Godt nytt år! NR. 1-2014

Godt nytt år! NR. 1-2014 Kristent arbeid blant blinde og svaksynte

VERS PÅ VERS AV KJELL- RICHARD LANDAASEN, KRIGSROPET Hans Johan Sagrusten oversetter Bibelen - til norsk og til dikt. Bibelbrukskonsulent. Hans Johan Sagrusten har en eksklusiv tittel. Sagrusten jobber i Bibelselskapet, der han delvis arbeider for å spre Ordet gjennom internett og menighetsbesøk, og delvis fordyper seg i Bibelens originale kildemateriale, grunntekstene. Krigsropet trekker ham opp av arbeidet med apokryfene, hebraiske skifter som av ulike grunner ikke kom med i Bibelen, for å snakke om noen helt andre apokyfer - hans egne. I Evangeliesonetter, Sagrustens tredje diktsamling, har han gjenfortalt en rekke av Det nye testamentets historier i sonetteform. - De første sonettene jeg leste, var Shakespeare sine. Jeg ble fascinert av diktforma, som er flott og stram. På et tidspunkt fant jeg ut at de passet bra til å skive evangeliefortellinger; sonettene har passe lengde og en punchline på to linjer, forklarer Sagrusten. Sonetten er en strikt diktform med linjer som skal rime i riktige mønstre. Jesu lignelser, og mange av fortellingene om ham, er korte og poengterte og har - nettopp - litt punch. Som at det er ikke de friske som trenger legedom, men de syke. Vedunderlege, vakre Jesusbånet! Du kviler i ei krubbe full av strå, og kringom byen ser vi englar stå i ljoset frå ein bleik og frosen måne. Livet 1-2014 2

Så lite var det skuret du fekk låne då du vart fødd som ein av våre små, og enda mindre gjorde vi deg då vi vende oss imot deg for å håne. Men enda vart du større enn oss alle, du vesle barnet med di mjuke hud, fordi du elska alle slik som Gud. Det eine store bodet har du halde, og den som elskar heilt forutan svik, er fødd av Gud, og Gud sjølv er han lik. Sant og ærbødig Sonetteskivingen begynte da Sagrusten oversatte Det nye testamentet på heltid. - Da gjaldt det å være veldig nøye. Sonettene ga frihet til å uttrykke det samme på en mer kunstnerisk måte. Når han skrev, tok han ikke utgangspunkt i bibelteksten, men i sin egen hukommelse og opplevelse, sitt eget indre bilde. Noen dikt er gjenfortellinger, andre et inntrykk en person i teksten kan ha fått. Litt som Jesusmeditasjon, altså, der man leser teksten, sanser seg inn i den, og på den måten opplever den selv. - Hvor fritt kan man gjenfortelle en bibeltekst! - Innenfor litteraturen er det vanlig å bearbeide en tekst ved å være i dialog med den, protestere, finne en konflikt eller et spenningspunkt. Mitt forhold til Bibelen er alltid preget av respekt. Det må være sant. Forfattere som André Bjerke og Jens Bjørneboe er også veldig tro mot teksten, de dikter ikke, men gir en tolkning. Jeg tror alle som dikter om Bibelen gjør det med respekt. Livet 1-2014 3

- Men når Jesus skal døpes, skriver du at Jordanelva er «brun av drit» som «duppar rundt imellom strå og siv». Hvor går grensen mellom sannhet og ærbødighet? - Det diktet er med fordi jeg synes vi trenger et spark, en oppvåkning. Evangeliet må ikke bli for vakkert. I dag er elven så forurenset at pilegrimer frarådes å bade der. Det er unektelig sannferdig. Mens drikkevann helst kom fra brønner, brukte man elver som kloakk og søppelfylling. «Der andre kjem og vaskar skulda av, / stig Sonen ned, som i si eiga grav», skriver han. For mens andre gikk ned i vannet for å bli rene, gikk Jesus ned i vannet for å bli skitten, for å ta på seg vår synd. Og der, over Jordans skitne vann, åpnet himmelen seg, en due kom ned over Jesus og Gud selv sa: «Du er min Sønn, den elskede, i deg har jeg min glede.» Han ser på oss, vår Meister, og fortel om riket der den mektige er minst, eit fellesskap der ingen forrang finst, der den som no er fattig skal bli sæl, der rikdom ikkje varer før du vel å gje han bort, der tapet blir til vinst, og skatten din er perla aller inst i deg, for skatten er di eiga sjel. Og over han står himlen høg og blå. To svalar teiknar krossar over han som taler slik at alle kan forstå at skatten vår er ikkje det vi vann, men det vi sleppte tak i, det vi gav ifrå oss her på vegen mot vår grav. Livet 1-2014 4

