KOMMUNEDELPLAN FOR VASSFORSYNING OG AVLAUP 2005-2016 VEDTEKEN I FJELL KOMMUNESTYRE 25. AUGUST 2005
POLITISK HANDSAMING AV PLANEN: VEDTAK OM ORGAN SAKSNR. DATO VEDTAK OM OPPSTART PLANARBEID Komite for plan og utvikling PS 059/04 09.03.2004 UTLEGGING TIL OFFENTLEG ETTERSYN Komite for plan og utvikling PS 027/05 08.02.2005 2. GONGS HANDSAMING Komite for plan og utvikling PS 153/05 31.05.2005 STADFESTING AV PLAN Kommunestyret PS 68/05 25.08.2005 VEDTAK I KOMMUNESTYRET: 1. Kommunestyret godkjenner Kommunedelplan for vatn og avlaup 2005-2016 slik denne ligg føre. 2. Kommunestyret godkjenner handlingsprogrammet med slike endringar: a. Vassleidning Apalvågen - Eide vert utført som landbasert anlegg samstundes med vegutbetring / trafikksikring av fylkesveg i perioden 2007 2008 (tiltak 14). b. Vassleidning Ekrhovda - Liaskjæret vert utført som landbasert anlegg samstundes med vegutbetring / trafikksikring av fylkesveg i perioden 2011 2012 (tiltak 27). Tiltaket vert flytta lenger fram dersom det vert funne pengar til vegdelen av prosjektet tidlegare. c. Vassleidning til Ebbesvika vert utført som separat anlegg i 2007 (tiltak 17). d. Det vert ført fram offentleg vassforsyning til Flogøyna samstundes med Syltøyna og Lokøyna (tiltak 8). e. Vassforsyning til Geitanger vert teke med i handlingsprogrammet i 2016 (tiltak 33). f. Planarbeid for framføring av vassforsyning til Bjorøyna er starta opp. Kostnadene vert oppjustert i tråd med vedtak i kommunestyresak 36/05 (tiltak 7). 3. For prosjektet Apalvågen Eide skal det straks startast opp arbeid med forprosjekt for å få klarlagt kostnadar for vegutbetring / trafikksikring og framføring av leidningar på strekninga frå Apalvågen til Eide. På bakgrunn av dette skal det leggjast fram ny sak for å få avklart mogeleg finansiering av vegutbetring / trafikksikring og vidare framdrift for dette prosjektet. Kommunestyret løyver kr. 100.000,- til finansiering av vegdelen av eit slikt forprosjekt: Kostnaden vert å dekkje over kommunestyret sitt disposisjonsfond. FjellVAR dekkjer kostnader til VA-delen av forsprosjektet. 4. Når strekninga Møvikaa-Skålvika får vegutbetring skal det også leggjast leidningsnett i vegen. 5. Vassforsyning og avlaup for områda Tellnes og Dala vert prioritert i 2007/2008 under føresetnad av ei avtale om forskottering med utbyggjar og avtale om vassuttak frå Kørelen. 6. Vassforsyning og avlaup for områda Trengereid og Kallestad vert prioritert i samband med nytt fastlandssamband og ny veg til Sund. 7. Kommunestyret er innstilt på å auka gebyra for å framskunde handlingsprogrammet for planperioden. Det vert å koma attende til i samband med budsjettarbeidet for 2006. 8. Kommunestyret ber FjellVar vurdere å leggje trekkrøyr for lavtrykk gassframføring til husstandene og næringslivet i samband med utbygging av vatn og avlaup. 9. Fjell kommune/fjellvar vert beden om å ta eit initiativ overfor Norwegian Holding/ bebuarane i Knarrvika med målsetjing om å få til tilfredsstillande vass- og avlaupsituasjon på Knarrvika gard. 10. FjellVar får i oppdrag å arbeide for at alle offentlege bygg i Fjell kommune får godkjent vassforsyning. Det vert utarbeidd ei prioritert liste over dei offentlege bygga som ikkje har tilfredsstillande vass- og avløupstilhøve med tilhøyrande finansieringsløysing. KOMMENTAR Endeleg plan er korrigert i høve til vedtak i Kommunestyret. Det er samstundes retta opp nokre skrivefeil, til dømes feil bruk av namneformer i Fjell kommune.
SIDE 1 FORORD Komite for plan og utvikling gjorde i møte den 09.03.04 vedtak om at det skulle setjast i verk arbeid med rullering av gjeldande kommunedelplanar for vatn og avlaup i samsvar med føresegnene i plan- og bygningslova. Det vart vidare vedteke at følgjande mandat skulle leggjast til grunn for planarbeidet: 1. Det vert å utarbeide ein kommunedelplan for vassforsyning og avlaup for Fjell kommune. Kommunedelplanen skal søkje å trekke opp hovudliner for utbygginga av vassforsyninga og avlaupsnettet for den komande 12-årsperioden, og innehalde meir konkrete utbyggingsplanar for dei komande fire åra. 2. Planarbeidet skal skje i nær forståing og samarbeid mellom Fjell kommune og FjellVAR. Ein skal også prioritere kontakt og informasjon ovafor grunneigarar, grendalag og andre aktuelle samarbeidspartnarar. 3. Planen skal innehalde eit oversyn over status, utviklingstrekk og sentrale problemstillingar for fagområda vassforsyning og avlaup. Den skal vidare innehalde klare målsettingar for utviklinga vidare, og konkrete tiltak med fokus på vidare utbygging av leidningsanlegg. 4. Det skal gå klart fram av planen kven som skal ha ansvaret for iverksettinga av dei ulike tiltaka, og tidspunkt / tidsplan for dette. Den skal også vise kostnader og kostnadsdekning på investeringane, og sjå dette i samanheng med gebyrnivået. 5. Komite for plan- og utvikling skal vere styringsgruppe for arbeidet. Planen skal slutthandsamast i Fjell kommunestyre og evt. andre organ som vert naturleg i samsvar med deltaking og tema i planarbeidet. Fjell kommunestyre skal ha planen til handsaming i løpet av 2. halvår 2004. 6. Planen og arbeidet med den skal også så langt det er mogleg koordinerast med arbeidet med kommuneplanen sin arealdel, og med plan- og budsjettarbeidet hausten 2004. I møte i komiteen den 23.03.04 vart det oppnemnt ei eiga styringsgruppe for arbeidet. Styringsgruppa har bestått av: Rune Landro (KrF) Kjell Rune Garlid (SL) Wenke Liljegren (Ap) Sonja Jakobsen (H) Lars Oskar Li (Frp) Jan Arne Karlsen (Ap) Edith Sønnervig (Frp) leiar medlem medlem medlem medlem vara vara Det er i alt avvikla 4 møter i styringsgruppa: - 18.05.04-22.06.04-19.10.04-29.11.04
