Sakshandsamar: Marit Lunde Vår dato Vår referanse Telefon: 57643005 06.10.2016 2016/3420- E-post: fmsfmlu@fylkesmannen.no Dykkar dato Dykkar referanse Sogndal kommune Postboks 153 6851 Sogndal Statsbudsjettet 2017 - kommuneøkonomi I dag presenterer regjeringa framlegg til statsbudsjett for 2017. Fylkesmannen vil her gje eit samandrag som kan vere nyttig for kommunane i samband med budsjettarbeidet i haust. Kommunane i fylket får ein vekst i frie inntekter som ligg under landsgjennomsnittet. Gjennomsnittleg vekst i fylket er 2,1 % medan snittet for landet er på 2,7 %. Seks kommunar ligg over landssnittet, medan 20 kommunar ligg under. Vi tek innleiingsvis med oppdaterte opplysningar om kommuneøkonomien for inneverande år. Endringar i år 2016 - Skatteanslaget er oppjustert med 3,8 mrd. kroner etter revidert nasjonalbudsjett. 3,1 mrd. kroner til kommunane og 700 mill. kroner til fylkeskommunane. Bakgrunnen for dette er i hovudsak ekstraordinære store uttak av utbyte til personlege skatteytarar for inntektsåret 2015, som truleg skuldast tilpassingar i forkant av skattereform frå 2016. - Den samla pris- og kostnadsveksten - kommunal deflator - vert uendra på 2,6 prosent. - Den reelle veksten i kommunesektoren sine samla inntekter i 2016 blir no estimert til 12,1 mrd. kroner, som utgjer 2,7 prosent. Realveksten i dei frie inntektene vert estimert til 7,2 mrd. kroner, som utgjer 2,1 prosent. Regjeringa sitt framlegg for budsjettåret 2017 I tråd med det som vart varsla i kommuneproposisjonen, held inntektsveksten fram i 2017. I statsbudsjettet for 2017 ligg det no inne ein reell vekst i kommunesektoren sine samla inntekter på 3,4 mrd. kroner, tilsvarande 0,7 prosent. Av den samla veksten er 4 075 mill. kroner frie inntekter. Dette utgjer ein realvekst på 1,2 prosent. Dei frie inntektene vert fordelt med 3 625 mill. kroner til kommunane og 450 mill. kroner til fylkeskommunane. Årsaka til at veksten i samla inntekter er lågare enn veksten i frie inntekter, er at øyremerka tilskot blir redusert med netto 1,3 mrd. kroner. Veksttala frå 2016 til 2017 varierer mellom kommunane (sjå tabell og grafisk framstilling) Generelt er at følgjande punkt påverkar kommunane ulikt: endringar i inntektssystemet endringar i folketalet og alderssamansetjinga endringar i regionalpolitiske tilskot endring i tildelt skjønn endra kriteriedata endringar på skatt (skattedel og inntektsutjamninga) Telefon 57 64 30 00 Organisasjonsnummer N-974 763 907 Nettstad fylkesmannen.no/sfj E-post fmsfpost@fylkesmannen.no Besøksadresse Hovudkontor: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Fjellvegen 11, 6800 Førde Postadresse Hovudkontor: Njøsavegen, 2 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Postboks 14, 6801 Førde
2/6 I budsjettet for 2017 kan kommunane ta utgangspunkt i prognosen for frie inntekter, men må sjølve justere for lokale tilhøve. For 2017 gjeld folketal per 1. juli 2016 for innbyggjartilskotet (inkludert inntektsgarantitilskotet) og kriteria som går på aldersgrupper i utgiftsutjamninga. Andre kriteriedata er frå 1. januar 2016. Oppdatering av folketal i inntektsutjamninga blir vidareført med teljedato 1. januar i budsjettåret. Tabell for overslag på nominell vekst i frie inntekter i 2017 for kommunane: frie inntekter 2016 oppgåvekorrigerte frie inntekter 2016 frie inntekter 2017 oppgåvekorrigert vekst 2016-2017 Vekst rekneskap 2016-2017 Kommune (1 000 kr) (1 000 kr) (1 000 kr) (1 000 kr) (prosent) 1 2 3 4 5 1401 Flora 645 077 645 410 656 985 11 575 1,8 1411 Gulen 162 162 162 398 163 889 1 492 0,9 1412 Solund 63 088 63 399 66 509 3 110 4,9 1413 Hyllestad 97 589 97 593 99 694 2 102 2,2 1416 Høyanger 249 263 249 272 253 135 3 863 1,5 1417 Vik 168 277 168 284 176 782 8 499 5,1 1418 Balestrand 92 843 92 846 94 377 1 531 1,6 1419 Leikanger 130 129 130 135 132 786 2 651 2,0 1420 Sogndal 393 740 394 064 401 729 7 665 1,9 1421 Aurland 116 334 116 339 118 078 1 739 1,5 1422 Lærdal 135 806 135 988 138 137 2 148 1,6 1424 Årdal 291 786 292 106 301 974 9 868 3,4 1426 Luster 302 871 303 192 307 992 4 800 1,6 1428 Askvoll 189 286 189 603 194 529 4 926 2,6 1429 Fjaler 188 564 188 880 197 577 8 697 4,6 1430 Gaular 183 251 183 436 186 249 2 812 1,5 1431 Jølster 184 975 185 291 188 244 2 953 1,6 1432 Førde 668 849 669 184 687 799 18 615 2,8 1433 Naustdal 172 206 172 521 174 797 2 276 1,3 1438 Bremanger 253 343 253 352 255 873 2 521 1,0 1439 Vågsøy 341 906 342 123 344 093 1 970 0,6 1441 Selje 167 682 167 689 172 847 5 158 3,1 1443 Eid 318 701 319 023 324 786 5 764 1,8 1444 Hornindal 82 034 82 346 83 350 1 004 1,2 1445 Gloppen 345 430 345 752 353 766 8 013 2,3 1449 Stryn 405 152 405 477 415 391 9 914 2,4 Fordelast gjennom året 9 970 9 970 6 550 Sogn og Fjordane 6 360 315 6 365 671 6 497 918 132 247 2,1
