Ektepar fekk Frivilligprisen

Kyrkjeblad for Sunnhordland - Nr. 1-2011 Himmelriksskulen Ektepar fekk Frivilligprisen Side 3 Tårnagentar på Tysnes Side 4-5 Frå høgre: Fylkesordførar Torill Selsvold Nyborg, prisvinnarane Sigrid og Sigve Tjelle og prostirådsleiar Hilde Karin Vedøy Eiken, Fitjar. Foto: Thea Engelsen, Bladet Sunnhordland Dåpssamtale anno 2032 Side 7 Gudstenester i påska Side 8 I samband med Prosten i Sunnhordland si nyårsmottaking, vart Frivilligprisen i Sunnhordland prosti for 2010 delt ut til Sigrid og Sigve Tjelle, Førde. Dette er åttande året denne prisen vert delt ut til frivillige medarbeidarar for trufast, kreativ og nyskapande teneste. Hilde Karin Vedøy Eiken, leiar i Prostirådet gjorde greie for Prostirådet si grunngjeving for tildelinga. Ho sa mellom anna: Prisvinnarane er eit ektepar med ei særs omfattande og trufast frivillig teneste gjennom mange år. Prostirådet vil nemne - arbeid for barn- og unge - misjonsarbeid, foreining og julemesse - medlem av sokneråd og fellesråd - leiar i bedehusstyre - uløna klokkar - andakt, song og musikk hos eldre og trygda Det var Valestrand og Førde sokneråd som kom med framlegget til prisvinnar. Prisen er eit diplom laga av Per Flatøy og eit bilete, i år laga av Magne Kjellesvik. Prostirådsleiaren bad Fylkesordføraren i Hordland Torill Selsvold Nyborg, ta del i utdelinga. Fylkesordføraren bar og fram ei helsing til forsamlinga der ho streka under kor viktig det er å leggja til rette for og stimulera til frivillig teneste og takka prisvinnarane for deira store og viktige teneste. Tildelinga av frivilligprisen kom tydeleg overraskande på prisvinnarane. Sigrid Tjelle takka og gav uttrykk for kor mykje dei ulike frivillige tenestene dei har vore med i har hatt å seie for dei sjølve. På mottakinga var det mange som gledde seg over tildelinga og ville gratulere prisvinnarane, mellom anna ei stor gruppe frå Førde og Sveio med ordførar Jorunn Skåden i spissen. For så elska Gud verda at han gav son sin, den einborne, så kvar den som trur på han ikkje skal gå fortapt, men ha evig liv. Joh. 3.16

2 Helsing frå prosten Trusopplæring i fokus Mykje skjer Etter at vi fekk gladmeldinga om at alle sokn i Sunnhordland får midlar til trusopplæring frå 1. mai i år, har det vore stor aktivitet i heile prostiet for å førebu dette. Torsdag i førre veka var eg i lag med kyrkjelydspedagogane Camilla Rubach og Gerd Turid Ersland Røksund, Bømlo, på innføringskurs i Valen kyrkje for Fjelberg og Eid, Husnes og Holmedal og Uskedalen sokn. I kveld var det samling i Haugesund for sokna i Karmøy, Haugesund og Sunnhordland prosti, etter initiativ frå KFUK- KFUM. Torsdag er det møte i Trusopplæringsutvalet i Sunnhordland. Tilsvarande aktivitet har det vore dei andre vekene, det er tydeleg at trusopplæringa er i fokus. Nye tiltak Det viktigaste som skjer, er det som finn stad lokalt. Her er ein mange stader i gong med nye tiltak som samlar mange av dei døypte. I denne utgåva av Helg og Yrke finn du reportasje frå ei av dei kyrkjene der dei arrangerte Tårnagenthelg siste helga i januar. På Tysnes inviterte dei alle tredjeklassingane, dei fleste av dei kom og fekk med seg ei flott oppleving som avslutta med Tårnagentgudsteneste. Viktig plan Kyrkjemøtet har vedteke Plan for trusopplæring, Gud gir vi deler. Ein av dei som var med å vedta denne planen var Ole Danbolt Mjøs som vaks opp på Stord. Han sa etter at vedtaket var gjort: «Eit historisk vedtak! Eit av dei viktigaste vedtaka i mine 16 år i Kyrkjemøtet. Dette er åndeleg arbeid i særklasse, det er realiseringa av ein draum!» Lokale planar No er det tid for å utvikle lokale planar for trusopplæring. Kva tenkjer vi høyrer med mellom det aller viktigaste som born og unge treng å få opplæring i i vår kristne tru? Kva skal koma fyrst, og kva kan koma sist? Kva for tiltak høver til dei ulike alderstrinna mellom 0 og 18 år? Innan tre år skal kyrkjelydane ha utvikla ein lokal plan til godkjenning hos Biskopen. I dette planarbeidet er det trong for mange gode krefter. Det er soknerådet som har ansvar for å utarbeide planen, mange set ned eit lokalt trusopplæringsutval til å stå for planarbeidet. Kurs Både rådsmedlemer, tilsette og frivillige medarbeidarar har vore på kurs i trusopplæring i år. I slutten av februar var det dagskurs for seksti kyrkjeleg tilsette i prostiet. Dette vart ei historisk samling. Her var medarbeidarar som hadde gjort teneste i same prosti i femten år, utan å møta kvarandre. Denne kursdagen avslutta med at tre medarbeidarar frå Husnes spela ein dåpssamtale anno 2032, sjå side 7. Tanken er at dei som kjem til dåpssamtalen det året, har sjølve vore med i trusopplæringa frå 0 til 18 år. Prostidagen i haust vil ha fokus på heimen i trusopplæringa, sjå side 2. Trusopplæring og gudstenester Erfaringar tyder på at der ei gudsteneste høyrer med til trusopplæringstiltaket, der vert det god oppslutning. Tårnagenthelga er eit godt døme på dette, ei gudsteneste med aktiv deltaking av dei som er målgruppa for tiltaket. Etter vedtak i kyrkjemøtet i april, er det no tid for lokal førebuing av ny gudstenesteordning. Her er involvering eit sentralt ord. På siste sida i bladet finn du oversikt over dei om lag 70 gudstenestene i prostiet denne påska. Her er mange gode høve til å oppleve og trengja djupare inn i påskemysteriet, viktig for dei som vil få «ei reflektert forståing av den kristne trua», og få hjelp til eiga «livstolking og livsmeistring» slik det heiter i trusopplæringsplanen. God påske! Svein Arne Theodorsen Nytt om personell i Sunnhordland: Etne: Kris Ulita sluttar som organist 15. mars. Solveig Sørheim tek til som organist i 70 % stilling frå 1. juli. Fitjar: Ledig 40 % stilling som kyrkjelydspedagog i samband med trusopplæring. Søknadsfrist snarast. Stord: Kyrkjeverje Øyvind Heggland er tilsett som sjømannsprest/dagleg leiar i Sjømannskyrkja Norsk kyrkje i utlandet i Sveits. Han tek til i stillinga i august månad. Randi Lønning Matre er tilsett i fast 60 % stilling som kyrkjelydspedagog innan trusopplæring. Ho tek til i stillinga 1. august 2011. Randi kjem frå stillinga som barne- og ungdomsarbeidar i Nysæter sokn, der ho har vore tilsett i ei mellombels stilling dei siste tre åra. Prostiet: Ledig stilling som sokneprest i Bømlo og Lykling sokn. Søknadsfrist 08.04.11 Nye stillingar innan trusopplæring: Kvinnherad: Her vil det bli 1,5 stilling. Ei 100 % stilling (eventuelt fordelt på to) med ansvar for Fjelberg & Eid, Husnes & Holmedal og Uskedalen sokn. Ei 50 % stilling med ansvar for Kvinnherad, Ænes, Åkra, Hatlestrand, Ølve og Varaldsøy sokn. Stord: Det vert lyst ledig fast stilling som kyrkjelydspedagog innan trusopplæring frå 01.08.11. Prostehjørnet: Egen kone Ein slektning av meg som og var prest, kunne til tider uttrykkje seg noko misforståeleg. Då han hadde vore gift nokre månadar, vart han intervjua om korleis han opplevde dette. Han svara: «Det var deilig å få sin egen kone». Kyrkjelydsblad for Sunnhordland epost: reklame@saverudreklame.no Redaksjon: Svein Arne Theodorsen Hamnegata 48 5411 STORD Tlf. 53 40 34 30 svein.arne.theodorsen@kyrkja-stord. no Adresse: HELG og YRKE Sæverud Reklame AS 5430 Bremnes Tlf. 53 42 70 00 Kyrkjelydsbladet vert sendt til alle heimar i Sunnhordland. Send di gåve til: HELG og YRKE v/helge Ottesen, Eldøyvegen 100 5411 Stord Bankgiro: 8420 05 25328 Sats, lay-out: Sæverud Reklame AS Stavlandsveien 13 5430 Bremnes Trykk: Bladet Sunnhordland Stord Opplag: 22 500 Neste nummer kjem i juni. Frist for innlevering av stoff er 26. mai 2011. Minnar om høve til å gje gåver, kontonr.: 8420 05 25328

3 Under vignetten «Samtale over ein open Bibel» vil vi samtale med einskildpersonar om ein aktuell bibeltekst. Denne gongen har vi møtt Valborg Sinnes på Stord sjukehus. Valborg tok til som sjukehusprest i Helse Fonna med teneste på Stord sjukehus i fjor haust. Året før var ho utdanningsprest ved Institutt for Sjelesorg på Modum. Valborg har vore prest i Sveio sidan 1999. Ho har avskjedsgudsteneste som sokneprest i Sveio i Sveio kyrkje 1. pinsedag, 12. juni. Valborg er gift og har tre born. Familien vert buande i Sveio. Matt 13,52: Då sa han til dei: «Difor er kvar skriftlærd som har gått himmelriksskulen, lik ein husbond som hentar fram nytt og gamalt av det han har teke vare på.» Foto: Sigrid Theodorsen Himmelriksskulen For meg har ordet «himmelriksskulen» blitt eit godt ord, seier Valborg. Jesus fortalte likningar om himmelriket, og han underviste om det. Himmelriket handlar om noko som kjem når livet er slutt, men som og er her og nå, om sjølve livet. I kapittel 13 i Matteusevangeliet finn vi fleire likningar om himmelriket. Så kjem uttrykket himmelriksskulen i det siste verset i kapitlet. Det er tale om ein skule, ei opplæring om himmelriket, livets skule næmast. For meg handlar dette mykje om å sjå og oppdaga noko nytt og reflektera over det. Ta fram nytt og gamalt I himmelriksskulen får vi ta fram alt vi ber med oss, alt vi har teke var på, nytt og gamalt. Alle opplevingane vi får gjennom livet, alt som hender og skjer med oss, høyrer med. Ikkje noko av livet er utestengd frå denne skulen. I møte med Gud er det rom for alle slag erfaring, her har vi høve til å reflektera over det som har hendt og det som hender. Eg kjenner at eg trivast i denne skulen. Eg blir meir og meir i stand til å henta fram det som er vesentlig og viktig i livet og i trua, alt det som har å gjere med det å vera menneske. Forandra fokus Eg kjenner at mitt fokus har forandra seg dei siste åra, seier Valborg. Fokus har forandra seg med oppgåvene. Då eg var kyrkjelydsprest var det å preike for andre ein sentral del. I to år har eg no vore i annan type presteteneste, fyrst som utdanningsprest på Modum og no sjukehusprest her på Stord. No er samtalen det viktigaste, møte mange som slit og har det vanskeleg i livet, vere eit medmenneske, lytte til dei og ta del i samtalen. For meg har dette blitt eit rolegare liv, med tid og høve til å tenkja og reflektera. Trivast i himmelriksskulen Valborg seier at ho trivast der ho no er i himmelriksskulen. Eg har fått litt meir tid til ettertanke, eg tenkjer at det å kunne leva i kontemplasjon er viktig i denne skulen. Bere med seg eiga historie, reflektere over nye erfaringar og søkje meir djupne er viktig. I tillegg til endringane i jobbsituasjonen, har hennar livssituasjon og møte med eigen sjukdom vore viktig for hennar utvikling. Eg tenkjer at vi vert ikkje så snart utlærte i himmelriksskulen, vi gjer nye erfaringar, vi får nye tankar, slik er vi alle undervegs i denne skulen. Møte med menneske No er jobben min å møte enkeltmenneske, menneske som ofte er i ein situasjon der dei er treng å gå langsamare. Det kan vere ulike form for krise i liva deira. Dei får høve til å stansa opp, tenkje etter. Kor er Gud nå, kor har han gjort av seg? Så får eg ta del i undringa i lag med dei som søkjer sjukehuspresttenesta. Nokre gonger er det og høve til å lyfta fram det dei ber med seg»det dei har teke vare på, nytt og gamalt». Eg vil gjerne vere med å lytte til det andre ber med seg, seier Valborg, det gjev meg eit nytt tilfang i himmelriksskulen. Påskehøgtida i himmelriksskulen Valborg seier at for henne nett no er det ei side ved Jesus liding og død som er blitt særs viktig. Gud kom til oss menneske, han delte våre kår. Jesus erfarte liding og død. Jesus veit kva livet handlar om, han veit kva det er å ha det vanskeleg, han har sjølv erfart det. Tanken på Jesu nærvær i vår sjukdom og liding er viktig for meg, seier ho.. Nærvær og solidaritet Valborg legg til at for menneske som er sjuke og skal døy kan tanken på Jesu nærvær i lidinga vere til hjelp. Å kjenna at nokon er der for oss, når vi har det som verst i livet, er viktig. Tanken på at Gud er der, han som sjølv er kjent med liding, er for mange ei god trøyst. Dette nærvær handlar om den grenselause solidaritet. Prostidag i Sunnhordland prosti 29. september Årets Prostidag vert torsdag 29. september. Mange har no fokus på Trusopplæring, tema på prostidagen vil vere «Heimen i trusopplæringa». Prostidagen vert på Stord. Den tek til med middag kl. 16.30 på Leirvik bedehus og held fram med program kl. 17.15. Prostidagen avsluttar med Prostigudsteneste i Stord kyrkje. Prostidagen er for alle som er interesserte i trusopplæring. Sokneråd og utval som arbeidar med trusopplæring og undervisning er hovudmålgruppe saman med medarbeidarar som har trusopplæring som ein del av si teneste.