Risikoprosjekt Sagrusten omtaler seg som «en vanlig teolog», men innrømmer villig at han er over snittet interessert i de greske grunntekstene, som er de tidligste kjente utgavene av Det nye testamentet. Og selv om han gjerne vil være en helt vanlig bibelleser, innrømmer han også at han som fagperson sitter med langt flere bilder og betydninger enn den jevne leser. - Poesi er ikke høytidelige ord. Poesi er presisjon. I bibeloversettelsen handler det om å riste av støvlaget og finne så presise ord som mulig. Idealet både for poesi og for en god bibeltekst er presisjon. Derfor er han glad for alle forfatterne som bidro i arbeidet med den nyeste oversettelsen, som ble presentert i sin helhet i 2011. - Profetene har aldri vært så ordknappe og skarpe som etter at Jon Fosse var med i oversettelsesarbeidet. Klarere bilder gir sterkere slagkraft, mener Sagrusten, og sier at det kan gå på godt og vondt. - Noen kjenner ikke igjen tekstene de er glade i. Andre opplever at når et ord eller to er endret, så er også teksten ny. Derfor må hver generasjon gå gjennom teksten, gi den nytt språk og finne nye innsikter - Å gi sitt ord til oversettelse må vare litt av et risikoprosjekt fra Guds side? - Like stort som å la Jesus bli født som et lite barn som kan drepes. Kan hende drøymde vi om dette her, å sjå deg slik ei stille morgonstund då månen står og lyser, stor og rund, og du er midt imellom oss, så nær Livet 1-2014 5

ved vatnet her. Vi ser deg som du er, ei lita stund, eit åndelaust sekund, vi høyrer kvar ei kviskring frå din munn og kjenner deg på såra som du ber i hand og okle, og på det i sida. No stig du inn i krinsen til oss alle, til Jakob og Johannes og Maria. Og vinden susar kring oss; alt er stilt. Ditt auga søkjer Peter som har falle, og blikket ditt, det er så unders mildt. - Vær en forsker - Du studerer Bibelen som fagperson. Tar ikke det livet av mye av magien? - Jo. Sagrusten smiler skjevt. - Jeg klarte ikke å lese 05-utgaven, som jeg var med på, på flere år. Ikke fordi jeg husket diskusjonene, avstemningene og tapene. Det var verre å se at dette var mine ord. Plutselig var det ikke Guds ord, men mine ord. Da var det fint å lese Bibelen på svensk, engelsk, gresk. Det gjør han fortsatt, og det kommer han til å fortsette med. Han kommer et hakk nærmere kilden. Derfor oppfordrer han oss vanlige, dødelige, til det samme; ved å lese flere oversettelser kan vi selv være forskere, se flere tolkninger, danne et bredere bilde. - Du må ha lest de samme tekstene om og om igjen. Blir du ikke lei? - Jeg er en repetitiv leser. Jeg grunner på teksten, vender tilbake, og finner glede i å lese det samme på nytt. Livet 1-2014 6

- Hva er din favorittekst? - Jesu dåp i Jordan. Der er hele mitt gudsbilde. Markus 1, 9-11 er en kolossal visjon av Guds vesen, som aldri har vært avslørt før. Gud er kjærlighet, sa Johannes, og Augustin sa at der det er kjærlighet, må det være tre personer: Den som elsker, den som elskes, og kjærligheten, som er så sterk at den blir en egen person, Den hellige ånd. - Og fordi den kristnes posisjon er å være Jesu bror og søster, er det plutselig jeg som stiger opp av Jordan og hører Gud si, «du er min sønn». FANN DET GODE LIVET I VILLE, VAKRE OLDEDALEN AV KARI FURE, DAGEN Solveig Aaberg følgde kjærleiken frå flatlandet i Østfold til dramatiske Oldedalen, ho har lært respekt for naturen. Ein fredagskveld midt i november skjer det igjen. Kraftig regnvér utløyser tre store ras og fleire små i Oldedalen. Det er dramatisk. Ein far med to barn fryktar for livet då dei blir fanga mellom to steinras. Store deler av jorda på garden Yri blir skylt på vatnet, og Oldedalen blir utan veg og straum. - Men vi vart sparte denne gongen og, seier bonden og friluftsmannen Jakob Aaberg. Med den korte setninga får han sagt to ting: At ingen menneske vart skadd, og at han trur på ein som er større Livet 1-2014 7