SIDE 2 I tillegg til styringsgruppa har det vore nedsett ei administrativ prosjektgruppe samansett av: Sverre Ottesen Arne Kringlen John Torkildsen Signe B. Wie Svein-Christian Mørch Willy-André Gjesdal Nils Jarle Kvam FjellVAR Fjell kommune, Plan og utbygging Fjell kommune, Plan og utbygging FjellVAR FjellVAR A/S Garmann & Co. A/S Garmann & Co. Sverre Ottesen (FjellVAR) og Willy-Andrè Gjesdal (AS Garmann & Co) har fungert som eiga arbeidsgruppe for handsaming av reine tekniske val og detaljar mellom møta i prosjekt- og styringsgruppa. Oppstart av planarbeid vart kunngjort i mars 2004, mellom anna med annonse i VestNytt. Det vart sendt ut brev til bygdelag, private vassverk og privat og offentlege verksemder med relevans til planarbeidet i april 2004. Det kom inn i alt 19 skriftlege innspel. Dei som har kome med merknader til planarbeidet har fått eit førebels svar. Sektorfråsegnene er så langt som mogleg søkt innpassa i planen. Det er avvikla eit eige møte (august) med dei private vassverka i Nordvik, Ulveset, Knarrvik og Solsvik kor også Mattilsynet deltok. Ingen av desse vassverka var avvisande til offentleg vassforsyning. Vi vil med dette takke alle involverte personar og instansar for godt og konstruktivt samarbeid. Straume, 21.12.04 Rune Landro
SIDE 3 INNHALDSLISTE SIDE FORORD...1 INNHALDSLISTE...3 SAMANDRAG...6 1 VASSFORSYNING...12 1.1 INNLEIING...12 1.1.1 FORMÅLET MED PLANEN... 12 1.1.2 TIDLEGARE HOVUDPLAN FOR VASSFORSYNING... 12 1.1.3 TILHØVET TIL PLANAR OG RETNINGSLINER... 12 1.1.3.1 Kommuneplanen... 12 1.1.3.2 Kommunedelplanar... 13 1.1.4 LOVGRUNNLAGET... 13 1.1.5 ANSVAR OG ORGANISERING... 13 1.2. TILHØVA I DAG...15 1.2.1 GENERELT... 15 1.2.2 FOLKETALSUTVIKLING... 15 1.2.3 EKSISTERANDE VASSVERK... 16 1.2.4 VASSFORBRUK... 18 1.2.4.1 Dagens forbruk... 18 1.2.4.2 Prognose for framtidig forbruk... 19 1.2.5 VASSKJELDER... 21 1.2.6 VASSKVALITET... 22 1.2.6.1 Generelt... 22 1.2.6.2 Fjæreide vassverk... 23 1.2.6.3 Signalvatnet vassverk... 23 1.3. MÅL OG RESULTATOMRÅDE...24 1.3.1 OVERORDNA MÅL... 24 1.3.2 LANGSIKTIGE MÅL OG TILTAK I PLANPERIODEN... 24 1.3.2.1 Kvalitet... 24 1.3.2.2 Mengde og trykk... 25 1.3.2.3 Tilknytingsgrad... 26 1.3.2.4 Tryggleik... 27 1.3.2.5 Økonomi... 28 1.4 STRATEGIAR OG HOVUDLØYSINGAR...29 1.4.1 MANGLAR OG UTFORDRINGAR I VASSFORSYNINGA... 29 1.4.2 FRAMTIDIGE FORSYNINGSOMRÅDE OG VASSKJELDER... 29 1.4.2.1 Forsyningsområde... 29 1.4.2.2 Framtidige vasskjelder... 30 1.4.2.3 Område utan fellesløysingar... 30 1.4.3 VASSBEHANDLING... 31 1.4.4 FORDELINGSNETT OG HØGDEBASSENG... 31
SIDE 4 1.4.5 OVERTAKING AV PRIVATE VASSVERK... 32 1.4.6 INTERKOMMUNALT SAMARBEID... 33 1.4.7 FORVALTNING, DRIFT OG VEDLIKEHALD... 34 1.5 PRIORITERINGAR, TILTAK OG ØKONOMI...35 1.5.1 OVERORDNA PRIORITERING... 35 1.5.2 TILTAK OG INVESTERINGAR... 35 1.5.2.1 Generelt... 35 1.5.2.2 Handlingsprogram... 35 1.5.2.3 Investeringar etter planperioden... 37 1.5.3 FINANSIERING - ANBEFALT UTBYGGING... 38 1.5.3.1 Investeringar og kostnader i planperioden... 38 1.5.3.2 Generelle tilskotsordningar... 38 1.5.3.3 Prognose for vassgebyr... 39 1.5.4 FINANSIERING - ALTERNATIV UTBYGGING... 41 2 AVLAUP...42 2.1 INNLEIING...42 2.1.1 FORMÅLET MED PLANEN... 42 2.1.2 TIDLEGARE KOMMUNEDELPLAN FOR AVLAUP... 42 2.1.3 RAMMEVILKÅR...42 2.1.3.1 Rammevilkår i endring... 42 2.1.3.2 Lovgrunnlaget... 43 2.1.3.4 Forvaltningsansvar... 43 2.1.3.4 Nasjonale og regionale reinsekrav... 44 2.1.4 TILHØVE TIL ANDRE OFFENTLEGE PLANAR... 46 2.1.4.1 Kommuneplan... 46 2.1.4.2 Andre offentlege planar... 46 2.1.5 ANSVAR OG ORGANISERING... 46 2.2 TILHØVA I DAG...47 2.2.1 VASSMILJØ... 47 2.2.1.1 Generelt... 47 2.2.1.2 Resipientgransking... 48 2.2.1.3 Sjøresipientar... 48 2.2.1.4 Ferskvassresipientar... 51 2.2.1.5 Brukarinteresser... 53 2.2.2 SLAMHANDTERING... 56 2.2.3 OFFENTLEGE AVLAUPSANLEGG... 56 2.2.4 LOKAL FORSKRIFT... 57 2.3 MÅL OG RESULTATOMRÅDE...58 2.3.1 OVERORDNA MÅL... 58 2.3.2 LANGSIKTIGE MÅL OG TILTAK... 58 2.3.2.1 Vasskvalitet i ferskvatn og sjø... 58 2.3.2.2 Oppsamling og transport... 61 2.3.2.3 Tilknytingsgrad... 62 2.3.2.4 Reinsing og utslepp... 62 2.3.2.5 Kjelde / innslepp... 63 2.3.2.6 Organisasjon... 64 2.3.2.7 Økonomi... 64
SIDE 5 2.4 STRATEGIAR OG HOVUDLØYSINGAR...65 2.4.1 MANGLAR OG UTFORDRINGAR... 65 2.4.2 FORVALTNING AV AVLAUPSANLEGG I FJELL... 65 2.4.2.1 Forvaltningsmodell... 65 2.4.2.2 Område med eksisterande offentlege avlaupsanlegg... 66 2.4.2.3 Område med planlagde offentlege avlaupsanlegg... 66 2.4.2.4 Sanering av eksisterande mindre avlaupsanlegg... 66 2.4.3 TRANSPORTSYSTEM FOR AVLAUPSVATN... 67 2.4.4 OFFENTLEG OVERTAKING... 67 2.4.5 INTERKOMMUNALT SAMARBEID... 67 2.4.6 ORGANISERING AV OFFENTLEGE AVLAUPSTENESTER... 67 2.5 PRIORITERINGAR, TILTAK OG ØKONOMI...68 2.5.1 PRIORITERING... 68 2.5.2 TILTAK OG INVESTERINGAR... 68 2.5.2.1 Generelt... 68 2.5.2.2 Handlingsplan... 69 2.5.3 FINANSIERING... 70 2.5.3.1 Investeringar og kostnader i planperioden... 70 2.5.3.2 Generelle tilskotsordningar... 71 2.5.3.3 Prognose for avlaupsgebyr... 71 TRYKTE VEDLEGG...A A - FELLES, INNSPEL TIL PLANPROSESSEN...A B - FELLES, ORDLISTE... B C - VATN, A1 ANBEFALT UTBYGGING...C D VATN, A2 FORSERT UTBYGGING 4 ÅR...D E - VATN, A3 - JAMN UTBYGGING 12 ÅR... E F - AVLAUP, ANBEFALT UTBYGGING... F G - AVLAUP, LOKAL FORSKRIFT...G H - AVLAUP, TETTSTADER...H I - INNKOMNE HØYRINGSFRÅSEGN... I J - VATN, KARTVEDLEGG - 1:35.000...J K - AVLAUP, KARTVEDLEGG - 1:35.000...K
SIDE 6 SAMANDRAG Bakgrunn Fjell kommune sin gjeldande kommunedelplan for vassforsyning vart siste gong handsama av kommunestyret i 1998, og gjeld for perioden 1998 2009. Gjeldande kommuneplan for avlaup vart siste gong handsama av kommunestyret i 1995, og gjeld for perioden 1995 2006. Det vart gjennomført eit arbeid med rullering av denne planen i 1999, utan at det vart fremja sak for kommunestyret for godkjenning av den nye planen. Det kan vere tenleg å innarbeide begge fagområda i ein felles kommunedelplan for vassforsyning og avlaup. Denne type planar bør rullerast kvart 4. år, for til ei kvar tid å kunne vere så oppdaterte som mogeleg med tanke på oppfylling av overordna krav til drikkevassforsyning / utsleppsløyve m.m., samkjøring / tilpassing til andre kommunedelplanar og politiske prioriteringar når det gjeld den vidare utbygginga av infrastrukturen innafor vatn og avlaup. Ein samla plan for vass- og avlaupstenestene i Fjell kommune er viktig, mellom anna for å forankre desse viktige tenesteområda til den overordna kommuneplanlegginga etter plan- og bygningslova. Formålet med planen er å sikre at alle i Fjell til ei kvar tid har tilgang på nok vatn av drikkevasskvalitet og at transport og reinsing av avlaupsvatn skjer på ein slik måte at forureiningane ikkje fører til helseskade, går ut over trivselen eller skadar naturen sin evne til produksjon og sjølvfornying. Organisering Fjell kommune skilte den 01.01.03 ut alle tenester knytt til vatn, avlaup og renovasjon frå teknisk etat i kommunen, og la ansvaret for desse tenestene over i eit eige aksjeselskap Fjell vatn, avløp og renovasjon (FjellVAR). FjellVAR sin aktivitet vert fullt ut finansiert gjennom vass-, avlaups- og renovasjonsgebyra. FjellVAR står for forvaltning, planlegging, utbygging og drift av vatn- og avlaupsanlegga i Fjell kommune, samt anna verksemd knytt til desse områda. Selskapet skal vera ein utøvande reiskap for gjennomføring av Fjell kommune sin politikk for vatn, avlaup og renovasjonstenestene i kommunen. I avtalen mellom Fjell kommune og FjellVAR som vart utforma i samband med stifting av selskapet hausten 2002 (KS-sak 85/02) står det mellom anna at: Gjennomføring av investeringsoppgåver skal fylgja den prioritering som kommunestyret fastset mellom anna i kommunedelplanar for vassforsyning og avlaup. Fjell kommune har ansvaret for at desse planane vert rullerte kvart 4. år, fyrste gong i løpet av 1. halvår 2003. Vidare står det at:
SIDE 7 Kommunedelplanar for vassforsyning og avlaup vil vere Fjell kommune si hovudretningsline for prioritering av dei investeringsoppgåver kommunen vil at FjellVAR skal gjennomføre. FjellVAR må i denne samanheng vurdera om planane er realistiske i høve til selskapet sine økonomiske rammer. FjellVAR skal leggje fram ei slik vurdering før kommunestyret fattar sine planvedtak. Fjell kommune samarbeider med FjellVAR om arbeidet med oppdatering og rullering av desse planane. FjellVAR si rolle kan i denne samanheng samanliknast med rolla til ein konsulent som er leigd inn. Det formelle ansvaret for planprosessen og førebuing for vedtak i kommunale organ ligg hos Fjell kommune som før. Målsetjingar Styringsgruppa har diskutert kva for målsetjingar Fjell kommune skal ha innafor dei to fagområda vatn og avlaup, og har samla seg om desse måla: Vatn OVERORDNA MÅL Alle skal til ei kvar tid ha tilgong på nok vatn av drikkevasskvalitet KVALITET Fjell kommune skal levere drikkevatn som tilfredsstillar krava i dei drikkevassforskriftene som til ei kvar tid gjeld TILKNYTNINGSGRAD Ny busetnad innafor forsyningsområdet skal knytast til offentleg vassforsyning MENGDE OG TRYKK Kundane skal sikrast nok vatn med tilfredsstillande trykk TRYGGLEIK Alle kundar skal sikrast vatn ved avbrot i vassforsyninga utover maksimalt 24 timar ØKONOMI Den kommunale vassforsyninga skal vere sjølvfinansierande og skal dekkjast ved vassgebyr ORGANISASJON Vassforsyninga skal organiserast slik at ein kan dokumentere kostnader og effektivitet. Organisasjonen skal vere tilpassa dei oppgåvene ein skal løyse Avlaup OVERORDNA MÅL Bruks, natur- og rekreasjonsverdien på vassressursane i kommunen skal halde eit høgt nivå VASSKVALITET I VASSDRAG OG SJØ Vassforekomstane skal ikkje tilførast meir ureining enn kva tolegrensa er for den framtidige bruksformen. OPPSAMLING OG TRANSPORT Transport av avlaupsvatn skal skje i lukka, hygienisk forsvarleg transportsystem og førast fram til godkjend utsleppstad. TILKNYTINGSGRAD Innafor reinsedistrikta skal som hovudregel alle vere tilknytt kommunalt eller privat felles avlaupssystem. KJELDE/INNSLEPP Miljøgifter samt andre skadelege og uønska stoff skal fjernast ved kjelda. REINSING OG UTSLEPP Reinseanlegga skal reinse avlaupsvatnet slik at brukarkrav i resipienten vert tilfredsstilt, og naturen si eiga evne til sjølvreinsing ikkje vert overskriden på kort eller lang sikt. ORGANISASJON Avlaupstenestene skal organiserast slik at ein kan dokumentere kostnader og effektivitet. Organisasjonen skal vere tilpassa dei oppgåvene ein skal løyse. ØKONOMI Dei kommunale avløpstenestene skal vere sjøvfinansierende og skal dekkjast ved avlaupsgebyr.
SIDE 8 Stor aktivitet dei siste åra Det har vore særs stor aktivitet på utbyggingssida dei siste åra, og mange nye anlegg er kome på plass. Dei to viktigaste prosjekta er kan hende det nye vassverket på Fjæreide og saneringa av kloakkutslepp til Straumsosen, med nytt reinsanlegg på Vågo. Berre i løpet av 2003 og 2004 er det investert om lag 75 millionar kroner i nye anlegg. Utfordringar i åra som kjem Sjølv om mykje er gjort dei siste åra, har ein likevel ei lang rekke uløyste oppgåver. Innafor vassforsyninga kan ein mellom anna peike på at: Med unntak av Fjæreide vassverk, er vasskvaliteten i dei godkjenningspliktige vassverka i kommunen for dårleg Forsyningstryggleiken kan bli betre Mange bygder er framleis utan tilbod om offentleg vassforsyning Vassverk som forsyner fleire 20 hus og fritidsbustader, næringsverksemd, skular osb. skal godkjennast av Mattilsynet. Det er 12 godkjenningspliktige vassverk i Fjell kommune, to av desse er eigd av FjellVAR (Fjæreide og Signalvatnet), 6 er private og fire er eigd av Fjell kommune (skular og/eller barnehagar). Av dei 12 godkjenningspliktige vassverka i Fjell kommune er Fjæreide, Signalvatnet, Solsvik og Alvetun godkjent i tråd med drikkevassforskrifta. Dei 8 andre godkjenningspliktige vassverka i Fjell kommune har fått, eller vil få, krav om at vassverka må godkjennast. Mange av vassverka må difor raskt bestemme seg for om dei sjølv vil setje i verk tiltak, eller om dei ønskjer vatn frå FjellVAR. Dersom vassverka ikkje får tidfesta tidspunkt for når dei kan få vatn frå FjellVAR må dei investere i behandlingsanlegg sjølv for å tilfredsstille krav i drikkevassforskrifta. I framlegget til handlingsplan er det lagt opp til at alle dei godkjenningspliktige vassverka skal kunne knyte seg til offentleg vassforsyning innan utgangen av 2007. På avlaupssida har ein utfordringar knytt til at: Miljøtilstanden i nokre vassdrag og innelukka sjøområde framleis bør betrast Ein framleis har nokre offentlege utslepp som er ureinsa Fleire eldre avlaupsanlegg ikkje fungerer tilfredsstillande