3/6 Grafisk framstilling av tabellen over, prosentvis nominell vekst i frie inntekter. Lønns og prisauke (deflator) er 2,5 %. Pris- og kostnadsvekst på kommunal tenesteyting Ved utrekning av realvekst i kommunesektoren sine inntekter for 2017, blir det lagt til grunn ein prisog kostnadsvekst i kommunal tenesteyting på 2,5 prosent frå 2016 til 2017. Dette byggjer bl.a. på eit lønnsvekstanslag på 2,7 prosent i 2017. Skattøyre Skattøyren skal fastsetjast ut frå ei målsetjing om at skatteinntektene for kommunane skal utgjere 40 prosent av dei samla inntektene i 2017. Den kommunale skattøyren vert derfor uendra på 11,8 prosent. Folketalsvekst og pensjon Veksten i dei frie inntektene må m.a. sjåast i samanheng med auka utgifter for kommunesektoren knytt til folketalsutvikling og pensjon. Meirutgifter som følgje av folketalsvekst og endring i alderssamansetjing er berekna til 2,1 mrd. kroner for sektoren samla. For kommunane utgjer demografi 2 mrd. kroner som må finansierast innanfor dei frie inntektene. I kommuneproposisjonen for 2017 blei veksten i kommunesektoren sine samla pensjonskostnader berekna til 850 mill. kroner utover det som vert kompensert gjennom deflatoren. Kommunane sin del utgjer 750 mill. kroner, som må dekkast av veksten i dei frie inntektene. Samla utgjer bindingar på dei frie inntektene i form av auka demografikostnadar og pensjonskostnadar i underkant av 3 mrd. kroner.
4/6 Andre punkt i kommuneøkonomien 2017 Tiltak som ligg inne i rammetilskotet og er medrekna for veksten i frie inntekter: - styrking av tidleg innsats i grunnskulen er innlagt med 150 mill. kroner - styrking av kommunale tenester til rusomsorg er innlagt med 300 mill. kroner - ei ytterligare opptrapping ved å styrke habilitering og rehabilitering med 100 mill. kroner - auka satsing på skulehelsetenester og helsestasjonar med 50 mill. kroner - 200 mill. kroner er tildelt fylkeskommunane til fornying og opprusting av fylkesvegane. Innanfor den samla veksten i frie inntekter gir dette eit handlingsrom for kommunesektoren samla på vel 300 mill. kroner. For kommunane vert handlingsrommet ca. 275 mill. kroner av veksten på 3 625 mill. kroner. I tillegg til satsinga på områda ovanfor, er det i 2017 følgjande endringar og satsingar: Kommunalt vedlikehaldstilskot til Sør- og Vestlandet: - til saman 650 mill. kroner er innvilga til vedlikehald og rehabilitering som skal skape auka aktivitet i regionar som er ramma av høg arbeidsløyse. Midlane kjem i tillegg til inntektsramma for kommunane i 2017. 400 mill. kroner skal fordelast med utgangspunkt i arbeidsløysa per august månad, og der arbeidsløysa var over 3,1 %. Kommunane vil få eit likt beløp per arbeidslaus. Dei resterande 250 mill. kronene vil bli vurdert på nyåret når ein ser utviklinga i arbeidsløysa over nyttår. Bremanger kommune er einaste kommune i vårt fylke som får tilskot på 861 000 kroner. Helse og omsorg: I tillegg til auka satsing på habilitering og rehabilitering, opptrappingsplan på rusfeltet og ytterligare auke til helsestasjon og skulehelsetenesta, vert det følgjande satsingar: - Vidareføring av tilskotsordninga til dagaktivitetstilbod for personar med demens. Regjeringa vil legge til rette for 750 fleire dagaktivitetsplassar, noko som tilsvarar om lag 45 mill. kroner. - Tilskotsordninga for å rekruttere psykologar til kommunane vert styrka med 20 mill. kroner. Dette utgjer ca. 65 nye årsverk i 2017. - Frå 2017 får kommunane plikt til å tilby augeblikkeleg hjelp døgnopphald for brukarar med psykisk helse- og rusproblem. Det er forslag om å overføre 86,5 mill. kroner til rammetilskotet til kommunane. Dette tilsvarar 16 700 liggedøgn frå psykisk helsevern og 600 liggedøgn frå rusbehandling. - Det vert føreslege investeringstilskot til heildøgns omsorgsplassar til om lag 1 800 omsorgsplassar i 2017. Frå og med 2021 vil tilskotet berre bli gitt til å auke det totale tal plassar i ein kommune. Det blir lagt opp til ein gradvis innfasing av den nye ordninga i åra fram t o m 2020, slik at kommunane i desse åra fortsatt kan nytte deler av tilskotsordninga til utskifting og renovering. Skule: - I tillegg til satsing på tidleg innsats i grunnskule med 150 mill. kroner, vil det fortsatt også bli ei satsing på kompetane og vidareutdanning i 2017. Regjeringa vil sende eit lovforslag om tidleg innsats på høyring til kommunane.