enn han sjølv. Ein som held handa si over dei som bur i Oldedalen. Heilt spart vart likevel ikkje jorda til familien Aaberg den store raskvelden. Veldige mengder jord og stein losna 800 meter oppe i fjellet. Skredet unngjekk så vidt jakthytta til Jakob, øydela vegen til sætra og gjorde stor skade på utmarka. Eit par veker seinare er Dagen på besøk hos Solveig og Jakob i Oldedalen. Dei bur i ei bygd som er turistmagnet om sommaren. Amerikanarar, tyskarar og kinesarar kjem i busslaster for å sjå Briksdalsbreen og dei mektige fjella som omkransar dalen. Dei høgaste reiser seg 1800 bratte meter til vers. Men når hausten kjem, når turistane har reist heim og lågtrykka står i kø vest i havet, forandrar fjella karakter. Og når vérvarslinga melder vind, regn eller kraftig snøfall betyr det at oldedølene må vere budde på ras og stengde vegar. Vi sit i den varme stova til Solveig og Jakob og snakkar om korleis det er å bu her. Kva gjer det med trua å leve i ein natur som nokre gonger er farleg? Ute er det grått og vått. Skodda ligg langt ned i fjella, men ei lita stund bryt sola gjennom skydekket og får snøen på toppane til å blenkje. Ekteparet har lært å glede seg over lyset når dei ser det. Jakob har levd det meste av livet i denne dalen inst i Nordfjord. Han vaks opp med foreldre som kvar dag bad om vern og velsigning over dalen og folket. Han lærte å stole på Gud, men samtidig bruke vit og fornuft. Ein skulle ikkje utfordre Vår Herre. For Jakob var det kvardag å leve med voldsom natur. Frå han var liten gut var han med og jaga dyr til seters. Han sprang lett på foten i dei bratte liene. Som oftast handla det Livet 1-2014 8

om arbeid som skulle gjerast. Om geiter og sauer som måtte sjåast til og om vådegard som måtte setjast opp for at kyrne ikkje skulle falla utfor hamrar og stup. Men han brukte også naturen til rein rekreasjon. Han var berre 13 år gammal då han kryssa Jostedalsbreen første gongen. Den respekten for naturen som Jakob fekk inn med morsmjølka, måtte Solveig lære seg som vaksen. I starten syntes ho at snø- og steinskred berre var spennande, så lenge ho såg at dei ikkje traff hus og folk. - Først då eg fann svigermor mi skjelvande i bøn bak huset, skjøna eg alvoret, fortel ho. Det var ein ruskevérsdag i november i 1971. Ein av desse dagane då det ikkje blir skikkeleg lyst. Solveig huskar godt at ho sto på kjøkkenet og steikte smoltringar då straumen gjekk. Så høyrde ho skredet som losna over garden Rustøen på motsett side av dalen. Det byrja som ei fjern buldring som raskt auka i styrke. Til slutt fylte lyden av jord og stein i bevegelse heile lufta og fekk koppane i skapet til å klirre. Solveig stakk hovudet ut døra for å finne ut kor gale det var. Det var då ho såg svigermor si. Det var ikkje rart at svigermor Sofie var redd. Ho hadde opplevd at ras kunne ta liv. I 1948 tok eit snøskred bror hennar og sonen hans. - Det var ein fin vårdag. Dei to var ute på bøen og dreiv med våronn då skredet kom stort og plutseleg med ein kraftig fonnvind og drap både faren, guten og hesten, fortel Jakob. Sjølv gjekk han i første klasse då ulukka skjedde. Han var ute og gjekk på ski, då far hans kom og henta han inn og fortalde kva som hadde hendt. - Det gjorde djupt inntrykk på heile bygda. Livet 1-2014 9

Likevel er skred noko folk i Oldedalen har lært å leve med. Som oftast går skreda på dei same plassane kvart år. Men nokre gonger kjem dei store, veldige og overraskande. - Det er voldsomt når det skjer. Og ofte, som i 1971 då skredet i Rustøen gjorde stor skade, har ein sagt at det er umuleg å rydde opp og dyrke marka på nytt. Men når våren kjem, ryddar folk alltid opp igjen, seier Jakob. Slik går livet vidare. - Kva er det eg har gjort? Tanken slår Solveig Aaberg ein augustdag i 1968. Nokre dagar før har ho stått brur i Degernes kyrkje. No er ho på veg til den nye heimen sin i Oldedalen. Solveig er oppvaksen i Degernes i Indre Østfold, i eit landskap med vide kornåkrar, lave åsar og djupe skogar. Kontrasten til trange Oldedalen er kolossal. Likevel syntes ho at naturen i dalen med dei høge fjella og den glitrande breen var eventyrleg vakker. Men denne kvelden kjendes det annleis. - Det hadde så vidt byrja å mørkne, og eg kjende dalen lukka seg bak meg, både fysisk og mentalt. Då byrja eg å lure på kva eg hadde gitt meg ut på. Det var ikkje tanken på å bli bonde som skremde henne. Ho var sjølv av bondeslekt, sjølv om ho ikkje hadde vakse opp på gard. Begge foreldra hennar kom frå store gardsbruk, og ho hadde faktisk hatt lyst til å bli bonde sjølv. - Det var meir det at det var så definitivt. Eg hadde levd eit fritt liv med mange vener i Oslo, og plutseleg sat eg der, langt inne i ein dal. Det var trua og interessa for naturen som førte Solveig og Jakob saman. Dei møttes i eit kor i Storsalen, forsamlinga til dåverande Indremisjonsselskapet i Oslo. Han var i Livet 1-2014 10