SIDE 9 Område utan fellesløysingar Når det gjeld vassforsyning, vil både vasskvalitet og kapasitet kunne variere mykje i slike område. Sjølv om vassforsyninga ikkje er godkjenningspliktig, gjeld i prinsippet same krav til kvalitet som for større vassverk. Mattilsynet kan hjelpe med rettleiing og informasjon ved prøvetaking og tiltak. På avlaupssida skal område som fell utanfor tettstader med offentleg leidningsnett handsamast etter lokal forskrift for bruk av mindre avlaupsreinseanlegg. Denne vart vedteken av kommunestyret i Fjell kommune den 13.03.03. Interkommunalt samarbeid Fjell kommune er positive til interkommunalt samarbeid innafor område kor ein har felles interesser. For einskilde område innafor vassforsyninga kan interkommunalt samarbeid vere fornuftig ressursbruk. Slikt samarbeid er allereie etablert med Sund Vatn og Avlaup som forsyner Haganes med vatn frå Eidesjøen vassverk gjennom ein sjøleidning frå Skogsvåg. For bygdene Tellnes, Dale og Trengereid bør forsyning frå Sund VA utgreiast som alternativ løysing til å forsyne desse områda med vatn frå Fjæreide, medan Misje og Turøyna kanskje kan forsynast frå Øygarden (?) Grunngjeving for prioritering av rekkefølgje Ved oppsett av framlegg til handlingsplan er allereie vedtekne prosjekt, som av ulike grunnar enno ikkje er bygd, ført opp øvst på lista. Deretter kjem dei fire prosjekta som vart vedtekne prioritert i kommunestyret sitt møte den 17.06.04, ringleidning Store-Sotra (delt i to etappar grunna høge kostnadar), vassforsyning til Bjorøyna, vassforsyning til Syltøyna / Lokøyna, samt vatn og avlaup til Søre Fjell. Utover dette er følgjande lagt til grunn ved prioritering av vassprosjekt: 1. PRIORITET PROSJEKT SOM VIL GJE BETRE VASSKVALITET 2. PRIORITET PROSJEKT SOM VIL GJE TRYGGARE VASSFORSYNING 3. PRIORITET PROSJEKT SOM VIL UTVIDE FORSYNINGSOMRÅDA På avlaupssida har ein lagt følgjande til grunn: 1. PRIORITET PROSJEKT SOM VIL SANERE UTILFREDSSTILLANDE UTSLEPP, REDUSERE FORUREINING OG GJE BETRE VASSMILJØ I SJØ OG VASSDRAG Fleire av prosjekta er fellesprosjekt for vatn og avlaup som må byggjast samtidig, og nokre prosjekt vil også måtte koordinerast med t.d. vegbygging.
SIDE 10 Framlegg til handlingsprogram for perioden 2005 2016. For meir detaljerte opplysningar om dei einskilde prosjekta vert det vist til kap. 5.2.2. Investeringskostnader i millionar kroner. Tabell 1: Handlingsprogram for vatn og avlaup for 2005-2016. ÅRSTAL TILTAK INVEST. VATN (mill kr.) INVEST. AVLØP (mill kr.) 2005 1 Polleide - Landro * 2,500 2,500 2005 2 Avlaupsreinseanlegg Sotra Vest* 7,000 2005-06 3 Fjell - Ulveset * 3,000 5,000 2005 4 Arefjord - Tona * 1,800 2005 5 Sjøleidning Skålvika - Møvika, ringleidning Sotra vest, etappe 1 3,900 3,800 2005 6 Apalvågen - Skålvik skule 3,100 2005 7 Brattholmen skule - Snekkevika - Nordre Bjorøyna 9,000 5,000 2005 8 Syltøyna, Lokøyna og Flogøyna 4,100 2005 9 Fjell - Gardstjørna 1,500 1,500 2005-07 10 Tilrettelegging for tilknyting av private vassverk 2,500 2005 11 Angeltveitsjøen 1,000 1,000 2006 12 Straume - Brattholmen 2,500 3,200 2006 13 Ulveset - Nordvik 2,300 2007-08 14 Apalvågen - Eide, ringleidning Sotra vest, etappe 2 13,500 15,700 2007 15 Avlaupsreinseanlegg Ågotnes 7,500 2007 16 Bildevatnet 0,500 2007 17 Ebbesvika 3,200 2007 18 Vindenes 1,800 1,400 2007 19 Haganes 1,000 1,000 2008 20 Øvre Snekkevika 2,100 2,500 2008-09 21 Brattholmen - Nygårdshøgda 10,300 2009 22 Ekren og Nese 3,800 2009 23 Straume ved bussterminal 1,500 2010 24 Solsvika - Misje - Turøyna 6,500 2010 25 Ågotnes 4,900 2010 26 Avlaupsreinseanlegg Solsvika 7,000 2011-12 27 Ekrhovda - Liaskjeret 20,300 2012 28 Søre Bjorøyna 2,800 2013 ** 29 Dale og Tellnes 7,500 11,000 2014 *** 30 Trengereid 1,800 2015 *** 31 Kallestad 4,000 2016 32 Fjæreidepollen 4,500 2016 33 Geitanger 1,700 2005-16 34 Diverse anlegg/arbeidsoppgåver 12,000 12,000 2005-16 35 Resipientgranskingar 3,600 Sum 2005-2016 122,600 109,000 * Prosjekt som er vedtekne gjennomført tidlegare, men av ulike grunnar enno ikkje bygd ** Vassforsyning og avlaup for områda Tellnes og Dale vert prioritert i 2007/2008 under føresetnad av ei avtale om forskuttering med utbyggjar og avtale om vassuttak frå Kørelen. *** Vassforsyning og avlaup for områda Trengereid og Kallestad vert prioritert i samband med nytt fastlandssamband og ny veg til Sund. Når planen er vedteken må handlingsprogrammet innarbeidast i Fjell kommune sitt investeringsprogram.
SIDE 11 Vatn. Finansiering - konsekvens for gebyra Dersom ein vel å gjennomføre utbygginga av vassforsyningsanlegga i tråd med framlegget til handlingsplan, vil årsgebyret måtte aukast frå om lag 2400 kroner i dag til 3700 kroner i 2008 (figur 1). kr Prognose årsgebyr vatn mill. kr Årlege investeringar vassforsyning 30 4 000 25 3 000 20 2 000 15 10 1 000 5 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Figur 1: Prognose årsgebyr vatn for ein einebustad på inntil 300 m 2. Årleg prisstigning kjem i tillegg. Figur 2: Årlege investeringar vassforsyning. Avlaup. Dersom ein vel å gjennomføre utbygginga av avlaupsanlegga i tråd med framlegget til handlingsplan, vil årsgebyret måtte aukast frå om lag 2500 kroner i dag til 4100 kroner i 2008 (figur 3). kr Prognose årsgebyr avlaup mill. kr Årlege investeringar avlaup 30 4 000 25 3 000 20 2 000 15 10 1 000 5 0 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Figur 3: Prognose årsgebyr avlaup for ein einebustad på inntil 300 m 2. Årleg prisstigning kjem i tillegg. Figur 4: Årlege investeringar avlaup.