4 Tårnagenthe Siste helga i januar gjekk Tysnes si Tårnagenthelg av stabelen i Tysnes kyrkje. Alle kommunens 3. klassingar var inviterte til å delta på eit utradisjonelt og spanande program, og dei fleste av dei takka ja og deltok saman med ein fin flokk englevakter som foreldre vart kalla denne helga. Spente tredjeklassingar fekk utdelt passord når dei kom til kyrkja. Deretter måtte dei på vandring gjennom ein labyrint, og løyse oppgåver før dei endeleg kom fram og resten av programmet kunne byrje. Då stod det besøk av lensmann Lorenz på programmet. Han fortalte korleis ekte etterforsking går føre seg. Det vart tid til utforsking av mysterium. Vi hadde tårnbesøk med teljing av flaggermus og testing av den store gamle klokka. Vi hadde oppdrag gudsteneste kor vi førebudde sundagens tårnagentgudsteneste. Det siste innebar å lære den nye tårnagentsangen, innøving av eit dramastykke/bibelforteljing, klypping av englar og hjarta og sist men slett ikkje minst: maling av ny altartavle. Heldigvis hadde vi med oss ein dugande malar i Marit prest. Resultatet vart fargerikt og fint, og det store biletet heng framleis oppe som altarbilete i Vi les frå Matteusevangeliet: «Bergpreika» Bergpreika er ei av Jesu mest kjende talar. Her fortel han om Guds rike og om korleis menneska bør vere mot kvarandre. Sett eit kryss ved det du har lese! Er du fattig i anden? Les Matt 5,1-4 Når trivest du best med deg sjølv? Dei dagane du føler deg sterk og glad? Då føler du deg kanskje ikkje så fattig i anden. Men kva vil det eigentleg seie å vera fattig i anden? Å føle seg heilt tom? Nei, det vil seie å vera avhengig av Gud. Det treng difor ikkje å vera nokon motsetnad mellom å vera sterk og glad, og å vera fattig i anden. Men det er jo ofte slik at ein ber meir til Gud i dei periodane ein ikkje har det så bra. Er det slik med deg? Audmjuk Les Matt 5,5-6 Audmjuk er eit ord som vi ikkje brukar så ofte. Kva vil det eigentleg seie? Dei audmjuke er dei som ikkje er sjølvgode og sjølvopptekne. «Det høyres jo enkelt ut», tenkjer du kanskje. Men når det dukkar opp noko du verkeleg har lyst på, er det jammen ikkje lett å la vere å tenkje mest på seg sjølv. Og vi vil jo gjerne bli sett og ha ros, vil vi ikkje? Jesus var alltid audmjuk og sette Gud og andre menneske før seg sjølv. Han kan hjelpa oss. OPPGÅVE: Sett saman dei boksane som høyrer saman dei som er fattige i si ånd Ei betre verd Les Matt 5,7-9 Korleis skal vi gjere verda til ein betre stad? Jo, ved å leva etter desse bibelversa. Når vi bryr oss om andre og hjelper dei som treng hjelp, når vi prøver å skapa fred der nokon kranglar, og vi ikkje lar vonde tankar festa seg i hjartet, er vi med å skapa ei betre verd. Men dette høyres lett ut på papiret, det er slett ikkje så lett i det verkelege livet. Nei, det er nærmast heilt umogeleg. Det er berre ein som har klart dette til fulle. Det er Jesus. Dette klarar vi difor berre med Hans hjelp. dei skal bli trøysta Motstand Les Matt 5,10-12 Det er ikkje så mange som vert direkte forfølgde fordi dei trur på Jesus i vår del av verda. Men det er mange som blir frosne ut av veneflokken, og som blir erta og mobba. Ein skal verkeleg vera sterk for å takla det. Det er ikkje meininga at du skal stå åleine viss du har det slik, og det er viktig at du får snakka med nokon om det, gjerne ein vaksen som kan hjelpa deg. Jesus har òg ei særleg omsut for dei som har det slik. Han vart pint og plaga sjølv og veit korleis det er. Be han om hjelp! W W J D Salt og lys Les Matt 5,13-16 Før fryseboksen vart v dei salt for å hindra a På same måte skal vi vere med å hindre «ro verda. Å gå i mørket er både vanskeleg. Har du gå skog utan lommelykt viktig lyset er. Desse b oss difor at Gud har g viktige oppgåver. Kor vere lys og salt der du SÆLE (salige er) dei miskunnsame dei som sørgjer dei audmjuke dei skal arva jorda dei skal få miskunn himmelriket er deira What would Jesus do? Dei fleste av oss liker å lukkast. Men det er jammen ikkje lett å føla seg vellukka i møte med tekstene denne uka. Å vere audmjuk og tenkje på dei andre først, er vel kanskje det vanskelegaste vi blir bedt om. I mange situasjonar kan det vere vanskeleg å forstå korleis vi skal gjere det, særleg når ting går oss imot. Då er det godt å vite at Jesus forstår oss. Vi kan fortelje han om alt det vi syns er vanskeleg.

5 lg på Tysnes Tysnes kyrkje. Det syner flukten til Egypt. Ei forteljing frå Jesu barndom som ikkje har vore så mykje fortalt. Inni mellom vart det tid til mat som gode hjelparar med villig hand hadde laga til. Sundag formiddag var det tid for Tårnagentgudsteneste. Mykje folk hadde funne vegen til kyrkja og forventningane var høge, og dei vart innfridde undervegs. Tårnagentane deltok med prosesjon, framme i kyrkja lyste den nye altartavla mot oss, dei viste oss bibelforteljing og song ei rad innøvde songar. Som ein flott finale vart vi alle tydeleg sende ut med oppdrag om å vere tårnagentar når dei til slutt i gudstenesta sendte oss ut med songstrofene: Ikke bare tenke på oss selv, men hjelpe andre Du og jeg kan gjøre en forskjell, vi kan forandre noe der vi bor. Sette gode spor Sånn at andre får en Himmel over livet! Dette var eit opplegg og eit tiltak som vi gjerne vil vidareføre hjå oss i Tysnes som ein del av den nye trusopplæringsreforma. Programopplegget var veldig bra og begeistringa hjå tårnagentane til å ta og føle på. Når vi stod og venta på å gå inn i prosesjon før gudstenesta spurte ein tårnagent: kor lenge varer det? Eg svara så oppmuntrande eg berre kunne: vi er no ferdige i løpet av ein time. Ååå, varer det ikkje lenger var svaret attende! Jørgen Knudsen Foto: Lars Enes T im eout : Refleks Les Sal 119, 105 anleg, brukte t maten rotna. som er kristne, tenskapen» i nifst og tt i ein mørk, veit du kor ibelversa seier itt oss nokre leis kan du bur? Ein refleksbrikke som ligg i lomma, har ein ikkje mykje glede av. Han må bli treft av lysstrålane for å kunne virka. Slik er det med oss òg. Vi skal vere lys i verda, men vi er som refleksen, vi kan berre lyse dersom vi blir lyst på sjølve. Når vi les i Bibelen, kjem vi inn i dette lyset. Bibelen gir oss dessutan svar og hjelper oss til å skjøna kva vi skal gjere. UGLY 8a) Kvifor er dei reine av hjartet sæle? 8b) Kor skal vi setta oljelampa vår? 27

6 Utdrag av talen til prost Svein Arne Theodorsen ved Nyårsmottaking i Sunnhordland prosti 02.01.11: Saman for det sunne samliv i Sunnhordland Kva gjer vi og kva kan vi saman gjere for å styrkje og utvikle det gode samlivet mellom kvinne og mann? Sunne samliv kva meiner vi med det? Formuleringa er uvant, spelar både på dei 4 s ar og på det sunne i Sunnhordland. Nokon vil seie at her er gode vilkår for det sunne samliv. Mange opplevar at dei har det trygt og godt i parforholdet, med dei gode fylgjer det får for trygge og gode heimar for born og veksa opp i. Om skilsmisseprosenten her ikkje er blant dei høgaste i landet, så er røynda at og i Sunnhordland er det mange som slit i dei nære relasjonane. Ei formulering ala det idylliske, harmoniske samliv i Sunnhordland som eit uttrykk for normaltilstanden, vil ikkje vere dekkande. Og hos oss går par av ulike grunnar i frå kvarandre. At det er ulike utfordringar knytt til samlivet mellom mann og kvinne, er ikkje noko nytt. Mellom anna Boktittelen: Menn er fra Mars, kvinner er fra Venus peiker på at kvinner og menn er forskjellige, kommuniserar ulikt og oppfattar mykje ulikt. Eller den nygifte mannen som grunna over utfordringane med å takla den nye situasjonen og sa: Det var greitt nok for far, han var heldig og fekk mor, men eg måtte ta ei vilt framand ei. Kva gjer vi og kva kan vi saman gjere som kan vere til hjelp for nye par og par som ynskjer å styrkje og utvikle det gode samlivet? Fyrst vil eg peike på kva kyrkja gjer: Dåpssamtalar Den fyrste kontakten par har med kyrkja, er ofte i samband med dåp av det fyrste barnet. I dåpssamtalen er det fokus på det barnet og dåpen. At og utfordringar for samlivet knytt til den nye situasjonen kjem opp i desse samtalane, er ikkje unaturleg. Nokon kan og nytta høve til å invitere til «ein ny fest i kyrkja.» Men fokus er ein annan stad enn på parforholdet. Kan hende kunne vi likevel reklamere for samlivskurset «Godt samliv»? Vigselsamtalar I Sunnhordland er det om lag 160 vigslar kvart år. Før vigsel er det vigselsamtale. Eg har undersøkt kva prestane i Sunnhordland prosti tek opp i desse samtalane. Dei melder at dei finn desse samtalane svært meiningsfulle, her er det høve til å bli kjent med kvarandre. Ein seier: «Vigselsamtalar er gøy, ofte blant høgdepunkta i prestetenesta.» I tillegg til å gå gjennom opplegget for vigsla inklusiv øving, er det ulike tema som går igjen: - Forventningar til samliv og ekteskap - Kva lukkast dei med i parforholdet? - Kva utfordringar kjenner dei på? - Interesser, verdiar og prioriteringar - Kva meines med «elske og ære»? - Truskapsløftet Fleire peikar på aktuelle samlivskurs og nokon presenterer aktuell litteratur om samliv. Ein nyttar desse fem stikkorda i samtalen: Kjærastar, Kommunikasjon, Samarbeid, Konfliktløysing og Lojalitet. Her er til memorering, høver best i den kommunen der presten gjer teneste: Fyrstebokstavane vert KKSKL, dei to fyrste K-ane står for Kvinnherad Kommune eit fellesskap, SKL gjev kraft til dette fellesskapet! Vigsel Kyrkja fekk ny liturgi for vigsel i 2004. Her er det presisert at «det kan gjevast rom for medverknad av ulike slag.» Det heiter vidare: «Det kan vera medverknad frå bryllaupsfølgjet ved einskilde av dei liturgiske ledda, og det kan vera i tillegg til handlinga i form av musikk eller høgtlesing, eventuelt kombinert med at det vert tent lys i lysgloben.» Det er kjekt når vi kan lage vigsla saman, salmeval er eit viktig element. Med aktiv medverknad til dømes ved tekstlesing og musikk, vert vigsla ofte opplevd endå meir spesiell for brureparet. Liturgien inneheld fint utforma ledd og viktige ord om ekteskapet som Guds gode gåve: «Å leva saman som mann og kvinne er å leva i tillit og kjærleik, dela gleder og sorger og trufast stå attmed kvarandre livet ut.» I liturgien er det no alternativ, ein kan til dømes nytta den meir amerikansk inspirerte: Please repeat after me, for oss i nynorsk utgåve. Men der er framleis inga valfridom i sjølve lovnaden. Slik som Gyda fortvila seier om Hårek: «Han trudde presten sine spørsmål var valfri alternativ, han svara ja på å ha meg til ektemake, men han valde visst bort det å vera trufast!» Mellom anna i samband med den nye ekteskapslova, var det fleire som tok til orde for at kyrkja no burde seie i frå seg retten til vigsel. Dette burde ein heilt overlate til det offentlege, slik til dømes prøvinga av ekteskapsvilkåra no vert utført av folkeregisteret. Eg ser argumenta, men eg ser og at mange her i Sunnhordland har eit sterkt ynskje om at vigsla skal skje i kyrkja. Å få be om Guds velsigning for brureparet og deira samliv er ein særs fin teneste, til dømes slik: «Hjelp dei å halda løftet dei har gjeve kvarandre, så ekteskapet deira kan fyllast av tillit, omsut og glede. Gjev dei evne og vilje til å byggja heimen sin i fred så den vert ein stad der born kan veksa opp i tryggleik og familie og vener kan finna fellesskap. Du som er vegen, sanninga og livet, lat dei få vandra i di sanning. Du som tilgjev og lækjer, hjelp dei å tilgje kvarandre, Du som er kjærleikens kjelde, gjev dei og alle ektefolk å veksa og modnast i kjærleik.» Vigseltale Eg har lese døme på talar som prestane held i vigslene. Det har vore veldig fint. Her er mykje livsvisdom i form tilpassa det enkelte brurepar. Skapte i Guds bilete, skapte til mann og kvinne står sentralt i talane. Kva løfta dei gjev kvarandre inneber, høyrer og med. I konkretiseringane av kva kjærleik er i kvardagen, finn eg mange gode og konkrete ord til handling. Her er stor variasjon i bibelord som vert nytta, og biletbruken er variert. Ein nyttar musikken, han meinar at samklang er betre enn solo. Trong for tilgjeving, både å tilgje og bed om tilgjeving, er ofte med, jfr. «Som Herren har tilgjeve dykk, skal de tilgje kvarandre», Kol 3. Andre tiltak i kyrkja? Nokre kyrkjelydar har ulike samlivstiltak, nokre gonger som samarbeid med andre verksemder. Det kan vere temakveldar, helgesamlingar og andre kurs for par. Fleire stader har ein arrangert såkalla PREP kurs. Samtalar for par høyrer med. Kan og nemne ulike tiltak til hjelp for par i krevjande situasjonar, mellom anna sorggrupper for foreldre som har mista eit barn. PREP PREP er et samlivskurs med vekt på å gje par verktøy til betre kommunikasjon, eit førebyggjande program som styrkjer samlivet. Fokus er på det som kan styrkje samlivet, stimulera par til å ta opp viktige samtaleemne og arbeide med dei på ein god måte. Forsking syner at par som har gått på PREP kurs har større trivsel i parforholdet, dei kommuniserar betre, det er mindre vald og færre samlivsbrot. PREP har fokus på grunnleggjande verdiar, viktige tema er: vennskap og glede, verdiar og livssyn, seksualitet og sensualitet, tilgjeving og forplikting. Ein legg vekt på å stimulere vennskap og glede midt i ein travel kvardag. PREP tek sikte på å hjelpe par til å finna tilbake til spenninga og gleda dei hadde då dei vart i lag. Eigeninnsats er viktig for utbytte av samlivskurs. På PREP kurs er det sett av tid til parsamtalar og øving i kommunikasjon. Eg vil takke alle som legg til rette for PREP og andre samlivskurs. Mitt håp er at fleire par i Sunnhordland får oppleve dette. Kva gjer andre for å styrkje og utvikle samlivet? Eg vil lyfte fram det viktige arbeidet som familievernet gjer. Familievernet er ein del av Barne-, ungdoms- og familieetaten (Bufetat). I vårt område finn vi Familievernkontoret i Haugesund, som er tilknytt Kirkens Familievern, Familievernkontoret i Odda, som mellom anna dekkjer Kvinnherad kommune og Familievernkontoret på Stord. Seinast i 2010 var det diskusjon om sistnemnde kontor skulle halda fram, mellom anna Samarbeidsrådet for Sunnhordland leverte gode argument for trongen for dette kontoret. Familievernkontora har tilbod til par, familiar og enkeltpersonar når dei har samlivs- og relasjonsproblem. Liv Slettemark, leiar ved Familievernkontoret på Stord presiserar at dei er meir enn eit skilsmissekontor. Dei driv med mekling, men er og eit tilbod der ein kan få hjelp med dei små kvardagslege problema før dei vert store. Ho legg til: Ingen problem er eigentleg for små. Det er enklare å løysa ein laus enn ein fast knute. Etter mi meining er det stor trong for familievernkontora og den kompetansen dei har innan samliv. Godt samliv «Godt samliv» er eit gratis samlivskurs for nybakte foreldre. Sikte er å gje støtte og inspirasjon til nybakte foreldre i ein periode med store endringar og utfordringar i kvardagen. Kurset er utvikla av Barne-, ungdoms- og familiedirektoratet. Etter at øyremerkte midlar i 2008 vart lagde inn i kommuneløyvinga over statsbudsjettet, er det kommunane som må syte for kursmidlar til dette samlivskurset. Eg ser dette som eit viktig tilbod som vi i kyrkja gjerne kan vere med å rekruttere og motivere til. Hva med oss? Dette er eit nasjonalt tilbod om samlivskurs til par som har barn med nedsett funksjonsevne. I presentasjonen av tiltaket heiter det: God omsorg for barn er avhengig av foreldra sin evne til å ta vare på seg sjølv som par. «Eit godt parforhold er nøkkelen som kan gjera dagleglivet i familien lettare. «Hva med oss?» er ein møteplass der foreldra kan få dela erfaringar og opplevingar, aktuell kunnskap og fakta om livet i slike familiesituasjonar. Vellukka tiltak Psykolog og samlivsterapeut Frode Thuen seier i ein artikkel i Aftenposten 3. desember: «I likhet med «Godt samliv» har Prost Svein Arne Theodorsen talar ved Nyårsmottaking i Sunnhordland prosti. programmet «Hva med oss?» vist seg å være et svært målrettet og vellykket tiltak rettet mot en gruppe som opplever store belastningar i familielivet.» Thuen peiker på at gode og stabile familieforhold er den beste forsikringa mot problemadferd hos barn og unge. Thuen er kritisk til det offentlege sine prioriteringar når det gjeld økonomi til desse viktige tiltaka. Han seier vidare: «Viss vi nå raserer innsatsen for å fremme gode parforhold og familierelasjonar, og på den måten forebygge problemutvikling hos barn og unge, er det liten tvil om at regningen kommer i andre enden om noen år blant annet i form av barnevernstiltak. Illustrerende i så måte: det koster det offentlige omtrent like mye å holde et «Gods samliv» kurs som ett døgnopphold i en statlig barneverninstitusjon. Støtte til samlivstiltak I Stortingsmelding nr. 29 (2002 2003) Om familien forpliktende samliv og foreldreskap, finn vi i kapitel 2.3 Styrking av det forebyggende familiearbeidet etter mi meining gode argument for støtte til ulike samlivstiltak: Samlivsbrudd kan føre med seg problemer både psykisk, fysisk, økonomisk og sosialt. Mye tyder på at samlivsbrudd går sammen med økt hyppighet av problemer som lav selvfølelse, liten sosial kontakt, ensomhet og depresjon. En undersøkelse ledet av professor Dag Bruusgaard ved Universitetet i Oslo har vist at et samlivsbrudd dobler risikoen for å bli langvarig sykemeldt. En del bedrifter tar konsekvensen av at det er en sammenheng mellom hvordan arbeidstakerne har det hjemme og yteevne på jobb. Kongsberggruppen tar de ansattes parforhold på alvor og tilbyr samlivskurs. Formålet med det forebyggende familiearbeidet er å hjelpe familier til å leve bedre sammen, forebygge samspillproblemer mellom foreldre og barn og hindre familieoppløsning. Dette vil gi positive ringvirkninger også for samfunnet for øvrig, både i menneskelig og økonomisk forstand.» Gir opp for lett I VG lørdag 30. oktober les vi: «8 av 10 mener: Skiller oss for lett» Her syner dei til ei undersøking som seier at 8 av 10 nordmenn meiner vi kjemper for lite for forholdet og for lett går til skilsmisse. Eg finn det interessant med dei mange som meiner vi må satse på å styrkje og utvikle samlivet. For meg handlar det om å peike på gode måtar som par kan nytta for å utvikle parforholdet. Så veit vi at nokon gonger maktar ein ikkje å halde fram i forholdet og det endar med samlivsbrot. Eg såg at i bladet Kamille nr. 24 12. november svara ein slik til ein sambuar som strevde i forholdet: «Forskning viser tydelig at samlivskurs og terapi hjelper, at det høyner sannsynligheten for å bli i forholdet. Viss både han og du våger det for forholdet, vil det kanskje åpne vei til et liv der kjærligheten deres får gode levevilkår og det som akkurat nå er så vanskelig, kan lede til vekst og nærhet.» Satse på det sunne samliv? At vi i kyrkja er opptekne av at ein satsar på å utvikle parforholda, er inga bombe. Men vi ser at dette er noko mange andre ser verdien av. Her kan vi stå saman med mange gode krefter i samfunnet. Men her er og mange motkrefter. Laurdag 27. november leste eg i Dagbladet: «Flatfyll og utroskap er ok på julebordet.» Her seier professor Petter Gottschalk ved Handelshøyskolen BI: «Det er veldig vanlig at det utvikler seg noe seksuelt mellom noen på julebord. Og det er helt greit så lenge de involverte er på samme alder og på samme nivå innad i bedriften. Utroskap er akseptert i Norge. Forutsetningen er at ingen gjør det i kraft av sin stilling, seier professoren. Eg er glad at journalisten hadde henta fram ei motførestilling, interessant nok frå ein kvinneleg forskar, Bente Træen, professor i helsepsykologi ved Universitetet i Tromsø: Ho er heilt ueining i at utroskap er sosialt akseptert og legg til: «Undersøkelser viser at kolleger ikke synes det er

noe all right å forholde seg til utroskap verken på julebordet eller i andre sammenhenger». Eg vil håpe og tru at den siste uttalen er meir i tråd med verdiane her i Sunnhordland. Sunne samliv og sex? I eit foredrag som handlar om å styrkje og utvikle samlivet mellom par, kan ikkje utruskap vere det einaste vi seier om seksualitet. Det ville gje god næring til alle fordommane mot kyrkja. Einar Gelius har prøvd seg, utan at det førte så mykje godt med seg. At seksualiteten er ei god gåve frå Skaparen er det viktig at vi i kyrkja frimodig held fram. Men i fylgje teologar som har lese Gelius si bok grundig, er her lite å hente for dei som vil styrkje og utvikle seksuallivet i parforholdet. Dei seier at den seksualitet som kjem fram i denne boka tydeleg er skrevet på menns premissar. Ein kan spørje om det er trong for hjelp på det seksuelle området i dag. Sex er då på agendaen i media, her er vel hjelp å få mange stader? Det underlege er at trass i det opne fokus på sex, så syner undersøkingar at den seksuelle aktivitet i faste parforhold vert lågare. Meiner vi at seksualiteten er ei god gåve frå Gud, så er det viktig at par kan finne god hjelp til å styrkja denne heilt sentrale sida ved parforholdet. Saman for det sunne samliv i Sunnhordland Til slutt vil eg peike på eit flott initiativ på Sørlandet som eg trur vi kan hente inspirasjon i frå om vi saman ynskjer å satse på å styrkje og utvikle samlivet for par. Dei har utvikla eit konsept dei kallar LEVEL. LEVEL arbeidar for gode samliv, tek sikte på å gje flest mogeleg par hjelp til å leva i stabile og trygge samliv. Gjennom ulike typar parkurs utvikla av fagfolk, vil ein læra verktøy for kommunikasjon og konfliktløysing. Her er tilbod til par i ulike livsfasar. LEVEL skal fyrst og fremst ha ein førebyggjande effekt, det er for dei som stort sett har det bra, men som kan få det betre, dei som ynskjer inspirasjon og fornying, hjelp og oppmuntring i forholdet. LEVEL er eit samarbeid mellom dei lokale fagmiljøa som arbeidar med samlivsspørsmål i kommunen, familiekontoret, kyrkja og den vidaregåande skulen. Arbeidet har sin faglege forankring i Samlivssenteret på Modum. LEVEL 0 er for elevar i den vidaregåande skule, to timar pr. veke i 3 veker, der ein tek opp sentrale samlivstema. LEVEL 1 er eit kurs for nyetablerte par, kveldskurs for sambuarar, nygifte og dei som går med gifteplanar. LEVEL 2 er eit oppfylgingskurs for dei som har teke del på LEVEL 1 LEVEL 3 er samlivskurset «Godt samliv» som vi har peikt på tidlegare LEVEL 4 er eit PREP kurs som vert halde på hotell LEVEL 5 er ulike kurs retta mot par som har ulike utfordringar, til dømes «Hva med oss?» For meg har det vore inspirerande å fylgje med på korleis LEVEL har utvikla seg. Eg ser og at næringslivet fleire stader har engasjert seg. Firma har sendt dei tilsette på samlivskurs, dette har og gjeve gode resultat med reduksjon i sjukefråværet. Kan her syna til ein artikkel i Dagens Næringsliv 19. juli. Ser at dagleg leiar ved Familievernkontoret på Stord kjem med ei konkret utfordring til arbeidsgjevarar kva med ein policy i bedriftene om å gje rett til fri med løn for å gå til samtale ved familievernkontoret? Eg vil gjerne vere med i eit godt samvirke med andre for å leggje til rette for gode målretta tiltak for å styrkje og utvikle det gode samlivet mellom mann og kvinne, eg vil gjerne vere med å bidra til at vi kan kjenne gleda ved å leve i dei sunne samliv i Sunnhordland. Stor dag i Lykling kyrkje Dåpssamtale anno 2032 Prest (P) sit på kontoret. Det bankar på. To foreldre (M og F) kjem inn, berande på ein baby. Dei helsar på kvarandre og presenterer seg. P: Gratulerer! Er det førstemann dette då? M: Ja, det er det. P: Og han heiter Mats, var det så? F: Ja. P: Han var nå så fin at. Og de har vore inne på heimesida vår og fylt ut dåpsskjemaet, og ynskjer å ha dåp sundag 20. august? Stemmer det? F: Ja, det var den sundagen som passa best. P: Det blir ei flott gudsteneste å ha dåp i. Den gudstenesta er det trusopplæraren vår og eine klokkaren vår som har ansvaret for. Me har éi gudsteneste i halvåret der me presenterar kristent barnearbeid i kyrkjelyden vår. Då deltek barnekoret og søndagsskulen. Det er jo ei flott gåve Mats får i dåpen, sjølv om han ikkje forstår så mykje av det no. Me har mange ulike tilbod han kan vera med på, ulike tiltak som er ein ressurs for foreldre, med tanke på å vise Mats kva den kristne trua går ut på. Eg har nemnt barnekoret og søndagsskulen. I denne faldaren kan de finne ut meir om det me har. F: Eg hadde ein kort og gripande karriere i søndagsskulen sjølv eg. (Humrar litt for seg sjølv) P: Det er mykje flott de kan gjera i heimen for at han skal forstå meir. Eg tenkjer for eksempel på kveldsbøn og godnattsong. Og det finnes mange flotte bøker de kan lesa for han. M: Me gjekk gjennom ein del ting heime hos foreldra mine i sommar, då dukka 4-års boka mi opp. P: Så flott! Den kan de jo lese for Mats når han blir litt større. Når han sjølv blir 4 år, kan han bli med på Oppdag kyrkja som er eit opplegg kyrkjelydssekretæren vår har i forkant av utdelinga av 4-års-boka. Når det gjeld kva de kan gjere heime, kan de på heimesida vår finne mange fine forslag til enkle kveldssongar og aftanbøner. Der er og ein link til ei side som heiter barnogtro.no. Der finn de mange gode idéar for både foreldre og fadrar. F: Me kjenner at det gjer ein del med oss, dette å ha ansvar for denne vesle guten. Sjølv om ingen av oss er så veldig religiøse av oss, så har me snakka om det, at me har mange gode minner frå ting me har vore med på. Me har på ein måte fått med oss ein del verdiar som me har lyst til å formidle vidare til denne vesle pjokken vår. Det har jo vore mange kjekke sånne T-dagar. M: Eg og Arve trefte forresten kvarandre første gonga då me var med som tårnagentar i kyrkja. F: Husker du den edderkoppen eg skremde deg med når me var på vei opp i tårnet? Du spratt høgt i været og var livredd! Medarbeidarar frå Husnes spelte dåpssamtale på kurs for tilsette. 7 M: Ja, eg husker nok det. Heldigvis var kyrkjetenaren der. Han skulle vise oss rundt i tårnet. Eg husker betre då me var på konfirmantweekend, og me så smått begynte å bli kjærestar. F: Vart jo litt springing ute om natta då, ja. Var spennande det. Eg har forresten liggande den DVD en me fekk frå konfirmantweekenden. Den skulle me ha sett gjennom ein kveld! P: Du verden! Så litt flørting som tårnagentar og springing om natta på konfirmantweekend har vore med å ført dåke der dåke er i dag? Snakk om positiv bieffekt av trusopplæringa! Ja, det skjedde jo ei dramatisk endring i trusopplæringa når de var små. De har kanskje høyrt om Trusopplæringsreforma som tok til då for vél 20 år sidan? M: Ja, eg husker bestefar ofte snakka om det der. Eg har forstått at mykje av det me har fått med oss opp gjennom åra er mykje takka vere den. P: Det er nok mykje sant i det. F: Me håper at Mats og med tid og stunder skal få med seg litt av dei same opplevingane som har betydd mykje for oss! Sjølv om me ikkje tenker så masse konkret på det i kvardagen, så vil eg påstå at masse av det ligg der som nokre stødige mursteinar. Det er ein god ballast å ha med seg gjennom livet. M: Det ligg på ein måte ein trygghet og eit håp i alt saman. Eg husker eg tenkte på det i begravelsen til bestefar. P: Ja, nettopp denne tryggheten og håpet er det så flott at de ynskjer at Mats og skal få del i. Og me som kyrkje ynskjer å vera der saman med dåke i den oppgåva de som foreldre har. Organisten vår driv med babysong annakvar tysdag, saman med kontorsekretæren vår. Så der er de og hjarteleg velkomne! Det er flott å høyre om alt de har vore med på, og som de gir uttrykk for at betyr mykje for dåke i dag og. Som foreldre ynskjer de å gi vidare til vesle Mats litt av det som de har fått. Men først så er det sjølve dåpen det handlar om. Me kan ta ein liten gjennomgang på kva som kjem til å skje i dåpsgudstenesta. Manusforfattar: Jan-Ove Fagerheim Sundag 14.11 var ein stor dag i Lykling kyrkje. Kyrkjelyden markerte nyopning av kyrkja etter at ho var renovert for 1,7 mill kroner. Den andre store hendinga var utdeling av Noregs Vel sin medalje for lang og tru teneste. Den tredje store hendinga var sjølve gudstenesta. Sigfrid Løkling, klokkar, kyrkjetenar og reinhaldar i kyrkja fekk medalje for 40 års innsats i kyrkja og på kyrkjegarden på Lykling. Torvald Hansen fekk medalje for 35 års teneste som organist i kyrkja. Kyrkjeverje Arne Salmelid orienterte om det arbeidet som var gjort i kyrkja. He er det lagt nytt eikegolv og benkane er erstatta med stolar. Bak i kyrkja er det komen nytt handikaptoalett og nytt barnesakristi. Framme er det eine sakristiet omgjort til eit tenleg kjøken. I tillegg er det nytt elektrisk hovudinntak og nytt audiovisuelt utstyr i kyrkja. Overrekking av medaljar var ved leiar i fellesrådet, Sigrun S. Stavland. Etter dette var det ein fin gudsteneste ved sokneprest Asbjørn Gundersen og organist Torvald Hansen. Søndagsskulane i området deltok med mykje fin song. Frå venstre: Sokneprest Gunnvald Bjotveit, leiar i fellesrådet Sigrun S. Stavland, klokkar/kyrkjetenar/ reinhaldar Sigfrid Løkling, organist Torvald Hansen, kyrkjeverje Arne Salmelid, leiar i soknerådet Elisabeth Diane Håland Bjørnevik og sokneprest Asbjørn Gundersen. Foto: Laila Hansen Røksund

Gudstenester i Sunnhordland prosti i påska: Bømlo: Palmesundag: Svortlandsmarka kl. 12.00, Lykling kl. 16.00 (Påskesong) Skjærtorsdag: Espevær kl. 12.00, Bømlo kl. 16.00, Bremnes kl. 19.00 Langfredag: Moster og Lykling kl. 11.00, Bremnes kl. 18.00 (Pasjonstonar) 1. Påskedag: Bremnes og Bømlo kl. 11.00, Lykling kl. 17.00 2. Påskedag: Moster kl. 11.00 Etne: Palmesundag: Skånevik kl. 11.00 Skjærtorsdag: Gjerde kl. 19.00 Langfredag: Grindheim kl. 11.00, Skånevik kl. 18.00 Påskenatt: Stødle kl. 23.00 1. Påskedag: Stødle og Skånevik kl. 12.00 (merk tida!). Fjæra kl. 17.00 Fitjar: Palmesundag: Fitjar kl. 11.00 Skjærtorsdag: Fitjar kl. 11.00 Langfredag: Fitjar kl. 11.00 1. Påskedag: Fitjar kl. 11.00 2. Påskedag: Øvrebygda bedehus kl. 11.00 Skånevik Kyrkje. Fjelberg og Eid: Palmesundag: Høylandsbygd bedehus kl. 11.00 Skjærtorsdag: Fjelberg kl. 11.00 Langfredag: Eid kl. 11.00 1. Påskedag: Fjelberg kl. 11.00 2. Påskedag: Eid kl. 11.00 Husnes og Holmedal: Palmesundag: Uskedalen kl. 11.00, Husnes kl. 18.00 Skjærtorsdag: Valen kl. 20.00 Langfredag: Holmedal kl. 11.00, Husnes kl. 20.00: Langfredag i ord og tonar 1. Påskedag: Valen kl. 09.00, Husnes kl. 11.00, Holmedal kl. 19.00 Kvinnherad: Skjærtorsdag: Varaldsøy kl. 11.00, Kvinnherad kl. 19.30 Langfredag: Ænes kl. 11.00, Hatlestrand kl. 19.30 1. Påskedag: Kvinnherad og Ølve kl. 11.00, Varaldsøy kl. 15.00, Åkra kl. 19.30 Stord: Palmesundag: Stord og Nysæter kl. 11.00 Skjærtorsdag: Stord og Huglo kl. 11.00, Nysæter kl. 19.00 Langfredag: Stord og Nysæter kl. 11.00 1. Påskedag: Stord, Nysæter og Huglo kl. 11.00 2. Påskedag: Stord kl. 11.00 Grindheim Kyrkje. Sveio: Palmesundag: Førde kl. 11.00 Skjærtorsdag: Sveio Omsorgssenter kl. 11.00, Valestrand kl. 19.00. Musikk frå kl. 18.30 Langfredag: Sveio kl. 11.00 1. Påskedag: Sveio kl. 11.00 2. Påskedag: Friluftsgudsteneste Prestavegturen. Avgang frå kaien i Buavåg kl. 11.00 Tysnes: Palmesundag: Reksteren kl. 11.00 Skjærtorsdag: Nattverdgudsteneste Tysnes sjukeheim kl. 11.00 Langfredag: Onarheim kl.11.00. 1. Påskedag: Tysnes kl. 11.00 2. Påskedag: Uggdal kl. 16.00 Gjerde Kyrkje. Stødle Kyrkje.