militæret, og ho arbeidde som teknisk teiknar hos eit ingeniørfirma. Då militærtenesta var omme og Jakob skulle reise heim, var det fest i ungdomsforeininga. Jakob steig opp på ein stol og takka for seg. Solveig la merke til den lange, unge mannen som «snakka i veg på sitt språk». Seinare viste han bilete frå Oldedalen. På den tida var Solveig ikkje spesielt interessert i mannen, men ho vart svært begeistra før naturen på bileta. Året etter ville Solveig og nokre vener bruke sommarferien til å gå i fjellet. «Kanskje vi kunne spørre han raringen frå Oldedalen?» føreslå ho. Ho tok kontakt og han sa ja til å arrangere tur. Eit langt liv seinare sit dei i sofakroken og tenkjer tilbake. Solveig serverer kaffi og lusekattar med smør og ost. Jakob tek ein bit, men føretrekkjer grovskiver. Dei både ler og grøssar ved tanken på den første turen dei gjekk saman. Begge er einige om at det var galskap. - Han trudde alle var like spreke som han. Jakob nikkar. - Og eg tenkte at viss det er så at dei vil ha utfordringar, så skal dei jammen få det. Turen starta klokka to om natta brå Briksdalen med bratt oppstigning til Jostedalsbreen. Målet for første dagsetappe var Flatbrehytta, tusen meter over havet. - Tenk, eg og venene mine gjekk i tynne turnsko. Vi hadde verkeleg ikkje peiling på kva fjellet var. Trøytt og våt på beina lengta Solveig etter å nå fram til hytta og få sove. Skuffelsen var stort då dei kom fram og hytta var smekk full av folk som var på brekurs. Dei hadde Livet 1-2014 11

ikkje anna val enn å gå vidare. Først etter 21 timar kunne dei segne om i høyet på ein låve i Fjærland. Turen heldt fram i fleire dagar, med enda meir soving i høy, opp Aurlandsdalen og heilt til Hallingdal. Solveig huskar at ho var imponert over Jakob som småsprang den siste delen av turen med tre ryggsekkar. - Medan vi andre sleit oss etter som nokre krek. - Merkeleg nok hadde eg ingen vonde kjensler etter turen, minnes ho. Snarare tvert imot. Året etter reiste ho til Oldedalen for å gå nok ein tur på breen. Den turen enda med at ho og Jakob gjekk hand i hand. Seinare har dei gått mange turar. Jakob har drive mykje med guiding og fjellføring. Dei har også hatt stor glede av å gå pilegrimsvandringar, både mot Nidaros og langs Sunnivaleia. Den første vinteren i Oldedalen blei tung. Ikkje berre fordi det var mørkt og sola blei borte i mange veker. - Det var så mange ting eg ikkje kunne, og så mange uskrivne reglar eg stadig følte at eg braut, fortel Solveig, som delte hushald med svigerforeldra. - Eg vart teken godt imot, men folk var nok litt reserverte overfor denne bydama, og det skjønar eg godt. Eg forsøkte å føle meg fram. For eksempel var det uhøyrt å gå langs vegane og trille barnevogn i arbeidstida - og arbeidstid var det heile døgnet, seier ho med ein liten latter. Jakob lyttar og uttrykkjer forståing for at det var krevjande dei første åra. - Men Oldedalen hadde vore fattigare dersom Solveig ikkje hadde kome. Eg og hadde vore fattigare, seier han. Livet 1-2014 12