SIDE 12 1 VASSFORSYNING 1.1 INNLEIING 1.1.1 FORMÅLET MED PLANEN Formålet med planen er å sikre at alle i Fjell til ei kvar tid har tilgang på nok vatn av drikkevasskvalitet. Planen skal leggje til rette for at tilgjengelege midlar vert nytta på best mogleg måte i den framtidige utbygging av vassforsyninga i Fjell. 1.1.2 TIDLEGARE HOVUDPLAN FOR VASSFORSYNING Kommunedelplan for vassforsyning erstattar hovudplan for vassforsyning frå 1998. Status for gjennomføring av dei viktigaste tiltaka i denne planen er: Oppgradering av vassbehandlinga på Fjæreide. Nytt vassbehandlingsanlegg vart sett i drift i 2004. Bygging av nytt høgdebasseng på Ågotnes (CCB). Dette vart fullført i 2000. Etablering av sørleg ringleidning slik at Fjell vassverk kan leggjast ned, samt at Signalvatnet kan få status som reservevasskjelde. Fyrste byggetrinn er gjennomført ved legging av vassleidning frå Blommen til Fjell i 2000-2001. Bygging av nytt høgdebasseng på Fjæreide. Det er utarbeidd forprosjekt for nytt høgdebasseng. Prosjektet er skrinlagt då ein vurderer kostnadene og ulempene knytt til prosjektet til å vere større enn nytten. Etablering av det nordlege ringsystemet på Sotra. Det er lagt vassleidningar på strekninga Ågotnes - Eide samt Apalvågen - Skålvika. Det manglar leidningar på strekninga Eide - Apalavågen samt Skålvika - Møvika. Framføring av vatn til utkantområder som ikkje vert dekka av det nye ringsystemet. Det er ført fram offentleg vassforsyning til Algrøyna, Haganes, Ytre Vågo og deler av Langøyna. 1.1.3 TILHØVET TIL PLANAR OG RETNINGSLINER 1.1.3.1 Kommuneplanen Kommuneplan for Fjell kommune er kommunen sitt overordna planleggingsverktøy for dei neste åra. I arealdelen er den overordna arealbruken i kommunen fastsett. Kommunedelplan for vassforsyning skal leggje til rette for eit utbyggingsmønster som skissert i kommuneplanen. Kommuneplanen for 1999-2010 vert rullert samstundes med denne planen. Dette har ein tatt omsyn til i den grad det har vore praktisk mogleg.
SIDE 13 1.1.3.2 Kommunedelplanar Planarbeid med rullering av hovudplan for avlaup er utført parallelt med denne planen. Planarbeidet har vore leia av ei felles styringsgruppe, og ein har valt å slå desse saman til ein felles Kommunedelplan. Målet med dette har vore å få til ei best mogleg koordinering ved utbygging av anlegg for vatn og avlaup. 1.1.4 LOVGRUNNLAGET Kommunedelplan for vassforsyning og avlaup er utarbeidd og handsama i samsvar med reglane i plan- og bygningslova som gjeld for kommunedelplanar. I tillegg er Miljøverndepartementet sin rettleiar om hovudplan vassforsyning lagt til grunn. Tekniske og administrative krav til sektoren er gjevne i forskrift om drikkevatn m.m. Sentrale punkt i drikkevassforskrifta er: - kvalitetskrav - etablering av internkontroll - opplysningsplikt for vassverkseigarar - krav til levering og beredskap Lov om kommunale vass- og kloakkavgifter med tilhørande forskrifter har til føremål å sikre kommunane ei finansieringsordning slik at oppgåvene kan løysast på ein god måte. Sentrale punkt i dette regelverket er sjølvkostprinsippet og prinsippet om betaling etter forbruk. Vassressurslova, omhandlar mellom anna eigedomsrett til vatn, rett til utnytting og reglar om tiltak, samt sikring av nedslagsfelt i vassdrag. Hamne- og farvasslova har til formål å leggje forholda til rette for ei best mogeleg planlegging, utbygging og drift av hamner, samt å tryggje ferdsla på sjøen. Alle planar for nye leidningar i sjø skal godkjennast av hamnesjefen og / eller Kystverket Vest før leidningane vert lagd. I følgje lov om helsetenesta i kommunen er ei av oppgåvene til den kommunale helsetenesta å drive miljøretta helsevern. Miljøretta helsevern handlar om faktorar i miljøet som til kvar tid direkte eller indirekte kan ha innverknad på helsa. 1.1.5 ANSVAR OG ORGANISERING Fjell kommune skilte den 01.01.03 ut alle tenester knytt til vatn, avlaup og renovasjon frå teknisk etat i kommunen, og la ansvaret for desse tenestene over i eit eige aksjeselskap Fjell vatn, avløp og renovasjon (FjellVAR). FjellVAR sin aktivitet vert fullt ut finansiert gjennom vass-, avlaups- og renovasjonsgebyra. FjellVAR står for forvaltning, planlegging, utbygging og drift av vatn- og avlaupsanlegga i Fjell kommune, samt anna verksemd knytt til desse områda. Selskapet skal vera ein utøvande reiskap for gjennomføring av
SIDE 14 Fjell kommune sin politikk for vatn, avlaup og renovasjonstenestene i kommunen. Fjell kommune sitt ansvar knytt til desse fagområda er no avgrensa til å sørgje for at: - kommunedelplan for vatn og avlaup vert rullert i tråd med plan- og bygningslova. - det årleg vert vedteke investeringsprogram for vidare utbygging av reinseanlegg, leidningsnett osb. - det årleg vert gjort vedtak om storleiken på satsane for VAR-gebyra.
SIDE 15 1.2. TILHØVA I DAG 1.2.1 GENERELT Ved investeringar i anlegg for vassforsyning bør ein leggje til grunn ei forventa levetid på 20 100 år. Kor langt fram i tid ein skal dimensjonere anlegga for vil mellom anna avhenge av type anlegg. Ein har valt å dimensjonere leidningsnett, høgdebasseng og pumpestasjonar for vassforbruket i år 2040. 1.2.2 FOLKETALSUTVIKLING Folketalsutvikling i Fjell 35 000 30 000 32 135 25 000 20 000 14 725 18 178 21 621 25 314 28 521 15 000 10 177 10 000 5 000 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 Historisk Prognose Figur 5: Folketalsutvikling i Fjell kommune. Per 1. januar 2004 var folketalet i Fjell kommune 19 613. Folketalsutviklinga er basert på prognosen i arbeidet med rullering av Kommuneplanen. Denne tilseier ein jamn vekst på til saman 5000 innbyggjarar i planperioden (2006-2018). Det vert lagt til rette for: - vedlikehaldsvekst i grendene - normal vekst i sentrale strøk - urban fri vekst i Straume sentrum I forhold til kommuneplanen er prognosen framskreven ytterlegare 20 år, til år 2040. I denne perioden er det lagt til grunn ein årleg befolkningsauke på 1,0 %. Folketalet i år 2040 er rekna til omlag 32 100 personar.
SIDE 16 1.2.3 EKSISTERANDE VASSVERK Alle vassverk i Fjell som forsyner meir enn 100 personar, 20 husstander eller hytter, institusjon, hotell eller anna næringsmidddelverksemd, er godkjenningspliktig etter drikkevassforskrifta. Vassverk som ikkje er godkjent, eller nye vassverk skal godkjennast av Mattilsynet. Det er 12 godkjenningspliktige vassverk i Fjell kommune. To av desse er offentlege vassverk som vert drivne av FjellVAR. Fjell kommune driv sjølv fire små vassverk som forsyner skule / barnehagar. Dei godkjenningspliktige vassverka hadde 1. januar 2004 ei tilknyting på omlag 11 200 personar, eller 57 % prosent av innbyggjarane i kommunen. Tabell 2: Vassverk med fleire enn 100 personar, institusjonar og / eller næringsverksemd tilknytt. Data frå Mattilsynet. VASSVERK TILKNYTING EIGAR STATUS (personar) 1 Fjæreide 10 000 FjellVAR godkjend 2 Signalvatnet 400 FjellVAR godkjend 3 Nordvik 80 Privat ikkje godkjend 4 Ulveset 120 Privat ikkje godkjend 5 Ebbesvik 75 Privat ikkje godkjend 6 Knarrvik 125 + Knarrvika skule Privat ikkje godkjend 7 Solsvik 425 Privat godkjend 8 Bjorøy oppveksttun skule + barnehage Fjell kommune ikkje godkjend 9 Ekrhovda oppveksttun skule + barnehage Fjell kommune ikkje godkjend 10 Syltøyna oppveksttun skule + barnehage Fjell kommune ikkje godkjend 11 Alvetun familiebarnehage - Privat godkjend 12 Tellnes skule - Fjell kommune ikkje godkjend Signalvatnet vassverk vil verte teke ut av ordinær drift og få status som reservevassverk så snart ein når fram med vassleidning frå Apalvågen til Møvika eller frå Fjell til Ulveset. Signalvatnet.
