fitjar kommune legg til grunn statlege rettleiande satsar for tildeling av økonomisk stønad, likevel skal det i kvar einskild sak gjerast eit skjønn rundt satsane opp mot behov» l. Husleiger vert justert med kommunal deflator 2,8 %. m. Satsar for tilskot til ikkje-kommunale barnehagar vert: a ,- for små born med full plass b ,- for store born med full plass c. Satsar for ekstra bemanning føl nasjonale satsar d. Satsar for kapitaltilskot føl nasjonale satsar Eigedomsskatt: I samsvar med eigedomsskattelova 3 og 4 vert følgjande nytta for skatteåret 2019: a. Kommunestyret skriv ut eigedomsskatt på faste eigedommar i heile kommunen b. Eigedomsskattesatsen vert sett til 6 promille for næringseigedommar. (Verk og bruk går ut som eigedomskategori etter lovendring av eigedomsskattelova 4, gjeldande frå ), 2,5 promille for andre faste eigedommar med bygningar og 0 promille for ubygde eigedomar. c. For bustaddel av eigedommar, inkludert fritidseigedommar, som ikkje nyttast til næringsverksemd gjeld eit botnfrådrag på kr ,- av takstverdi. d. I samsvar med eigedomsskattelova 7a skal følgjande eigedommar ha fritak: I. Prestegarden (huset), FKIB AS, Havnahuset, Fitjartun, Hamn burettslag, Fitjar vidaregåande skule, bedehus, gamle skulehus (grendehus), Fjellheim Friluftsbarnehage, Fitjar Soknerådsbarnehage, Årskog barnehage og Friluftsrådet Vest. e. I samsvar med eigedomsskattelova 7b er bygning av historisk verdi definert som bygning registrert i SEFRAK gjeve fritak. Tidlegare gjevne fritak vert oppheva om eigedommen kjem inn under dette vedtaket. f. Bustadhus (ikkje hytter) som er inntil 10 år gamle, skal ha halv eigedomsskatt. For 2019 gjeld dette bustadar som er tatt i bruk g. Eigedomsskatten skal for 2019 betalast i fire terminar. (Eigedomar med årleg eigedomsskatt under kr 1 000,- vil få ein årleg faktura) Fitjar kommune 25

26 h. Ved taksering og utskriving av eigedomsskatt nyttar kommunen tidlegare vedtekne skattevedtekter i Rammer for arbeidet med eigedomsskatt vedteke Rammene for 2019 vert justert etter dette vedtaket. Låneopptak: a. Det vert teke opp nye lån på inntil kr ,- til investeringsføremål i b. Det vert ikkje teke opp lån til vidareformidling då ein har unytta midlar til dette. Fond: a. Det vert vedteke å nytta følgjande fond til finansiering av driftsbudsjettet 2019: I ,- frå velferdsfond sjukeheimen II ,- frå museumsfondet III ,- til vassfondet (må avstemmast med eigen sak) IV ,- frå kloakkfondet (må avstemmast med eigen sak) V ,- frå vassdirektivet VI ,- frå disposisjonsfondet til kommuneplan - samfunnsdel b. Det vert vedteke å setja av følgjande til driftsfond i 2019: I ,- til fond for oppmåling II. 104,- til viltfondet c. Inntekter og kostnadar med renovasjon og slam vert ført mot renovasjons- og slamfondet i samsvar med oppgåver frå SIM. Driftstilskot Fitjar Kommune gjev driftstilskot til følgjande organisasjonar: a. Fitjar Kyrkjelege Fellesråd kr ,- b. Andre livs- og trudomssamfunn kr ,- c. Fitjar Frivilligsentral kr ,- d. TV-aksjonen kr 7 000,- e. Norsk Landbruksrågiving kr ,- Fitjar idrettslag får ,- i tilskot for vedlikehald av idrettsanlegg. Eining for Kultur får fullmakt til å disponera kr ,- til tilskot lag og organisasjonar og tilskot fritid- og kulturaktivitetar (i tillegg til ,- i faste tilskot til 17. mai, flagging og Polentur). Fitjar kommune 26

27 Helse, miljø og tryggleik Etter rammeverk for personal og HMT skal det gjennomførast vernerundar og risikovurderingar ved arbeidsplassane fyrste kvartal kvart år. Rapportane kjem som sak til Arbeidsmiljøutvalet før sommaren. Medan nokre av vurderingane går på arbeidsprosessar og utstyr, gjev andre eit bilete av at det er trong for investeringar. Det skal både for vernerundane og risikovurderingane vurderast om oppfølging kan skje i eininga, eller om det må følgjast opp sentralt i kommunen. Det er meldt inn investerings- og vedlikehaldsbehov frå fleire verneområde i skulesektoren. Desse er satt på vent i påvente av vedtak i skulebruksplanen og utarbeiding av vedlikehaldsplan, jf. verbal føring i Budsjett Utsett handsaming av skulebruksplanen medfører at desse forslaga heller ikkje kan implementerast i budsjett Dette er uheldig, då fleire av tiltaka har vore føreslått og utsett over fleire år. Eit viktig mål for 2019 og økonomiplanperioden er å redusere sjukefråværet. Dei siste åra har sjukefråværet sakte gått frå 5,9 % til nærare 7 %. Framleis peikar pilene oppover ei negativ trend me lyt arbeide målretta med for å snu. 0,2 årsverk frå Kundetorget vert øyremerkt arbeid på personalavdelinga, hovudsakleg dokumentproduksjon. Dette for å frigjere kapasitet til personalrådgjevar, som i større grad skal bidra aktivt med sjukefråværsoppfylging. Personalrådgjevar skal kunne bidra både som støtte i forkant, under, og i etterkant av møter mellom tilsette og leiar, og evt. NAV og andre partar. Dei lønsstimulerande midla som vart tildelt FBB i revidert budsjett 2018 er ikkje vidareført. Midlane vart gjeve som eit kortsiktig tiltak for å rekruttere helgepersonell, og redusere belastninga til dei tilsette som allereie går helgevakter, då sjukefråværsprosjektet grunna sjukdom vart satt på pause. Sjukefråværsprosjektet er no igjen aktivt. Vidare vert det arbeidd med heilårsturnus, ei turnusordning som vil medføre større spreiing på helgevakter og redusert belastning. Arbeidsmiljøutvalet skal gjennomgå budsjettutkastet i møtet den 13. desember. For investeringar som verkar inn på helse, miljø og tryggleik, viser ein til investeringsbudsjettet kor det er lagt inn midlar til ny fløy på FBB og utbetring av bygg for brann- og teknisk driftspersonell. Velferdsklubben i Fitjar kommune blei skipa i desember Arrangementa til velferdsklubben har vist seg å være ein populær møteplass for dei tilsette, deltakartalet har auka jamt og trutt dei siste åra. Arrangementa er ein god samlingsplass for dei tilsette på tvers av avdelingar og fagområde. Rådmannen ser at velferdsklubben har vore positiv for arbeidsmiljøet i Fitjar kommune, og vidareført det årlege tilskotet til velferdsklubben på kr ,- i økonomiplanperioden. Beredskap Fitjar kommune har Beredskapsråd, kriseleiing og psykososial krisegruppe. Me har gjennomført to øvingar i kriseleiinga i Me har oppdatert Beredskapsplan 2018, men me treng meir systematisk arbeid med oppdatering av beredskapsplanar på ein del einingar. Arbeidet med beredskap vert styrka for heile organisasjonen ved innføring ev «Beredskapsveka» veke 3 kvart år, første gang i Då vil heile organisasjonen jobba med internkontroll beredskap på alle einingar, og gjennomføra øvingar. Fitjar kommune 27

28 Økonomiske oversikter Budsjettskjema 1A Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Skatt på inntekt og formue Inntektsutjamning Eigedomsskatt Ordinært rammetilskot Andre direkte eller indirekte skattar Sum frie disponible inntekter Renteinntekter og utbytte Vinst finansielle instrument 0 Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Tap finansielle instrument Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter Til ubundne avsetjingar Til bundne avsetjingar Bruk av ubundne avsetjingar Bruk av bundne avsetjingar Netto avsetjingar Overført til investeringsrekn. Til fordeling drift Forbruk i driftseiningane Meir- eller mindreforbruk Budsjettskjema 1B Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Tilleggs- og nye løyvingar (A-1000) Politisk leiing Administrasjon Skule og oppvekst Rimbareid skule Øvrebygda skule Sælevik skule Fitjarstølane barnehage Skule og oppvekst Plan, byggesak og oppmåling Drift og vedlikehald Landbruk og miljø Brann og beredskap Plan, utvikling og miljø VAR Helse og sosial Institusjon Heimetenester Pleie- og omsorg Kultur Økonomisk forvaltning Forbruk i driftseiningane Fitjar kommune 28

29 Budsjettskjema 2A Budsjettskjema 2A Rekneskap Rev.budsj. Budsjett Investeringar i anleggsmiddel, byggelånsrenter Utlån og forskotteringar, aksjekjøp Avdrag på lån Dekking tidlegare års udekka inv Avsetjingar Årets finansieringsbehov Finansiert slik: Bruk av lånemidlar Inntekter frå sal av anleggsmidlar Mottatte avdrag på utlån, aksjesal Refusjonar Andre inntekter Sum ekstern finansiering Overført frå driftsrekneskapen Bruk av avsetjingar Udekka investering Sum finansiering Udisponert Budsjettskjema 2B Fitjar kommune 29

30 Hovudoversikt drift Hovudoversikt drift Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 Brukarbetalingar Andre sals- og leigeinntekter Overføringar med krav til motyting Rammetilskot Andre statlege overføringar Andre overføringar Skatt på inntekt og formue Eigedomsskatt Andre direkte og indirekte skattar SUM DRIFTSINNTEKTER (B) Lønsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tjenester som inngår i komm tjenesteprod Kjøp av varer og tjenester som erstattar komm tjprod Overføringar Avskrivningar Fordelte utgifter SUM DRIFTSUTGIFTER (C) BRUTTO DRIFTSRESULTAT (D = B-C) Renteinntekter, utbytte og eigaruttak Vinst på finansielle instrumenter Mottatte avdrag på utlån SUM EKSTERNE FINANSINNTEKTER (E) Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Tap på finansielle instrumenter Avdrag på lån Utlån SUM EKSTERNE FINANSUTGIFTER (F) RESULTAT EKSTERNE FINANSIERINGSTRANSAKSJONAR Motpost avskrivningar NETTO DRIFTSRESULTAT (I) Bruk av tidlegare års rekneskapsmessige mindreforbruk Bruk av disposisjonsfond Bruk av bundne fond SUM BRUK AV AVSETJINGAR (J) Overført til investeringsrekneskapen Dekking av tidlegare års meirforbruk Avsetjingar til disposisjonsfond Avsetjingar til bundne fond SUM AVSETJINGAR (K) REKNESKAPSMESSIG MEIR- MINDREFORBRUK (L = I+J-K) Fitjar kommune 30

31 Hovudoversikt investering Hovudoversikt investering Rekneskap 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 Sal av driftsmidler og fast eiendom Andre sals- og leigeinntekter Overføringar med krav til motyting Statlege overføringar Andre overføringar Renteinntekter, utbytte og eigaruttak SUM INVESTERINGSINNTEKTER (B) Lønsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tjenester som inngår i komm tjenesteprod Kjøp av varer og tjenester som erstattar komm tjprod Overføringar Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Fordelte utgifter SUM INVESTERINGSUTGIFTER (C) Avdragsutgifter Utlån Kjøp av aksjer og andelar Dekking tidl års udekka Avsetningar til ubundne investeringsfond Avsetningar til bundne investeringsfond SUM FINANS OG FINANSIERINGSTRANSAKSJONAR (F) FINANSIERINGSBEHOV (I = B+C+F) Bruk av lån Mottekne avdrag på utlån Sal av aksjar og andelar Overføringar frå driftsrekneskapet Bruk av ubundne investeringsfond Bruk av bundne investeringsfond SUM FINANSIERING (K) REKNESKAPSMESSIG MEIR- MINDREFORBRUK (L = I+K) Fitjar kommune 31

32 Økonomiplan 1A og 1B Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Skatt på inntekt og formue Inntektsutjamning Eigedomsskatt Ordinært rammetilskot Andre direkte eller indirekte skattar Sum frie disponible inntekter Renteinntekter og utbytte Vinst finansielle instrument Renteutgifter, m.m Tap finansielle instrument Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter Til ubundne avsetjingar Til bundne avsetjingar Bruk av ubundne avsetjingar Bruk av bundne avsetjingar Netto avsetjingar Overført til investeringsrekn Til fordeling drift Tilleggs- og nye løyvingar (A-1000) Politisk leiing Administrasjon Skule og oppvekst Rimbareid skule Øvrebygda skule Sælevik skule Fitjarstølane barnehage Skule og oppvekst Plan, byggesak og oppmåling Drift og vedlikehald Landbruk og miljø Brann og beredskap Plan, utvikling og miljø VAR Helse og sosial Institusjon Heimetenester Pleie- og omsorg Kultur Økonomisk forvaltning Forbruk i driftseiningane Meir- eller mindreforbruk Fitjar kommune 32

33 Økonomiplan 2A Budsjettskjema 2A Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Investeringar i anleggsmiddel, byggelånsrenter Utlån og forskotteringar, aksjekjøp Avdrag på lån Dekking tidlegare års udekka inv Avsetjingar Årets finansieringsbehov Finansiert slik: Bruk av lånemidlar Inntekter frå sal av anleggsmidlar Mottatte avdrag på utlån, aksjesal Refusjonar Andre inntekter Sum ekstern finansiering Overført frå driftsrekneskapen Bruk av avsetjingar Udekka investering Sum finansiering Udisponert Fitjar kommune 33

34 Økonomiplan hovudoversikt drift Hovudoversikt drift Budsjett 2019 Budsjett 2020 Budsjett 2021 Budsjett 2022 Brukarbetalingar Andre sals- og leigeinntekter Overføringar med krav til motyting Rammetilskot Andre statlege overføringar Andre overføringar Skatt på inntekt og formue Eigedomsskatt Andre direkte og indirekte skattar SUM DRIFTSINNTEKTER (B) Lønsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tjenester som inngår i komm tjenesteprod Kjøp av varer og tjenester som erstattar komm tjprod Overføringar Avskrivningar Fordelte utgifter SUM DRIFTSUTGIFTER (C) BRUTTO DRIFTSRESULTAT (D = B-C) Renteinntekter, utbytte og eigaruttak Vinst på finansielle instrumenter Mottatte avdrag på utlån SUM EKSTERNE FINANSINNTEKTER (E) Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Tap på finansielle instrumenter Avdrag på lån Utlån SUM EKSTERNE FINANSUTGIFTER (F) RESULTAT EKSTERNE FINANSIERINGSTRANSAKSJONAR Motpost avskrivningar NETTO DRIFTSRESULTAT (I) Bruk av tidlegare års rekneskapsmessige mindreforbruk Bruk av disposisjonsfond Bruk av bundne fond SUM BRUK AV AVSETJINGAR (J) Overført til investeringsrekneskapen Dekking av tidlegare års meirforbruk Avsetjingar til disposisjonsfond Avsetjingar til bundne fond SUM AVSETJINGAR (K) REKNESKAPSMESSIG MEIR- MINDREFORBRUK (L = I+J-K) Fitjar kommune 34

35 Økonomiplan hovudoversikt investering Hovudoversikt investering Budsjett 2019 Budsjett 2020 Budsjett 2021 Budsjett 2022 Sal av driftsmidler og fast eiendom Andre sals- og leigeinntekter Overføringar med krav til motyting Statlege overføringar Andre overføringar Renteinntekter, utbytte og eigaruttak SUM INVESTERINGSINNTEKTER (B) Lønsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tjenester som inngår i komm tjenesteprod Kjøp av varer og tjenester som erstattar komm tjprod Overføringar Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Fordelte utgifter SUM INVESTERINGSUTGIFTER (C) Avdragsutgifter Utlån Kjøp av aksjer og andelar Dekking tidl års udekka Avsetningar til ubundne investeringsfond Avsetningar til bundne investeringsfond SUM FINANS OG FINANSIERINGSTRANSAKSJONAR (F) FINANSIERINGSBEHOV (I = B+C+F) Bruk av lån Mottekne avdrag på utlån Sal av aksjar og andelar Overføringar frå driftsrekneskapet Bruk av ubundne investeringsfond Bruk av bundne investeringsfond SUM FINANSIERING (K) REKNESKAPSMESSIG MEIR- MINDREFORBRUK (L = I+K) Fitjar kommune 35

36 Grunnlag for tertialrapport Tertialrapportane rapporterer på einingane etter at inntekter og utgifter på skjema 1A er fordelt. Det aller meste av skjema 1A vert rapportert under Økonomisk forvaltning, med nokre unntak. VAR har sin del av rentekostnadane, og skal bruke ein del fondsmidlar. Elles er den største fordelte posten fondsfinansiering av kommuneplan samfunnsdel på Plan, utvikling og miljø. Skjema 1B Fordeling skjema 1A Frie disponible inntekter Finans-inntekter og utgifter Netto avsetjingar Tertialrapport (heile året) Tilleggs- og nye løyvingar (A-1000) Politisk leiing Administrasjon Skule og oppvekst Plan, utvikling og miljø VAR Pleie- og omsorg Kultur Økonomisk forvaltning Sum Fitjar kommune 36

37 Inntekter Frie inntekter Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Skatt på inntekt og formue Inntektsutjamning Eigedomsskatt Ordinært rammetilskot Andre direkte eller indirekte skattar Sum frie disponible inntekter Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Skatt på inntekt og formue Inntektsutjamning Eigedomsskatt Ordinært rammetilskot Andre direkte eller indirekte skattar Sum frie disponible inntekter Rammetilskot Utviklinga av rammetilskotet som følgje av inntektssystemet som vart gjort gjeldande frå 2017, vart skildra i førre års budsjett. Nedgangen i tilskotet vert fasa inn i overføringane i økonomiplanperioden gjennom inntektsgarantien (INGAR). Ein ventar å vera nede på nytt inntektsnivå i Dette er mellom anna avhengig av demografiutviklinga i perioden. Rammetilskotet i 2019 gjev ein realvekst på 2,6 mrd. til primærkommunane. Dette skal dekke: 2019 Demografi 1,6 Auke pensjonskostnadar 0,5-0,6 Satsingar 0,5 Sum 2,6-2,7 Skatt Skatteinngangen har vore minkande dei seinare åra, og er no særs låg. Regjeringa sitt anslag på skatteinngangen for Fitjar nyttar skatteinngang eit tidlegare år, justert for auke i skatteinngang på landsbasis. Anslaget deira er urealistisk. Råmannen sitt framlegg er 7,0 mill. under berekna 90 % av forventa skatteinngang på landsbasis. Dette samsvarar nokolunde med forventa skatteinngang 2018 på ca. 80 mill., oppjustert med 1,8 % (Regjeringa sitt anslag på vekst i skatteinngang til kommunane). Inntektsutjamninga er justert opp med 6,65 mill. som konsekvens av lågare skatteinngang. Ein viktig føresetnad for inntektsutjamninga er at, for 2. halvår 2018, folketalet i Fitjar veks like mykje som folketalet i Noreg veks. Teljetidspunktet for inntektsutjamninga er Fitjar kommune 37

38 Eigedomsskatt Regjeringa legg opp til fleire endringar ved eigedomsskatten. - Kommunar får pålegg om å nytta SSB/Skatteetaten sin verdivurdering av bustadhus som grunnlag for berekning av eigedomsskatt. Det er ei overgangsordning, men rådmannen legg opp til retaksering i 2019, gjeldande frå Eigedomsskattegrunnlaget skal ikkje vera meir enn 70 % av verdivurderinga. Indeksen for bustadar har stige vel 40 % sidan Tek ein 70 % av 140, endar ein på om lag same skattegrunnlag som me har i dag. Dette gjer at ein ikkje legg inn inntektsauke som følgje av retaksering. - Maksimal sats for bustadar og fritidseigedommar vert redusert til 5 promille. - Bortfall av verk og bruk / «maskinskatt» vedteke i fjor, gjeldande frå 2019, skal kompenserast gjennom ein søknadsprosedyre basert på faktisk retaksering, med ein utfasing over 7 år. Ein vil måtte komme tilbake til utslag når retaksering er gjort. Det er lagt inn inntekter for utbygging Midtfjellet i 2019, og Lerøy sitt anlegg i Rådmannen forslår å auka eigedomsskatten for bustadar og fritidsbustadar med 1 promille kvart år i 2021 og Aktive tiltak (begge tiltaka vart reversert av kommunestyret) 1) Auke eigedomsskatt i 2021 Sats for eigedomsskatt vert sett opp til 3,5 promille ) Auke eigedomsskatt i 2022 Sats for eigedomsskatt vert sett opp til 4,5 promille Tiltak om retaksering i 2019 ligg som aktivt tiltak under Økonomisk forvaltning. 3) Utviding av halv skatt for nye hus, frå 5 til 10 år Fitjar kommune 38

39 Mill. Finans Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Renteinntekter og utbytte Vinst finansielle instrument 0 Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Tap finansielle instrument Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Renteinntekter og utbytte Vinst finansielle instrument Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Tap finansielle instrument Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter Renter: Kommunalbanken gjev ut ei vurdering av budsjettnivå i planperioden kvar haust. Vurderinga er basert på offentlege tilgjengelege prognoser og marknadsrenter. Kommunalbanken si opplisting er: 3mnd. NIBOR Norges Bank 1,44 % 1,89 % 2,32 % FRA-marknad 1,50 % 1,81 % 2,03 % 2,34 % Kommunalbanken vurderer at påslaget på 60 rentepunkt vil halda seg stabilt i perioden. Ein har lagt seg på dette rentenivået i 2019, med utgangspunkt i flytande rente hos Kommunalbanken på 2,04 %. I 2020 har ein lagt inn ein renteauke på 45 rentepunkt. Vidare er det lagt inn auke på 43 rentepunkt i 2021, og 21 rentepunkt i Betalte renter 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00-1,06 1,45 0,57 0,43 0,47 0,48 0,37 5,32 5,74 5,90 4,42 Eksiterande lån Lån 2018 Framtidige lån Fitjar kommune 39

40 Mill. Budsjett 2019 og Økonomiplan Husbankrenta er føresett å ligge på 2,00 % i 2019, for deretter å følgja renteutviklinga til NIBOR. Husbanken nyttar ny berekningsmetode for å setja renter. Renta vert sett på grunnlag av dei fem billigaste bankane sine renter. For 2019 er rentebudsjettet basert på følgjande rentesatsar basert på kva lån vi har hjå kva leverandør. NIBOR 3 mnd 1,44 % KBN p.t. 2,04 % KLP fast 2,60 % HB - fast høg 2,307 % HB - fast låg 1,967 % HB - flytande 2,0 % Låneavdrag drift 14,0 Avdrag 12,0 10,0 1,5 2,2 0,6 0,5 0,9 0,9 0,9 8,0 6,0 4,0 10,0 10,0 10,0 10,0 2,0 - Eksiterande lån Lån 2018 Framtidige lån Det er føresett at nye lån svarar til investeringar i same året justert for eldre låneopptak. Investeringsplan viser følgjande behov: 2019: ,- 2020: ,- 2021: ,- 2022: ,- Berekningane føreset ei avdragstid på 20 år, med eit avdrag året etter opptak. Fitjar kommune 40

41 Avsetjingar Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Til ubundne avsetjingar Til bundne avsetjingar Bruk av ubundne avsetjingar Bruk av bundne avsetjingar Netto avsetjingar Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Til ubundne avsetjingar Til bundne avsetjingar Bruk av ubundne avsetjingar Bruk av bundne avsetjingar Netto avsetjingar I budsjettet for 2019 er det lagt opp til følgjande avsetjingar: Oppmålingsfond ,- (Sjølvkost) Renovasjon 5 930,- (Sjølvkost) Slam 557,- (Sjølvkost) Viltfond 104,- (Sjølvkost) Ein føreset at årets mindreforbruk på ,- vert sett av på disposisjonsfondet. Budsjettet legg opp til å nytta følgjande fond: Vassfond ,- (Sjølvkost) Kloakkfond ,- (Sjølvkost) Vassdirektivet ,- Velferdsfond FBB ,- Museumsfond ,- Slam ,- (Sjølvkost) 1) Nytte utbetaling 2018 frå Havbruksfondet Fitjar kommune 41

42 Einingane sine driftsbudsjett Politisk leiing Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Tilleggs- og nye løyvingar (A-1000) Politisk leiing Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Tilleggs- og nye løyvingar (A-1000) Politisk leiing Budsjett for politisk leiing er stort sett vidareført på same nivå som tidlegare, med fleire mindre nedjusteringar i høve til historisk forbruk. Berre større endringar vert kommentert i det vidare. Etter at dei lokale forhandlingane for 2018 er avslutta, er det sett av lønsmidlar for å dekkja denne auka i budsjettet for Basert på tal frå Statsbudsjettet er det estimert at det sentrale oppgjeret for 2019 vil kosta om lag 3,25 % av lønsmassen i kommunen. Det er sett av midlar til dette i tilleggsreserven, som i 2019 vert auka med ,- til 3,5 mill. Godtgjersle til ordførar og varaordførar er justert i tråd med godtgjersla for stortingsrepresentantar. Godtgjersle til kommunestyregruppa er som tidlegare halde på nivå, 1 300,- per kommunestyrerepresentant. Tilskot til Samarbeidsrådet for Sunnhordland og tiltakspotten er halde på omlag same nivå som i Kontrollutvalet sitt budsjett er lagt til grunn utan justering, i tråd med deira kommentarar til fjorårets budsjettframlegg frå rådmannen. Kontrollutvalet har lagt fram eit budsjett på ,- for Dette er ein auke på ,- frå budsjettet for Det er budsjettert med kostnader på totalt ,- på kommunevalet i 2019, basert på forbruk frå valet i 2015 (justert for prisutvikling). Kostnader til kursing av dei nye folkevalde vert i tråd med tidlegare praksis ført på 2020-budsjettet Aktive tiltak: Middag til folkevalde for avslutta kommunestyreperiode Administrasjonen har føreslått å vidareføre fjorårets vedtak om halvering av næringstilskotet Kontrollutvalet, deflator 2,6 frå opphavleg Fitjar kommune 42

43 Administrasjon Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Administrasjon Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Administrasjon Målsettingar Digitalisering Digitalisering skal bidra til at kommunen tilpassar tenestene meir til innbyggjarane sine behov, med meir effektive og nyskapande tenester. Økonomiske innsparingar vert synleggjort i budsjettet. Digitalisering i administrasjonen vil effektivisere, løysa oppgåver på nye måtar og vil gje raskare sakshandsaming. Fitjar kommune skal ha lågaste administrasjonskostnadar av kommunane i Sunnhordland målt i KOSTRA. Utvikla og vedta plan for digitalisering i Fitjar kommune i Kompetanse og måloppnåing Fitjar kommune har kompetente og myndiggjorte medarbeidarar som når måla for tenestene. Kompetansemobilisering på tvers av avdelingar og fag for å yta tenester der det trengst for brukarane. Nærvær og sjukefråvær Sjukefråværet skal vera under 6 % Attraktive Fitjar Attraktive Fitjar - kommuneplanen sin samfunnsdel, tettstadsutvikling og miljø- og næringsutvikling Vedtak om driftsreduksjon på 1 mill.: Kommunestyret sitt vedtak om reduksjon i administrasjonen i rådhuset på 1 mill. er innarbeida i økonomiplanen. Administrasjonen har utarbeida eit eige notat om korleis driftsnivået skal reduserast, og dette er drøfta med hovudtillitsvalde og i AMU Arbeid med iverksetting pågår. Endringa inneber m.a. at tre administrative rådgjevarstillingar på rådhuset, innan oppvekst, helse og kultur, skal delfinansierast gjennom ca. 30 % prosjektfinansiering. Dette går fram som eksterne inntekter i budsjettet. Oversikta over tilskot som Fitjar kommune har søkt om og fått dei siste åra viser at me hentar inn fleire millionar kroner til prosjekt for fornying og betra kvalitet i våre tenester og i lokalsamfunnet. Prosjekt er av natur kortvarige. Me må sjå til at kommunen sine prosjektsøknadar er i kjernen av kommunen sine utviklings og omstillingsområde, og at jakta på eksternt finansierte prosjekt ikkje skapar feil fokus for organisasjonen. Det er ønskjeleg at prosjekta me søkjer om er fleirårige. Fitjar kommune 43

44 Digitaliseringsarbeid Fitjar kommune har fram til no vore på det undersøkjande stadiet når det kjem til digitalisering og omsorgsteknologi; kommunen deltek i finansieringsordningar og nettverk for nye løysingar og system. I 2019 vil administrasjon operasjonalisere arbeidet med digitalisering, gjennom oppretting av ei arbeidsgruppe som skal arbeide målretta knytt til omstillingsområda og effektiviseringspotensiale i alle sektorar. Gruppa skal sjå på nye teknologiske hjelpemiddel, kartleggje målbare økonomiske innsparingar, og ha oversyn med at planlagde tiltak og prosjekt vert gjennomført. Ved digitalisering er ca. 20 % teknologi og 80 % er organisasjonsendringar. Arbeidsgruppa vil difor jobba nært sektorane for å sikra endring i arbeidsformer som vil gje gevinstealisering. Gruppa skal rapporterer til rådmannen. Andre endringar Administrasjonen sine portoutgifter er oppjustert med ,- til ,-. Posten har over fleire år vore underbudsjettert, grunna for håp om effekten av planlagde kostnadsreduserande tiltak. Administrasjonen fortset arbeidet med å redusere kostnaden, men vil fyrst redusere posten når ein ser rekneskapsmessig effekt. Det vert gjort enkelte omrokkeringar av stillingsprosentar på Kundetorg og Avdeling for plan og byggesak, kombinert med utløp av permisjon. Det medfører ei opprydding i stillingsheimlar, men og ei generell auke på 0,2 årsverk på Kundetorget. Denne kapasiteten vil verta nytta av personalavdelinga, for å kunne nytte andre ressursar til sjukefråværsoppfylging. IKT-avdelinga fortset å gjer store kutt, hovudsakleg ved å redusere utgifter til eksterne konsulentar og innkjøp. På sikt vil dette redusere kapasiteten på avdelinga, men i løpet av kort tid vil det bli utgreidd ein IKT-strategi jf. forvaltningsrevisjonen IKT. I 2019 vil me leggja fram strategi for digitalisering. Refusjonen frå Stord kommune for 52 % av Stord Fitjar landbruk- og miljøkontor vert inntektsført under administrasjon, som tidlegare år. Aktive tiltak: Vedteken driftsreduksjon i sentraladministrasjonen Administrasjon Adm. - Strategisk leiing Skule og oppvekst Plan, byggsak og oppmåling VAR Helse og sosial Kultur Sum *innsparingane er fordelt på einingane, men vert vist samla her Passive tiltak: Sertifisering av innkjøpskonsulent Enkel oppgradering av ordførarkontor Fitjar kommune 44

45 Skule og oppvekst Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Skule og oppvekst Rimbareid skule Øvrebygda skule Sælevik skule Fitjarstølane barnehage Skule og oppvekst Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Skule og oppvekst Rimbareid skule Øvrebygda skule Sælevik skule Fitjarstølane barnehage Skule og oppvekst Målsetjingar for 2019 Digitalisering Digitalisering skal bidra til at kommunen tilpassar tenestene meir til innbyggjarane sine behov, med meir effektive og nyskapande tenester. Økonomiske innsparingar vert synleggjort i budsjettet. Digitalisering i skulen vil gje tilsette fleire verktøy for tilpassa undervisning, og saman med tidleg innsats er målet å redusera behovet for spesialundervisning frå om lag 9 % til 7 %. Kompetanse og måloppnåing Fitjar kommune har kompetente og myndiggjorte medarbeidarar som når måla for tenestene. Kompetansemobilisering på tvers av avdelingar og fag for å yta tenester der det trengst for brukarane. Skule og oppvekst Realisere skulebruksplanen med strukturendring, bemanningsendring og fagtilpassing for elevane, og nybygg. Auka læringsutbytte. Under 10 % av elevane på det lågaste nivået, over 15 % av elevane på det høgste nivået målt på nasjonale prøvar 5. trinn. Antal grunnskulepoeng skal vera lik eller over snittet for Hordland. Gjennomgang av SFO-ordninga ved alle skulane for å vurdera organisering og redusere kostnadane. Fitjar kommune 45

46 Skulekontor Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Skule og oppvekst Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Skule og oppvekst Konsekvensjustert budsjett for skule og barnehage ber preg av svært stramme økonomiske rammer. Dette skuldast i hovudsak endringar i dei økonomiske rammefaktorane. Av den grunn har budsjettet for skulane blitt redusert med om lag 1,8 mill. Dette viser att i form av tiltak (nedtrekk) på ulike områder. Stillinga som skulefagleg rådgjevar skal delfinansierast gjennom ei prosjektfinansiering gjennom eksterne midlar. Beløpet det er snakk om er på kr ,-. Dette er i tråd med kommunestyret sitt vedtak om reduksjon av administrasjonen i rådhuset. Fitjar kommune har inngått ny samarbeidsavtale med Stord og Tysnes om ei felles PP Teneste. Den nye avtalen fører til ein årleg auke i kostnadane på om lag kr ,-. Målsetjingane for planperioden ber preg av målretta endringar som vil endra strukturar og føra til meir effektive måtar å utøva tenestene på. Noko som på sikt vil kunna gje økonomisk mindreforbruk og vonleg auka læringsutbyte. Alle einingar er i eit utviklingsmodus der ein heile tida søkjer etter dei beste løysingane. Noko som i neste omgang skal føra til auka trivsel, betre motivasjon og betre læringsutbyte. Utviklingsarbeid og kompetanseheving Tre av barnehagane og alle grunnskulane skal vera med i eit nasjonalt utviklingsprogram (ein inkluderande skule og barnehage) i regi av Utdanningsdirektoratet og Fylkesmannen i Hordaland. Her vil kommunen ta imot økonomisk støtte til gjennomføringa. Her skal også kommunen bidra med ein del av kostnadane. Dei kommunale kostnadane vil truleg bli rekna ut frå tidsbruken ein nyttar ute i skulane og i barnehagane. Fokuset på kompetanseheving for tilsette i skule, kulturskule og barnehage held fram. Gjennom nye tilskotsordningar vert det oppretta tettare band mellom regionen og statlege overføringar. Kommunane i FOS (Forum for oppvekst i Sunnhordland) har inngått eit samarbeid med NLA (norsk lærarakademi) for å sikra kvalitet og oppfølging. Kompetanse for kvalitet vert vidareført lokalt for grunnskulen og kulturskulen i om lag same omfang som tidlegare. For barnehagane er det ei eiga stipendordning der barnehagepedagogar og styrarar kan søkja om vidareutdanning. I statsbudsjettet får kommunane tildelt 200 mill. i tidleg innsats i skulen. Desse midlane (ca. kr ,-) er i det samla budsjettet for kommunen. Fitjar kommune er ein BTI (Betre tverrfagleg innsats) kommune. Dvs. at alle barn og unge som har utfordringar i livsløpet sitt vil få tilbod om tidleg hjelp av dei ulike hjelpeinstansane i kommunen. Alle tilsette skal arbeida etter prinsippa som ligg inne i handlingsrettleiaren. Sjølv om me har utfordringar med innlogging (bruk av min ID) kan alle nytta dei dokumenta som ligg i handlingsrettleiaren. I planperioden vil oppvekstsektoren, Nav og helse gå saman om eit større prosjekt med målet «Tidleg tverrfagleg innsats vil få fleire i arbeid og færre på trygd, og betra levekåra til sårbare familiar, barn og unge.» Det er vidare ei målsetjing at læringsutbyte for elevane innanfor fleire av fagfelta i skulesektoren skal bli høgare. (Viser her til nasjonale prøvar og grunnskulepoeng) Fitjar kommune 46

47 Fokus på tidleg innsats for trinn i skulen held fram. Det ligg inne ekstra lærartimar som skal styrke dette arbeidet slik som før. 19 timar ved Rimbareid skule. 9 timar ved Øvrebygda skule og 6 timar ved Selevik skule. Ny lov tredde i kraft frå der skulen har ei plikt til å gje intensiv opplæring for elevar på trinn som står i fare for å bli hengande etter i lesing, skriving eller rekning. Frå startar ein opp pilotering av chromebook i ei elevgruppe ved kvar av skulane. Målet er å få erfaring med pedagogisk IKT arbeid og førebu ei digitalisering i heile skulen med oppstart i august Ei slik digitalisering vil endra lærarrolla og gi fleire moglegheiter for tilpassa opplæring. Me ynskjer også ein overgang til office 365 for alle tilsette i grunnskulen slik at me kan fasa ut kostnadane med It`s learning frå Med ei betre tilpassa opplæring og lovpålagt intensiv opplæring på trinn er målet å redusera behovet for spesialundervisning frå dagens 9 % til 7 % i planperioden. Det samla budsjettet byggjer på om lag dei same postane og utgiftsbeløpa som tidlegare år med nokre unntak, men inntektene har gått noko ned på enkelte område. Ut frå fødselstala som no ligg føre vil det vera usikkerheit i etterspurnaden etter barnehageplassar dei komande åra. Dette skuldast eit serdeles lågt fødselstal for Slik det ser ut no vil det berre bli fødd 26 barn i 2018 medan snittet dei siste åra har lege i underkant av 40. I grunnskulen er elevtalet om lag uendra. I åra som kjem vil elevtalet gå noko ned. I budsjettet vert det oppretta ein 1. klasse ved Rimbareid skule hausten (Det står 23 elevar i manntalet pr. dato) Dei største konsekvensane for 2019 i budsjettframlegget er: 1. Overføring av 7. klasse ved Øvrebygda skule til Rimbareid skule frå hausten Nedtrekk av læremiddel ved skulane med kr ,- 3. Nedtrekk av lærarstillingar og assistentstillingar. Det samla elevtalet i skulane er no 463. (378 Rimbareid, 58 Øvrebygda og 27 Selevik) Dette er 3 færre enn sist skuleår. Aktivt tiltak (vart reversert av kommunestyret): Skulebruksplanen sitt alternativ 1 For økonomiplanen ligg nedlegging av Selevik og Øvrebygda skule frå hausten 2020 inne som eit aktivt tiltak. Skule- og oppvekst - skyss Rimbareid administrasjon Rimbareid grunnskule Rimbareid SFO Øvrebygda grunnskule Øvrebygda SFO Selevik grunnskule Drift og vedl. grunnskule Sum * Finanskostnadar for investeringane er ligg inne som del av budsjetterte finanskostnader. Fitjar kommune 47

48 Investeringa verkar inn på tre element i driftsbudsjettet i planperioden. Med ei forventa investering på 5,7 mill. i 2019 og 6,0 mill. i 2020 vert effekten slik: Inntekt investering Låneavdrag Rente Sum Andre endringar som ligg i skulebruksplan-tiltak: - 2 stillingar meir grunna lærarnorma frå (dersom elevutviklinga føl prognosen) - 4 stillingar meir grunna fleire klassar og overføring av lærartimar frå grendaskulane frå Prosjektering og bygging av ny klasseromsfløy ved Rimbareid skule (ligg inne i investeringsbudsjettet og finanskostnadar dei kommande åra). Kommunestyret reverserte tiltaka om endra skulestruktur og den tilknytta utbygginga av Rimbareid skule. Kommunestyret vedtok i staden å flytte 7. klassane ved begge grendaskulane, til Rimbareid. Endringane som vart vedteke var slik: Fortsatt skule i Selevik og Øvrebygda Flytte 7. klasse Øvrebygda, frå hausten Skyssutgifter 7. klasse Øvrebygda Flytte 7. klasse Selevik, skyssutgifter, frå hausten Ikkje bygge ut Rimbareid (finanskostnader) Barnehage: Barn fødde i november har rett til barnehageplass. Nasjonal ordning for reduksjon i foreldrebetalinga held fram. Hushaldninga skal ikkje betala meir enn 6 % av inntekta til barnehageplass. Både 3, 4 og 5 åringane har rett til gratis kjernetid i barnehagen dersom foreldra samla har ei inntekt som ligg under ei nasjonal grense. Desse ordningane vert vidareført i Frå skal denne ordninga også gjelda for 2 åringane. Kostnadane til dei private barnehagane vert om lag uendra samanlikna med revidert budsjett Me har ein auke i talet på barn våren 2019 samanlikna med våren Dette vil bli utlikna hausten 2019 då barnetalet vil gå litt ned. Både ny pedagognorm og ny grunnbemanningsnorm er no innført i Fitjarstølane barnehage frå Det er tilsett ein ekstra pedagog som fører til ein kostnadsauke i 2019 på om lag ,- i personalkostnadar. Konsekvensen av denne utgiftsauken vil koma dei private barnehagane i hende i 2021, med ei kostnadsauke for Fitjar kommune på 1,2 mill. I 2019 vil dei private barnehagane få eit ekstra tilskot på kr 2.276,- pr. store barn og kr 1.264,- pr. små barn grunna bemanningsnorma. Den kommunale opptrappinga får ikkje effekt før i Fitjar kommune 48

49 Utgifter til barn som går i private barnehagar i Stord kommune vil bli på ,- ut frå dei opplysningane ein har no. (Gjeld 7 barn) Utgiftene i 2018 (revidert budsjett) var på ,- Førebels satsar for barn i dei private barnehagane. kr ,- for barn fødde i 2017 eller seinare. (Nasjonale sats er ,-) kr ,- for barn fødde i 2016 eller tidlegare. (Nasjonale sats er ,-) Dei nasjonale satsane for kapitaltilskot er BYGGEÅR TILei nasjonaleskuddssats PER PLASS Byggeår til og med , , , ,- Dei nasjonale satsane for foreldrebetalinga i barnehagane for 2019 vert auka frå 2 910,- til 2 990,- frå Det kjem ein ny auke på 50,- frå slik at satsen då vert kr 3 040,- Aktive tiltak: Auka kostnadar redusert foreldrebetaling (2 åringane inn frå ) Nasjonale satsar barnehage Grunnskule: Forventa refusjonar frå andre kommunar (1,57 mill.) er innarbeida i KB. Dette er ein nedgang på om lag kr ,- samanlikna med budsjettet for Aktive tiltak: Ny MOT avtale reduserer kostnadane Vakanse 30 % stilling IKT Auka ressursar til vidareutdanning for lærarar i Innføring av Transponder meldingsbok Fitjar kommune 49

50 Medlemskap i ungt entreprenørskap Admin. grunnskule: Drift som tidlegare år. PPT grunnskule og barnehage: Her har ein i KB lagt inn prisauken som samsvarar med den nye avtalen om felles PPT teneste med Tysnes og Stord. Logopedteneste: I konsekvensjustert budsjett (KB) er det lagt inn ein auke i logopedutgiftene på ,- slik at dei samla kostnadane no er ,-. Logopediske tiltak på eit tidleg tidspunkt er viktig med tanke på språkutviklinga til barna. Skuleskyss og transport: Skyss innførte nye takstsoner med verknad frå Det er no ei takstsone for heile øya. Tidlegare måtte enkelte elevar reisa mellom tre og fire takstsonar. Prisen for ei takstsone er billegare og gir kommunen ei mindreutgift for skuleskyssen. Aktive tiltak: Reduserte kostnadar til skuleskyss Vaksenopplæring Her er det store endringar både på utgiftssida og inntektssida. Dette gjeld tilbod til norskopplæring for dei som er med i introduksjonsprogrammet og dei med rett og plikt til norskopplæring (familie gjenforening). Undervisninga går føre seg i kultur og idrettsbygget. Det er lagt inn 1 lærarstillingar fram til sommaren Talet på elevar vil minka sidan ein del fell ut av introduksjonsordninga. Per Capita tilskotet og grunntilskotet vil ikkje lenger finansiera tilbodet. Her vil det bli eit etterslep som vil kunna vara ei tid. Inntektene for per capita tilskotet vil bli om lag kr ,- lågare enn i Det skal vera kontinuerleg drift ut juli månad. Det er lagt inn kr ,- til grunnskuleopplæring for vaksne ved VO på Stord. Leigeutgiftene til kulturhuset vil gå ned og vil bli avslutta sommaren I løpet av vinteren/våren 2019 må ein kontakta vaksenopplæringa på Stord for å sjå på ei ordning om kjøp av tenester for dei som framleis er i introduksjonsordning og for dei som har rett og plikt til norskopplæring med samfunnsfag. Eventuelle ekstrautgifter for desse vert å leggja inn i revidert budsjett. Kulturskulen: Det er høg aktivitet i kulturskulen. Det har vore gode samarbeidsprosjekt med barnehagane og grunnskulen. Kulturskulen gir eit breitt og godt tilbod. Kulturskulen er inne i eit utviklingsarbeid i regi av Norsk kulturskuleråd (Innføring av ny rammeplan). Dette arbeidet (fagplanane) held fram i Det er lagt inn ei prisauke i brukarbetalinga på 5 %. Aktive tiltak: Prisauke 5 % Fitjar kommune 50

