saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: 14.11.2016 116244/2016 Magne Hanestadhaugen Saksnr Utval Møtedato Samferdselsutvalet 05.12.2016 Opsjon 2 ferjeløysning Åfarnes-Sølsnes Bakgrunn Det vart i samferdselsutvalsmøte 14. november 2016 (protokoll nr. 7/16) lagt fram eit notat datert 14.11.16 frå Langfjordforbindelsen AS ved Lars Olav Hustad og Britt Flo, der ein la fram eit finansieringsforslag for utløysning av opsjon på ei toferjeløysning i rute 36 Åfarnes Sølsnes. Samferdselsutvalet bestilte i dette møtet ei sak frå administrasjonen i høve til framlegget frå Langfjordforbindelsen AS. Vurdering Innleiande kommentarar til notat frå Langfjordforbindelsen AS. To ferjeløysning i nytt anbod. Sambandet Åfarnes-Sølsnes skal etter planen lysast ut i «Romsdalspakka» som ein del av 4 samband. Notatet skildrar at ein i det nye anbodet vil legge opp til to ferjer heile året. Det er samferdselsutvalet si handsaming av kravspesifikasjonen til «Romsdalspakka», som vil ta den endelege avgjera på om dette let seg gjere. Det er i trafikkanalyse for sambandet utrekna ei vekst i sambandet på 27 prosent frå 2014 til 2028, noko som er høgare enn den generelle veksten for vegtrafikken i Møre og Romsdal fylke. I 2028 er årsdøgntrafikken utrekna til 3060 personbileiningar. I dag vert sambandet trafikkert med to ferjer berre om sommaren. Med to ferjer i sambandet heile året vil det kunne føre til auka trafikk og sambandet kan difor vente ein større trafikkvekst enn dei fylkesvise prognosane. Sambandet har også hatt ein stor prosentvis vekst samanlikna med alle ferjene i Møre og Romsdal samla sett. Totalt for alle ferjesambanda i Møre og Romsdal har trafikken auka med 5 prosent i talet på kjøretøy (ÅDT) og 10 prosent målt i personbileiningar sidan 2007. På sambandet Åfarnes-Sølsnes har trafikken auka med 22 prosent i talet kjøretøy, og 24 prosent for personbileiningar frå 2007 til 2014.
Nivået på godstrafikken i regional transportmodell samsvarar ikkje med det registrerte talet på lange kjøretøy i ferjetrafikkstatistikken for sambandet. Legg ein til grunn den faktiske andelen basert på ferjetrafikkstatistikk for 2014 (19 prosent) viser analysane ein voksande del av godstransport frå 2014 til 2028. Forholdet mellom talet på kjøretøy og personbileiningar er 1,98, som er det høgste for alle dei fylkeskommunale sambanda. Det er ut ifrå dette truleg at ein vil måtte gå for ei to- ferjeløysning i neste anbod, men det er ikkje gjort endelege vurderingar av dette frå fylkesrådmannen si side. Dette vil ein konkludere på og legge fram for samferdselsutvalet når ein legg fram kravspesifikasjonen for «Romsdalspakken», der sambandet inngår. Pris på to ferjeløysning. Ein skildrar i notatet at ein vil kunne løyse ut opsjon på ei to- ferjeløysning heile året for 12,7 mill. kroner. Dette er gjort med grunnlag i ein oppgitt opsjonspris frå samferdselsavdelinga på 15 mill. kroner, der ein har trekt frå ekstrakjøp om sommaren på 2,3 mill. kroner. Dette er ekstrakjøp utover den to ferjeløysninga som går fast i perioden 15. juni -28. august pluss tre dagar i pinsa. For 2016 var det gjort eit ekstrakjøp, på om lag størrelse med året før, der ein utvida to ferjeløysninga til å gå frå 13. juni til 11. september. Det er difor riktig at ein vil få ein ekstra kostnad på om lag dette beløpet, men dette føreset då at ein vidareførar det ekstrakjøpet som blir gjort i dag. Det er vanskeleg å sjå føre seg at ein ikkje vil måtte fortsette med årlege ekstrakjøp i denne prisklassa, men dette er ei vurdering ein vil måtte ta årleg. Det er i økonomiplanen tatt høgde for at ein vil fortsette med dette ekstrakjøpet. Den oppgitte prisen på 15 mill. kroner til Langfjordforbindelsen AS var berre ei framskriving av kroneverdien som er oppgitt for opsjonen i 2017 for å antyde ein pris. Ein meir nøyaktig utrekning av opsjonsprisen der ein tek omsyn til kostnadsindeks for nærsjø og innanriksfart, delindeks for ferjedrift, viser ein kostnad på 13,975 mill. kroner. Ein har i tabellen under sett opp omtrentlege prisar og inntekter for å skjematisk vise differansen i kostnad ved å løyse ut opsjon. Det er ikkje tatt omsyn til eventuelle endra inntekter som kan kome ved å løyse ut opsjonen. Tabell over omtrentlege kostnader og inntekter Utan opsjon Med opsjon Normal produksjon 53,5 53,5 inkludert 11 veker med to ferjer Ekstra kjøp sommar 2,5 - Opsjon 2. ferje - 14 Total kostnad 56 67,5 Inntekt 43,5 43,5 Netto kostnad 12,5 24 Differanse i 11,5 kostnad Tabellen syner omtrentlege prisar i millionar kroner eks. moms. Statlege overføringar til Ferjedrifta er ikkje medrekna i tabellen.
Rutetabell Notatet har vedlagt ein rutetabell som ligg til grunn for to- ferjeopsjonen. Denne rutetabellen manglar ein avgang klokka 19:40 for B ruta på søndagar. Det kan og ha vore ruteendringar som har endra avgangstidspunkt som gjer at dagens rutetabell og opsjonsruta vil avvike frå denne tabellen. Rutetabellen viser likevel produksjonsmengd ved ei to- ferjeløysning. Inntektsutrekningar. Det er i notatet føretatt ei noko forenkla inntektsutrekning basert på bruttoinntekter der ein ikkje har tatt høgde for rabattkortbruk. Denne utrekninga er likevel god nok til å beskrive prinsippa i framlegget. Ein vil seinare i saka presentere ei utrekning som i noko større grad tek føre seg dei faktiske forholda i sambandet. Vurderingar av forslaget. Takstmynde. Møre og Romsdal Fylkeskommune er takstmynde for dei fylkeskommunale ferjesambanda. Det er samferdselsutvalet som vedtek takstane i eiga takstsak som kjem opp ein gong i året. Det har vore vanleg at Møre og Romsdal Fylkeskommune har følgt riksregulativet sine takstendringar og takstar på ferje. Fylkesrådmannen ser likevel på forslaget som mogeleg for å midlertidig finansiere ei to- ferjeløysing. Det ligg i større grad politiske prinsipp enn administrative vurderingar knytt til eit slikt forslag. Sambandet vil, om ein gjennomfører eit slikt forslag, bli billettert i ei takstsone som er høgare enn sambandets lengde skulle tilseie. Dagens takstsone i sambandet er 4. To- ferjeopsjon. Dersom Møre og Romsdal fylkeskommune ønskjer å løyse ut opsjon på to ferjeløysning skal løyvehavar varslast minst eitt år før iverksetting. Viss løyvehavar ønskjer og har mogelegheit for å sette inn ferje nummer to på eit tidligare tidspunkt så kan dette gjerast. Fylkesrådmannen har ikkje kontakta operatør for å avklare om dette kan vere aktuelt på noverande tidspunkt. Kontrakten Åfarnes-Sølsnes er det prisa ein to- ferjeopsjon, og fylkesrådmannen ser ikkje ein risiko knytt til å løyse ut to- ferjeopsjonen utover at ein vil pådra seg auka kostnader. Sjølv om ein finansierar inn ei to- ferjeløysning ved å auke takstane, er prisen ein betalar for opsjonen regulert i høve til kontrakten. I denne kontrakten blir prisen regulert i høve til kostnadsindeks for nærsjø og innanriksfart, delindeks for ferjedrift. Ei endring i denne indeksen vil kunne auke prisen ein betalar for to ferjeløysninga utover ei eventuell vedteke inndekning i form av høgare takstsone. Det er vanskeleg å forutsjå korleis denne indeksen vil variere, men det er mogleg å ta høgde for ei slik kostnadsauke med å opne opp for ytterlegare justering av takstsone om ein ser ei slik utvikling. Rabattkortbruk Det kan utifrå dei inntektstala som ligg til grunn sjå ut som at omlag 80 prosent av dei reisande nyttar rabattkort i sambandet Åfarnes-Sølsnes. Dette kan ein lese ut frå inntekts og trafikktal i 2014, der ein ser på dei faktiske inntektene sett opp i mot inntekter berekna ut i frå trafikktal frå ferjedatabanken.
Her har ein ei inntekt med moms på om lag 47 mill. kroner frå rekneskapstala. Ei utrekning av inntekt ut frå trafikk fordelt etter takstgruppe, viser ei inntekt på om lag 72 mill. kroner viss ein ikkje hadde rabattkortordningar, 40 mill. kroner viss alle brukte rabattkort, og 46,5 mill. kroner viss 80 prosent av dei reisande nyttar rabattkort. Inntekter Åfarnes Sølsnes 2014 Rekneskap Basert på trafikktal med ulik andel rabattbruk Uten rabatt 80% med rabatt Alle med rabatt Inntekt 46 940 164 72 354 495 46 489 693 40 023 492 Tabellen syner faktiske inntekter, og inntekter basert på trafikktal ved ulik del brukarar av rabattordning. Inntektene i tabellen er inkludert moms på 8 prosent. Ein vil difor i dei vidare berekningane sette som føresetnad at om lag 80 prosent av dei reisande nyttar rabattkort. Trafikkgrunnlag Fannefjordstunellen var stengd i delar av 2015, slik at trafikktal frå denne perioden ikkje er tilrådeleg å nytte. Ein veit med stor sikkerheit, ut frå ferjetrafikkstatistikken, at mykje av trafikken i 2015 gikk over rute 33 Molde Vestnes i perioden Fannefjordstunellen var stengd. Ser ein på sesongjustert trafikkmengde for nemnde samband vil ein tydeleg sjå att stengeperioden for Fannefjordstunellen i begge sambanda. Grafen under viser trafikken i rute 36 Åfarnes Sølsnes og rute 33 Molde Vestnes i perioden oktober 2013 til juli 2016. Trafikken på eksportvegen E136 i Romsdalen, som skal til Molde, har moglegheita til å velje kva ferjesamband dei vil nytte. Sesongjustert trafikkmengde Åfarnes-Sølsnes (rute 36) og Molde-Vestnes (rute 33) PBE per døgn 4 700 4 500 4 300 4 100 3 900 3 700 3 500 3 300 3 100 2 900 2 700 2 500 2 300 2 100 1 900 [$-414]okt 2013 [$-414]jan 2014 [$-414]apr 2014 [$-414]jul 2014 [$-414]okt 2014 [$-414]jan 2015 [$-414]apr 2015 [$-414]jul 2015 Rute 33 Rute 36 Grafen viser sesongjustert trafikkmengde i sambanda Molde-Vestnes (rute 33) og Åfarnes-Sølsnes (rute 36). Ein ser tydeleg trafikknedgang i rute 36 når stengeperioden for Fannefjordtunellen starta, på lik linje med trafikknedgang i rute 33 når stengeperioden var over. [$-414]okt 2015 [$-414]jan 2016 [$-414]apr 2016 [$-414]jul 2016
Ein vil difor ta utgangspunkt i trafikken frå 2014, men nytte takstregulativet for 2016. Ser ein på trafikken for sambandet fram til september månad ser ein at trafikken i 2014 er samanliknbar med trafikken i 2016. Personbileiningar Åfarnes-Sølsnes 110 000 100 000 90 000 80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 Jan Feb Mar Apr Mai Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des 2012 2013 2014 2015 2016 Grafen viser frakta personbileiningar 2012-2016 i sambandet Åfarnes-Sølsnes. Takst og inntektsberekning Det ligg inne eit forslag frå Samferdselsdepartementet om at takstane i riksregulativet skal auke med 7,8 prosent i 2017. Ein vil ikkje gå vidare inn på dette her, då dette er ei sak som blir behandla i den årlege takstsaka. Ein har ut frå dette satt opp den potensielle inntekta ved å auke takstane sonevis oppover frå takst sone 4 til takstsone 10. Ein har satt opp to ulike alternativ, der ein følgjer forslaget om ei auke på 7,8 prosent i riksregulativet (forslag til takst i 2017) og eit alternativ basert på dagens riksregulativ (2016). Auka inntekter i høve til høgare takstsone. kr30 000 000 kr25 000 000 kr20 000 000 kr15 000 000 kr10 000 000 kr5 000 000 kr0 4 5 6 7 8 9 10 Auke i inntekt Auke i inntekt med takstpåslag Grafen syner auka inntekt sonevis frå takstsone 4 til 10, for riksregulativet 2016 og riksregulativet slik det er lagt fram for 2017 med 7,8 prosent takstpåslag. Føresetnad om at 80 prosent av reisande nyttar rabattkort, og same trafikk som i 2014 uavhengig av prisauke og betring av tilbodet.
Grafen syner at viss ein vedtek å følgje riksregulativet og legge på takstane 7,8 prosent for 2017, så vil ein ved å auke frå takstsone 4 til 6, auke inntektene med om lag 11,6 millionar kroner. Ei auke til takstsone 7 vil gi ei auka inntekt på om lag 15,1 millionar kroner. Frå desse inntektstala må ein i dag trekke frå 10 prosent moms. Dette gir ei auke på om lag 10,5 millionar kroner med å gå frå takstsone 4 til 6, og ei auke på om lag 13,6 millionar kroner med å endra frå takstsone 4 til 7. Ein vil med å gå til takstsone 7 vere innanfor den reelle kostnaden på 11,5 millionar kroner opsjonen vil koste. Nattferjetilbodet som er oppretta i forbinding med tunellvedlikehald vil koste om lag 2 millionar kroner i året å vidareføre. Då er ekstra inntekter ikkje trekt ifrå. Det vil seie at ein både kan løyse ut to ferjeopsjonen, og vidareføre det utvida nattilbodet innanfor dei auka inntektene ved å gå til takstsone 7. I dag er utvida nattferje finansiert av Statens Vegvesen via tunellrehabiliteringsprosjektet på E136. Tabellen under syner riksregulativet i 2016 der ein ser billettprisane for takstsone 3 til 7, og ein vil synleggjere konsekvensane for reisande i to kjøretøygrupper. Utdrag Riksregulativet for ferjetakster 2016 Tabellen viser prisar i riksregulativet for 2016, for takstsone 3-7 for dei ulike kjøretøygruppene og billettkategoriar. Ein vil her ta fram to eksempel på konsekvensane av endra takstsone. Eit eksempel for ein vanleg bil i takstgruppe B2, og eit eksempel for eit større kjøretøy på 19 meter i takstgruppe B9. Takstar i kroner Bil tom. 6 m B2 Tyngre kjøretøy 19 m B9 Takstsone 4 80 621 Takstsone 4 m/rabatt 40 311 Takstsone 4 m/rabatt og 7,8% auke 43 335 Takstsone 7 102 715 Takstsone 7 m/rabatt 51 358 Takstsone 7 m/rabatt og 7,8% auke 55 385 Auka kostnad takstsone 4 til 7 medrekna 7,8% takstauke 12 50 Tabellen syner pris for å reise i sambandet Åfarnes-Sølsnes i takstgruppe 4 og 7, med full pris, rabatt, og viss ein gjennomfører takstauke på 7,8 prosent.
Billettprisen for ein vanleg bil med rabattkort, vil frå sone 4 til 7 (inkludert 7,8 prosent takstauke i riksregulativet for 2017) auke med 12 kroner per tur, medan billettprisen for eit tyngre kjøretøy på 19 meter vil auke med 50 kroner per tur. Fylkesrådmannen ser det som vanskeleg å spå korleis trafikken i sambandet vil utvikle seg om ein utvidar til ei to- ferjeløysing, og korleis dette vil gje utslag på inntektene i sambandet. Rute 21 Skjeltene-Lepsøya-Haramsøya gjekk frå ei til to ferjer 1. januar 2015. Sambandet hadde i 2015 ein oppgang i frakta kjøretøy på 11,5 prosent i høve til 2014. Det er likevel ikkje mogleg å ukritisk dra parallellar til denne trafikkauken, ein hadde til dømes ikkje ei auke i takstane til Nordøyane. Det er no bompengar på strekninga frå Åndalsnes til Vestnes to stader (Vågstrandstunellen og Tresfjordbrua), og ferjesambandet Molde-Vestnes er i ei dyrare takstsona (12). Reisekostnaden på alternativ kjøre rute vil vere relevant når ein skal vurdere å auke takstane i sambandet Åfarnes-Sølsnes. Ein har i tabellane under sett på kostnadene ved å kjøre frå Åndalsnes til Molde for dei to alternative ferjestrekningane for lette og tunge kjøretøy. Ein har som føresetnad at ein har full rabatt på ferjer og i bomstasjonar, samt at takstsone vert endra til 7 for sambandet Åfarnes-Sølsnes. Takstauke 7,8 prosent for begge ferjesamband er lagt inn. Kjørelengda frå Åndalsnes til Molde er nytta der det er 56,4 kilometer via rute 36, og 62,7 km via rute 33. Lette kjøretøy Kjørekostnad Molde Bom/takstsone auke Ferje pris 2017 Sum Åndalsnes Molde 38 66 73 177 via rute 33 Åndalsnes Molde 34 12 43 89 via rute36 Differanse 4 54 30 88 Forbruk satt til 0,5 liter per mil og 12 kroner per liter Tunge kjøretøy (19 meter) Kjørekostnad Molde Bom/takstsone auke Ferje pris 2017 Sum Åndalsnes Molde 263 198 467 928 via rute 33 Åndalsnes Molde 237 50 335 622 via rute36 Differanse 26 148 132 306 Forbruk satt til 3,5 liter per mil og 12 kroner per liter Sjølv med dei føresetnaden ein legg til grunn vil ein kunne seie at det er betydeleg rimelegare å kjøre alternativet via Åfarnes Sølsnes, sjølv om ein aukar til takstsone 7 og følgjer riksregulativets forslag om auke for 2017. Ein vil med å auke takstane med 7,8 prosent, som ligg til grunn i riksregulativet for 2017, og auke takstsona til 7, kunne fullfinansiere ei to- ferjeløysning fram til neste anbod. Det vil då og kunne vere økonomisk handlerom til å vidareføre ekstra nattferjetilbod som er oppretta i forbinding med ekstra tunellvedlikehald.
Forslag til vedtak: Samferdselsutvalet ber fylkesrådmannen vidareføre arbeidet med å løyse ut opsjon på to- ferjeløysning i sambandet Åfarnes Sølsnes. Det er ein føresetnad at dette finansierast innanfor inntektene i sambandet og at det skal gjennomførast høyringsrunde med kommunar og andre aktuelle instansar. Samferdselsutvalet vil opne opp for at fylkesrådmannen kan auke takstsona i sambandet Åfarnes-Sølsnes med tre soner. Generell takstauke vert behandla i Takstsaka for 2017, men ein auke på 7,8 prosent som ligg til grunn i riksregulativet 2017 er ein føresetnad for å løyse ut to- ferjeopsjonen. Ved ei auke på tre takstsoner skal tilbodet inkludere at nattferjetilbodet i forbinding med tunellvedlikehald vert vidareført etter at vedlikehaldsarbeidet er avslutta. Samferdselsutvalet set som føresetnad at når ny anbodskontrakt vert starta opp, skal ordninga med auka takstsone reverserast. Samferdselsutvalet ber om at fylkesrådmannen kjem tilbake med ei sak der ein presenterer høyringssvar og legg frem forslag til endeleg vedtak. Ottar Brage Guttelvik fylkesrådmann Arild Fuglseth samferdselssjef