Ekteparet har tre barn. Dei gjekk på barneskule i heimbygda, men for å kome til ungdomsskolen i nabobygda Olden, måtte dei ta buss langs to mil rasutsett veg. På dagar med stor rasfare hadde foreldra i Oldedalen konferanse på telefonen kvar morgon for å diskutere om det var trygt å sende barna av garde. - Vi var ofte engstelege. Vi såg etter fonnene heile dagen og følgde bussen med auga når han kom køyrande, fortel Jakob. - Men verkeleg redd var eg ikkje. Eg har fått respekt for naturen, og tek ikkje unødige sjansar, men har aldri vore direkte redd, seier Solveig. - Kanskje er det gudstrua som er forklaringa? Eg reknar med at Gud er med oss og kjenner meg trygg. Dessutan tenkjer eg at dette er min plass - og at farar fins det over alt. - Vi har lært å legge alt i Guds hand, legg ektemannen til. I 1974 opplevde Solveig for første gang at dalen vart isolert frå omverda på grunn av skred. - Vi hadde vore på julehandel i Stryn med dei to største barna. Minstejenta som var baby, var heime med husmorvikaren. - Då vi skulle tilbake hadde det gått fleire skred. Det opplevdes dramatisk då vi måtte forlate bilen og gå til fots over skreda med barna og alle pakkenellikane. Heime var den vesle som skulle hatt mat for lenge sidan. Det syntes eg var ille. Då såg eg konsekvensane av å bu her. Langt ut i samtalen kjem Jakob inn på raset som ramma både Aaberg-garden og nabogarden Tungøen. Skredet kom fullstendig uventa. Dette var ikkje sett på som noe rasfarlig område. - Hadde nokon sagt at her skulle gå ras ville eg nekta, seier Jakob. Livet 1-2014 13

- Men det har faktisk skjedd før. Nesten på dagen for 270 år sidan, i 1743. Også den gongen var det klimaforandringar og breen gjekk tilbake. - Naturen går i syklusar, slår Jakob fast. Dei tyr ikkje så lett til store ord, Jakob og Solveig, når dei viser fram skaden som har skjedd. Der det før var beitemark, er det no eit hundre meter breitt belte med gjørme, stein og forvridd tømmer. Det er trist, men ikkje noko å gjere med. Og det er verre for bonden på Yri som miste halve garden. - Bygdefolket stiller nok opp for å få han i gang igjen, seier Jakob og gir dermed uttrykk for dugnadsånda som sit i ryggmargen til oldedølene. - Folk tek godt vare på kvarandre her, når noko står på, seier Solveig. AUD OG MARGIT: PREDIKANTAR I EI ANNA TID AV KARI FURE, DAGEN Tante Margit levde eit hemmeleg liv. Ho var omreisande indremisjonspredikant. Makkeren hennar, Aud Lønning; har fortalt historia som tante aldri rakk å snakke om. Pater Arnfinn Haram skal ha sykla inn i himmelen. Tante Margit sprang. Ho hadde det alltid så travelt. Då heimesjukepleien ringde på døra for å levere medisin Livet 1-2014 14

heime på Stadlandet i desember 2012, sprang 87 år gamle Margit ned trappa for å låse opp. Eldre damer bør ikkje springe i trapper. Margit fall og skada seg. Og ho døde nokre dagar seinare. I gravferda vart det teikna eit mykje større bilete av henne, enn det som hadde vore synleg for oss heime. Eg visste at ho hadde vore omreisande predikant, men kjende få detaljer. Frå andre hadde eg høyrt at ho var ei myndig dame som forkynte Guds ord med kraft, i ei tid då få kvinner sto på talarstolane. Eg skulle så gjerne høyrt meir, og innsåg at det var ei kjelde eg måtte oppsøkje: Aud Lønning, tante Margits trufaste reisefølgje, ven og samarbeidspartner. Dei arbeidde og budde i lag i nesten 40 år, drivne av ei veldig naud for at menneske skulle bli frelste. Livsforvandlande Det bles godt denne dagen, då eg køyrer sørover til Langevåg på Bømlo. Bølgjene går kvite på fjorden. Desembersola står lavt og fargar skyene med gull. I nokre sekunder er det som tante sit der oppe i gullhavet og følgjer med på det som skal skje. Aud Lønning ventar med kaffi, lefser og eit eventyr av ei historie om å vere emmisær i ei anna tid. Ho har flytt tilbake til huset der ho vaks opp med tre søsken, mor og ein far som vart kristen under vekkjinga på Bømlo i 1953. Det vart ei livsforvandlende hending for Aud. Ho hadde bedt i fleire år om at faren måtte kome til tru. - Han var nesten 50 år då han gav seg over til Gud. Han hadde kjent seg kalla lenge, men var så redd for kva andre ville seie. I det han steig inn på bedehuset, vart han løyst frå menneskefrykta. Far vart veldig frimodig, og alt vart nytt heime. Livet 1-2014 15