SIDE 17 Turøyna Misje Solsvik vv. Landro Kårtveit Geitanger Anglavika Vågo Sekkingstad Eide 7% # Fjæreide vv. Knarrvik vv. Syltøyna Signalvatnet vv. 7% # Ulveset vv. Fjell 7% # Ekrhovda Li Ebbesvik vv. Lokøyna Nordvik vv. Bjorøyna Nese Ekra Tellnes Liaskjeret Område med offentleg vassforsyning Større private vassverk Kallestad Dala Trengereid Haganes Område utan offentleg vassforsyning Figur 6: Private og offentlege godkjenningspliktige vassverk i Fjell kommune samt område utan offentleg vassforsyning.
SIDE 18 1.2.4 VASSFORBRUK 1.2.4.1 Dagens forbruk Gjennomsnittleg døgnforbruk i 2003 for Fjæreide vassverk var 6 700 m 3 /d. I perioden 01.05.04-31.10.04 var gjennomsnittleg vassforbruk 7 700 m 3 /d. Auken på 1 000 m 3 /d skuldast at lekkasjesøking og lekkasjeutbetring har vore nedprioriert som følgje av igangkjøring av nytt vassverk. Vassuttaket til CCB forsyningsbase på Ågotnes og oppfylling og nedtapping av høgdebassenga i Bildøynuten og ved Hagarvatnet og CCB gjer at det er store variasjonar i forbruket frå dag til dag. Figuren under viser ei grov fordeling av vassforbruket. Vasstap er den største enkeltkomponent i fordeling av vassforbruket for 2003, om lag 40-50 % av det totale vassforbruket. Fjell kommune har forplikta seg til å levere ei nærare bestemt årleg vasssmengde til CCB på Ågotnes. I dag vert ikkje dette nytta fullt ut (merkt reserve i figur). Vassforbruk Fjæreide vassverk 3 000 2 500 2 000 m 3 /d 1 500 1 000 500 0 CBB Ågotnes Øvrig vassmålare "reserve" 290 250 Hus-haldning Anna forbruk Vasstap i dag 810 430 1 700 800 2 960 Figur 7: Grov fordeling av vassforbruket for Fjæreide vassverk for år 2003. Med vasstap forstår ein lekkasjar, unormalt høgt vassforbruk og sløsing.
SIDE 19 1.2.4.2 Prognose for framtidig forbruk Det er utarbeid 2 ulike prognosar for vassforbruket fram til år 2040: Alternativ 0 uendra vasstap. Vasstap skal haldast stabilt på 1,5 mill. m 3 /år (4 000 m 3 /d. På grunn av auke i totalforbruket vert vasstapet målt i % redusert frå 54 % i 2004 til 40 % i 2040. Alternativ 1 reduksjon i vasstap frå 1,5 mill. m 3 /år i 2004 (54 %) til 0,9 mill. m 3 /år i 2010 (40 %) og 0,5 mill. m 3 /år i 2040 (20 %). I tabell 3 er framtidige vassbehov for kvart av vassverka summert. Tala inneber at tilknytinga til dei offentlege vassverka aukar frå 55 % i dag til 65 % i 2010 og 75 % i år 2040. Tabell 3: Totalt framtidig vassbehov [gjennomsnittleg døgnforbruk]. Vassverk Tal personer tilknytt Alternativ 0 Alternativ 1 frå 52 til 40 % vasstap frå 52 til 20 % vasstap Årstall m 3 /d m 3 /d 2003 2010 2040 2003 2010 2040 2003 2010 2040 Fjæreidevatnet 8 870 14 000 23 421 6 090 8 830 11 640 6 090 7 330 9 040 Knarrvik 125 0 0 60 0 0 60 0 0 Signalvatnet 400 0 0 200 0 0 200 0 0 Ebbesvik 75 0 0 40 0 0 40 0 0 Solsvik 425 0 0 210 0 0 210 0 0 Ulveset 120 0 0 60 0 0 60 0 0 Nordvik 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Sum 10 015 14 000 23 421 6 660 8 830 11 640 6 660 7 330 9 040 Ei effektiv måte å auke den reelle forsyningsevne til vassverka er normalt å drive systematisk lekkasjesøking på eksisterande leidningsnett. På sikt vil det verte meir lønnsamt å drive aktivt med utbetring av lekkasjar. Dette skuldast at ein ved å redusere det totale forbruket: kan dimensjonere nyanlegg for mindre vassmengder kan utnytte eksisterande kapasitet til vasskjelder og leidningsnett betre får lågare driftskostnader for vassbehandling får lågare driftskostnader til pumping av vatnet
SIDE 20 Prognose vassforbruk Fjæreide vassverk 12 000 11 000 10 000 m 3 /d 9 000 8 000 7 000 6 000 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 Uendra vasstap Reduksjon i vasstap Kapasitet Fjæreidevatnet Figur 8: Prognose for vassforbruk for Fjæreide vassverk [gjennomsnittleg døgnforbruk]. Fjæreidevatnet, har med ei reguleringshøgd på 7 m ein forsyningskapasitet i periodar med lite nedbør for eit forbruk på 10 100 m 3 /d (grøn kurve). Dersom ein ikkje reduserer vasstapa må ein setje i verk tiltak for å auke forsyningskapasitet om 20 år. Ved å redusere vasstapa har Fjæreidevatnet tilstrekkeleg kapasitet i meir enn 40 år utan trong for å setje inn tiltak for å auke forsyningskapasiteten. I 2005 og åra vidare framover vil reduksjon av vasstap vere ei prioritert oppgåve for FjellVAR. Dette vil skje gjennom aktiv lekkasjekontroll, til dømes ved utsetting av fleire vassmålarare som vil gjere det lettare å lokalisere lekkasjar. På svært lang sikt kan det bli aktuelt med ytterlegare tiltak for å sikre nok vatn til innbyggjarane i Fjell kommune. Moglege tiltak for å klare dette er: - auke av reguleringsgraden i Fjæreidevatnet (meir nedtapping og / eller større oppdemming) - pumping av vatn frå Skålviksvassdraget til Engesvatnet - overføring av vatn frå Sund kommune (Kørelen)
SIDE 21 1.2.5 VASSKJELDER Dette avsnittet omhandlar eksisterande vasskjelder med nedslagsfelt for godkjenningspliktige vassverk. Kjeldekapasiteten er samanlikna med prognosane for framtidig vassforbruk. Tabell 4: Kjelde og kjeldekapasitet for vassverka i Fjell. VASSVERK KJELDER TYPE NED- SLAGS- FELT DAGENS KJELDE- KAPASITET PROGNOSE VASSFORBRUK ÅR 2040* km 2 m 3 /d m 3 /d Fjæreidevatnet Overflatevatn 3,28 8 730 1 Fjæreide Fjæreidevatnet 1 4,05 10 080 9 000 Bildevatnet 2 Overflatevatn 0,48 1 490 2 Signalvatnet Signalvatnet Overflatevatn 0,12 370-3 Nordvik Svartetjørna Overflatevatn 0,23 120-4 Ulveset Tårnavatnet Overflatevatn 0,06 80-5 Ebbesvik Ebbesvikvatnet Overflatevatn 0,42 290-6Knarrvik Storavatnet Overflatevatn 0,65 450-7Solsvik Pollsvatnet Overflatevatn 0,23 200 - Forklaring til tabell: Dagens kjeldekapasitet: Berekna kjeldekapasitet med dagens regulering (oppdemming og/eller nedtapping). Prognose vassforbruk: Gjennomsnittleg vassforbruk pr døgn i år 2040 basert på alt. 1. 1 Med utviding av nedslagsfelt. 2 Krisevasskjelde. Av vasskjeldene i tabellen over er Fjæreidevatnet kjelda med best kapasitet. Fjæreidevatnet er av middels kvalitet for overflatevatn etter norske tilhøve. Det er tidvis for høgt fargetal på råvatnet og vatnet er surt. Vidare inneheld råvatnet tidvis bakteriar. Signalvatnet har middels bra vasskvalitet, men vatnet er surt og har i periodar for høgt fargetal. Bildevatnet har kapasitet til å forsyne heile Fjell kommune med vatn i 1-2 månader utan pumping, og er difor viktig å oppretthalde som krisevasskjelde. Bildevatnet har klårt dårlegare vasskvalitet med omsyn til farge i vatnet enn Fjæreidevatnet og Signalvatnet. Pollsvatnet og Tårnvatnet har tidvis bakteriar og vatnet er surt. Vatnet er klårt (lite farge).