5/6 Integrering: - Ordninga med ekstratilskot til kommunar ved busetjing av flyktningar vert vidareført. Det vert løyvd 112 mill. kroner til post 60 integreringstilskot. I tillegg vert det gitt eit ekstratilskot på 500 000 kroner per person som blir busett frå institusjon/tilrettelagt avdeling. Nærmare retningslinjer om dette vil bli gjeve i rundskriv. - Eingongstilskot på 100 000 kroner per einsleg mindreårig som blir busett i 2017, vil bli vidareført. - Omlegging av ordninga med refusjon av utgifter til kommunale barnevernstiltak for einslege mindreårige asylsøkarar og flyktningar til ei ordning med fast tilskot. Ordninga vil ikkje stille krav om barnevernvedtak. Sosialhjelp: - Det er vedteke å innføre aktivitetsplikt for sosialhjelpsmottakarar under 30 år. Dette skal styrke den enkelte sine mogelegheiter til å komme i arbeid og bli sjølvforsørgja. Det blir overført 60 mill. kroner til kommunane for å dekke meirkostnader til dette. Ressurskrevjande tenester: - Innslagspunktet vert auka til 1 157 000 kroner, ei auke med 50 000 kroner utover prisjustering. - Uendra kompensasjonsgrad på 80 prosent. - Sterk vekst i tal mottakarar og utgiftene er meir enn tredobla sidan 2004. Frivillegsentralar: - Ansvar for frivillegsentralar vert overført til kommunane. Til saman 151 mill. kroner vert innlemma i kommuneramma. Midlane vert fordelt særskilt og beløpa kjem fram i tabell C i Grønt hefte. - I tillegg vil tidlegare øyremerka tilskot til bustadsosialt arbeid og kompetansetilskot bli innlemma i rammetilskotet til kommunane. Dette utgjer til saman 15,7 mill. kroner. Inntektssystemet for kommunane 2017 - Differensiering av kompensasjon for smådriftsulemper på kommunenivå gradering av basiskriteriet ved hjelp av strukturkriteriet. - To regionalpolitiske tilskot, målrettast mot kommunar med reelle distriktsutfordringar. - Større del per innbyggjar, mindre per kommune. - Kostnadsnøklane i utgiftsutjamninga er oppdatert slik det vart framlagt i RNB. - Fullt basistilskot utgjer no ca. 15 mill. kroner etter omfordeling. - Gradert basistilskot er inkludert i kostnadsnøklane, og sektornøklane er oppdatert med endelege Kostra-tal for 2015. Gradering mellom 0,5 og 1, sjå Grønt hefte tabell F. - Alle kommunar er sikra eit basistilskot på 7,5 mill. kroner. - Distriktstilskot Sør-Norge meir per innbyggjar mindre per kommune. - Småkommunetilskotet vidareførast som småkommunetillegg innanfor distriktstilskot Sør- Norge. - Regionsentertilskot utgjer 100 mill. kroner i 2017, og skal gå til kommunar der det vert fatta eit nasjonalt vedtak om samanslåing. Det må vere meir enn 9 000 innbyggjarar i den nye kommunen. Tilskotet skal fordelast våren 2017 sidan det ikkje er klart kor mange kommunar dette vil gjeld for endå. 40 % av tilskotet vert fordelt med ein sats per innbyggjar 60 % med ein sats per samanslåing. - Vekstkommunetilskot: vekstgrensa vert redusert frå 1,5 til 1,4 prosent. To av våre kommunar får veksttilskot i 2017, Naustdal og Sogndal.
6/6 Dersom det er spørsmål knytt til innhaldet i brevet, kan kommunane ta kontakt med Martin W. Kulild, Marit Lunde eller Kåre Træen hjå Fylkesmannen. Med helsing Gunnar O. Hæreid ass. fylkesmann Marit Lunde rådgjevar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift.