Eksamen PSP5630 Oromo nivå III. Nynorsk/Bokmål

Transkript

1 Eksamen PSP5630 Oromo nivå III Nynorsk/Bokmål

2 Nynorsk Eksamensinformasjon Eksamenstid Hjelpemiddel Eksamen varer i 5 timar. Alle hjelpemiddel er tillatne, bortsett frå Internett og andre verktøy som kan brukast til kommunikasjon. For framandspråka er heller ikkje omsetjingsprogram tillatne. Bruk av kjelder Informasjon om oppgåva Kjelder Informasjon om vurderinga Ved bruk av nettbaserte hjelpemiddel til eksamen, er det viktig å kontrollere at kandidatane ikkje kan kommunisere med andre (dvs. samskriving, chat, alle moglegheiter for å utveksle informasjon med andre) under eksamen. Dersom du bruker kjelder i svaret ditt, skal dei alltid førast opp på ein slik måte at lesaren kan finne fram til dei. Du skal føre opp forfattar og fullstendig tittel på både lærebøker og annan litteratur. Dersom du bruker utskrifter eller sitat frå Internett, skal du føre opp nøyaktig nettadresse og nedlastingsdato. Du skal svare på alle dei tre oppgåvene på oromo. Sjå kjeldelista. Sjå eksamensrettleiinga med kjenneteikn på måloppnåing til sentralt gitt skriftleg eksamen. Eksamensrettleiinga finn du på Utdanningsdirektoratets nettsider Eksamen PSP5630 Side 2 av 8

3 Bokmål Eksamensinformasjon Eksamenstid Hjelpemidler Eksamen varer i 5 timer. Alle hjelpemidler er tillatt, bortsett fra Internett og andre verktøy som kan brukes til kommunikasjon. For fremmedspråkene er heller ikke oversettelsesprogrammer tillatt. Bruk av kilder Informasjon om oppgaven Kilder Informasjon om vurderingen Ved bruk av nettbaserte hjelpemidler under eksamen er det ikke tillatt å kommunisere med andre (dvs. samskriving, chat eller andre muligheter for å utveksle informasjon med andre). Hvis du bruker kilder i besvarelsen din, skal disse alltid oppgis på en slik måte at leseren kan finne fram til dem. Du skal oppgi forfatter og fullstendig tittel på både lærebøker og annen litteratur. Hvis du bruker utskrifter eller sitater fra Internett, skal du oppgi nøyaktig nettadresse og nedlastingsdato. Du skal svare på alle de tre oppgavene på oromo. Se kildelisten. Se eksamensveiledningen med kjennetegn på måloppnåelse til sentralt gitt skriftlig eksamen. Eksamensveiledningen finner du på Utdanningsdirektoratets nettsider. Eksamen PSP5630 Side 3 av 8

4 Gaaffii 1ffaa Seenaa armaan gadii dubbisii gaafilee kana deebisi. 1. «Dhiira jabaa duuba niitii jabduutu jira» jecha jedhu ibsi. 2. Aster Gannoo dubartii Oromoof fakkeenya akkamii turte? Seenaa Oromoof maal gumaachite? 3. Kitaabi «Jalqaba Bariisaa» jedhamu qabiyyeen isaa maali? 4. Aster faan akkamiin biyya isaanii(ofii) irraa bahan? ASTER GANNOO ASTER Gannoo dubartii Oromoo bara 1894 keessa Afaan Oromootiin kitaaba barreessite. Akkuma aadaattuu ilmaan dubraa/durbaa waan hedduun faarsan. Jabeenya dhiiraa waa lamaan gaafatan: Haadha jabduu moo niitii jabduu qaba? «Dhirsa jabaa duuba niitii jabduutu jira» jedhu. Aster Gannoo nama bara jabaa keessatti afaan Oromoo barreessuu fi barsiisuu jalqabde. Akka Dr.Ezqi eel Gabbisaa jedhetti, Aster Gannoo jaarraa 19 keessaa Xaliyanaa ykn Arabaatiin qabamtee bitamtee gurguramte. Seenaa Oromoo keessatti, keessumaa karaa afaanii fi karaa barnootaa irratti gumaacha kan goote dubartii baayyee guddoodha. Fakkii guddaa kan taateedhas. Kitaaboleen maqaa Aster Gannoon barreeffamanii hin maxxanfamin jiran hedduudha akka jecha Dr.Ezqi eelitti. Kan maqaan isii irra jiru kan barreefamanii bahan garuu lama qofa. 1. Jalqaba Barsiisaa: Immikkullu, Galab bakka jedhamu mana barumsaa warri Siwiidin qopheesse - Oromoonni garbummaa irraa bilisa ykn walaba bahanii iddoo san jiran walti qabamanii barreessan. 2. Kitaaba Qulqulluu Onesmos Nasiib waliin afaan Oromootti hiikan. Akka jecha Dr.Ezqi eelitti dhalooti Aster Gannoo jabana Atsee Yohyaannis keessa ture, bara sana Eertiraa Xaliyaaniitu bulchaa ture. Bara Minilik keessa daa imman dhiraa fi dubralleen hedduutu gurgurame. Garba tahanii jiraachaa yeroo hamaa keessatti og-barruu Oromootii fi ufi-baruu Oromoo barreessuun salphaa miti. Kitaabi «Jalqaba Barsiisaa» jedhamu Aster Gannoo faan bara garbummaa jala jiran barreessan fuula 176 kan qabu kana keessatti waaan hedduutti barreeffame: Weedduu Tissituu, Ururuu(faaru ijoollee), Weeddu, Jaalalaaa, Mammaaksa, Durii- Durii, Hiobboo, Tapha Ijoollee, Weeddu Ateetee, Geerarsa, Weedduu Cidhaa fi kkf. Kitaabi kun bara 1894 keessa qubee Saabaatiin barreeffame. Eksamen PSP5630 Side 4 av 8

5 1. Jecha kan ibsi: «Kitaaba barreessuun mirga, bitanii dubbisuunis mirga garu maaliif barreesite jechuun mormuun qaroomaa fi ammayyummaa baraa irraa fagaachuu agarsiisa. 2. Tesfayen maaliif seenaa Oromo barreessu jaallata yks filata? «Oromoo Ta u Baadhuus Waa een Oromoo Waa ee Kooti Tesfaye Gebre Aab Gazexxessaa fi barreessaa kan ta e Obbo Tasfaayee Gebre Aab dhiyeenya kana kitaaba haaraa barreessuun magaalaa Waashingtan Dii Sii keessatti eebbisisanii jiru. Seenaa Oromoo barreessuun kan beekamuu Obbo Tasfaayeen oromoo ta u baadhuus isaan giddutti dhaladhee waaniin guddadheef Seenaa isaanis kan kooti.nan beeka kanaafis nan barreessas jedhu. Haga ammaatti kitaaboota torba qophaa isaa isa saddettaffaa garu namoota waliin gamtaan barreessuu isaanii kan ibse Obbo Tasfaayeen waa een Oromoo dhaloota amma jiruun barreeffamee kan hin dhumne ta uus gama koon barreessuu ittiin fufa jedha. Kitaaba barreessuun mirga, bitanii dubbisuunis mirga garu maaliif barreesite jechuun mormuun qaroomaa fi ammayyummaa baraa irraa fagaachuu agarsiisa jedha. Badii yeroo dheeraa dura ta e barreessanii dhaloota har a dubbisisuun uummata walitti buusuudha kanneen jedhan yoo jiraatan iyyuu jedha Obbo Tasfaayeen gochii rawwatamee gaariis ta e hamaa seenaa waan ta eef barreeffamuu qaba jedha. Seenaa hog-barruu Itiyoophiyaa keessatti iddoon Oromoof kenname sadarkaa ijoo irra kan hin turre ta u ibsee an garu faallaa sanaa waaniin godheef kanneen isaan mufachiise ni jiru jedha Gaaffii 2ffaa Kantinaan mana barumsaa keetii nyaata ati jaallattu dhiheessee hin beeku. Gatiin nyaata dhihaatuus baayyee mi aadha/qaaliidha. Bunni yeroo tokko tokko qabanaa aadha. Qulqullinnis itti hir ata. Waan armaan olii kana ilaalchisii kora geggeesituu barattootatti iyyata barreessi. Eksamen PSP5630 Side 5 av 8

6 Gaaffii 3ffaa Mata duree armaan gadii keessaa tokko filadhuu bal inaan barreessi 1. Wal qixxooma dhiraa fi dubartii 2. Aadaa fi amantii 3. Jireenya koo waggaa/bara kudhan booda Eksamen PSP5630 Side 6 av 8

7 Kjelder/Kilder Eksamen PSP5630 Side 7 av 8

8 Schweigaards gate 15 Postboks 9359 Grønland 0135 OSLO Telefon utdanningsdirektoratet.no