INTERN TOKTRAPPORT FARTY: "G.O. Sars" og "Johan Hjort" FRÅ: Hammerfest 10.9.. k. 16.30 TIL: Hammerfest 5.10. k. 08.00 "G.O. Sars" Bergen 1.10. k. 01.00 "Johan Hjort" OMRÅDE: Barentshavet FØREMAL: Kartegging og mengdemåing av oddebestanden. PERSONELL: Ombord i "G.O. Sars": O. Avheim, A. Ajenjo, G. Hee, P. Tofteberg, K. Hansen, E. Movær, I. FedØy, H. Loeng (frå 22.9.), A. NØdvedt, O. Nakken, J. RØttingen, K. Hjemeand (Universitetet i Tromsø), D.T. Osuga og B.. Yamasaki (University of Caifornia), V. Mamyov (PINRO, frå 26. september). Ombord i "Johan Hjort": J. Hoff, E. Kæt, W. LØtvedt, O. Martinsen, A. Pedersen, Ø. Tangen, L. Andreassen, S. Tjemeand. INNLEIING. Toktet vart gjenmført i samarbeid med det sovjetiske forskningsfartyet "Poisk" etter mønster frå tidegare år. Det var dageg radiokontakt meom fartya for å utveksa informasjon. "Michae 'Sars" som dreiv kartegging av botnfisk i Svabard - Bjørnøya området, rapporterte også dageg registreringar og fangstar av odde og annan fisk. At materiaet vart tiretteagt og vidarebehanda ombord i "G.O. Sars".. Ein sovjetisk forskar, V. Mamyov, som var ombord i tida 26. september - 6. oktober, detok i dette arbeidet. E. Movær var ombord i "Poisk" i perioden 26.. - 29. september under interkaibreringane meom "G.O. Sars" og "Poisk".
- 2 - MATERIALE OG METODAR Kursinjer og stasjonar er viste i Fig.. Fartya tok ti med arbeidet i den austege deen av Barentshavet. Kursinjene vart agde som i tidegare år - angs annankvar engdegrad, med "Poisk'' sine kursar imeom kursinjene ti dei rske båtane. Hovedområdet for oddefordeinga vart såeis dekt med kursinjer angs kvar engdegrad. Lengda av kursinjene mot rd og sør vart tipassa odderegistreringane. Ae dei tre fartya bruka digitae ekkointegratorar, og det vart aga middeverdiar over integratorverdi pr. nautiske mi for kvar femte nautiske mi. Både ekkointegratorverdiar og ekkogram vart saumfarne dageg; faske ekko, botnbidrag og støy vart tekne bort og integratorverdiane vart tiagt artar (vesenteg odde og poartorsk) og i kon mon engdegrupper i samsvar med samansetninga i tråfangstane og karakteren av registreringane på ekkogrammet. Når registreringane på ekkogrammet forandra seg vart det teke tråfangstar, både for å identifisera den "nye" registreringa og for å få observasjonar om engde, vekt, modningsgrad, mageinnhad og ader av fisken. I einskide område, særeg i sørege deer av utbreiingsområdet for odda, førekom I-gruppe odde i reine konsentrasjonar, skit frå dei edre adersgruppene. Her var det mogeeg å få fram ekkointegratorverdiar for "rein" I-gruppe odde, og såeis utarbeida meir presise ansag for denne adersgruppa enn i tidegare år.. For å framskaffa omrekningsfaktorar for integratorverdiar frå ein båt ti ein annan vart det gjenmført feire interkaibreringar meom frtya. Fartya gjekk. ette kvrandre angs same kursinja med ca 0.5 nautiske mis avstand. Resutata av desse interkaibreringane var: MGOS = 0.80 MJ.Hj - 4 MGOS = 3.57 MPoisk - 3 (M < 200) MGOS = 3.15 Mp. k + 40 OS (M > 200)
- 3 - Her er M ekkointegrator-verdiane.. Ae "Johan Hjort" og "Poisk" sine integrator-verdiar vart omrekna ti "G.O. Sars" standard etter desse ikningane. Fig. 2 viser ekkointegratorverdiane ombord i "Poisk" og "G.O. Sars" under interkaibreringane. Anta individ og biomasse i engde- og adersgrupper vart utrekna ombord i "G.O. Sars" på same måten som i tidegare år. Resutata av desse utrekningane kan direkte sarnaniknast med resutata frå tidegare hausttokt. RESULTAT OG DISKUSJON Lodde E9 E21!-g_e19 291!g. Tabe viser resutata av utrekningane. Årskasse -11 Anta x 10 g, Midde vekt, 1979 3.37 4.2 1978 2.02 9.3 1977 1.54 18.2 1976 0.. 33 24.7 Biomasse, tonn xo 1.43 1.89 2.79 0.81-6 Bidraget frå -odde som var 5 år og edre var heit uvesenteg. Både totat anta fisk og tota biomasse av odde var vesenteg høgare, hausten 1980, enn hausben 1979. Dette hadde feire årsakar:. An ta.i-gruppe odde var rnykje større. I 1979 var heie fordeinga av odde strekt enger mot rdaust. Dette rnedførde at det området som 1-åringane var utbreidde i vart dåreg dekt. I år var heie oddefordeinga (Fig. 3) enger mot vest og sør, det totae utbreingsornrådet var mindre, og dette rgeeggjorde god dekning av dei typiske I-gruppe områda i sørvest. Dessutan hadde I-gruppa i år ei vertikafordeing som rnedførde at den stod ageg ti for akustisk rnengdernåing. Fisken stod i sør og stirnar i meom 20 og 150 rn djupn medan i tidegare år har ein stor de av I-gruppa vore fordet i dei aer øvste vassaga i store deer av døgnet. Likeve, også i år korn ko av
- 4 - -gruppa heit ti overfata om natta. Dessutan vi denne små-odda bi sit frå i tråen i større grad enn stor fisk. Og begge desse faktorane medfører at verdiane for 1979 årskassen, i tabe, er for små. 2. Antaet 3 og 4 år gama odde var også vesenteg høgare enn dei tisvarande taa i 1979. I toktrapporten frå 1979 er det sagt at desse to adersgruppene vart underestimerte, fordi områda i den søraustege deen av Barentshavet vart for dåreg dekte. I år fanst store deer av desse to adersgruppene nettopp i denne deen av havet, sør for 7 5 N og aust for 37 E, og dette tyde.r såeis på at dekninga i dette området var for dåreg i fjor. 3. Gjenmsnittsvekta på ae adersgruppene var større i 1980 enn i 1979. Sereg gjed dette den 3 år game fisken (1977 årskassen) som i midde vog 33 prosent meir enn 3 åringane i 1979. Dei viktigaste årsakene ti at både totat anta fisk og tota biomasse var større i 1980 enn i 1979 kan derfor sumrnerast opp sik: Ein tarik 1979 årskasse utgjer den store auken i taet på individ, medan ein uvaneg god sornrnarvekst av dei edre adersgruppene har medført auken i biomasse. Dersom ein samaniknar taet på 2 år og edre fisk i 1980 og 1979 finn ein at det er færre fisk i desse adersgruppene i år enn i fjor. Dette kjem først og fremst av at anta 2 åringar er vesenteg mindre 1980. Resutata viser at taet på fisk i 1978 årskassen berre utgjer ca 60 prosent av 1977 årskassen ved ein ader av 2 år. Innanfor det området som "Poisk" dekte (Fig. og Fig. 4), vart det føreteke to utrekningar. Den eine utfrå "Poisk" sine integratorverdiar, den andre utfrå "G.O. Sars" og "Johan Hjort" sine. Dei bioogiske dataene var dei same for begge utrekningane. Resutata var: Arskass 1979 1978 1977 1976 "J. Hj." og "G.O.S" 1.54 1.34 0.. 88 0.16 Anta x o- 11 "Poisk" 1.99 1.61 0.96 0.17
- 5 - Taa er konunde samanfaande. Årsakene ti skinaden er sannsynegvis ein viss skinad i dekningstidene av same deene av området og at avgrensa og tette konsentrasjonar av odde berre vart "råka" av ei kursinje. I den vestege deen av området var det store gradientar i oddefordeinga. Her var også differansane meom "G.O. Sars" og "Poisk" sine kursinjer størst. Likeve, sidan skinadene i tabeen ovanfor vi medføra ein skinad i tota biomasse på berre 6 prosent, så vi desse differansane heer styrkja tiiten ti resutata i tabe enn å svekka den. E ;J:!J5j!9f a) Ufustendig dekning. Med omsyn ti toktet i 1980 så vi ein anta at denne feien kan sjåast bort frå. "Michae Sars", som dekte området ved Vest-Spitsbergen med eit tett kursnett, rapporterte spreidde odderegistreringar i munningen av Isfjorden. Desse registreringane er ikkje medtekne i utrekningane av taa i tabe ; dei vie isåfa berre utgjera eit heit uvesenteg tiegg. I andre deer av området samsvarde "Michae Sars" sine registreringar med "G.O. Sars" sine. Området i søraust fekk heer ikkje i år fugod dekning. Denne deen av havet var ikeve undersøkt under O-gruppe toktet i august - september. Registreringane av 2 år og edre odde var då tynne og spreidde, og ein trur difor at mengda av desse årskassane i området sør for O-inja i Fig. 3 er ubetydeege. Men både O- og -gruppe odde fanst k sør for O-inja i dette området. b) Vertihøve. Veret var godt mesteparten av tida. Registreringane vart difor berre i iten utstrekning påverka av uftbober i dei øvre vassaga. Under dårege vertihøve brukte "G.O. Sars" ein taua ekam i ca 50 m djup med både oppoverretta og nedoverretta svingarar, og "G.. O. Sars" sine registreringar vart såeis ikkje påvirka av uftbober. c) Registreringar frå bandingssør. I deer av det undersøkte området fekk ein store ekkointegratorbidrag frå poartorsk tides i banding med 3 og 4 års gama odde. Dette medførde
- 6 - at ein varians av ukjent storeik må tieqgast taverdiane for desse årskassane i tabe. Men sidan mesteparten av registreringane gav "reine" tråfangstar av desse to adersgruppene trur ein at denne variansen er iten. 120 khz-systema vart brukt kontinuereg på to av fartya og var god hjep ti å avgjera om panktonregistreringar gav vesenteg bidrag ti integratorverdiane som vart innsama med 38 khzsystema. [2!91!gg_y_!29g Fig. 3 (og Fig. 4) viser den geografiske fordeinga av odda. I den rdaustege deen av området der særeg dei edre adersgruppene har vare tarike under tidegare hausttokt, fanst det i år ikkje odde. Hovudtyngda av odde vart i år funnen vest for 34 E, medan mesteparten av odde stod aust for 35 E i 1979. Som nemnt tidegare, fann ein i år også meir 3 og 4 års gama fisk i den søraustege deen av Barentshavet enn i 1979. Den geografiske fordeinga av dei einskide årskassane er vist i Fig. 5-8. Fig. 9 viser adersfordeing, middeengder og middevekter i uike deer av området. Ein ser at ae adersgruppene er større og tyngre i den vestege deen av havet (område I) enn enger aust. Det rske snurpefisket som i år viste uvaneg stor og feit odde, føregjekk i at vesenteg i den vestege deen av område I. Lengdefordeinga i Fig. 10 viser to toppar for I-gruppa. Dei største individa vart funne i område I, medan 1-åringane i sør var (område IV) mindre; gjenmsnittsengdene for I-gruppa i dei to områda var 12.3 cm og 9.4 cm. POLARTORSK Fig. viser den geografiske fordeinga av poartorsk, og 1 Fig. 12 er vist storeiken av individa. Den minste fisken, O-gruppa (4-6 cm i Fig. 12) vart funnen i dei øvre 40 m i dei austegaste og vestegaste deene av det undersøkte området.
- 7 - Fisken meom 8 og 13 cm fanst i dei sentrae deene av havet, medan den største fisken, 14-19 cm, vart observert i området aust og rdaust av Hopen. ANDRE OBSERVASJONAR Langs kysten sørover på 19 E vart det på dei grunne deane av Spitsbergen-banken observert småtorsk ved botnen over kre nautiske mi. Ein finnkva vart observert i posisjon 75 10'N - 18 40'E. Eit botntråtrekk i Kveitehoa gav 600 kg komue, 300 kg uer og 100 kg gapefyndre som fangst. Komua var stor medan ueren og gapefyndra var småfaen. Det vart teke fu prøve av komua; ueren og gapefyndra vart engdemåt. I tida før 15. september var sovjetiske oddefarty i arbeid i to område; aust i Barentshavet i posisjon 73 40'-75 00'N og 42-48 E, og søraust for Kong Kars Land i posisjon 77 40'N og 35 E. Seinare føregjekk mesteparten av det sovjetiske fisket i området 20-40 nautiske mi aust av Hopen. K. Hjemeand, Universitetet i Tromsø, sama inn materiae for studiar av buksprengning på odde. D.T. Osuga og B. Yamasaki, University of Caifornia, sama inn bod- og serumprøver av poartorsk. S. Tjemeand O. Nakken
79.----------------------------------------------------- DLJ r-r -o1-z i--1 r p1,'j i J::--rQ 1 i --C---- C v--ze:.-y ov z z6r z 1 z. : 1 : i1, t :, r, V, r f c:-- f J Q f r b 6 : i : f r z Q : z--z---z o 9 9 : o o 6 x x-x V QIZ"' r- i i : f ri i i : Z6 :' z Y 1 1 1 o Y 6 Y : : J, z ' 1 i in _i_f 1 t... 9 V zo Q 11 )... 6,, 11 I CJ C ' i- : J Y V Y 119 Ci: zo Y111 11 1 z : z6 1 z 1 1 6 6 X-Qr..._ z r6! c;... 2 ;:(:f--yi X6-'k- Y( y y V z ', o1 c; 'it o X--,X 1 1 z..-r--z-r-.-z--'1--zz--ji-z-- %1 1 x u u1jy Y(:, 11 D zoy- v--i-v z z 1 1 '?, 1 1 x : : : :... 6 6 J J Q z z 1 J, 6 'O, {s, X -:-x : ' :o ' ;-) V"--' t;t:y' Q en x--xe:.o-x-6-x 6-X} X Q 6' [; X Q 1 X 2 y 3 g 50 Fig.. M 60 Kursinjer og stasjonar. Heie injer er "G.O. Sars" og "Johan Hjort", stipa injer er "Poisk".. Hydrografisk stasjon med CTD-sonde 2.. Hydrografisk stasjon med Nansenfasker 3. Bathytermograf 4. Peagisk trå 5. Botntrå "G. O. Sars" "Poisk" 40 20 2 4 ' ' 6 ' ' '- 8 ;'... ' 10 12 14 M 2000 1000 Fig. 2. ' ' ' ',,!,...,,, - ' " 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 Nautica mies Integrator ekkointensitetar frå interkaibreringane meom "Poisk" og "G.O. Sars".
9 """"' 79 p.." 78 76 o 75 740 730 o _... 70 20 25 30 35 40 45 50 Fig. 3. Fordeing av odde. Integrerte ekkointensitetar (mm utsag per nautiske mi) frå "Johan Hjort" og "G.O. Sars"("G.O. Sars"- verdiar). 79 ------------p.."-------------------------------------- 76 75 74 o 730 70 20 25 30 50 Fig. 4. Fordeing av odde. Integrerte ekkointensitetar frå "Poisk" ("G.O. Sars verdiar).
- O - 7f,O u 75 74 730 70 20 25 30 35 40 45 50 Fiq. 5. Fordeing av år gama odde, tonn per (nautisk mi) 2. 79 78 76 75 74 730, --o- 700 20 25 30 50 Fig. 6. Fordeing av 2 år gama odde, tonn per (nautiske mi)2.
-- 11 79 '------------------------------------------- 75 6 74 730 70 20 Fig. 7. Fordeing av 3 år gama odde, tonn per (nautiske mi) 2. 79.-------------------------------------------------. 50 Fig. 8. Fordeing av 4 år gama odde, tonn per (nautiske mi) 2.
- 12-79 --------------------------------------------------- I I a: 1 4 p: 39 41 18 2 T: 11.0 12.6 14.8 15.9 v: 4.9 8.3 14.9 19.4 Q a: 1 2 3 4 p: 49 30 16 5 : 12.3 13.0 16.4 17.5 9: 5.7 10.1 25.4 32.0 IV - a: 1 2 4+ p: 82 7 2 i: 9.4 13.4 15.3 16.1 v: 2.7 10.7 17.1 20.6 Ii 1 4+ 7 32 51 10 10.6 13.1 14.9 16.1 4.6 9.8 15.8 20.7 50'0 Fig. 9. Aderssamansetjing gjenmsnitts engder og gjenmsnittsvoum av odde i 4 område a: ader b: prosent av tota antaet : gjenmsnittsengder v: gjenmsnittsvoum 8 7 TOTAL I -GR. 11-GR. I-GR. o 5 z 4 3 2 8. i i j. ''... i... i' i. i...... - i"',_ ' : 10 12 14 LENGTH IN CM 16 18 20 Fig. 10. Lengdefordeing av odde.
- 13 - p.:. 78 76 75 74 730 501 o o u Q,o,r 70 20 25 30 35 40 45 50 Fig. 11. Fordeing av poartorsk. "o 40 35 30 "G. O. Sa rs " "Poisk" i,, f i 25 20 ' 15 10 5 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 Length in cm Fig. 12. Lengdefordeing av poartorsk. ' '
- 14-79 ------------=-------------------------------------... ---..., ' 1 50 Fig. 13. Temperaturfordeing i overfata. 79 --------------=----------------------------------- 50. Fig. 14. Temperaturfordeing i 50 m djupn.
- 15-79 78 770 760 D t.s fj 2 ' ' -1.5 ' ' "'-. 75 74'1 730 70 20 25 30 35 40 45 50 Fig. 15. Temperaturforde1ing i 100 m djupn. 79 78 770 1) J -1 76 75 o 74 7 3-1 730 70 20 25. 30 35 40 45 50 Fig. 16. Temperaturforde1ing i 150 m djupn.