SIDE 22 1.2.6 VASSKVALITET 1.2.6.1 Generelt For dei godkjenningspliktige vassverka i Fjell kommune vert det regelmessig sendt vassprøvar til analyse i tråd med krava i drikkevassforskrifta. Det er svært god kvalitet på drikkevatnet som vert levert frå det nye Fjæreide vassverk. For dei andre vassverka i Fjell kommune er vasskvaliteten meir variabel. Tabell 5 og 6 syner vasskvaliteten i dei offentlege vassverka i 2004. For Fjæreide vassverk er det nytta prøveresultat etter at det nye vassbehandlingsanlegget vart sett i drift i april 2004. FjellVAR legg kontinuerleg ut resultat frå vassprøver på heimesida si, www.fjellvar.as, og meir oppdaterte eller utfyllande data kan ein hente ut derifrå. Tabell 5: Kjemisk og fysisk vasskvalitet. Surheitsgrad Farge Turbiditet VASSVERK maks min snitt krav maks min snitt krav maks min snitt krav 1 Fjæreide 8,9 8,0 8,6 <6,5-9,5> 3 2 3 <20 0,8 <0.1 0,4 <4 2 Signalvatnet 10,6 6,6 7,5 <6,5-9,5> 27 10 18 <20 1,0 0,5 0,7 <4 Tilfredsstillar ikkje krav til største tillatte verdi i drikkevassforskrifta Tilfredsstillar krav til største tillatte verdi i drikkevassforskrifta Tabell 6: Mikrobiologisk vasskvalitet. Totalt Koliforme bakt. E.coli VASSVERK tal > 0/100 ml >0/100 ml prøvar tal prøvar andel tal prøvar andel 1 Fjæreide 26 0 0 % 0 0 % 2 Signalvatnet 20 0 0 % 0 0 %
SIDE 23 1.2.6.2 Fjæreide vassverk Råvatnet som vert teke inn frå 15 m djup i austre delen av Fjæreidevatnet er av ein middels god kvalitet. Etter at FjellVAR sitt nye vassbehandlingsanlegg på Fjæreide vart sett i drift i midten av mars 2004 har vatnet som vert sendt ut til abonnentane vore av svært god kvalitet. Vatnet vert først tilsett CO 2 og eit fellingsmiddel (jernklorid) før det vert reinsa i store filterbasseng som er fylt opp med antrasitt, kvartsand og marmorgrus. Fellingsmiddelet gjer at naturleg organisk materiale i vatnet dannar partiklar som vert haldne tilbake i dei to øvste laga i filteret. Når vatnet strøymer gjennom marmorgrusen tek vatnet opp kalsium slik at ph verdien aukar (vatnet vert mindre surt). Bakteriar sporar og parasitter vert også fjerna i dette filteret. Før vatnet vert sendt ut på nett vert vatnet desinfisert med UV-bestråling som ei ekstra sikring for å fjerne eventuelle bakteriar og parasittar. Vassverket har med dette to uavhengige hygieniske barrierar. Figur 9: Vassbehandling på "nye" Fjæreide vassverk. 1.2.6.3 Signalvatnet vassverk Vassverket forsyner Møvika med vatn. Vatnet er fritt for bakteriar, men har i periodar for høgt fargetal som følgje av at råvatnet inneheld mykje naturleg organisk materiale. Ved dette vassverket vert vatnet tilsett lut for å justere ph og desinfisert ved UVbestråling.
SIDE 24 1.3. MÅL OG RESULTATOMRÅDE 1.3.1 OVERORDNA MÅL Alle i Fjell skal til ein kvar tid ha tilgang på nok vatn av drikkevasskvalitet. 1.3.2 LANGSIKTIGE MÅL OG TILTAK I PLANPERIODEN Dette kapitlet gjeld dei offentlege vassverka i Fjell kommune. Det er valt å splitta målsetjingane i følgjande tema: Kvalitet Mengde og trykk Tilknytingsgrad Tryggleik Økonomi 1.3.2.1 Kvalitet Orientering Godkjenningspliktige vassforsyningssystem (> 50 pe eller 20 husstandar) skal levere hygienisk trygt vatn til forbrukaren. Vatnet skal vere klårt og utan dominerande lukt, smak eller farge. Målsetting for kvalitet. Fjell kommune skal levere drikkevatn som tilfredsstiller krava i dei drikkevassforskriftene som til ein kvar tid gjeld. Tiltak. Kvaliteten skal kontrollerast regelmessig ved prøvetaking i tråd med gjeldande krav. Alle avvik på vasskvalitet skal registrerast og setjast i system. Nedslagsfelt skal sikrast mot utbygging og auka belastning som kan påverka vasskjelda.
SIDE 25 Ved skriftlege klager skal klager gjevast skriftleg tilbakemelding innan rimeleg frist. Vassverket skal ha beredskap for å oppretthalde ein stabil og tilfredsstillande vasskvalitet. Ved gjennomføring av planlagte tiltak som kan medføre fare for redusert vasskvalitet skal ein varsle dei aktuelle abonnentane. Ved uventa (ikkje planlagt) svikt i vasskvaliteten skal ein varsle abonnentane utan ugrunna opphald. Vatnet skal vere av ein slik karakter at det verker hemmande på den naturlege korrosjon som leidningsnett og sanitærinstallasjonar er utsett for. Nye transportsystem skal dimensjonerast med omsyn til kvalitet for abonnentane. 1.3.2.2 Mengde og trykk Orientering. For å sikre nok vatn med tilfredsstillande trykk må heile systemet frå kjelde, via behandling og fordelingsnett, ha tilstrekkeleg kapasitet i høve til vassforbruket i heile forsyningsområdet. For vassverka i Fjell kommune ligg vasstap relativt lågt etter norsk målestokk. Dersom mange abonnentar nyttar seg av retten til å få installert vassmålar vil truleg vassforbruket gå noko ned. Denne forventa trenden vil truleg verte motverka av at lekkasjane på leidningsnettet vil auke etter kvart som dette vert eldre. Målsetting for mengde og trykk. Abonnentane skal sikrast nok vatn med tilfredsstillande trykk. Tiltak. Abonnentane skal sikrast eit trykk ved tilkoplingspunkt til offentleg vassleidning mellom 2 og 6 kg/cm 2 vassøyle ved vanleg forsyning. Vassverka skal samla ha kapasitet i høve til alternativ 1 i prognose for vassforbruk i denne planen. Restriksjonar i vassforbruk kan setjast i verk i spesielle tilfelle, til dømes langvarig tørke.
SIDE 26 Lekkasjane skal haldast på eit akseptabelt nivå. Setja i gong naudsynt forsterking av leidningsnettet. Ytterlegare sikring av høgtliggjande område. Problemområde med omsyn til uttak av brannvatn på eksisterande transportsystem skal kartleggjast. I område med spreidd busetnad der dimensjonering av transportsystem for uttak av brannvatn medfører risiko for forringa vasskvaliteten skal ein basere seg på at brannslokking utførast med tankbil. Vassverka er ikkje forplikta å levere vatn til sprinkelanlegg eller andre særs vasskrevjande verksemder. Alle slike anlegg må handsamast spesielt og godkjennast av vassverkseigar før utbygging. 1.3.2.3 Tilknytingsgrad Orientering. Det bør vere eit mål at flest mogleg av innbyggjarane i kommunen får tilbod om offentleg vassforsyning. Med dette sikrar ein også eit system som tilfredsstiller krav til vasskvalitet og ei sikker vassforsyning. Sjansane for å nå dette målet vil påverkast av fleire faktorar, mellom anna: * Kommunen sin vilje til å krevje at folk koplar seg til offentleg vassleidning, jfr Plan- og bygningslova, 65 og 92: 65, 2-ledd Når offentlig vannledning går over eiendommen eller i veg som støter til den, eller nærliggende areal, skal bygning som ligger på eiendommen knyttes til vannledningen. 92, utdrag Reglene i 65 annet til fjerde ledd...om tilknytning til vannog avlaupsledning... gjelder også i forhold til bestående byggverk. * Kvaliteten på vatn levert frå offentlege vassverk. Målsetting for tilknytingsgrad. Ny busetnad innafor forsyningsområdet til offentlege vassverk skal knytast til offentleg vassforsyning.
SIDE 27 Tiltak. Vasskjelder skal ha kapasitet til forsyning av eksisterande og planlagte utbyggingsområde (tett busetnad). Alle nye bustadfelt skal ha godkjend vassforsyning. Ved utbygging av hovudleidningsnett skal ein ved val av trasé ta omsyn til å oppnå størst mogleg tal nye abonnentar tilknytt. Eksisterande busetnad som ligg nær offentleg vassleding skal som hovudregel få pålegg om tilknyting, jfr. plan- og bygningslova 92. Ved nye veganlegg på alle nivå skal legging av vassleidning i vegtrasé vurderast. 1.3.2.4 Tryggleik Orientering. Å sikre ei trygg vassforsyning er ei prioritert samfunnsmessig oppgåve. Drikkevassforskrifta slår då også fast at det er vassverkseigar sitt ansvar å trygge at leveringa av vatn under alle driftssituasjonar, både normale og meir ekstraordinære. Målsetting for tryggleik. * Vassforsyninga skal vere utan avbrot under normale tilhøve. Abonnentar skal ikkje vere utan permanent eller alternativ vassforsyning i meir enn 24 timar. Tiltak. Vassforsyningssystemet skal ha reservevolum i basseng og / eller reservevasskjelder til å handtere svikt i hovudanlegga i minimum eit døgn. Ved planlagt avbrot i vassforsyninga skal ein varsle abonnentane direkte, og / eller gjennom dagspressa, seinast 24 timar før avbrot. Trong for å etablera mellombels vassforsyning skal vurderast. Ved ikkje planlagt avbrot i vassforsyninga skal tiltak for utbetring setjast i gong så snart som mogleg. Fram til normal forsyning igjen er oppretta, skal trong for alternativ vassforsyning vurderast. Det skal oppretthaldast tilstrekkeleg beredskap, basert på eit gjennomført system for styring, overvaking og vaktordning.
SIDE 28 Driftsplanlegging og internkontrollsystem skal utviklast vidare. Beredskapsplan for vassforsyninga skal haldast løpande oppdatert. 1.3.2.5 Økonomi Orientering. Frå sentrale styresmakter er det lagt sterke band med omsyn til at kostnadene knytt til offentleg vassforsyning skal finansierast fullt ut gjennom bruk av gebyr. Dette er det også heimel for i "lov om kommunale vass- og kloakkavgifter". Målsetting for økonomi. * Den offentlege vassforsyninga skal vere sjølvfinansierande. Tiltak. Alle drifts- og kapitalkostnader skal dekkjast ved gebyr. For næringsverksemder skal det installerast vassmåler. Abonnentar kan krevje å få installert vassmåler og betale den variable delen av gebyret etter målt forbruk. Målar og installasjon skal godkjennast av kommunen, den enkelte må koste målar sjølv. Jfr. forskrift om vass og avlaupsgebyr for Fjell kommune frå 13.06.00.
SIDE 29 1.4 STRATEGIAR OG HOVUDLØYSINGAR 1.4.1 MANGLAR OG UTFORDRINGAR I VASSFORSYNINGA I hovudsak er vassforsyninga i Fjell kommune tilfredsstillande. Med eit par unntak er vasskvaliteten frå dei godkjenningspliktige vassverka god. På fleire område er det likevel framleis uløyste oppgåver: Med unntak av Fjæreide vassverk er vasskvaliteten i dei godkjenningspliktige vassverka i Fjell kommune for dårleg. Forsyningstryggleiken må betrast Mange bygder er utan tilbod om offentleg vassforsyning 1.4.2 FRAMTIDIGE FORSYNINGSOMRÅDE OG VASSKJELDER 1.4.2.1 Forsyningsområde For kommunen under eit var tilknytingsgraden til offentlege vassverk 1. januar 2004 kring 50 %. Det er eit mål å auke denne til 65 % mot slutten av planperioden. Nordre Fjell Dette delområdet består av grunnkrinsane Turøyna, Misje, Vindenes, Solsvika / Landro, Angeltveit, Ågotnes, Kårtveit / Eide og Spjeld. I dag er det utbygd offentleg vassforsyning til Ågotnes, Polleide, deler av Vindenes (Barneshaugen), Kårtveit og Spjeld. Tilknytingsgraden i denne delen av kommunen er kring 40 %. Sotra vest Området består av krinsane, Algrøyna, Sekkingstad, Skålvika, Møvika - Skoge, Lokøyna og Syltøyna. I denne krinsen er det offentleg vassforsyning til Algrøyna, samt deler av Sekkingstad og Møvika - Skoge. Tilknytingsgraden i denne delen av kommunen er kring 40 %.
SIDE 30 Sotra aust Grunnkrinsane Fjæreide, Knappskog, Morland / Morlandsstøa, Kolltveit, Bildøyna, Ekrhovda og Li har samla ein tilknytingsgrad på kring 45 %. Dei indre delane av Morlandsstøa samt krinsane Ekrhovda og Li har ikkje offentleg vassforsyning. Søre Fjell Området består av krinsane Fjell, Ulveset, Nesse, Kallestad og Tellnes. I denne krinsen er det offentleg vassforsyning til Fjell og Haganes (Tellnes krins). Samla sett er det offentleg vassforsyning til kring 10 % av denne delen av Fjell kommune. Litle Sotra og Bjorøyna I denne delen av kommunen bur 44 % av innbyggjarane i Fjell kommune. Kring 65 % av innbyggarane i denne del av kommunen er tilknytt offentleg vassforsyning. Området består av grunnkrinsane Anglavika / Vågo, Foldnes, Knarrvika, Valen, Storhilleren / Straume, Arefjord / Brattholmen / Snekkevika, Ebbesvika og Bjorøyna. I Anglavika / Vågo er nokre få tilknytt offentleg vassforsyning, medan ingen i Ebbesvika eller på Bjorøyna har tilbod om offentleg vassforsyning i dag. 1.4.2.2 Framtidige vasskjelder Vasskjelder i den offentlege vassforsyninga vert noko endra i løpet av planperioden: Hovudkjelde Krisekjelde Fjæreide vassverk Fjæreidevatnet Bildevatnet Nedslagsfeltet til Fjæreidevatnet er klausulert. Så snart ein når fram med vatn frå Fjæreide vassverk frå Skålvika eller Fjell sentrum vil Signalvatnet vassverk bli teke ut av drift og få status som reservevasskjelde. Når ringleidning på Sotra er etablert, vil Signalvatnet bli permanent lagt ned som vasskjelde. 1.4.2.3 Område utan fellesløysingar Det er ikkje mogleg å gje ei generell skildring av alle dei små private vassverka i kommunen. Både vasskvalitet og kapasitet vil variere mykje. Sjølv om desse ikkje er godkjenningspliktige gjeld i prinsippet same krav til kvalitet og drift som for større vassverk. Mattilsynet kan hjelpe med rettleiing og informasjon vedkommande prøvetaking og tiltak.