- Det er det som er det viktigaste, at folk blir frelste, seier ho. Vekkjing Det bles rundt Aud og Margit også, enkelte gonger. Som då dei heldt møteaksjon i Etne i Hardanger på slutten av 50- talet, og det braut ut vekkjing. Dei var inviterte av den lokale indremisjonsforeininga, og det starta som ei heilt vanleg møteveke. Ei lita gruppe menneske samla seg om gudsordet i ein sal. Då dei skulle avslutte søndag kveld, kom ei eldre misjonskvinne fram. «De skal ikkje reise. Eg har kjempa med Gud i heile dag. Det er så mange som er kalla», sa ho. Aud og Margit ringde til kretssekretæren Bjarne Eide og spurde om råd. Han gav klarsignal og la om reiseruta deira. Dermed kunne aksjonen halde fram. Men neste kveld høljeregna det. Skuffande få fann vegen til møtelokalet. Aud følte det som om den vonde sjølv sto nede ved døra og håna dei. Som om han sa: «der kan de sjå, de skulle ha gitt opp. Her skjer det ingen ting.» Men så kom to systrer syklande. Det forandra alt. «Vi kan ikkje stå imot lenger. Vi har vore så kalla av Gud», sa dei. - Møteserien heldt fram i fleire veker. Mange, menn i sin beste alder kom og søkte frelse. Det kom så mykje folk at ein var redde for at golvet på skuleloftet skulle gje etter. Også presten kom. Han ville setje sin eigen mann til å leie møteaksjonen, men dét meinte dei to kvinnelege emmisærane var uklokt. Det var ikkje bra å blande andre inn, når ein sto midt i ei vekkjing. - Det var Margit som kjempa den hardaste kampen, saman med dei som inviterte oss. Eg trur ho gret mange tårer. Ein Livet 1-2014 16

bonde sa at det var slik åndskamp i bygda medan dette sto på, at han måtte legge seg og kvile midt på dagen. Men Margit var ei myndig dame som sette seg i respekt, vi hadde god støtte i folket. - Vi måtte vere myndige, når vi skulle reise rundt slik vi gjorde. Det var alltid kamp, når noko skjedde. Men vi hadde alltid god støtte i kretssekretær Eide. Spleisa av misjonen Ho var van med vind, vår tante Margit. Ho vaks opp på Ytre- Fure, ein vérhard, veglaus plass yttarst på Stadt. Og det var ikkje rart at ho vart myndig, ho som var nest eldst i ein flokk på ti søsken. Kallet til å forkynne Guds ord vaks kanskje fram etter at ho hadde gått på bibelskulen til indremisjonen i Bergen og vart utfordra til å starte søndagsskule heime på Stadt. Seinare gjekk Margit to år til på predikantkurs på den same skulen. Også Aud Lønning gjekk på bibelskulen. Ho hugsar kor stort det var å bli følgd hit av far, som nettopp hadde teke imot Jesus og ville koste på henne eit år på skulen. Eit anna sterkt minne er den dagen Margit banka på døra til rommet hennar. - Åh, er det slik du ser ut? var det første Aud sa, då ho opna for predikanten som sto der med raudbrun hatt og håret i ein rull rundt hovudet. Det var nemlig ikkje Aud og Margit som valde kvarandre. Dét var det misjonen som gjorde. Aud var 19 år og nesten ferdig med vårkurset, då ho fekk eit brev frå Indremisjonssamskipnaden. Dei var på leit etter ei som kunne reise saman med Margit, og som kunne spele og synge. Ville Aud ha jobben? Ho svara ja på flekken. Ho Livet 1-2014 17

kunne ikkje tenkje seg eit rikare arbeid enn å få reise rundt og dele evangeliet. - Eg trur det var Guds vilje at vi skulle arbeide i lag. Vi fann tonen med det same, sjølv om Margit var ni år eldre, seier Aud. Andre la merke til det same. «Dei er ulike, ja bevares! Det er vel kan henda difor dei arbeider så godt ilag. Tru me ikkje kan sei det slik: Aud bremsar i unnabakke, og Margit skuar på i motbakke, - og stundom omvendt!» skriv Kåre Steinsund i bladet til Indremisjonssamskipnaden i 1964. Artikkelen har tittelen «AUDÅMARGIT», som illustrasjon på at dei to som regel vart nemnde i same andedrag. Aud vart innvigd på eit arbeidarmøte i Omvikedalen i Hardanger hausten 1955. Derifrå reiste dei to damene direkte på preikarferd. Med bibel, gitar og blytunge koffertar. Indremisjonshistorie Dette vart starten på seksten år på landevegen, eit nesten livslangt arbeidsfellesskap og eit lite stykke indremisjonshistorie. Etter dagens standard levde dei eit ekstremt liv. Dei var stadig på reise over lange avstandar med buss og båt. Heile tida overnatta dei privat, hos misjonsvener. Det gjekk mange år før dei fekk ein heim dei kunne kalle sin - og då var det eit lite rom på deling i personalfløyen på misjonshotellet Grand på Stord, med kokeplate på gangen. At dei skulle ha behov for privatliv, var det få som tenkte på. Eit par gonger vart dei til og med lagde i same seng, med éi dyne. Aud har likevel ikkje eit vondt ord å seie om familiane som opna heimane sine. Ho siterer salmediktaren Livet 1-2014 18

Matias Orheim, som sa at ein skulle sjå Gud i heimane. Sjå korleis han reiser føre, opnar veg og velsignar. - Kvar gong budde vi i gode heimar. Dei visste ikkje kva godt dei skulle gjere for oss. Det er veldig godt å kome til opne heimar og kjenne at du er velkomen. Til gjengjeld gjekk Aud og Margit ofte inn i det daglege arbeidet hos familiane. Dei baka lefser til jul og hogg ved. Song med djupt alvor Aud leitar fram gitaren og den utslitne, handskrivne songboka og viser fram favorittane. Tekstane understreka bodskapen i forkynninga: Ein måtte søkje frelse før det var for seint. «Eg såg ein ungdom på blomevang» av Matias Orheim vart ofte brukt. Den handlar om ein mann som stadig utset å omvende seg. Ein annan favoritt handla om himmeltoget - og åtvara mot å bli ståande att på perrongen: «Toget som skal gå til himmelen, ruller nå snart av sted. Er du iblant folkemengda som vil inn på toget gå med? Reisen er ikke på vonen, er du på den beredt? Har du vært inne på stasjonen og hentet din fribillett?» - Ein bonde i Etne sa at han hadde høyrt dette toget heile natta. Det rulla og rulla og ville ikkje gje han fred. Til slutt gav han seg over. - Ville vi tord å syngje dei same tekstane i dag? undrast Aud. - Ville folk tole å høyre dei? Pinsesamarbeid Aud og Margit var eigentleg tilsette som barne- og ungdomsarbeidarar, men fungerte som ordinære forkynnarar. Ei av dei største vekkjingane dei deltok i, skjedde i 1960 på Bremnes på Bømlo, der indremisjonen og Livet 1-2014 19

pinseforsamlinga heldt felles møteveker. Eit slikt samarbeid var ikkje daglegdags, men dei lokale foreiningane valde å gjere det slik for å unngå splitting blant dei kristne. - Vi siterte Paulus i 1. Kor. 1,17, der han seier at Kristus ikkje har sendt han for å døype, men for å forkynne evangeliet, så ordet om korset ikkje skulle miste si kraft. Før dei byrja samarbeidet, vart dei einige om éin ting: At ingen skulle snakke om dåp. Dessutan erkjente dei at nokre av dei nyfrelste etterpå ville velje pinseforsamlinga og andre indremisjonen - og at det måtte vere greitt. Slik gjekk det til at Aud og Margit og dei to pinsesøstrene Anna og Ingrid Jakobsen talte og song annankvar kveld. - Vi var der i seks veker. Bedehuset var heilt sprengt. Om søndagskveldane måtte kyrkja takast i bruk, fordi det var så mykje folk. Det var mange som gav seg over til Gud, både unge og eldre. Den greip djupt, den vekkjinga på Bremnes. Det seiest at folk møttest på veg til møte, bad kvarandre om tilgjeving og fall kvarandre om halsen. På leir Dei to var like direkte i innbydinga til frelse, anten det gjaldt unge eller eldre. Aud har ikkje tal på kor mange barneleirar dei arrangerte gjennom åra. Det var hardt arbeid, men dei to damene gløymde slitet når ungdomane kom og ville høyre Jesus til. Aud hugsar spesielt ein ungdomsleir på Holsnøy. Det var så fullt at nokre av gutane måtte liggje i telt utanfor bedehuset. - Eg var redd det skulle bli uro, men gutane var ikkje komne for å lage sjau. Dei hadde kome for å møte Jesus. Vi sat med dei i samtalar og hjelpte dei så dei kunne bli frelste. Seinare fekk ho høyre at to av gutane ville fortelje mora at dei var blitt kristne, då dei kom heim frå leir. Ho var ikkje Livet 1-2014 20