51 Avslutta tilbodet om barnesong 5,12 % stilling frå Rimbareid barne- og ungdomsskule Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Rimbareid skule Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Rimbareid skule Grunnskule: Elevtalet ved skulen har minka frå 380 til 378. Hausten 2019 vert det 23 nye elevar i 1. klasse. Talet på klassar vil bli redusert samanlikna med Det er lagt inn i drifta ,- til drift av MOT programmet (Lærarressurs). Skulen har 19 timar til disposisjon som ressurs for intensiv opplæring til elevar på trinn. Two teachers vart avslutta sommaren Skulen skal framleis rapportera og gjennomføra kartleggingsprøvar fram til sommaren Aktive tiltak: Nedtrekk 1 stilling (spesialundervisning) pga. av naturleg avgang av elevar med hjelpebehov Nedtrekk 1 assistentstilling frå (0,5 ligg alt inne i budsjettet) Nedtrekk 0,5 stilling frå (13 delingstimar) - vert fordelt mellom skulane Nedtrekk driftsmidlar - kr , Nedtrekk vikarbruk - kr , Morsmålsopplæring: Drift som tidlegare år SFO og leksehjelp: Auke i brukarbetalinga på 2,6 % Fitjar kommune 51

52 Aktive tiltak: Auka inntekt brukarbetaling Reduksjon leiar SFO Rimbareid frå 80 % til 60 % stilling frå Skuldast færre barn i SFO ordninga SFO-funksjonshemma: Slik situasjonen ser ut no vil det ikkje vera behov for ei tenester på dette området frå hausten (inntil vidare) Øvrebygda skule Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Øvrebygda skule Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Øvrebygda skule Grunnskule: Elevtalet har auka frå 55 til 58. Det vert føreslått å flytta 7. klasse frå Øvrebygda til Rimbareid skule frå august Klassetalet går ned frå 4 til 3. Skulen har 9 timar til disposisjon som ressurs for intensiv opplæring til elevar på trinn. Skulen vert føreslått nedlagt frå hausten 2020 i økonomiplanperioden. Aktive tiltak: Nedtrekk 1 stilling. 7. klasse overflytta til Rimbareid skule hausten 2019 (samordna med skulebruksplan-tiltak) Auka utgifter til skuleskyss (8 elevar) kr ,- Elevar til Rimbareid (samordna med skulebruksplan-tiltak) Nedtrekk driftsmidlar - kr ,- (samordna med skulebruksplan-tiltak) Nedlegging av skulen frå hausten 2020 (del av skulebruksplan-tiltak). Fitjar kommune 52

53 SFO og leksehjelp: Auke i brukarbetalingar på 2,6 %. SFO funksjonshemma: Uendra frå sist år. Selevik skule Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Sælevik skule Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Sælevik skule Grunnskule: Elevtalet har minka frå 30 til 27. Klassetalet er uendra. Skulen har 6 timar til disposisjon som ressurs for intensiv opplæring til elevar på trinn. Skulen vert føreslått nedlagt frå hausten 2020 i økonomiplanperioden. Aktive tiltak: Nedtrekk driftsmidlar - kr ,- (samordna med skulebruksplan-tiltak) Nedlegging av skulen frå hausten 2020 (del av skulebruksplan-tiltak). SFO og leksehjelp: SFO tilbodet held fram i Dåfjorden barnehage. Fitjar kommune 53

54 Fitjarstølane barnehage Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Fitjarstølane barnehage Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Fitjarstølane barnehage Ordinær barnehage: Grunna ny pedagognorm gjeldande frå er det tilsett 1 ekstra pedagog samanlikna med Barnehagen har teke opp 2 ekstra barn hausten 2018 jf. vedtak i utval for oppvekst og omsorg Aktive tiltak: Auka sats for matpengar i barnehagen frå 175,- til 200,- pr. mnd.) 9 900,- Auka utgifter til innkjøp av mat 9 900, Tenesta for barn med nedsett funksjonsevne Denne tenesta gjeld spesialpedagogisk hjelp for førskuleborn i eigen kommune og hjelp til barn som bur i annan kommune, midlar til ekstra assistentar for born med nedsett funksjonsevne i barnehagar m.m. Her er det lagt inn utgifter på ,- grunna tiltak for barn med nedsett funksjonsevne. Her er også lagt inn ei inntekt på ,- som skuldast refusjon av spesialpedagogisk hjelp for eit barn frå ein annan kommune. Fitjar kommune 54

55 Plan, utvikling, miljø og teknisk Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Plan, byggesak og oppmåling Drift og vedlikehald Landbruk og miljø Brann og beredskap Plan, utvikling og miljø Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Plan, byggesak og oppmåling Drift og vedlikehald Landbruk og miljø Brann og beredskap Plan, utvikling og miljø Plan, byggesak og oppmåling Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Plan, byggesak og oppmåling Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Plan, byggesak og oppmåling Målsetjingar for 2019 Digitalisering Digitalisering skal bidra til at kommunen tilpassar tenestene meir til innbyggjarane sine behov, med meir effektive og nyskapande tenester. Økonomiske innsparingar vert synleggjort i budsjettet. Digitalisering i administrasjonen vil effektivisere, løysa oppgåver på nye måtar og vil gje raskare sakshandsaming. Fitjar kommune skal ha lågaste administrasjonskostnadar av kommunane i Sunnhordland målt i KOSTRA. Kompetanse og måloppnåing Fitjar kommune har kompetente og myndiggjorte medarbeidarar som når måla for tenestene. Kompetansemobilisering på tvers av avdelingar og fag for å yta tenester der det trengst for brukarane. Attraktive Fitjar Attraktive Fitjar - kommuneplanen sin samfunnsdel, tettstadsutvikling og miljø- og næringsutvikling Fitjar kommune 55

56 Plan- og utvikling og teknisk Bidra til å realisere kommuneplanen sin samfunnsdel Realisere byggeprosjekt som når måla for tenestene. Økonomisk balanse i sjølvkostområda. Generelt på Plan og utvikling: Plan- og utvikling har ansvar for plansaker, byggesaksbehandling, kart- og oppmåling. Avdelinga har god planfagleg kompetanse, og me har relativt kort saksbehandlingstid. Avdelinga har ein del eldre saker som omhandlar ulovleg bygging, plansaker som har feil i prosessane og som medfører vanskar i seinare saksbehandling. Effektiviteten i saksbehandlinga ville vore endå større dersom kommunen hadde meir oppdaterte planar og fleire normer/ standardar for ulike fagområde. For økonomiplanen har me gjennomgått gebyrregulativet for å sikra at plan- og byggesak har større grad av sjølvkost, men framleis er ikkje full sjølvkost nådd. Gebyra vert auka der kommunen har størst arbeidsmengde i saksbehandlinga, og ein har i noko grad sett på korleis nabokommunar prisar sine tenester. Prisauke i statsbudsjettet er innarbeida i gebyrauken. Det er generelt vanskeleg å estimere budsjettet då ein på førehand ikkje veit kva saker som kjem til avdelinga. Mest utfordrande for fagområdet plansak. Avdelinga har ein liten % stilling til administrativt arbeid/kommunalt planarbeid. For å kunna jobba med kommunale planar er det lagt inn ei økonomisk ramme til kommuneplanen sin samfunnsdel. Administrasjon/forvaltning: Området er stort sett stabilt med små variasjonar, men planmidlar er redusert gjennom kravet om driftsreduksjon i rådhuset. Når det gjeld digitalisering, så er Fitjar kommune sitt kart og alle gjeldande reguleringsplanar tilgjengeleg på «Fonnakart» for alle innbyggjarar. Dette gjeld like eins for alle påbegynte planarbeid og endringar mm. Det er link mellom kommunen sine kartdata i Gisline og Fonnakart, og data blir oppdatert dagleg. Vidare er kommunen sitt planregisteret også digitalt tilgjengeleg på heimesida. Avdelinga nyttar det digitale søknadsprogrammet «Byggsøk» og det blir i stor grad nytta av alle føretak som søkjer. Andre digitale verktøy vert jamnleg vurdert. Digitalisering mogeleggjer sjølvbetjeningsløysingar. Plansak: Usikre gebyrinntekter er avhengig av konjunkturar i byggemarknaden og tal på plansaker kommunen får til handsaming. Bygge-/dele-/seksjonssaker: Området er stort sett stabil med små variasjonar, men vert påverka av konjunktur i byggemarknaden. Me har for 2019 lagt oss på same nivå som for Dette trass at me går i underskot for plansak i Grunnen til at me likevel legg oss så høgt, er at me forventar ei kommunal plansak i år, Moloprosjektet, og me forventar at plansakene som pågår og som me ikkje mottok i 2018, vil kome til behandling i Kart og oppmåling Kommunen kjøper denne tenesta frå ekstern leverandør. Påslaget kommunen tek, er stort nok til å dekke interne kostnadar. Oppmåling er eige sjølvkostområde, og budsjettert overskot på ,- vert sett av på oppmålingsfondet. Fitjar kommune 56

57 Aktive tiltak: Reduksjon av planmidlar med ,- knytt til driftsreduksjon for rådhuset (heile tiltaket ligg under Administrasjon). Auka gebyrinntekter med ,- jf sak om gebyrregulativet Kommuneplanen sin samfunnsdel ,- finansiert frå disposisjonsfond. 0 Fitjar kommune 57

58 Drift og vedlikehald Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Drift og vedlikehald Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Drift og vedlikehald Ansvar 3100 Drift og vedlikehald, og 3200 Vann og avløp Avdelinga har ansvar for Bygg, vatn og avløp, grøntanlegg, idrettsanlegg, reinhald, kai, og kommunale vegar. Det er innleigde entreprenørar på vintervedlikehald, og ein har avtale med Fitjar idrettslag på drift av idrettsanlegga Nokre budsjettpostar på 2019 budsjett er tatt ned i høve til 2018 budsjett, dette gjeld fylgjande postar innan drift og vedlikehald; KB: Korrigert straumforbruk på kommunale bygg; Energibudsjettet generelt ligg på nivå som 2018, med unntak av innsparing på linjeleige, og driftstimar. Lågare linjeleige, grunna overgang til ny leverandør ,- Kaileige Årskog ligg inne med ,- i 2019 (2 båtar halve året) Effekten av refinansieringa av Havnahuset gjer at husleiga går ned med i utgangspunktet ,- Kommunen står i denne økonomiplanen framom vesentlege investeringar i helsebygg, skulebygg, endring i bygg til brann- og redning, VA anlegg i miljøgate og VA rammeplan. For å sikra kvalitet og god styring foreslår rådmannen at det vert bemanna ei stilling som - teknisk sjef, finansiert 50% av VA, 25 % drift- og vedlikehald og 25% av innkjøp. Investeringsnivået og sterkt reduserte fond på VA området fører til auke i gebyra på sjølvkost. Det vert lagt fram eige sak om dette. Aktive tiltak Ventilasjon og varme på skulebygg vert berre køyrt innan normal arbeidstid, dette gjer ei innsparing på om lag , Fitjar kommune 58

59 Stord Fitjar landbruks- og miljøkontor Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Landbruk og miljø Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Landbruk og miljø Landbruksforvaltning Avdelinga er eit interkommunalt landbruks- og miljøkontor for Stord og Fitjar. Avtalen mellom kommunane vart fornya i 2012, og er basert på kommunelova 28-1 b, som omhandlar administrativt vertskommunesamarbeid. Kontoret utfører oppgåver innan eit breitt spekter av landbruksforvaltning, tiltak i LNF-område, miljøsaker, akvakultur og viltforvaltning. Utarbeiding av overordna planar inngår i avdelinga sitt arbeid, og det er i inneverande år vedteke ny landbruksplan og ny bestandsplan for hjort på Stord-øya. Frå 2017 står avdelinga for ein omfattande leveranse av forvaltningstenester innan landbruk og vilt til Austevoll kommune, og det er i 2019 budsjettert med ,- i inntekter for denne avtalen. Med ein auke i stillingar på berre 0,4 årsverk inneber avtalen med Austevoll ei vesentleg effektivisering og innsparing ved drifta av kontoret. I 2019 vil ein vurdere organisasjonsforma for samarbeidet med Austevoll kommune. Av anna ekstern tenesteyting driv kontoret sertifisering av verksemder i sunnhordlandsregionen etter regelverket for miljøfyrtårn, og ein har prosjektleiaransvaret for vassområde Sunnhordland i samsvar med vassdirektivet. Sistnemnde er eit langsiktig prosjekt, og er finansiert av fylkesmannen i Hordaland og fylkeskommunen. I arbeidsomfang for avdelinga utgjer prosjektet 0,25 årsverk. Dyrehelsepersonellova legg ansvar på kommunane for å sikra ei tilfredsstillande veterinærvaktordning. Stord og Fitjar sitt årlege tilskot til veterinærvakta for vårt område, som også omfattar Bømlo og Austevoll, går over avdelinga sitt budsjett og utgjer ,-. Årleg nettokostnad ved teneste 3290 landbruksforvaltning vert delt med 52 % på Stord og 48 % på Fitjar. Natur- og friluftsliv Fitjar kommune sin årlege kontingent til Friluftsrådet Vest går over denne tenesta. Aktive tiltak Auke medlemskontigent Fitjar kommune 59

60 Viltfond Inntektene til fondet, der fellingsavgift for hjort utgjer det alt vesentlege, er budsjettert med ein auke på ,- til ,-. Grunnen er at det vert lagt opp til å auka tal fellingsløyve i høve til tidlegare år. På den andre sida reknar ein med at kostnader til søk etter trafikkskadd vilt vil auka i samband med etablering av nye ettersøksavtalar. Dei siste åra har viltfondet komme ut med eit lite overskot. Overskotet vert sett av på viltfondet. Stord Fitjar landbruks- og miljøkontor sitt hovudbidrag til ein økonomiplan i balanse er å levera tenester av høg kvalitet til både primærkommunane og til eksterne mottakarar. Frå 2016 er omfanget av stillingar ved kontoret redusert frå 5,2 til 4,2 årsverk, og frå 2018 auka til 4,6 årsverk ved at ein har teke inn ein tredje kommune med omsyn til landbruks- og viltforvaltning. Samstundes har avdelinga fått nye oppgåver med mellom anna matrikkelføring av konsesjonar og konsesjonsfritak. Resultatet er strenge rammevilkår og ei kostnadseffektiv drift. Fitjar kommune 60

61 Brann og beredskap Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Brann og beredskap Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Brann og beredskap Ansvar 3400 brann og oljevern Avdelinga har ansvar for brannvern, førebyggjande og beredskap, feiing og oljevern Det er samarbeid med Stord brannvesen innan feiing og tilsyn, dette gjeld og tilsyn av særskilde brannobjekt. Me har fått forslag til nye gebyr frå Stord kommune, som gjev ei vesentleg gebyrauke. Me vil forhandla om dette i løpet av tidleg november. Ein fekk i 2016 ny førebyggjande forskrift, der kommunane skal i større grad sjølv vurdere risiko, og risikoutsette bygg og grupper i kommunen, med omsyn på tilsyn. Samtidig vert det sett meir press på vurdering av tilsynsfrekvens, og feiefrekvens / behovsprøvd feiing. I tillegg er det no og innført feiing og tilsyn av fritidsbustader. Registrering og risikovurdering av fritidsbustader vert gjort i 2019, og feiing og tilsyn startar i Etter tilsyn frå arbeidstilsynet er det komne pålegg om retting av avvik på brannstasjonen, som er areal-, og kostnadskrevjande. Kommunen har fått frist til for å komme med plan for permanente løysningar på tilhøva, det vert sett som krav at plan må forankrast i kommunen sine avgjerder og budsjett. Fitjar kommune deltek i interkommunalt utval mot akutt forureining (IUA) for Nord- Rogaland/Sunnhordland Fitjar kommune 61

62 Vatn, Avlaup og Renovasjon (VAR) VA området står overfor større utbyggingar i økonomiplanperioden med sentrum/ miljøgate med skifte av VA anlegg i sentrum av Fitjar, Hovudplan VA, mm. Gebyrregulativet for VA må endrast grunna store investeringar dei seinaste åra, og det kommande. Dette vert lagt fram som eiga sak for kommunestyret etter handsaming i utval for plan og miljø. Rådmannen tek sikte på å leggja fram sak som gradvis reduserer underskotet med auke i gebyr, på kvar av tenestene. Dei første åra nyttar ein oppsparte midlar (fond), for så å vera om lag i balanse i Fitjar kommune 62

63 Pleie og omsorg Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Helse og sosial Institusjon Heimetenester Pleie- og omsorg Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Helse og sosial Institusjon Heimetenester Pleie- og omsorg Målsetjingar for 2019 Digitalisering Digitalisering skal bidra til at kommunen tilpassar tenestene meir til innbyggjarane sine behov, med meir effektive og nyskapande tenester. Økonomiske innsparingar vert synleggjort i budsjettet. Bruk av omsorgsteknologi skal bidra til trygge og tilpassa tenester og føre til at innbyggjarar med ulike hjelpebehov kan bu i eigen heim. Kompetanse og måloppnåing Fitjar kommune har kompetente og myndiggjorte medarbeidarar som når måla for tenestene. Kompetansemobilisering på tvers av avdelingar og fag for å yta tenester der det trengst for brukarane. Helse- og omsorg Auka innsats på førebygging, eigenmestring og aktivitet motverkar passivitet og einsemd, og skal slik bidra til at innbyggjarane i kommunen har mindre behov for helse- og omsorgstenester. Ny dimensjonering av dei øvste trinna i omsorgstrappa: Omsorgsbustad døgnbemanna omsorgsbustad institusjon vil gje reduserte kostnadar i helse- og omsorgstenestene. Tidleg tverrfagleg innsats vil få fleire i arbeid og færre på trygd, og betra levekåra til sårbare familiar, barn og unge. o Redusere gjennomsnittleg stønadslengde for mottakarar år, til mindre enn 4 månadar o Redusere tal på sosialhjelpsmottakarar i alderen år, til færre enn 5. o Redusere tal sosialhjelpsmottakarar med stønad i meir enn 6 månader, til færre enn 25 personar. Fitjar kommune 63

64 Helse- og sosialavdelingane. Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Helse og sosial Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Helse og sosial Reduksjon i rammene vil redusere handlingsrommet for helse, sosial og omsorg. Ein har ikkje funne rom til nye tiltak som ergoterapeut og psykolog som vert lovpålagt kommunal teneste frå For å nå måla i budsjettperioden vil det innebera at sektoren må arbeide med prioriteringar, omstilling og utvikling. Når ein ser på sjukdomsbilete i befolkninga framover, så er dei framveksande sjukdomane knytt til: - Den aldrande befolkninga - Livsstilssjukdomar o Rus o Psykisk helse o Inaktivitet Dette helsebilete er nært knytt til folk sitt daglege liv, og folkehelsearbeid vert eit viktig verkemiddelet for både førebygging og «reperasjon» dvs. tiltak i alle samfunnssektorar, som når mange. Folkehelsearbeid er lågterskelarbeid som vi ser i svangerskapsomsorg, helsestasjon, tilrettelagte turløyper i nærområdet, ungdomsklubb og kulturskule, seniorsenter, idrettsaktivitetar og anna frivillig organisasjonsarbeid for unge og eldre. Stikkord er aktivitet, opplevingar, meistring og sosiale fellesskap. Kommunen gje støtte til mykje av dette, men mest handlar dette om staden og bygdene sine sosiale miljø. Ein har i helse- sosial og omsorgssektoren eit vesentleg fokus på førebyggande arbeid, dette arbeidet vil verta styrka i endringsarbeidet ein skal gjennom med å utvikla låge trinn i omsorgstrappa. Ein har blant anna prosjekt på NAV om barnefattigdom, Nav i vidaregåande skule, prosjekt i helse som «aktive saman», dagsentertilbod, auka samarbeid med frivilligsentral og kulturfeltet osv. Det som er fellesnemnar for alle er at ein skal styrka einskildmennesket og familiar til å meistra betre eigen kvardag og levekår. Lukkast me vil det føra til mindre bruk av helsetenester, pleie- og omsorgstenester og tenester innanfor sosial- og rusområdet, enn ein elles vil få. Dette er eit grunnleggjande perspektiv i vårt arbeid framover. Eit hovudtrekk i kommunen si omstilling i helse- og omsorg og samarbeidande tenester er å utvikla lågare trinn i omsorgstrappa som vil verka førebyggjande hjå innbyggjarane, Me vil også gjennomføra organisasjonsendringar som mogeleggjer samordning av fag- og personell betre, og utvikle og samordnar leiarroller- oppgåver- og ansvar tydlegare. Teneste 1200 Administrasjon: I helse, sosial og omsorgssektoren vart ein 2017 styrka med ei 80 % helserådgjevar, for å handtere stadige nye krav og oppgåver som vert stilt til dei kommunale helsetenestene. Stillinga bidreg vidare med å styrke det langsiktige arbeidet med folkehelse, samt arbeid til planar, høyringar, saksbehandling i samsvar med dei sentrale føringar med nye krav og oppgåver på helse- og omsorgsavdelinga. Fitjar kommune 64

65 Som ein del av driftsreduksjon i rådhuset er krava til ekstern prosjektfinansiering av denne rådgjevarstillinga på ,-. Denne stillinga er særs viktig når det gjeld å få tak i midlar frå ulike tilskotsordningar. Ein har i 2018 søkt og fått prosjektmidlar til naudsynte tiltak for drift opp mot 4 mill. Noko som har ført til at ein har kunne styrke førebyggande- og planarbeid på fleire område innan helse- og sosialsektoren. Teneste 2320 Helsestasjon og førebyggjande skulehelseteneste: Tenesta har eit stort fokus retta inn mot førebyggande arbeid gjennom helseundersøkingar, vaksinasjon, støtte, rettleiing til gravide, barn, unge og familiar. Ein har dei siste åra styrka helsestasjonen, med auka tilgjenge til helsesysterteneste. Dette saman med andre helsefremjande tiltak frå skulen si side, er med på å få mindre «Drop Out». Leiande helsesyster er med i utviklingsarbeid og er blant anna tungt inne i BTI prosjektet. Utviklingsarbeid krev at ein jobbar med både rutinar og planar på tvers av sektorar og fag, i 2018 fekk helsestasjonen prosjektmidlar på ,-, som er med å styrker planarbeid og tilgjengelegheit. Ut frå stramme økonomiske rammer har ein også i denne tenesta sett inn eit aktivt tiltak med reduksjon i 20 % stilling som helsesyster. Målsetnaden for tenesta er at helsestasjonen skal fremje god fysisk og psykisk helse hjå gravide, barn, unge og familiar. Når ein reduserer tilbodet vil det gå utover tilgjengelegheit og helsesysterdekning både på helsestasjonen og skulehelsetenesta. Aktive tiltak: Reduksjon i 20 % stilling/ helsestasjonen Miljøretta helsevern Fram tom ut juni 2016 hadde kommunen 2 fastlegestillingar, og ressursar til miljøretta helsevern var på om lag pr. år. Frå budsjett 2016 vedtok kommunestyret å halvere denne summen. I sak 37/16 i utvalet for oppvekst og omsorg, og sak 64/16 Utlysing av legeheimel (ny lege nr. 3) vart det peika på bl.a. følgjande i saksutgreiinga: 4 prosent stilling til samfunnsmedisin og miljøretta helsevern er svært lite, sett høvesvis oppgåvene, og kva som vart nytt til området tidlegare. Grunn til reduksjonen er at kommunestyret halverte løyvinga til området, og administrasjonen har i tillegg måtta nytta av dei attståande midlane til å dekkja den avtalte auka i løn til legane for dei kommunale oppgåvene. I særavtalen mellom KS og Den Norske Legeforening punkt 13.3 står det at «Kommunen skal tilstrebe at stillingen som kommuneoverlege utgjør minst 50 % av full stilling.» Dette er ikkje realistisk i Fitjar, men stillinga burde aukast til 16 prosent, noko som ville auka kostnadane med om lag kr Helse- og sosialsektoren ønskjer denne auken, men på grunn av ressurssituasjonen kan ikkje rådmannen tilrå dette. Dei 2 legane ynskte sterkt å få på plass ein lege nr 3, og kommunen inngjekk avtale om at det vart flytta 400 pasientantar til ny heimel (listetak 600 ), dette tilsvara om lag 40 % stilling. I tillegg til at det vart lagt kommunale oppgåver på 20 % helsestasjon og 16 % tilsynslegefunksjon til denne stillinga. Stillinga vart lyst ut som 80 % fastløna stilling, Det vart også lagt til grunn ved finansieringa av stillinga, at kommunen skulle ha inntektene av pasientbehandlinga. I 2018 vart denne stillinga auka til 100 %, auken vart delvis finansiert med auka inntekter både frå HELFO og eigenbetalingar. Fitjar kommune 65

66 Fitjar legesenter vart etablert frå våren 2017, og alle legane og hjelpepersonell vart samla. Ressursen som smittevernlege/kommuneoverlege er i dag på 4 % stilling, som vist til ovanfor «restressursen» til miljøretta helsevern. Til denne stillinga vert det forventa at ein skal stette arbeidet med samfunnsmedisin og miljøretta helsevern. I dette ligg og arbeid kring smittevern, rutinar og utvikling av Fitjar legesenter. Ut frå den kapasiteten ein har lagt til denne rolla, har ein ikkje vore mogeleg til å prioritere arbeid kring ny smittevernplan. Smittevernplanen er ein viktig delplan i Fitjar kommune sin beredskap kring krisehandtering og førebyggjande arbeid i forhold til smitte og folkehelse. Aktive tiltak; 16 % stilling til Smittevern /arbeid for å få på plass smittevernplan i Teneste 2340 Aktivisering eldre og funksjonshemma: Frivilligsentralen er sentral i folkehelsearbeidet. Det føreligg ein samarbeidsavtale med Fitjar Frivilligheitssentral for 2018 og 2019, der ein får ei auke i overføringane tilsvarande kommunal deflator. Slik den økonomiske situasjonen ligg føre vil det også her vera naudsynt at ein må redusere overføringar i budsjettperioden. Ved å redusera overføringar til tenesta, vil det i framtida innebere at kommunen og Frivilligsentralen saman må søkja tilskotsmidlar for å oppretthalde den same økonomiske føresetnaden som ein pr. i dag har, noko som må takast inn i ny samarbeidsavtale frå Aktive tiltak: 2340 Aktivisering eldre og funksjonshemma; Reduksjon i tilskot til Frivilligheitssentralen (Tilskotet er delt på to tenester) Aktivitetstilbod for Barn og unge Redusering i tilskot til aktivitetstilbod for barn og unge (Tilskotet er delt på to tenester) Teneste 2347 Støttekontaktar Tenesta vert vidareført i 2019 med ein reduksjon på ,- jf. prognoser. Teneste 2411 Legevakt: Legevakt og Interkommunal døgnavdeling (IDA) må sjåast i samanheng. Budsjettet er for 2019 justert opp med bakgrunn i at ein i 2018 styrka tenesta med ein sjukepleiarressurs på 80 %, ein merkantil stilling på 50 %, samt at det er vesentleg auke i kostnaden til naudnett. Budsjettet frå 2017 til 2018 vart heller ikkje indeksregulert. Selskapet får noko inntening frå hausten 2018 då dei sel telefontenester til Kvinnherad. Auken i budsjettet vil ikkje tre inn før i 2021, då fram til det ein nyttar overskotet til selskapet frå Dette er tatt høgde for i langtidsbudsjettet. Fitjar kommune 66

67 Teneste 2416 Legeteneste: I september 2017 sa fastløna lege opp stillinga si, ein hadde ein lang prosess med lysing etter ny fastløna lege utan at det gav resultat. Det viste seg og å vera vanskeleg å få ein lege i redusert stilling. For å finne økonomiske ressursar til ein stillingsauke på 20 % skulle ny fastløna legen ha daglegevakt, samt ein forventa auka i refusjon frå Helfo. Fastløna lege starta i si stilling i april Legen har no i ca. 5 månadar hatt vakttelefonen for daglegevakt. Ein har erfart at dette både er uheldig og svært belastande for legen å ha vakttelefonen den dagen i veka som er lagt til arbeid ved helsestasjonen, på grunn av avbrot i arbeid med småbarnsforeldre. Aktivt tiltak: Legevakt og akuttvakt på dagtid/fordeling av vakttelefon på dagtid. Ressursar for å kompensera legar med privat avtale, for at fastløna lege ikkje skal vakttelefonen den dagen det er helsestasjon; Teneste 2417 Fysioterapeut Kommunen fekk i 2018 eit tilskot for å ferdigstilla ein re-/habiliteringsplan. Den kommunale fysioterapeuten skal skrive planen, samtidig som ein ikkje brukar meir ressursar. Dette kan føre til meir ventetid når det gjeld bistand frå kommunal fysioterapeut i Aktive tiltak: Re-/Habiliteringsplan Teneste 2420 Sosial rådgjeving og rettleiing. Denne posten må sjåast i samanheng med 2760/kvalifiseringsprogrammet og 2810 økonomisk sosialhjelp. Det vil vera naudsynt at det vert jobba med tettare oppfølging av kvar einskild brukar. Målet er å hindre at nokon lever under fattigdomsgrensa ved å styrke brukarar si tilknyting til arbeid eller utdanning slik at dei kan forsørge seg sjølv. Ein vil i no ha eit større fokus på individretta tiltak og ressursinnsats, der ein legg til rette for meir individuell oppfølging både mot økonomisk rettleiing og aktivitetsplikt. Eit tiltak som ein set i verk her er å redusere opningstida på NAV frå kl dagar i veka til kl , og slik får meir tid til planlagde brukarmøte. Dette vil gje ei betre ressursutnytting. NAV har siste åra hatt ei ungdomssatsing (jobbstrategien), og prosjektstillingane går inn som ein del av den målretta satsinga på unge. Ein ser at det er utfordrande å finna gode arbeidstilbod, her må kommunen bidra meir med arbeidsutprøving, slik at ein kan få fleire unge i aktivitet. Fitjar kommune og NAV har siste åra innan statlege satsingar søkt om prosjektmidlar til ein styrka innsats med haldepunkt i utviklingsbildet i kommunen. I Barnefattigdomsprogrammet har ein fått midlar til 60 % stilling som heimekonsulent sidan Denne oppfølgingstenesta vert tilbode etter motivering frå andre NAV tilsette når brukar har vore i kontakt med saksbehandlar i NAV. Målgruppa primært er unge som har vore lenge i NAV systemet, forsørgjarar og andre som har det me kallar «ein sosial arv». Målet er å få fleire av desse til å fullføre utdanning, koma i arbeid og aktivitet, ved å følgje dei ekstra tett opp over tid. Dette vert eit sentralt satsingsområde i kommunen sitt omstillingsarbeid, som over tid også vil redusere behovet for økonomisk sosialhjelp. Fitjar kommune 67

68 Budsjett 2019 og Økonomiplan Ein har i 2018 fått eit nytt tilskot, NAV i vidaregåande skule. Målet med stillinga er å få unge til å fullføra skuleløpet, bidra til at fleire får eit tilpassa og koordinert tilbod for å fullføre utdanninga, eventuelt avklara mot NAV tiltak på eit tidleg tidspunkt. Ein ser eit behov for å stabilisere tenesta med meir faste stillingar både i høve til LAR arbeidet og får å få aktuelle brukarar i gong med aktivitetsplikt og arbeid og følgje opp dei unge som er på rein sosialhjelp. Det har dei siste åra vore prosjektstillingar, noko som kan gje lite kontinuitet og føreseielege tenester på sikt. Teneste 2810 Økonomisk sosialhjelp. Sosialhjelp skal vera ei subsidiær yting. Dette inneber at den einskilde må nytte alle andre mogelegheiter før ein har rett på stønad. Stønaden skal vera mellombels, og bør ta sikte på å gjera vedkomande sjølvhjelpen. Det har dei siste åra vore eit vesentleg auka forbruk av økonomisk sosialhjelp og det ligg an til eit overforbruk i 2018 på om lag 1 mill. Dette er identifisert som eit av våre fire omstillingsområde for økonomiplanen. I budsjett for 2019 har vi lagt inn økonomisk sosialhjelp på nivået for revidert budsjett 2018 (KB) pluss ,- (aktivt tiltak). Dette er ein vesentleg reduksjon frå reelt forbruk 2018 og det vil krevja systematisk og målretta omstilling i tenesta. I økonomiplanen legg vi difor fram ein gradvis reduksjon av økonomisk sosialhjelp i høve til reelt forbruk Gjennom omstillingsarbeidet vil vi sjå om nivået kan reduserast ytterlegare. Oversikt over utvikling av sosialutbetalingar frå Utbetalt siste 12 mnd Budsjett 12 mnd. I 2017 fatta NAV kontoret 915 vedtak om økonomisk sosialhjelp, dette var ei auke på 300 frå året før. Det vart i 2017 registrert 105 brukarar som fekk sosialhjelp, noko som var ei auke på 16 personar frå førre år. Ein ser framleis auke i tal personar i 2018, frå har ein registrert 110 aktive brukarar og ein har mottatt 824 søknadar. Det er framleis mange saker, og me kan seie mange vanskelegstilte familiar og andre. Det blir jobba med tettare oppfølging av kvar einskild brukar. Der målet er å styrke brukarar si tilknyting til arbeid og forsørging. Ein ser og ei auking i tal flyktningar som no går over frå introduksjonsprogrammet og skal over til arbeid og/eller utdanning. I økonomiplanen legg vi difor fram ein gradvis reduksjon av økonomisk sosialhjelp i høve til reelt forbruk Gjennom omstillingsarbeidet vil vi sjå om nivået kan reduserast ytterlegare. Fitjar kommune 68

69 Aktive tiltak: Styrka sosialhjelp i Teneste 2430 Tilbod til personar med rusproblem: Gjennom opptrappingsplanen for rusfeltet, har ein søkt om stillingar over fleire år og fått midlar. Stillingane går inn i den tverrfaglege oppfølginga av tilbod til personar med rusproblem, samt at dei og jobbar med førebygging opp mot unge i NAV. Innbyggjarar med alvorlege rusproblem er ei krevjande gruppe som genererer mykje arbeid hos NAV. Mangel på permanente bustader for dei som manglar buevne, som er i aktiv rusing fører til eit kontinuerleg press på NAV kontoret. Hausten 2018 starta ein med LAR-utdeling til fast tid på dagen ved Fitjarsjøen 38, noko ein ser er eit positivt tiltak. Fitjar kommune kjøpte i 2018 to tiltak i HAP-prosjektet (hasj avvenningsprogram) frå Stord kommune. Dette er eit tiltak som ein kjem inn på eit tidleg tidspunkt og har ei oppfølging over to år, som kan visast til gode resultat. Dette gir ein kostnad på om lag ,- og i Aktive tiltak: Reduksjon i 10 % stilling i seks månadar. Ein har i 2018 fått tilskot og ein vil i ein periode på 6 månadar har 10 % reduksjon i den faste stillinga Teneste 2422 Flyktningteneste: I økonomiplanen for er det lagt opp til ei nedtrapping av Flyktningtenesta. Ein vil frå 2019 ta ei tidlegare nedtrapping og dermed få eit ekstra reduksjon på ei 40 % stilling i 7 månadar. Dette inneber at ein må leggje om arbeidsoppgåver og andre får nye arbeidsoppgåver, samtidig som ein no må forvente at flyktningar i større grad går over i det ordinære tenestetilbodet i kommunen. Aktive tiltak: Reduksjon i stilling Teneste 2440 Barnevernsteneste: Sunnhordland interkommunale barnevern er barnevernstenesta for kommunane Stord, Bømlo og Fitjar, der Stord er vertskommune. Barnevernet skal bidra til at barn og unge får trygge oppvekstvilkår, og sikra at dei som lever under tilhøve som kan skada helse og utvikling får nødvendig hjelp og omsorg. Brukarmedverknad, tidleg innsats og tverrfagleg samhandling er særlege fokusområde. Tenesta har som målsetting at fleire barn skal få hjelp i eigen familie, at ein i mindre grad skal plassera barn akutt, og at ein har som hovudregel å ikkje nytta tiltak som medfører flytting av barn over 12 år ut av eigen heim. Barnevernet har i 2018 oppretta eit tilbod om metodisk rettleiing for å styrka føresette si omsorgsevne. I tillegg har tenesta gjennomført ei endring av tilbodet om rettleiing til føresette. Budsjett for 2019 byggjer på same aktivitetsnivå som i 2018, og omfanget av tiltak er lagt inn med utgifter knytt til kjende vedtak per september Fitjar kommune 69

70 Hausten 2017 vart det, etter initiativ frå Fylkesmannen, sett i gang eit prosjekt for å utreia mogleiken for ein felles akuttberedskap/barnevernsvakt for alle kommunane i Hordaland. Denne barnevernsvakta skulle sikra at alle barn i fylket har tilbod om forsvarlege barneverntenester heile døgeret slik lova krev. Rapporten som oppsummera prosjektet «Akuttberedskap for kommunalt barnevern i Hordaland» vart lagt fram i rådmannsutvalet i Hordaland den Rapporten syner korleis ein kan etablera felles akuttberedskap for kommunane i fylket. Felles for dei ulike forslaga er at vakta var plassert i Bergen med Bergen kommune som vertskommune. Rådmannsutvalet i Hordaland vedtok i møte å be om at det vert greidd ut eit anna alternativ der kommunane i Sunnhordland er eige «vaktdistrikt» utan Bergen kommune som vertskommune. Når denne utgreiinga er ferdig, vil rådmannen leggja fram ei sak om organisering av barnevernsvakt. Rådmannen har i budsjettet lagt inn midlar til barnevernsvakt på Fitjar med ei kostnadsramma sett til 35,- per innbyggjar, ,- kr frå hausten Teneste 2510 Barnevernstiltak i heimen: Jf. Prognose ser ein eit auka innsats i tiltak i heimen og posten er auka med ,-. Dette er eit felt som det kan koma nye uføresette kostnader på ved eventuelle behov. Teneste 2520 Barnevernstiltak utanfor heimen: Jf. Prognose ser ein nedgang i dette tiltaket på ca ,-. Dette er eit felt som det kan koma nye store uføresette kostnader på og behov får å auke igjen. Teneste 2750 Introduksjonsordninga: Denne tenesta er for utbetalingar av introduksjonsstønad til dei som går på intro-programmet. I løpet av 2019 vil programmet ikkje ha deltakarar lengre. Teneste 2760 Kvalifiseringsprogrammet: Denne posten må sjåast i samanheng med 2810 økonomisk sosialhjelp og 2420 sosial rådgjeving. Krav til aktivitet er heilt sentralt, frå januar 2017 vart det lovfesta at kommunen skal stille krav til at sosialhjelpsmottakarar under 30 år skal delta i aktivitet (aktivitetsplikt), med mindre tungtvegande grunnar talar mot dette. Det er lagt til grunn å nytte kvalifiseringsprogrammet i større grad enn tidlegare og ein har flytta ,- frå teneste Fitjar kommune 70

71 Pleie og omsorgstenestene Budsjett 2019 og Økonomiplan Den utfordrande økonomiske situasjonen ein no står ovanfor vil utfordre pleie og omsorgstenesta til å sjå korleis ein på ein best mogleg effektiv måte kan gje eit samla godt tilbod i pleie og omsorg. Det vil vera heilt avgjerande at ein får snudd presset på institusjons tenestene gjennom å m.a. utvikla lågare trinn i omsorgstrappa. Ein har sidan medio 2018 hatt eit stort press på tenestene og ein har i dag ikkje ledig kapasitet på institusjonsplassar, som også gjeld korttidsopphald og avlastning. Dette fører då til eit ekstra press på heimebaserte tenestene. Samstundes vert nye og komplekse behandlingsoppgåver lagt til dei kommunale helsetenestene som resultat av kompleksiteten i utskrivingsklare pasientar, som skal ha vidare behandling og oppfølging i kommunen. Nytt krav frå 2019 er betalingsplikt for overliggjardøgn i spesialisthelsetenesta innan rus/ psykiatri, noko som utfordrar lokal behandlingskapasitet- og kompetanse. Dette vil vera ei ny utfordring i tillegg til dei ressurskrevjande tenestene ein allereie har i kommunen. Tenester til ressurskrevjande brukarar er den største økonomiske utfordringa Fitjar kommune har. Kommunen har i 2019 fleire brukarar som kjem inn under refusjonsordninga med særskilt ressurskrevjande tenester, ut frå erfaringar og som prognosen viser, utgjer dette eit kostnadsbilete på opp mot kr 46 mill. Etter anslått refusjon kostar desse brukarane kommunen netto opp mot 20 mill., når eigenandel og rammetilskot er trekt frå. I dette reknestykke er ikkje brukarar som fell utanom refusjonsordninga tatt med, det gjeld personar som har aldersgrense på 67 år. Ein vil fram til hausten 2019 ha 22 institusjonsplassar derav tre som vert selt til Stord fram til ny sjukeheimsfløy kan takast i bruk. Ein har og som tiltak tatt i bruk bustadar/leilegheit ved Havnahuset til tung pleie, noko det ikkje er tilrettelagt for. Fitjar kommune disponerer ei ½ observasjonsseng ved interkommunal døgnavdeling. Denne kapasiteten ser ein at det vil vera naudsynt å nytta meir målretta i tenestene. Når ny sjukeheimsfløy er ferdig hausten 2019, vil det vera 28 rom, der det eine kan nyttast som skjermingsavdeling. Ny fløy vil føre til at ein får ei mindre og meir oversiktleg avdeling å drifte, samt større bevegelses moglegheit for pasientane. Det gjer at ein med same grunnbemanning kan yta helsehjelp til fleire brukarar. Eventuelt at ikkje alle rom er i bruk. Ein vil våren 2019 lage ein plan for korleis ein skal nytte omsorgsteknologi som ein del av tenestetilbodet i heimebaserte tenester og sjukeheim, og korleis dette skal implementerast i tenestetilbodet. Vi kjem til å etablera ei arbeidsgruppe i sektoren, og nytta oss av e- helsedirektoratet sine tilrådingar av teknologi som er klar for bruk. Bruk av omsorgsteknologi vil endra arbeidsmetodane i tenestene. Som ein del av omstillinga i helse- og omsorg må vi vurdere om omsorgstrappa, med omsorgsbustader- heildøgnsbemanna bustadar institusjonsplassar, er rett dimensjonert i høve til talet på eldre over 80 år som er stabil i denne økonomiplanperioden. Aktiv tiltak: innføring av omsorgsteknologi Ein legg inn ein forventa gevinst tilsvarande reduksjon i ein sjukeheimsplass og to stillingar i pleie- og omsorgstenesta, med ein opptrappingsfase i budsjettperioden Redusert innslagspunkt ressurskrevjande brukarar Fitjar kommune 71

72 Institusjonstenester Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Institusjon Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Institusjon Dagsenter for demente Ein har ei auke i demente heimebuande brukarar i kommunen, for å avlaste pårørande og for å utsetja behov for institusjonsplassar, vil det vera behov for å auke tal dagplassar. I dag har ein tre plassar, ein ser at skal ein få snu og vi foreslår å styrka dette tilbodet allereie frå I det aktive tiltaket ligg det føre at ein aukar med 1 plass i 2019 og ytlegare 1 plass i Kommunar som etablerer nye dagaktivitetsplassar for demente i 2019, vil få auka tilskotssats for desse som svarer om lag 50 prosent av pårekna kostnader, dette utgjer ,-. Ved vidareføring av oppretta plassar frå vil kommunane få tilskot på 30 prosent av pårekna kostnader, som er den same tilskotssatsen som for 2018, ,-. Aktiv tiltak: auke tilbodet til demente med to plassar i løpet av budsjettperioden Pleie, omsorg, hjelp i institusjon Aktive tiltak: Sal av 3 plassar til Stord i to ekstra månadar Det vart i 2017 gjort ein avtale med Stord kommune at dei skulle kjøpe 3 sjukeheimsplassar i 6 månadar ut i Ein har no gjort ein ytlegare avtale i to månadar fram til Ein ser at dette vil gå utover det tilbodet Fitjar kommune kan tilby eigne innbyggjarar Aktive tiltak: Sparetiltak kjøken drift Sparetiltak kjøken, vil vera både personalorganisering, innkjøp og sal av matvarer Fitjar kommune 72

73 Heimebaserte tenester Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Heimetenester Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Heimetenester Det overordna målet for tenesta er at ein legg til rette for at innbyggjarane skal få bu heime så lenge det er fagleg forsvarleg. Heimetenesta er den tenesta som har dei største variasjonane både i alderssamansetting og behov. I 2018 har heimebaserte tenester ulike hjelpetiltak til omlag 100 brukarar, som er fordelt på, heimehjelp/praktisk bistand, mat kjøpt frå kjøkenet v/fbb og tryggleiksalarmar. Det var i 2017 lagt inn nye tiltak for «Gartnartunet» då fleire nye brukarar flytta inn i eigne bustadar, det vart i den samanheng oppretta nye stillingsheimlar. Det vil løpet av 2019 og vera fleire som ein må gje liknande tenester til, men ein forventa at det skal dekkast i allereie drift og at ein nyttar meir støttekontaktmidlar til fritid. Teneste 2540 pleie og omsorg hjelp i heimen I revidert budsjett for 2018 vart det lagt inn ei styrking på 2,6 mill., denne styrkinga vert vidareført i planperioden. Denne tenesta har dei siste åra hatt kraftig auke i kostnadane til ressurskrevjande tenester. Ein har likevel ein forventning om at ein får ein reduksjon i budsjettperioden ved å jobba målretta i høve til enkeltbrukarar sitt tenesteomfang. Tiltaket er etter at statleg medfinansieringsdel er trekt frå. Aktiv tiltak: Reduksjon i kjøp av tenester Aktiv tiltak: Reduksjon i stilling, heimetenesta Ein har i økonomiperioden lagt inn ein reduksjon i 2,2 stillingar. Denne reduksjonen vil vera sårbar for tenesta ved sjukdom, permisjonar eller anna fråvær Fitjar kommune 73

74 Kultur Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Kultur Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Kultur Målsetjingar for 2019 Kultur Vidareutvikla samarbeidet mellom frivillige lag- og organisasjonar og kommunale tenester for å utvikla, og etablera nye, aktivitetar for både ungdom og eldre som gje meistring, opplevingar og sosiale fellesskap. Kompetanse og måloppnåing Fitjar kommune har kompetente og myndiggjorte medarbeidarar som når måla for tenestene. Kompetansemobilisering på tvers av avdelingar og fag for å yta tenester der det trengst for brukarane. Nytt innan kulturfeltet i 2018 er at arbeid med kulturminnevern har auka i omfang. Tilskotsordninga «Tilskot til verna kulturminne» som er midlar for restaurering av private objekt, er blitt overført frå fylkeskommunen og til kulturkontora i kommunane, utan økonomisk kompensasjon for oppgåveoverføringa. Kulturkontora har no ansvar for utlysing, sakshandsaming, fordeling av midlar, synfaring, rekneskap, rapportering og utbetaling. (Fitjar kommune fekk nest høgast tildeling av midlar i 2018 i Hordaland). Dette arbeidet kan etter rådmannens vurdering verta nedprioritert grunna av kapasitet. Aktive tiltak Auka innteningskrav via ekstern prosjektfinansiering ,- knytt til driftsreduksjon rådhuset. (Heile tiltaket ligg under Administrasjon.) Når vi krev inntening via prosjektmidlar for 30 % av kultur- og informasjonssjef stilling (som og inkluderer 5% ungdomsråd) vil ein kunna få utfordringar med dagens daglege drift på kulturkontoret. Ein må prioritere oppgåver. Kulturkontoret har oppgåver som femner vidt. Måla i økonomiplanen prioriterer aktivitetstilbod til unge og eldre, og vidareutvikling av samarbeidet med frivillig sektor og kommunale tenester Kulturkontor Nedtrekk i innbu og utstyr kulturkontor Bibliotek Nedtrekk i innbu og utstyr på bibliotek. Dette fører til at biblioteket ikkje går til innkjøp av nye bokhyller Fitjar kommune 74

75 Nedtrekk i ubekvem arbeidstid bibliotek. Denne posten har aldri vore nytta Galleri Losjen - Lysutstyr Galleriet har til no hatt svært enkelt lysutstyr grunna manglande midlar. Ein vert ved oppgradering i stand til å tilby utstillingar som femner høgare kvalitet av profesjonell kunst i tillegg til å være lågterskeltilbod. Bruk av galleriet er ein del av utvikling av mangfald i aktivitetog opplevingar i Fitjar Passive tiltak 3700 bibliotek. Auke i bokbudsjett til opphaveleg nivå (2016). Det er viktig å oppretthalda den gode kvaliteten på tilbodet som me rettar mot barn og unge Fitjar kommune 75

76 Økonomisk forvaltning Budsjett 2019 og Økonomiplan Rekneskap Budsjett Budsjett Konto Økonomisk forvaltning Økonomiplan Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Konto Økonomisk forvaltning Eininga inneheld nokre få postar, hovudsakleg inntekter. Motpost avskriving I kommunerekneskapen utgiftsfører låneavdrag i staden for avskrivingar. Avskrivingane ligg som utgift på einingane, og har difor ein motpost. På denne måten vert både avskrivingar vist, samstundes som avdragsutgiftene vert utgiftsført. Integreringstilskot Tilskotet vert redusert frå 5,7 mill. i 2018 til 3,6 mill. i Dette er berekna ut frå dei flyktningane som er komme, og at me ikkje buset nokon i Belastning av investeringar Prosjektstyring og mellombels finansiering av investeringar vert belasta investeringsrekneskapen, og inntektene kjem på denne eininga. Administrering av eigedomsskatt vert belasta økonomisk forvaltning. Inntekter og utgifter med lån til vidareformidling ligg her. Aktive tiltak 1) Retaksering Retaksering av alle eigedommar, samt overgang til å nytta SSB / Skattedirektoratet sine verditakstar Fitjar kommune 76

77 Investering Vedlagt fylgjer forslag til investeringsbudsjett for I tillegg til nye prosjekt er det også ein del postar som er overført frå Dei sistnemnde prosjekta vil me måtte sjekka fram mot formannskapsmøtet 5. desember, då det er avhengig av ferdigstatus for prosjekta ved årsskiftet for dei einskilde investeringane. Det er ynskjeleg å ha ein glidande overgang. For å sikre oss at me får alt ufullført med oss frå 2018 med rett løyving i 2019, vil me leggja til grunn at dei prosjekta det er usikkerheit om, anten blir overført med låneopptak frå 2018, eller som «nytt» tiltak med ein «risikomargin». Elles har me justert langtidsplanen for 2020, 2021, og 2022 i noko monn, men nye behov vil dukka opp i planperioden. Hovudpunkta i investeringsbudsjettet er: Administrasjon/felles: Administrasjon Tittel IKT administrasjonen og felles Eigenkapitalinnskot KLP Oppgradering Agresso Kjøp av generelt IKT utstyr er vidareført for heile perioden på same nivå som tidlegare (kr ). Kapitalinnskot KLP er indeksregulert og vidareført, med kr i 2019, og finansierast med fond. Oppgradering Agresso er Fitjar sin del av oppgraderinga på fellessystemet med Stord og Bømlo. Versjonen me nyttar i dag vert ikkje lengre vedlikehalde. I tillegg treng me ny modul for å sende elektronisk refusjonskrav ved sjukemelding. Dette er krav om frå 1. januar Ny modul vil gje oss ca ,- ekstra i årleg lisenskostnad. Kommunestyresal (strømming og oppgradering) er innarbeida i 2021, og er utgreia i sak 23/18 i formannskapet. Kommunestyret vedtok å stryke denne investeringa. Skule/oppvekst: Skule og barnehage IKT skule Inventar skule Inventar barnehage Plan utbetring gymsal Rimbareid Årlege investeringar i IKT utstyr er foreslått halde på ,- kvart av åra i økonomiplanen. Nivået er uendra frå økonomiplanen Inventar er sett opp med ,- kvart år i perioden og gjeld nødvendig utstyr til skule. I 2019 er denne løyvinga forslått nytta til naudsynt oppgradering av innbu / utstyr i Fitjarstølane barnehage. Kommunestyret vedtok å stryke investeringar i bygg og utanomhus på skulane er sett opp i samsvar med skulebruksplanen sitt alternativ 1: - Påbygg Rimareid er planlagd med 11,7 mill. fordelt over 2019 og Sanering av 39-bygget ligg inne i 2019 med ,-. - Lærarplassar Øverbygda er teken ut pga nedlegging av skulen. Fitjar kommune 77

78 I 2016 vart det vedteke å leggja inn ein del tiltak i gymnastikksalen på Rimbareid skule i ei totalvurdering av heile gymnastikksalen. Posten vart stroke i budsjett 2017, og totalvurderinga er framleis ikkje gjort. Det «gamle» tiltaket frå 2016 blir foreslått utført i 2019, med kr ,-. Helse/omsorg: Tittel Pleie og omsorg Velferdsteknologi Møblar Havnahuset Bustadar rus Gartnartunet Ny fløy FBB Ventilasjon Havnahuset Garderobe Havnahuset Flytte medisinrom Havnahuset Bruk av omsorgsteknologi er ein viktig del av dreiinga av omsorgstenestene som skal utgreiast. Ny teknologi krev investeringar, og rådmannen foreslår å overføra unytta løyving frå 2018 på 1,0 mill. i Vidare legg ein inn ,- i årlege investeringskostnadar på prosjektet. På Havnahuset ser ein behov for fleire mindre investeringar knytt til heimetenestene: - Nye møblar er lagt inn med ,- i Flytting av medisinrom er lagt inn med ,- i Oppgradering garderobefasilitet er lagt inn med ,- i Ventilasjon i underetasjen av gamlefløyen på Havnahuset med ,- i 2021 Det store prosjektet innan helse er ombygginga av FBB. Oppstart vart vedteke i kommunestyret 17. oktober i sak 44/18. Størstedelen av investeringa kjem i Venta ferdigstilling er I 2018 vart det vedteke å bygge rusbustadar, og omtala slik: «Ny regulering av næringsparken i Årskog opnar for at det kan byggjast 2-3 meir permanente bustader der, og lagt inn med ,- i Summen er ikkje kvalitetssikra, og kan let bli for liten. Det er framleis behov for ytterlegare ein tomt og 2-3 bustader, tomtekjøp estimert til ,- i 2019.» Av kapasitetsomsyn ser ein ikkje for seg at prosjektet kjem i gang før i Omsorgsbustadene ved gartneriet er fullført, med 6 nye einingar, 5 til brukarane og ei til kommunen som «vaktbase», og teke i bruk i april Eigarforma er framleis uavklart, men vil mest sannsynleg bli at kommunen overfører utleigedelen (5 einingar) til eit burettslag. Ein har bede om bindande førehandsuttale frå Skatt Vest, og tek endeleg avgjerd når denne ligg føre. Det er utarbeida plan for ein bustadeining på Gartnartunet i 2018, planane er utarbeida i samarbeid med brukar, NAV, arkitekt, og fysioterapeut/helse, bustaden vert spesielt tilpassa bebuar sine behov. Byggearbeida er tenkt starta opp, og fullført i Teknisk / veg (Ikkje VA): Tittel Drift og vedlikehald Driftskontroll Rådhuset Veg generell Fitjar kommune 78

79 Veg sentrum Skilt Plenklippar Hurtigladestasjon sentrum Kommunestyret vedtok å ta ut investeringa «Asfaltering og rekkverk Sjoareset». Skilt kr vert overført til 2020 grunna kapasitetsomsyn. Vegkryss i Fitjar sentrum skal utførast av SVV. Men det er ein kommunal kostnad til VA i Fitjar sentrum i prosjektet. Kommunen kan og måtta gjera tiltak på tilførslevegar. Eventuell investering i veg i prosjektet er ukjent, og vert lagt inn i 2019 med ,-. Sjå og omtale under VA. Økonomiplantiltak veg på 1,0 mill. vart redusert i 2017 og seinare til 0,5 mill. kvart år. I 2018 er dette føresett å dekka vegkryss sentrum og i tillegg til 0,5 mill. Økonomiplan er vidareført til 2021 med ,-, og tatt opp att til 1,0 mill. i Plenklipparen er kring 10 år, og reparasjonane er byrja å koma. Vedteke utskifting på ,- vert overført til Kommunestyret vedtok investeringa i hurtigladestasjon i sentrum i Beredskap: Tittel Beredskap Tankbil Garderobe brannstasjon Fullføring ny tankbil kjem i 2019 med 2,2 mill. Kommunestyret vedtok å redusere investeringa i garderobe brannstasjon med 1 mill. i kvart av åra 2020 og Arbeidstilsynet har gjennomført tilsyn på brannstasjonen og pålegg har kome. Notat om situasjonen er vedlagt. Ein ser for seg å prosjektera i 2019 (0,5 mill.), med oppstart av ombygginga i 2020 (1,0 mill.), og hovudvekt av ombygginga i 2021 (9,0 mill.). Næring: Tittel Utbygging Årskog Attraktive sentrum Rest av plan for infrastruktur på delområde Årskog kjem rett over nyåret. Kommunestyret vedtok investeringa i «Attraktive Fitjar» i Fitjar kommune 79

80 Idrett: Tittel Idrett Kunstgrasbane Universell utforma turløype Olstjødna * Akebakke - Midtfjellet * Hoppbakke - Midtfjellet * Snøkanoner - Midtfjellet * Lysanlegg* Kommunestyret vedtok investeringa i nytt dekke på kunstgrasbana i Det er overført ,- frå 2018, og ein føreset eit tilsvarande anleggsbidrag frå idrettslaget. Det vil kunna gje inntil 1/3 i spelemidlar som tilkjem idrettslaget. Tiltaksplan for Fitjarfjellet inneheld ei rekkje forslag til investeringar, som samla utgjer kr ,-. Desse må løysast utan låneopptak, t.d. laksepengar. Nokre av tiltaka vil gje spelemidlar. Passivt tiltak Investering i nytt kunstgrasdekke er ikkje utgreidd og ligg difor som passivt tiltak. Nytt kunstgras var føresett finansiert av idrettslaget i samsvar med tidlegare føresetnader. Denne føresetnaden held ikkje. Kunstgrasbane med granulat vil koste om lag 3,5 mill., som vil utløyse 1/3 del spelemidlar. Kommunens sin eigendel vert 2,3 mill. Om lag ,- er mogeleg å utføre på dugnad av idrettslaget. VA- prosjekt: VAR Tittel Div. småanlegg vass Avlaup småanlegg Hovudplan VA Høgdebasseng Fitjarstølane Vatn Sentrum Avløp Sentrum Oppmåling kloakk Oppmåling vatn I samband med nytt vegkryss i Fitjar sentrum vil det vil bli ein kommunal kostnad til særleg VA. Planarbeid er utført i 2017, finansiert med småtiltak avløp. Hovudinvesteringa er avhengig av framdrifta på vegen, og føresett utført i Anlegget er no lyst ut på Doffin. Ein ser at det er behov for kring 700 meter nye anlegg, både for vatn og avløp, kummar a kr , alt lagt i felles grøfter. Det kan og bli behov for tiltak på kommunale tilførslevegar. Kostnadane knytt til overvatn vert fordelt etter ein fordelingsnøkkel mellom kommunen og SVV. Grove anslag for kvar kostnadsberar, vatn 1,75 mill., avløp 1,75 mill., veg 0,5 mill. Delar av? finansieringa i økonomiplan vart nytta til prosjektet i Øvrebygda. Ein treng difor å legga inn 1,25 mill. på både vatn og avløp i friske midlar i Småanlegg vatn og avløp vert fornya med ,- for kvar, kvart av åra. Fitjar kommune 80

81 Høgdebasseng Fitjarstølane er planlagd i 2021, og er føresett å sikra sentrum, samt trykk i Rossneset. Ein føreset at restmidlar for prosjekta Hovudplan VA, oppmåling vatn og oppmåling avløp vert overført til Kyrkja: Kyrkja Tittel Fornying gravfelt Rapport om opparbeiding av nytt gravfelt ligg ved Fitjar sokn sitt budsjettbrev. Den viser at det er behov for 1,19 mill. første året av prosjektet, og ytterlegare 0,7 mill. år 2. Opphavleg var det løyvd 0,8 mill. i Kyrkja ønskjer oppstart allereie i Rådmannen har lagt inn naudsynte midlar i 2020 og Investeringa verkar ikkje inn på tilskot til andre trudomssamfunn. Inntekter: Ombygginga av FBB vil gje eit estimert tilskot på 16,8 mill. i Ved ei eventuell omgjering av Gartnartunet til burettslag, vil gje inntekter som vert tilbakeført til kapitalfondet. Gartnartunet er mellombels finansiert av fondsmidlar. Ein ventar å få noko i spelemidlar på ferdigstilte prosjekt, som er godkjende men ikkje utbetalt. Låneopptak: 2018: Førebels estimat på behov for lån til investeringar i 2018 ligg på 18 mill. Status på dei einskilde prosjekta i månadsskiftet november / desember, vil avdekka meir nøyaktig behov. Ein tek ikkje opp meir lån enn naudsynt for å dekka årets investeringar. 2019: Budsjettert lånebehov i 2019 er 18,65 mill. Fitjar kommune 81

82 Økonomiplan Større endringar som ligg som føresetnad for økonomiplanen: - Skulebruksplanen sitt alternativ 1. (reversert av kommunestyret) - Driftsreduksjon rådhuset - Ombygging og driftsreduksjon på FBB - Effektivisering som følgje av omsorgsteknologi og endring i omsorgstrappa. - Auke av eigedomsskattesatsen både i 2021 og i (reversert av kommunestyret) Det er teken omsyn til: - Redusert rammetilskot som følgje av inntektssystemet og bortfall av småkommunetilskotet. - Ekstrautgifter knytt til pedagog- og bemanningsnorm i barnehage. - Ekstrautgifter knytt til norm for lærartettleik. Fitjar kommune 82

83 Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2018/671 Sakshandsamar: Trond Salmo Dato: MØTEBOK Eigedomsavgift feiing og tilsyn av fyringsanlegg 2019 Utval sak Utval Møtedato 92/18 Formannskapet /18 Kommunestyret Vedlegg: Bakgrunn: Fitjar har ein samarbeidsavtale med Stord kommune om feiing og tilsyn frå 2013, gjeldande frå Stord kommune har fremja krav om auke på 53 % for feiing og tilsyn frå 2019, utan at tenesteomfanget er vesentleg endra. Dersom kravet vert etterkomme, vil abonnentar i Fitjar få ein auke på om lag 220,- (inkl. mva.). Det har vore kommunikasjon og møte mellom kommunane om fastsetting av gebyrsatsane, men ein har ikkje kome fram til noko felles løysing. Fitjar kommune held seg då til gjeldande avtale. Avtalen opnar for revisjon annakvart år, og slik ikkje for revisjon av avtalen i 2018, og Fitjar står på at denne skal justerast med kommunal deflator (2,8 %) for Krava frå Stord vil etter all sannsyn bli fremja ved revisjon av avtalen neste haust. Intensjonen bak samarbeidsavtalen om nokolunde likt nivå på denne avgifta i dei to kommunane, vil då ikkje lenger vera gjeldande. Rådmannen ser difor behov for å utgreie alternativ til dagens avtale. Ein lyt undersøkje mogleg samarbeid med andre nabokommunar. I tillegg lyt ein vurdere korleis samarbeidet skal organiserast. Vurdering: Rådmannen vil i løpet av våren 2019 utgreie alternativ til dagens samarbeidsavtale. Framlegg til vedtak: Formannskapet rår kommunestyret til å gjere slikt vedtak: Gebyr for gjennomføring av lovbestemt feiing og tilsyn med fyringsanlegg vert auka med 15,- til 544,- (680,- inkl. mva.) gjeldande frå 1. januar Behandling i Formannskapet : Rådmann Olaug Haugen orienterte om bakgrunn for saka. Fitjar kommune 83

84 Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) Gebyr for gjennomføring av lovbestemt feiing og tilsyn med fyringsanlegg vert auka med 15,- til 544,- (680,- inkl. mva.) gjeldande frå 1. januar Behandling i Kommunestyret : Rådmann Olaug Haugen orienterte om saka. Vedtak: (Samrøystes) Gebyr for gjennomføring av lovbestemt feiing og tilsyn med fyringsanlegg vert auka med 15,- til 544,- (680,- inkl. mva.) gjeldande frå 1. januar Olaug Haugen Rådmann Saksframlegget er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Fitjar kommune 84

85 Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2018/671 Sakshandsamar: Trond Salmo Dato: Eigedomsavgifter 2019 MØTEBOK Utval sak Utval Møtedato 81/18 Utval for plan og miljø /18 Kommunestyret Vedlegg: 1) Sunnhordland Interkommunale Miljøverk IKS: Budsjett ) Detaljbudsjett VAR 3) Investeringsbudsjett Bakgrunn: 1. Vatn og kloakk. Historikk: I perioden 2008 til 2017 vart årsavgiftene gradvis redusert. Vatn vart redusert frå 3 534,- til 3 029,- (inkl. mva.), medan avløp vart redusert frå 5 452,50 til 3 795,-. Tilknytingsavgiftene har ikkje vore endra sidan Tilsvarande sak i fjor varsla årleg gebyrauke på 5 % på begge avgiftsområda, der vatn fekk avgiftsauke allereie inneverande år. Det vart vidare peika på risiko ved høgare rentebane og investeringstakt. Begge faktorane slår negativt inn på resultata på sjølvkost. Generelt: Detaljbudsjettet som vert presentert i denne saka er dei same som er presentert i Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2019 og økonomiplan Kostnadssida: Personale mm. VA har i heile 2018 hatt 2,0 stillingar i drifta og direkte mannskapskostnader er fordelt mellom vatn og avløp. Dette blir vidareført i 2019, men styrka med teknisk sjef. Administrasjonskostnader er belasta 60 % på vatn og 40 % på avløp. Lønsoppgjeret for 2019 er basert på ein vekst frå 2018 på 3,25 %. Prisauke er kompensert med ei individuell vurdering på kostnadsartar, og internkjøp er regulert med kommunal deflator på 2,8 %, jf. statsbudsjettet. Renter: Frå og med 2014 er kalkulasjonsrenta basert på 5 års swap-rente + 50 rentepunkt. Ein har prognostisert renta til 2,0 % i 2018, og budsjettert med 2,54 % for 2019 medrekna margin. Denne er no litt høgre enn lånekostnaden for kommunen. I økonomiplanen har ein lagt inn ein aukande prognose for perioden , opp til 3,63 % i Investeringar: I 2018 har me gjennomført, og står føre ei rekkje store investeringar både på Fitjar kommune 85

86 vatn og avløp. Dette minkar litt mot slutten av økonomiplanen, men renteberande kapital vil auka. Me viser til investeringsbudsjettet for kommunen, der alle prosjekta er beskrive. Investeringar i 2018 vil påverka driftskostnadene med fulle renter og avskrivingar i Investeringar i 2019 vil belasta VA-rekneskapen i 2020, osb. Etter avskrivingar vil me pr. 1. januar ha ein renteberande kapital på om lag: 2018 Vatn 19,8 mill. 22,7 mill. 23,6 mill. 22,8 mill. 22,0 mill. Avløp 14,9 mill. 18,6 mill. 19,8 mill. 19,1 mill. 18,5 mill. Og kapitalkostnadene med budsjettert rentenivå vil bli slik (tal i kr): Vatn Avløp Vurdering gebyr VA: Felles: Det har ikkje vore auke i gebyra dei siste par åra, på grunn av låge investeringar, og lite reparasjonar, som har ført til at driftsfonda har auka. Gebyra har dessutan vore sette med utgangspunkt i at ein skulle ta ned fonda, dvs. med underskot i budsjetta. Inntektene for vatn vart underbudsjettert. Saman med ei stor eingongsinntekt (grunna manglande målaravlesar hos ein større forbrukar i 2017), vert resultatet på vatn positivt i 2018, opp mot ,- i overskot. Avløp kjem til å enda på eit tilsvarande underskot, som er noko større enn budsjettert underskot på , betalar ordinært årsgebyr for vatn, medan det er 90 abonnement på leilegheiter og 100 fritidsbustadar. I tillegg har 19 av 39 vassmålarar grunngebyret og vassvolumet på resterande er om lag m3. For avløp har ein 674 årsgebyr med tillegg av 111 leilegheiter og 17 fritidsbustadar. Grunngebyra (For hus er det vanleg 1,0 grunngebyr, hytter har 0,5. Men det kan vera opp til 7 grunngebyr for svært store bygg) var i 2018: Vatn 3 180,- inkl. mva. Avløp 3 795,- inkl. mva. Driftsfonda pr. 31. desember 2017 var: Vatn ,- (inkl. Dåfjorden vassverk) Avløp ,- Fonda blir godskrive med same rentesats som elles for VAR, og kjem som inntekt i sjølvkostrekneskapen. Estimerte driftsfond pr. 31. desember 2018 er: Vatn ,- (inkl. Dåfjorden vassverk) Avløp ,-. Renta er framleis relativt lav, men ein ventar ein merkbar auke i perioden. Forventa rentebane ligg markert over forventningane for eit år sidan. Me ser at me i løpet av økonomiplanen vil få ein monaleg auke i gebyra grunna investeringane og rentekostnadane knytt til desse. Me har budsjettert med bruk av fond dei siste åra. Det synest difor rimeleg å gjera denne gebyrauken gradvis. Fitjar kommune 86

87 Konklusjon: Ein føreslår uendra årsgebyr på vatn i 2019, men med ei årleg auke på 4 % dei neste tre åra. Vassfond vil i all hovudsak vera nytta ved utgangen av 2022, og tenesta vil vera nær balanse. For avløp føreslår ein å auke årsavgifta med 10 % kvart av dei første tre åra, og 5 % i Då vil fondet vera nytta samstundes som at tenesta er i balanse. I samband med tilsetjing av teknisk sjef, der 50% av stillinga er foreslått finansiert frå VA, føreslår ein å dekke meirutgiftene på sjølvkost ved å auke tilknytingsgebyra. Tilknytingsgebyr på vatn vert føreslått auka frå 8 000,- til ,- og tilknytingsavgift avløp frå 9 000,- til ,-. Dette vil framleis vera vesentleg lågare tilknytingsavgift enn t.d. Stord og Bømlo. 2. Gebyr for gjennomføring av lovbestemt feiing og tilsyn med fyringsanlegg. Grunna revisjon av avtalen med Stord kommune vert det lagt fram eiga sak for utvalet 11. desember. 3. Slam og renovasjon. Dette arbeidet blir utført av SIM, som og har rekneskapen. Kommunen ivaretek abonnementsregister og dispensasjonar, og har ei lita godtgjersle for dette arbeidet. I vedlagde budsjett frå SIM er administrasjonsgodtgjersla justert for prisauke. Tala er no ,- for renovasjon og kr ,- for slam. Abonnementsgebyret for renovasjon vert auka med 250,- inklusive mva. for hus, og 13,- inklusive mva. for hytter. Renovasjon har elles tilfredsstillande resultat og fond. Auken i gebyret skuldast at SIM har auka gebyra til kommunen. SIM sin gebyrauke er grunngjeven med utvida henting av restavfall og henting av plastemballasje heime. Satsane for slam er foreslått auka frå 2018 til 2019 med 25,- inklusive mva. for hus, Og 106,- inklusive mva. for hytter. Slamtøming blir utført annakvart år, men gebyra fakturert kvart år, og rekneskapen viser tilsvarande store over- og underskot, som vart ført til / trekt frå fond. Rekneskapen er føresett å gå i balanse over 2 år. Det er ikkje tøming i Ordninga har tilfredsstillande resultat og fond. Framlegg til vedtak: Utval for plan og miljø rår kommunestyret til å gjera slikt vedtak: Fitjar kommunestyre fastset fylgjande satsar for eigedomsavgifter for 2019, gjeldande frå 1. januar 2019: Årsgebyr for vatn vert ikkje auka i Årsgebyr for avløp vert auka med 10 % til 3 340,- (4 175,- inkl. mva.) Tilknytingsgebyr for vatn vert sett til ,-. Tilknytingsgebyr for avløp vert sett til ,-. Gebyra for renovasjon vert auka i samsvar med forslaget frå SIM. Gebyra for slam vert auka, jf. forslaget frå SIM. Lovbestemt meirverdiavgift kjem i tillegg til satsane. Behandling i Utval for plan og miljø : Fitjar kommune 87

88 Tilråding til kommunestyret: (Samrøystes) Fitjar kommunestyre fastset fylgjande satsar for eigedomsavgifter for 2019, gjeldande frå 1. januar 2019: Årsgebyr for vatn vert ikkje auka i Årsgebyr for avløp vert auka med 10 % til 3 340,- (4 175,- inkl. mva.) Tilknytingsgebyr for vatn vert sett til ,-. Tilknytingsgebyr for avløp vert sett til ,-. Gebyra for renovasjon vert auka i samsvar med forslaget frå SIM. Gebyra for slam vert auka, jf. forslaget frå SIM. Lovbestemt meirverdiavgift kjem i tillegg til satsane. Behandling i Kommunestyret : Representanten Torstein Grimen (H) ba om forklaring på auken på 10% på gebyr for avløp. Rådmannen orienterte om at det er investeringar i kommunen som slår ut, både investeringar som er iverksett og framtidige investeringar som er vedtekne. Vedtak: (Samrøystes) Fitjar kommunestyre fastset fylgjande satsar for eigedomsavgifter for 2019, gjeldande frå 1. januar 2019: Årsgebyr for vatn vert ikkje auka i Årsgebyr for avløp vert auka med 10 % til 3 340,- (4 175,- inkl. mva.) Tilknytingsgebyr for vatn vert sett til ,-. Tilknytingsgebyr for avløp vert sett til ,-. Gebyra for renovasjon vert auka i samsvar med forslaget frå SIM. Gebyra for slam vert auka, jf. forslaget frå SIM. Lovbestemt meirverdiavgift kjem i tillegg til satsane. Olaug Haugen Rådmann Saksframlegget er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Fitjar kommune 88

89 Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2018/671 Sakshandsamar: Kristin Meland Dato: Gebyrregulativ for 2019 MØTEBOK Utval sak Utval Møtedato 72/18 Utval for plan og miljø /18 Utval for plan og miljø /18 Kommunestyret Vedlegg: Forslag til gebyr for 2019 Gjeldande gebyr Bakgrunn: I økonomiplanen er det i utgangspunktet for låg sjølvkostgrad for plan- og byggesak. Kommunen sin stramme økonomiske situasjon gjer at vi må betra balansen i sjølvkostområda. Me har difor gjort nokre endringar i ein del betalingssatsar, som de finn i oversikta under. Endringane i betalingssatser er vurdert i høve til arbeidsomfanget som er på ulike saksområde. Me har også samanlikna eksisterande og nye betalingssatsar med våre nabokommunar. Med desse endringane aukar ein inntektene med ca kr. Det står att framleis ca kr får ein når full sjølvkost for plan- og byggesak. Me har også trong for å gjere ei korrigering av ein sats som er noko høg. Me har elles rette opp i ein del faktafeil i regulativet, og teke ut nokre satsar som ikkje er i bruk, og såleis er overflødige. Dette får ikkje noko økonomisk verknad. Endringar/nye pkt. i gebyrregulativet er merka med rødt. Pkt. som går ut er merka med blått. Oversikt over endringar: Det er føreteke nokre verbale endringar, samt retting av ein del faktafeil i regulativet, som mellom anna gjeld nye tilvisingar til -tal i lova. Den generelle satsen Me har i forslag til budsjett heva dei generelle gebyrsatsane med 2,8 % for å henta inn lønnsauken. Dette er forventa å gje ein auke på om lag kr ,-. Me aukar M frå kr til kr (2,8 %). Sal av kartpakkar Me aukar satsen for kartpakke frå 480 til 600, pluss 5% auke til for å sette av fond for flyfotografering som kjem kvart år (estimert til ,-/4) Dette også for å liggje meir på linje med Stord sine satsar, og dette er forventa å gje ein auke på om lag ,-. Fitjar kommune 89