inne, så dei skreiv ein lapp og la på kjøkkenbordet: «Me har sagt ja til å følje Jesus», sto der. - Mora fortalde at ho var bli så uroleg for gutane sine medan dei var på leiren. Ho hadde bøygd kne og bedt for dei. Det handlar om åndsmakter, veit du. Vi kan bli minna om ting. Aud Lønning kan ikkje få sagt sterkt nok kor viktig det er å få barn og unge med på leir. - Dette har vi sett veldig frukt av seinare. Dei som har vore på leir, har fått evigheitsverdiar med seg i livet. «Dei må vi også ha tak i» Hjerte for barn og unge har desse to damene hatt heile livet. Våren 1966 vart Margit første husmor på leirstaden Brandøy i Sunnhordland. Snart kom Aud etter. Indremisjonen fekk denne perla av ein plass av ei eldre misjonskvinne, men bygginga var eit stort løft for organisasjonen. Med stor kreativitet og mange arbeidstimar, klarte dei å skaffe både mat og utstyr. Blant anna anla dei både kjøkkenhage og bærhage for å spe på kosten. - Eg gløymer ikkje den tida. Vi måtte spare på alt, fortel Aud og smiler ved minnet om ein talar som ikkje var nøgd med at det mangla spegel på rommet. Han måtte spegle seg i den blanke døra på oppvaskmaskina. - Her er det ikkje snakk om kva vi må ha, men kva vi kan unnvere, skal Margit ha svara. Brandøy vart ikkje berre ein god plass for alle som fekk reise på leir, men også for barna i nærområdet. Aud og Margit la merke til at lokale ungdomar trakk ned til leirstaden om kveldane. Dei sto i utkanten og kika på det som skjedde. «Dei må vi også få tak i», tenkte damene. Når Livet 1-2014 21

leirbarna var reiste heim og plassen var rydda, inviterte Aud og Margit dei lokale ungdommane på kakao og restemat. - Dei vart så glade, og mange byrja å vere med oss på leir. Etter kvart fekk vi også kontakt med foreldra deira, og det vart starta kvinneforeining. Måndagsskule Dei lokale barna vart også fanga opp på radaren til dei to, då dei seinare flytte til Stord og byrja å arbeide på Grand hotell. Margit som oldfrue, og Aud som oldfrueassistent. Dei to budde saman i eit nybygd rekkehus. I det same området budde mange andre innflyttarar utan lokalt nettverk. Aud og Margit såg at det var behov for eit barnearbeid, og starta det like godt sjølv. I årevis heldt dei måndagsskule heime i stova si, heilt til Margit flytte heim til Stadt då ho vart pensjonist i 1992. «Jesus er der borte hos Aud og Margit», skal ei av jentene på måndagsskulen ha sagt til mor si. Mange av barna gjekk hos dei heilt til dei var konfirmantar. Desembermørkret har senka seg over Bømlo. Samtalen har vart i mange timar. Aud dekkar på bordet enda ein gong. Ho serverer karbonadar, egg og laks, nybakte rundstykker, julebrød og småkaker. Eg får ikkje lov å køyre svolten heim til Bergen. - Dei seier det var annleis før, seier ho i det vi står på trappa og tek farvel. - At det var ei anna tid då vi reiste rundt som predikantar. Men tida var ikkje så veldig annleis. Vegen er like smal i dag. Livet 1-2014 22

HENTET Barn har en egen måte å bruke språket på. I barnehagen der sønnen min går, blir de for eksempel «henta». Sunniva, du er henta! roper de, når for eksempel Sunniva blir hentet, og Sunniva slipper det hun har i hendene løper hvinende nedover skråningen rett i armene på den som står ved porten og er kommet for å hente. Når også jeg en gang får øye på at noen står i porten og skal hente meg da håper jeg at det vil skje nøyaktig slik. Johann Grip, Enkle dikt Livet 1-2014 23

B-blad Returadresse: KABB Postboks 333, 1802 ASKIM Livet Blad i stor skrift nr. 1-2014 Årgang 80 Utgis av: Kristent Arbeid Blant Blinde og svaksynte Adr: Postboks 333, 1802 Askim Tlf: 69 81 69 81 E-post: kabb@kabb.no Hjemmeside: www.kabb.no Redaktør: Anna Berit Føyen Foto: www.dreamstime.com Abonnement 2014: Kr 350,- Pakkepris for institusjoner, organisasjoner og menigheter: Kr. 600.- for 5 eks. av hvert nummer Utkommer med 10 nummer i året og er også tilgjengelig på DAISY-CD og i punktskrift KABBs hustrykkeri ISSN 0333-1768 Kristent Arbeid Blant Blinde og svaksynte Livet 1-2014 24